Με το βραβείο «Βύρων Αντύπας» τιμήθηκε από την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, σε ειδική τελετή που πραγματοποιήθηκε το βράδυ της περασμένης Τρίτης στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Η
Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ) απένειμε την ύψιστη αυτή τιμητική διάκρισή της στον Προκαθήμενο της Ορθοδοξίας σε αναγνώριση της διαρκούς, αποτελεσματικής και ανιδιοτελούς προσφοράς του στον αγώνα για την ευαισθητοποίηση της παγκόσμιας κοινής γνώμης και των Κρατών στην κατεύθυνση προστασίας του Φυσικού Περιβάλλοντος και συνολικά της Κτίσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΕΕΠΦ ιδρύθηκε πριν 60 χρόνια, γεγονός που την καθιστά την παλαιότερη ελληνική οργάνωση που ασχολείται με ζητήματα προστασίας της φύσης.
Δύο παιδιά διάβασαν ένα ποίημα καλώντας όλους τους μεγάλους να σώσουν τον πλανήτη σταματώντας κάθε καταστροφική δραστηριότητα.
Ακολούθως ο Πρόεδρος της ΕΕΠΦ παρέδωσε στον Οικουμενικό Πατριάρχη τη τιμητική διάκριση.
Καταχειροκροτούμενος ο Οικουμενικός Πατριάρχης απευθύνθηκε στο πολυπληθές κοινό.
Την όλη εκδήλωση παρακολούθησαν ο Μητροπολίτης Σάμου Ευσέβιος, Αντιπρόεδρος της Δ.Ι.Σ., οι Μητροπολίτες Περγάμου Ιωάννης, Ακαδημαϊκός και Ίμβρου και Τενέδου Κύριλλος, ο Αρχιεπίσκοπος των εν Αθήναις Καθολικών Νικόλαος, ο έξαρχος του Παναγίου Τάφου Αρχιμ. Δαμιανός Πάνου, ο ιερέας της εν Αθήναις Αγγλικανικής Εκκλησίας του Αγίου Παύλου, ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Νίκος Σηφουνάκης, ο Πρέσβης της Τουρκίας στην Αθήνα, Άρχοντες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, εκπρόσωποι περιβαλλοντικών οργανώσεων και πλήθος κόσμου.
Ακολουθούν οι ομιλίες της βραδιάς και αυτή του Οικουμενικού Πατριάρχη.
Του
Νίκου Πέτρου
Προέδρου Δ.Σ.
Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης
Είναι σπουδαία στιγμή για την
Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης να γιορτάζει τα 60 της χρόνια βραβεύοντας εσάς, Παναγιότατε, που χρόνια τώρα αγωνίζεστε για το περιβάλλον, η προστασία του οποίου αποτελεί, και για εμάς, πρώτιστο καθήκον.
Η
Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης γεννήθηκε στις 11 Απριλίου του 1951, σε μια εποχή κατά την οποία η αναγκαιότητα να προστατευτεί η φύση ήταν αδιανόητη, ακόμη και ως ιδέα, στους περισσότερους. Εμπνευστής της ήταν ο Ιάκωβος Σαντοριναίος και οι περισσότεροι από τους 50 πρωτοπόρους που την ίδρυσαν ήταν προσωπικότητες των γραμμάτων και των επιστημών.
Σήμερα έχουμε τη μεγάλη χαρά να βρίσκονται μαζί μας οι σύζυγοι τριών από τα ιδρυτικά μέλη της Εταιρίας, οι κυρίες, Μιλένα Αντίπα, Αλίκη Δέφνερ και Κατερίνα Σαντοριναίου.
Στα 60 χρόνια της ιστορίας της, η
Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης παλεύει αδιάλειπτα, χωρίς ακραίες θέσεις, για τα περιβαλλοντικά προβλήματα της χώρας μας.
