OΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: "Το ποτήρι για την Σχολή της Χάλκης ξεχείλισε"

Ρεπορτάζ - φωτό: Νικόλαος Μαγγίνας

«Το ποτήριον της Θεολογικής μας Σχολής έχει, κατά το δη λεγόμενον, «ξεχειλίσει»!». Με αυτά τα λόγια ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, σε ομιλία του χθες Σάββατο στην Αίθουσα του Θρόνου, αμέσως μετά την πανηγυρική θεία Λειτουργία για την εορτή των τριών Ιεραρχών, έδειξε γι' άλλη μια φορά την ενόχλησή του για τη μη επαναλειτουργία της ιστορικής Θεολογικής Σχολής του Οικουμενικού Θρόνου. Ο Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας έκανε ιδιαίτερη αναφορά στα σχολεία της ομογένειας που δεν λειτουργούν πλέον καθώς και στην προσπάθεια του Οικουμενικού Πατριαρχείου να διατηρηθούν από τους εναπομείναντες Ρωμιούς. Όπως είπε, το κλείσιμο των σχολείων αποτελεί κατάφορη παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάνης ενώ κάλεσε όλους να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την στήριξη της ομογένειας η οποία όπως είπε, εκτός από παρελθόν, «έχει και παρόν, δικαιούται να έχει και μέλλον!».

Νωρίτερα παρουσία πλήθους πιστών και ειδικότερα εκπροσώπων του ομογενειακού εκπαιδευτικού κόσμου, τελέστηκε Θεία Λειτουργία χοροστατούντος του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Παρέστησαν συμπροσευχόμενοι οι Μητροπολίτες Πέργης κ. Ευάγγελος, Θεοδωρουπόλεως κ. Γερμανός και Μοσχονησίων κ. Απόστολος, ο κ. Νικόλαος Σιγάλας, Πρόξενος της Ελλάδος στην Κωνσταντινούπολη καθώς και Άρχοντες Οφφικίαλοι της Αγίας του Χριστού Μ. Εκκλησίας, η Εφορεία μετά της Λυκειάρχου, Καθηγητών και μαθητών της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γενους Σχολής, οι Εφορείες των λοιπών Λυκείων, μετά των Λυκειαρχών, Καθηγητών και μαθητών αυτών, καθώς και Διευθυντές, δάσκαλοι και μαθητές των Σχολών της Πρωτοβαθμίου εκπαιδεύσεως της ομογενείας.

Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, ο Πατριάρχης τέλεσε το καθιερωμένο Τρισάγιον υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των μακαρίων και αειμνήστων Ιδρυτών, Ευεργετών, Εφόρων, Σχολαρχών, Καθηγητών, Διδασκάλων, Επιμελητών και μαθητών της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γένους Σχολής, εις το τέλος του οποίου ευλόγησε τα κόλλυβα, ενώ χορωδία μαθητών έψαλε το «Αιωνία η Μνήμη».
Κατά την δεξίωση που ακολούθησε στην αίθουσα του θρόνου μίλησε ο κ. Στέφανος Μπαϊράμογλου, Άρχων Καστρίνσιος της Μ.τ.Χ.Ε. και Πρόεδρος της Εφορείας της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γένους Σχολής.
Η ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχου, που επισφράγισε την εόρτιο εκδήλωση, έχει ως εξής:

Ο Μ Ι Λ Ι Α

ΤΗΣ Α. Θ. ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ

ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ

κ. κ. Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Υ

ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΟΡΤΗΝ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

(30 Ἰανουαρίου 2010)

* * *

Ἱερώτατοι ἀδελφοὶ Ἀρχιερεῖς,

Ἐντιμότατε κύριε Γενικὲ Πρόξενε,

Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες,

Ἐλλογιμώτατοι ἐκπαιδευτικοί,

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά!

