Ρεπορτάζ - φωτό: Νικόλαος Μαγγίνας
Οι ελληνορθόδοξες εκκλησίες της Κωνσταντινουπόλεως πριν από την περίοδο των μεταρρυθμίσεων του Τανζιμάτ ( 1839 – 1856 ) αποτελούν το θέμα της νέας έκθεσης του Γενικού Προξενείου στην Κωνσταντινούπολη.
Η έκθεση θα εγκαινιαστεί από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο την Δευτέρα στις 18 Ιανουαρίου στο Σισμανόγλειο Μέγαρο του Προξενείου. Θα παρουσιασθούν φωτογραφίες πενήντα τριών ελληνορθόδοξων εκκλησιών που λειτουργούσαν στήν Οθωμανική εποχή πρίν τις μεταρρυθμίσεις.
Επιμελητής της έκθεσης είναι ο τούρκος Βυζαντινολόγος Δρ. Ζαφέρ Καρατζά, ο οποίος έχει επικεντρωθεί στην μελέτη των εκκλησιών αυτών και το 2008 εξέδωσε στα Τουρκικά σχετικό βιβλίο με τίτλο «Οι ελληνορθόδοξες εκκλησίες στην Πόλη πριν από το Τανζιμάτ» επεξηγηματικά πανό θα πλαισιώνουν την έκθεση το υλικό της οποίας θα προβάλλεται σε πέντε γλώσσες (ελληνικά, τουρκικά, αγγλικά, ρωσικά και ρουμανικά).
Η σημαντική αυτή έκθεση που πραγματοποιείται με την πρωτοβουλία του Γενικού Προξένου της Ελλάδος στην Κωνσταντινούπολη Βασιλείου Μπορνόβα θα διαρκέσει έως τις 21 Φεβρουαρίου.
Η έκθεση αναμένεται να συμβάλει στην περαιτέρω γνωριμία καθώς και στην εξοικείωση της ευρύτερης Τουρκικής κοινωνίας με την παράδοση και την κληρονομιά της Ορθόδοξης Ρωμιοσύνης της Πόλης. Μετά την άλωση της Βασιλεύουσας, κατά την Οθωμανική περίοδο η Ελληνορθόδοξη κοινότητα της Πόλης συσπειρώνεται γύρο από τον Οικουμενικό Πατριάρχη τον Γεννάδιο Σχολάριο και υπό τη σκέπη του Πατριαρχείου. Έκτοτε καταβάλλεται προσπάθεια να επισκευασθούν εκκλησίες οι οποίες είχαν καταστραφεί, με απώτερο σκοπό να εξασφαλισθεί η διάσωση των Βυζαντινών εκκλησιών στον ίδιο τους το χώρο. Με τον τρόπο αυτό στο πέρασμα του χρόνου οι Ελληνορθόδοξες εκκλησίες διατηρούν την βυζαντινή τους κληρονομιά και χάρη στις επισκευές ή τις ανοικοδομήσεις που πραγματοποιούνται πάντοτε στο πλαίσιο των σχετικών Οθωμανικών κανονισμών διατηρούν και την αρχιτεκτονική τους υπόσταση.
Κατά την οθωμανική περίοδο, μεγάλο τμήμα των βυζαντινών εκκλησιών, ιδιαίτερα αυτών που έφεραν τρούλο, απέκτησαν νέα λειτουργία, καθώς μετατράπηκαν σε τεμένη. Οι εναπομείνασες εκκλησίες χρησιμοποιήθηκαν ως λατρευτικοί χώροι της ελληνορθόδοξης κοινότητας. Οι εκκλησίες της εποχής, κατά κανόνα, ήταν ξυλόστεγες μικρές βασιλικές, δηλαδή ορθογώνια οικοδομήματα, περίκλειστα και ταπεινά. Απαγορευόταν, επίσης, να φέρουν τρούλο καθώς και να έχουν εξωτερικά σταυρό ή άλλο διακριτικό σύμβολο. Επειδή ο ήχος της καμπάνας απαγορευόταν, δεν υπήρχε ούτε καμπαναριό. Έτσι, την οθωμανική περίοδο πριν από το Τανζιμάτ, οι ελληνορθόδοξες εκκλησίες διαμορφώθηκαν ως απλές, λιτές και τυποποιημένες βασιλικές.