Κατά τις τη δεκαετίες 1960, 1970 και 1980 η Εταιρία πρωτοστάτησε στις προσπάθειες για τη δημιουργία Εθνικών Δρυμών και Προστατευόμενων Περιοχών, για τη διεθνή παρουσία της χώρας στα οικολογικά fora, για τη βελτίωση της ελληνικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας και για τη διάσωση εμβληματικών ειδών όπως ο κρητικός αίγαγρος, η μεσογειακή φώκια και η θαλάσσια χελώνα καρέτα, ειδών που σήμερα προστατεύονται αποτελεσματικά. Ο Βύρων Αντίπας, επί 35 χρόνια Γενικός Γραμματέας και ψυχή της Εταιρίας, συχνά εκπροσωπούσε τη χώρα στο εξωτερικό, όπως συνέβη και το 1971, όταν υπέγραψε, ως εκπρόσωπος της Ελλάδας, τη γνωστή σε όλους πλέον Σύμβαση για την προστασία των υγροτόπων, στο Ραμσάρ του Ιράν.
Αυτά τα χρόνια, η Εταιρία ήταν, επίσης, το φυτώριο που εμφύσησε την αγάπη και το όραμα για τη φύση σε νέους επιστήμονες που ίδρυσαν μεταγενέστερες περιβαλλοντικές οργανώσεις, επικεντρωμένες στη μελέτη και την προστασία συγκεκριμένων ειδών του φυσικού πλούτου της χώρας μας.
Τα τελευταία χρόνια, οι περιβαλλοντικές παρεμβάσεις της ΕΕΠΦ απευθύνονται στις τοπικές κοινωνίες, προσπαθώντας να τις στηρίξουν και να τις εμπλέξουν στη ορθή διαχείριση των περιοχών τους. Τέτοια προγράμματα ήταν η οικοτουριστική ανάπτυξη στη λιμνοθάλασσα Κωνστάντιο του Αμβρακικού, σε συνεργασία με την Ιερά Μονή Προφήτη Ηλία της Πρέβεζας, η συντήρηση μονοπατιών στο μέσο ρου του Άραχθου, και οι συνεχιζόμενες δράσεις σε δυο περιοχές στα καμένα της Πελοποννήσου: στο δασικό κτήμα Αραχαμίτας στην Αρκαδία και στο δρυοδάσος της Φολόης. Μετά τη συμμετοχή μας στο πρόγραμμα LIFE για το Νέστο, προωθούμε τώρα μια μεγάλη δράση για τη συνέχιση της προστασίας και την οικοτουριστική ανάπτυξη στα Στενά του Νέστου.
Τις δύο τελευταίες δεκαετίες η Εταιρία δίνει κυρίαρχο ρόλο στην ευαισθητοποίηση του κοινού. Για όσους δεν το γνωρίζουν, η Εταιρία μας χειρίζεται στην Ελλάδα, από το 1992, τις Γαλάζιες Σημαίες, το πιο γνωστό ίσως διεθνές πρόγραμμα περιβαλλοντικής διαχείρισης Με 396 Γαλάζιες Σημαίες, η Ελλάδα έρχεται, και φέτος, δεύτερη σε καθαρές ακτές, ανάμεσα σε 42 χώρες. Εδώ και τρία χρόνια, η Εταιρία συντονίζει επίσης το Πράσινο Κλειδί, ένα αντίστοιχο πρόγραμμα για τουριστικές επιχειρήσεις με περιβαλλοντική διαχείριση, στο οποίο συμμετέχουν φέτος 108 ξενοδοχεία.
Το μεγαλύτερο όμως βάρος πέφτει στην περιβαλλοντική εκπαίδευση, γιατί πιστεύουμε ότι οι τα παιδιά και οι νέοι είναι αυτοί που μπορούν να φέρουν το καλύτερο αύριο για τη φύση στη χώρα μας. Στα τρία διεθνή και δύο εθνικά δίκτυά μας συμμετέχουν 1.600 σχολεία, με χιλιάδες εκπαιδευτικούς και μαθητές, σε όλη τη χώρα.
Δυστυχώς, 60 χρόνια μετά, παρά τα θετικά βήματα, τα περιβαλλοντικά προβλήματα στη χώρα μας παραμένουν έντονα.
Σημαντικές περιοχές και οικότοποι εξακολουθούν να υποβαθμίζονται και πολλά είδη βρίσκονται στο όριο της εξαφάνισης. Παράδειγμα: η δραματική μείωση των αλιευμάτων.
Υπάρχουν ακόμα μεγάλα κενά στην προστασία. Παράδειγμα: το 70% των περιοχών του δικτύου Natura 2000 δεν προστατεύονται από νομοθετικές ρυθμίσεις.