Τὸ ἡμερολόγιον σημειώνει 30 Ἰανουαρίου καὶ τιμῶμεν ἀπὸ κοινοῦ τοὺς «τρεῖς μεγίστους φωστῆρας τῆς τρισηλίου Θεότητος», Βασίλειον τὸν Μέγαν, Ἀρχιεπίσκοπον Καισαρείας τῆς Καππαδοκίας, καὶ Γρηγόριον τὸν Θεολόγον καὶ Ἰωάννην τὸν Χρυσόστομον, Ἀρχιεπισκόπους τῆς Βασιλίδος ταύτης τῶν πόλεων, τοὺς σοφωτάτους διδασκάλους τῆς Ἐκκλησίας καὶ «ἀκραιφνεστάτους Θεολόγους». Ὁ κοινὸς ἑορτασμός των ἐθεσπίσθη τὸν 12^ο αἰῶνα εἰς τὸν καθ’ ἡμᾶς χῶρον καὶ συντόμως ἐξηπλώθη εἰς ὅλην τὴν Ἀνατολικὴν Ἐκκλησίαν.

Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι, παραλλήλως πρὸς τὴν ἄνωθεν καὶ ἐσωτερικὴν σοφίαν, εἰς τὴν ὁποίαν ἦσαν ἀναμφιβόλως κορυφαῖοι, ἀληθεῖς Πατέρες Πατέρων, ὑπῆρξαν ἐπιφανεῖς μῦσται καὶ τῆς θύραθεν σοφίας, ἐγκρατεῖς τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς παιδείας καὶ θεράποντες ὅλων σχεδὸν τῶν πτυχῶν τοῦ ἐπιστητοῦ, πανεπιστήμονες, θὰ ἠδυνάμεθα νὰ εἴπωμεν, μὲ τὰ δεδομένα τῆς ἐποχῆς των! Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ὤθησε τὸν σοφὸν ἀκαδημαϊκὸν διδάσκαλον, ἀοίδιμον Κωνσταντῖνον Τυπᾶλδον, τὸν μετὰ ταῦτα πρῶτον Σχολάρχην τῆς Ἱερᾶς Θεολογικῆς ἡμῶν Σχολῆς τῆς Χάλκης καὶ Μητροπολίτην Σταυρουπόλεως, εἰς τὴν Ἑλλάδα ἀκόμη εὑρισκόμενον, νὰ προτείνῃ εἰς τὴν Ἑλληνικὴν Πολιτείαν ὅπως ἡ ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καθιερωθῆ ὡς ἐπίσημος σχολικὴ ἑορτή, ἑορτὴ τῶν ἑλληνορθοδόξων Γραμμάτων. Τοῦτο ἐγένετο τὸ 1842. Ἔκτοτε, παραλλήλως πρὸς τὸν καθαρῶς ἐκκλησιαστικὸν χαρακτῆρα της, ἡ 30ὴ Ἰανουαρίου προσέλαβε καὶ ἐκπαιδευτικὸν τοιοῦτον, ὁπότε δίδεται πλέον ἡ εὐκαιρία, εἰς κλῆρον καὶ λαόν, εἰς ποιμένας καὶ ποιμαινομένους, εἰς ἱεροφάντας τοῦ θυσιαστηρίου καὶ λειτουργοὺς τῆς παιδείας, εἰς διδάσκοντας καὶ διδασκομένους, νὰ ἐγκύψωμεν ὅλοι μετ’ εὐλαβείας εἰς τὰ τρία ταῦτα καθαρὰ ἐκμαγεῖα τῆς σοφίας, τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς χάριτος, νὰ τοὺς ἀποδώσωμεν τὸν ὀφειλόμενον σεβασμόν, νὰ ἀντλήσωμεν ἐξ αὐτῶν μαθήματα, νὰ εὕρωμεν φωτεινὰ παραδείγματα καὶ νὰ ἀκολουθήσωμεν ἐπὶ τὰ ἴχνη των τὴν ἀσφαλῆ ὁδὸν τῆς πνευματικῆς ἀκριβείας, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ εἰς αὐτὴν τὴν ἐνυπόστατον Σοφίαν τοῦ Θεοῦ, τὴν Ἀλήθειαν καὶ τὴν Ζωήν, δηλαδὴ τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν.