Μέχρι το Τανζιμάτ, υποχρεωτικοί κανόνες υπαγόρευαν την αρχιτεκτονική των λατρευτικών κτιρίων των Χριστιανών. Κατά κανόνα, απαγορευόταν η οικοδόμηση νέων ναών. Κατ’ εξαίρεση, ήτο δυνατόν να οικοδομηθούν νέοι ναοί υπό την προϋπόθεση να έχει προϋπάρξει ναός στον συγκεκριμένο τόπο και ο νέος ναός να φέρει τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του παλαιού. Σε περίπτωση που εκδιδόταν η σχετική άδεια, η επισκευή των ναών μπορούσε να γίνει υπό τον όρο της διατήρησης των διαστάσεων και των αρχικών σχεδίων τους, δηλαδή κατά τρόπο που απέτρεπε οποιαδήποτε καινοτομία. Επιπροσθέτως, πέρα από αυτό το σύστημα αδειών και ελέγχου, η εν γένει διαδικασία ήταν περίπλοκη και πολυέξοδη. Έτσι, όλο το διάστημα ως το Τανζιμάτ, με δεδομένη την, πλήρη σχεδόν, απαγόρευση της ανέγερσης νέων εκκλησιών, η ελληνορθόδοξη κοινότητα υποχρεώθηκε να περιοριστεί στην ανοικοδόμηση και επισκευή των εκκλησιών που ήδη υπήρχαν.
Οι Ορθόδοξες εκκλησίες της Ρωμιοσύνης στην Πόλη, που οι ρίζες τους απλώνονται στην κληρονομιά του Βυζαντίου και η αρχιτεκτονική τους μορφοποιήθηκε κάτω από τις συνθήκες που επέβαλε η Οθωμανική Διοίκηση, εξακολουθούν μέχρι σήμερα, να υπάρχουν καί νά λειτουργούν, παρά τις κατά καιρούς ιστορικές περιπέτειες, και οπωσδήποτε πιστεύουμε ότι θα συνεχίσουν και στο μέλλον.
Οι φωτογραφίες είναι από τις προετοιμασίες για την έκθεση στο Σισμανόγλειο Μέγαρο σήμερα το απόγευμα, όπου αναρτήθηκε σχετικό ενημερωτικό πανώ.
Εκπληκτική η έκθεση πού οργανώθηκε στο Ελληνικό Προξενείο της Πόλης σχετικά με τις Εκκλησίες πρίν από την περίοδο του Τανζιμάν. Είχα την ευκαιρία να την επισκεφτώ κατά την πρόσφατη επίσκεψή μου στην Πόλη. Η παρουσία τόσο πολλών Εκκλησιών στην Βασιλεύουσα, δείχνει την αγάπη όλων των Ρωμηών προς τα ιερά και όσια της φυλής και του Γένους μας. Αλλά και η προσπάθεια πού κάνει τόσο ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης μας, όσο και άλλοι Αρχιερείς όπως ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πριγκηποννήσων κύριος Ιάκωβος για τις ανακαινίσεις των διαφόρων Εκκλησιών, δείχνει πώς η ελπίδα για το Πατριαρχείο, αλλά και για την λιγοστή αλλά δραστήρια Ομογένεια δεν χάθηκε. Αυτό είναι ενθαρρυντικό, και αξίζει την αγάπη αλλά και την συμπαράστασή μας, σε όλες αυτές τις προσπάθειες του Πατριάρχου μας και όλων όσοι εργάζονται και αγωνίζονται για τα δίκαια της Ρωμαίϊκης Κοινότητος.
ΑπάντησηΔιαγραφή