Η περιβαλλοντική νομοθεσία εφαρμόζεται πλημμελώς και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί είναι ανεπαρκείς. Παράδειγμα: Η συνεχιζόμενη εκτός σχεδίου δόμηση και οι 35 καταδίκες της Ελλάδας από το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για περιβαλλοντικά θέματα, όπως η νεκρή Κορώνεια και η διαχείριση των απορριμάτων και τοξικών αποβλήτων, θέματα τα οποία ακόμα δεν έχουν επιλυθεί.
Εξακολουθεί η αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων. Ιδιαίτερα υπό τις παρούσες συνθήκες της οικονομικής κρίσης υπάρχει ο φόβος, η επιβεβλημένη αξιοποίηση των υδάτων, του ανέμου και του ήλιου, να έχει σοβαρές επιπτώσεις αν δεν υλοποιηθεί με ορθολογικό τρόπο και σαφείς όρους.
Τέλος, η ενημέρωση του κοινού παραμένει ελλιπής. Παράδειγμα: Η εσφαλμένη άποψη μεγάλης μερίδας των πολιτών, αλλά και των πολιτικών, όπως φάνηκε κατά τις πρόσφατες συζητήσεις στη Βουλή, ότι το δίκτυο Natura 2000 αποκλείει τις ανθρώπινες δραστηριότητες από τη φύση. Αντίθετα η ευρωπαϊκή φιλοσοφία της προστασίας, που συμπίπτει και με την άποψη του Παναγιότατου, θέλει τον άνθρωπο αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης, της «Κτίσης», αρκεί να τη διαχειρίζεται σωστά.
Σήμερα έχουμε την ύψιστη τιμή να απονείμουμε το βραβείο Αντίπα στον Οικουμενικό Πατριάρχη, τον πνευματικό ηγέτη παγκόσμιας ακτινοβολίας του οποίου οι πρωτοβουλίες για το περιβάλλον αγκαλιάζουν, εδώ και είκοσι χρόνια, όλο τον πλανήτη. Πρωτοβουλίες για τις οποίες δικαίως αποκαλείται ο «Πράσινος Πατριάρχης».
Στην ομιλία του για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, το 2009, ο Παναγιότατος, μιλώντας για τη διαφύλαξη των φυσικών πόρων, υπογράμμισε ότι «… είναι σημαντική και η ευθύνη εκάστου ατόμου, τόσον εις τήν προσωπικήν του ζωήν, όσον καί εις τόν ρόλον του ως ενεργού πολίτου ...»
Σε αυτή τη διπλή ευθύνη, την ατομική και συλλογική, προσπαθούμε να ανταποκριθούμε όλοι εμείς στην
Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης. Ευθύνη που σήμερα είναι πολύ μεγαλύτερη, τόσο γιατί τα προβλήματα έχουν αυξηθεί και επιδεινωθεί, όσο και επειδή η οικονομική κρίση της χώρας απειλεί να θέσει το περιβάλλον στο περιθώριο.
Και, όπως είχε πει ο Ιάκωβος Σαντοριναίος πριν από 60 χρόνια, κλείνοντας την ομιλία του στην ιδρυτική Σύσκεψη της Εταιρίας, για να προστατεύσουμε την Ελληνική Φύση θα χρειαστεί όλη μας η αφοσίωση, η αγάπη και η πίστη.
Του
Νίκου Σηφουνάκη
Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής
Χαιρετισμός στην τελετή βράβευσης του Οικουμενικού Πατριάρχη από την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης
Παναγιώτατε,
Αξιότιμοι εκπρόσωποι της ελληνικής Πολιτείας
Αξιότιμε Πρόεδρε του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης
Φίλες και φίλοι
Είναι ιδιαίτερη τιμή για τους πολίτες αυτής της χώρας και όλους εμάς να έχουμε σήμερα κοντά μας έναν πνευματικό ηγέτη, στο πρόσωπο του οποίου 300 και πλέον εκατομμύρια ορθοδόξων πιστών αναγνωρίζουν το θείο μήνυμα της Αγάπης και την πανανθρώπινη αξία της Ειρήνης. Έναν θρησκευτικό ηγέτη με σκέψη καινοτόμο και λόγο σύγχρονο, υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της θρησκευτικής ελευθερίας και της ελευθερίας της συνείδησης.