Ἡ κοινὴ ἰδιότης τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ὡς κορυφαίων Διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας, ὡς καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ δύο ἐξ αὐτῶν ὑπῆρξαν Ποιμένες τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ ὁ ἕτερος διακεκριμένος Ἱεράρχης τῆς εὐρυτέρας ἐκκλησιαστικῆς της δικαιοδοσίας, ηὔξανεν ἔκπαλαι εἰς τοὺς σεπτοὺς ἰθύνοντας τὰ τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας τὸ αἴσθημα εὐθύνης, τόσον διὰ τὸν κατὰ Θεὸν καταρτισμὸν καὶ ψυχικὸν φωτισμὸν τοῦ χριστωνύμου λαοῦ, κατὰ τὰ πρότυπα τῶν Θεοφόρων Τριῶν Ἱεραρχῶν, ὅσον καὶ διὰ τὴν ἀρτίαν θύραθεν παίδευσίν του. Τοῦτο εἶχεν ὡς ἀποτέλεσμα νὰ λαμβάνουν συστηματικῶς σπουδαίαν πρόνοιαν, ὄχι μόνον διὰ τὸ ἱερὸν κήρυγμα τῶν εὐαγγελικῶν ἀληθειῶν καὶ τὴν κατήχησιν τῶν πιστῶν, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν σύστασιν καὶ συντήρησιν σχολῶν καὶ σχολείων, εἰς τὰ ὁποῖα τὰ τέκνα τῆς Ἐκκλησίας θὰ ἐδιδάσκοντο τὴν ὑγιαίνουσαν γνῶσιν, «γράμματα, σπουδάγματα, τοῦ Θεοῦ τὰ πράγματα», ὅπως θὰ ἐσημείωνεν ἡ λαϊκὴ μοῦσα. Τοιουτοτρόπως, τὸ Πατριαρχεῖον, ὁ θεμελιώδης οὗτος καὶ κύριος φορεὺς τοῦ πνευματικοῦ βίου τοῦ Γένους, ὠργάνωσε, κατὰ τοὺς δυσχειμέρους αἰῶνας τοῦ παραπικρασμοῦ, ὑπὸ τὴν αἰγίδα του τὴν παιδείαν, οἱ στυλοβάται τῆς ὁποίας προήρχοντο κατά μέγιστον μέρος ἀπὸ τοὺς κόλπους τοῦ ἱεροῦ Κλήρου.

Ἕν πρόχειρον βλέμμα γύρω μας μᾶς παρουσιάζει μίαν Πατριαρχικὴν Μεγάλην τοῦ Γένους Σχολήν, δημιούργημα τοῦ ἀοιδίμου πρώτου μετὰ τὴν δευτέραν Ἅλωσιν Πατριάρχου Γενναδίου τοῦ Σχολαρίου. Αὕτη βαδίζει τὸ δεύτερον ἥμισυ τῆς ἕκτης ἑκατονταετίας τοῦ βίου της, καὶ κατὰ τὴν μακροτάτην ζωήν της ἐστήριξε σθεναρῶς τὴν πνευματικὴν ὑπόστασιν τοῦ Γένους, τὸ ἐφωδίασε μὲ ἀμετρήτους λογίους καὶ ἐπιστήμονας, καὶ μὲ τὴν μεγαλοπρέπειαν τοῦ νεωτέρου κτηρίου της, ποὺ ἐθεμελιώθη πρὸ 130 ἐτῶν, ἀκριβῶς ὡσὰν σήμερον, ἑορτὴν τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν τοῦ 1880, καταγλαΐζει τὴν περιοχὴν τοῦ Φαναρίου καὶ ὅλην τὴν Πόλιν μας. Νὰ σημειώσωμεν ὅτι ἕν ἀπὸ τὰ λαμπρότερα Ἐγκώμια εἰς τοὺς ἑορταζομένους Τρεῖς Ἱεράρχας εἶναι ποίημα τοῦ πρώτου διδασκάλου τῆς Σχολῆς ἡμῶν ταύτης, τοῦ Ματθαίου Καμαριώτου, μαθητοῦ τοῦ Σχολαρίου!