Παναγιώτατε,
Στη μακραίωνη πορεία της χριστιανικής Εκκλησίας, είστε ο πρώτος Πατριάρχης που ανέλαβε να συμφιλιώσει δύο ιστορικά ανταγωνιστικούς κόσμους, την Πίστη και την Επιστήμη, στο όνομα ενός υπέρτατου σκοπού: τη διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος έξω από το οποίο η ανθρώπινη ύπαρξη είναι αδύνατη. Προς τούτο, φέρατε σε επικοινωνία και ευλογήσατε τη συνεργασία εκατοντάδων επιστημόνων και θρησκευτικών ηγετών πολλών και διαφορετικών δογμάτων θέτοντας, κάθε χρόνο, συγκεκριμένο πλαίσιο εργασιών με σαφή και εξωστρεφή προσανατολισμό: την καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης στους νέους ανθρώπους, την ενεργό συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στην προστασία του περιβάλλοντος στο οποίο ζουν, την ενίσχυση της συνεργασίας των κρατών για τη διαφύλαξη των φυσικών πόρων που η γεωγραφία τούς επιφύλαξε να μοιραστούν. Στο μήνυμά Σας, κάθε πολίτης που σήμερα δοκιμάζεται από την οικονομική δυσκολία μπορεί να διακρίνει την ελπίδα ότι ένας άλλος Κόσμος είναι δυνατός, ένας Κόσμος που η βάση του δεν θα είναι οι αγορές και το ανεξέλεγκτο οικονομικό κέρδος, αλλά μια οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη που θα είναι συμβατή με τη Φύση και, συνάμα, θα περιορίζει τη Φτώχεια.
Το βραβείο «Βύρων Αντίπας» που σας απονέμεται σήμερα είναι η ελάχιστη αναγνώριση αυτής της προσφοράς Σας. Σας είμαστε ευγνώμονες για την ακούραστη προσπάθειά Σας να μας αφυπνίσετε, να μας εμπνεύσετε και να μας παρακινήσετε να εργαστούμε για τη διαφύλαξη του πλανήτη.
Στους διοργανωτές της αποψινής εκδήλωσης θα ήθελα να απευθύνω τα θερμά μου συγχαρητήρια για τα 60 χρόνια της αδιάλειπτης οικολογικής τους δράσης. Δημιουργήσατε την πρώτη περιβαλλοντική, μη κυβερνητική οργάνωση στην Ελλάδα, σε μια εποχή που ακόμα και η καταχώρηση της έννοιας της «οικολογίας» στα λεξικά ήταν ελλιπής. Ουδέποτε εγκαταλείψατε το έργο σας και είχατε τη χαρά να δείτε να μεγαλώνει η οικογένεια των περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένων ανθρώπων τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς. Για εμένα προσωπικά, ήταν μεγάλη τιμή να παρευρεθώ και να χαιρετήσω της εκδήλωσή σας. Σας ευχαριστώ.
Χαιρετισμός Δημάρχου Αθηναίων
Γιώργου Καμίνη
στην εκδήλωση της «ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ»
για την βράβευση του Οικουμενικού Πατριάρχη
Κυρίες και κύριοι,
Θεωρώ ιδιαίτερα τιμητική για μένα την πρόσκληση που δέχθηκα από την Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης να μιλήσω στην τελετή βράβευσης του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. κ. Βαρθολομαίου «για τις κεφαλαιώδους σημασίας και διεθνούς εμβέλειας οικολογικές πρωτοβουλίες του». Τιμητική, για δύο λόγους:
Ο πρώτος, αφορά τον ίδιο τον οικοδεσπότη της τελετής. Η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης είναι η παλαιότερη οικολογική οργάνωση εθνικής εμβέλειας στην Ελλάδα. Και ο Βύρων Αντίπας, το όνομα του οποίου φέρει το βραβείο που απόψε θα απονείμουμε, υπήρξε ένας από τους πρωτοπόρους του οικολογικού κινήματος, όταν ακόμη ο στοχασμός και η δράση για το περιβάλλον αποτελούσε στη χώρα μας δραστηριότητα εν πολλοίς ακατανόητη, ενδεχομένως εξεζητημένη και, πάντως, μοναχική.