Βλέπομεν παραλλήλως μίαν Θεολογικὴν Σχολὴν εἰς τὴν Μονὴν τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἐπὶ τοῦ λόφου τῆς Ἐλπίδος εἰς τὴν Χάλκην, ἡ ὁποία, εἰς τὰ 127 ἔτη τῆς λειτουργίας της, ἔδωκε στρατειὰν ὅλην λαμπρῶν Πατριαρχῶν, Ἱεραρχῶν, Ἱερέων καὶ Θεολόγων, οἱ ὁποῖοι ἐστελέχωσαν ὄχι μόνον τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον, ἀλλὰ καὶ ἄλλα Πατριαρχεῖα καὶ Αὐτοκεφάλους Ἐκκλησίας. Βεβαίως, κατὰ τὰς τέσσαρας τελευταίας δεκαετίας εὑρίσκεται, παρὰ πᾶσαν ἔννοιαν δικαίου, καταδικασμένη εἰς ἀθέλητον ὕπνον, ἀλλ’ ἔχομεν ἐλπίδας ὅτι συντόμως καὶ πάλιν θὰ ἀνοίξῃ τὰς πύλας της διὰ νὰ ὑποδεχθῆ νέους εὐέλπιδας τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὑποψηφίους ἐργάτας τοῦ Εὐαγγελίου. Τὸ ποτήριον τῆς Θεολογικῆς μας Σχολῆς ἔχει, κατὰ τὸ δὴ λεγόμενον, «ξεχειλίσει»! Προσευχόμεθα ὅπως ἡ Ἁγία Τριάς, διὰ τῶν εὐχῶν τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, κάμῃ τὸ πολυπόθητον θαῦμα, ὥστε ὅλοι νὰ χαρῶμεν «χαρὰν μεγάλην σφόδρα» ἐπὶ τῇ ἐπαναλειτουργίᾳ τῆς σεβασμίας Σχολῆς!

Παραλλήλως πρὸς τὰ κορυφαῖα ταῦτα Ἐκπαιδευτήρια, ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία ἵδρυσεν, ἐνίσχυσεν, ὑπεστήριξε ποικιλοτρόπως πλειάδα ἄλλων ἐκπαιδευτηρίων κοινῶν μαθημάτων καὶ γραμμάτων, ἀστικὰς σχολὰς καὶ σχολεῖα, εἰς κάθε γειτονιάν, εἰς κάθε προάστειον, εἰς κάθε πλησιόχωρον κώμην. Καὶ ὄχι μόνον! Ἐντεῦθεν ἐξακτινούμενον τὸ ἐνδιαφέρον τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας συνέστησεν ἤ ἐνίσχυσε λαμπρὰ ἐκπαιδευτήρια εἰς τὴν Ἰωνίαν, τὴν Αἰολίαν, τὸν Πόντον, τὴν Θρᾴκην, τὰς περὶ τὴν Προποντίδα περιοχάς, τὴν Ἴμβρον, τὴν Τένεδον, τὴν Πάτμον, τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ εἰς πλεῖστα σημεῖα τοῦ σημερινοῦ κράτους τῆς Ἑλλάδος. Τὸ αὐτὸ ἀσφαλῶς ἰσχύει καὶ διὰ τὰς ἀνὰ τὸν κόσμον Ἐπαρχίας τοῦ Θρόνου, ἐν Ἀμερικῇ, Καναδᾷ, Αὐστραλίᾳ, Εὐρώπῃ καὶ ἀλλαχοῦ, μὲ τὰς ἐκεῖ Θεολογικὰς ἡμῶν Σχολάς, τὰ Κολλέγια, τὰ ἡμερήσια, τὰ ἀπογευματινὰ καὶ κατηχητικὰ σχολεῖα κ.ο.κ.

Μεγαλώνυμα Σχολεῖα τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὅπως τὸ «Ζωγράφειον» καὶ τὸ «Ζάππειον» εἰσέτι εὐτυχῶς λειτουργοῦν, ἐνῷ ἄλλα, ὅπως τὸ «Ἰωακείμειον» καὶ τὸ «Κεντρικὸν Παρθεναγωγεῖον» κ.λπ., ἐτερμάτισαν ἀπὸ ἐτῶν τὴν λειτουργίαν των. Τὸ αὐτὸ συνέβη καὶ μὲ τὰ σχολεῖα τῆς Ἴμβρου καὶ τῆς Τενέδου, κατὰ βίαιον μάλιστα τρόπον, ὅπως γνωρίζετε, καὶ κατὰ κατάφωρον παραβίασιν τῆς Συνθήκης τῆς Λωζάνης. Ἐμείναμεν πλέον, ἀτυχῶς, ὀλίγοι ἐνταῦθα, εἰς τὰς προαιωνίους ἑστίας μας! Χωρὶς νὰ πταίωμεν, ὑπέστημεν τὰς συνεπείας ἀλλοτρίων ἁμαρτημάτων καὶ ὠλιγώθημεν σφόδρα. Ὅμως δὲν ἀπελπιζόμεθα! Δὲν ἔχομεν περιθώριον νὰ ἀπελπιζώμεθα, διότι πιστεύομεν εἰς τὸν ζῶντα Θεόν, ὁ Ὁποῖος καὶ νεκροὺς ἀνιστᾶ, καὶ τὸ Γένος ἡμῶν ἐπὶ αἰῶνας διεφύλαξεν ἐν μέσῳ θυέλλης καὶ πολλῶν καταιγίδων ποικίλων καιρικῶν περιστάσεων! Εἴμεθα ὀλίγοι, ἀλλὰ ἀποφασισμένοι νὰ μείνωμεν καὶ νὰ μὴ κύψωμεν τὴν κεφαλήν! Καὶ τὰς ἐκκλησίας μας κρατοῦμεν, ὅπως βλέπετε, ἀνοικτάς, καὶ μάλιστα τὰς ἀνακαινίζομεν καὶ τὰς ἐξωραΐζομεν τὴν μίαν μετὰ τὴν ἄλλην. Καὶ τὰ σχολεῖα μας θὰ κρατήσωμεν! Δὲν ἔχομεν καμμίαν πρόθεσιν νὰ ἐγκαταλείψωμεν τὴν πνευματικὴν κληρονομίαν τῶν πατέρων μας, οὔτε νὰ ἀθετήσωμεν τὰς ἱερὰς ὑποθήκας τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν! Καλοῦμεν ὅλους, ἕκαστον κατὰ τὰς δυνάμεις του, εἰς εὐγενῆ κοινὴν συστράτευσιν! Ἡ Ὁμογένεια δὲν ἔχει μόνον παρελθὸν εἰς τὰ ἅγια τοῦτα χώματα. Ἔχει καὶ παρόν, δικαιοῦται νὰ ἔχῃ καὶ μέλλον!

Μὲ ὁλοκαρδίους πατρικὰς εὐχὰς καὶ Πατριαρχικὰς εὐλογίας καταστέφομεν ὅλους τοὺς ἀγαπητοὺς συνεορταστάς, μάλιστα δὲ τοὺς ἐκπαιδευτικούς, παλαιμάχους καὶ ἐν ἐνεργείᾳ, καὶ τοὺς προσφιλεστάτους μαθητὰς καὶ μαθητρίας τῶν σχολείων μας. Χρόνια πολλὰ εἰς ὅλους, καλὴν ἐπιμονὴν καὶ ὑπομονὴν εἰς τὴν διδασκαλίαν, τὴν σπουδὴν καὶ μελέτην τῆς κατὰ Θεὸν καὶ τῆς θύραθεν σοφίας, καλὰς ἐπιτυχίας, καὶ δι’ ὅλην τὴν Ὁμογένειαν μίαν καλλιτέραν αὔριον! Ἀμήν!