Πίστευα πάντα ότι είναι η μακρόχρονη, σταθερή, επίμονη και επίπονη προσπάθεια, που μπορεί να αλλάξει τη ζωή των ανθρώπων προς το καλύτερο. Και έτρεφα ειλικρινή σεβασμό προς εκείνους, που αναλαμβάνουν τέτοιες προσπάθειες. Που διαθέτουν επιπλέον την ευαισθησία, τη γνώση και το διανοητικό θάρρος, όχι μόνο να αναζητούν νέες απαντήσεις, αλλά, κυρίως, να διατυπώνουν νέα ερωτήματα. Να περιγράφουν προβλήματα, που δεν έχουν γίνει ακόμη ορατά από τους πολλούς, και να εργάζονται με αφοσίωση για να περιγράψουν και τις λύσεις τους. Εκείνους, δηλαδή, που ανοίγουν νέους δρόμους, περπατώντας τους οι ίδιοι.
Ο δεύτερος λόγος αφορά, ασφαλώς, το τιμώμενο πρόσωπο της αποψινής τελετής. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαίος δεν φέρει, απλώς, το κύρος του πατριαρχικού θρόνου. Έχει προσδώσει κύρος σ’ αυτόν, με το έργο του. Έργο που έχει εκτιμηθεί και τιμηθεί διεθνώς, πέρα από τα στενά όρια που θέτουν οι εθνικές και φυλετικές διαφορές, οι ιδεολογικές και πολιτικές αντιθέσεις, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις. Διότι είναι έργο πρωτότυπο και τολμηρό. Δεν ήταν καθόλου αυτονόητο ότι ο θεσμός του οποίου ηγείται, θα απέδιδε τη σημασία που απέδωσε στη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, ότι θα ανελάμβανε αυτές τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε, χωρίς τη δική του έμπνευση και συμβολή.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαίος ανήκει ασφαλώς σε εκείνους που ανοίγουν νέους δρόμους, περπατώντας τους οι ίδιοι.
Τι εννοώ, συγκεκριμένα, αναφερόμενος σε «νέους δρόμους»;
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης αντιμετωπίζει την κρίση του περιβάλλοντος ως πρόβλημα οικουμενικό. Οικουμενικό, όχι μόνον ως προς τις συνέπειες που ήδη έχει για το παρόν και το μέλλον ανθρώπων και κοινωνιών, αλλά και ως προς την ανάγκη και τους τρόπους αντιμετώπισής του. Όπως με δραματική λιτότητα υπενθύμισε κάποτε, ζούμε όλοι «εν αναμονή του ολέθρου».
Επομένως, οφείλουμε όλοι να αναγνωρίσουμε την βοή των επερχομένων, να αναλάβουμε την προσωπική του, ο καθένας μας, ευθύνη και να δράσουμε μαζί. Ο ίδιος, έθεσε την κρίση του περιβάλλοντος στην ατζέντα του διαθρησκειακού διαλόγου και αναδέχθηκε την πρόκληση ενός ανοικτού και απροκατάληπτου διαλόγου με τον κόσμο της επιστήμης και της κοινωνικής δράσης. Με τους ειδικούς επιστήμονες, τους ακαδημαϊκούς και ερευνητές, και με τις δραστήριες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, που μετέχουν ενεργά στις μεγάλες πρωτοβουλίες του.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης αντιμετωπίζει, περαιτέρω, την κρίση του περιβάλλοντος ως κρίση στις σχέσεις του ανθρώπου με τη φύση, με τον ευρύτερο Κόσμο, με την «Κτίση», ως οργανικό μέρος της οποίας βλέπει τον ίδιο τον άνθρωπο. Και αυτό, στη σκέψη του, είναι πρόβλημα ηθικό, αλλά και πρόβλημα πολιτικό. Η κρίση του περιβάλλοντος εκφράζει ένα μεγάλο έλλειμμα δικαιοσύνης -στη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον, αλλά και στη σχέση του ανθρώπου με τον άλλον άνθρωπο. Συνδέεται με την αποτυχία ενός συγκεκριμένου οικονομικού συστήματος, που ιδιαίτερα σήμερα, σε συνθήκες γενικευμένης κρίσης, «πλήττει τους πλέον πτωχούς, οι οποίοι ευρίσκονται πολύ μακράν των συναλλαγών των μεγάλων επιχειρήσεων», όπως πρόσφατα είχε την ευκαιρία να επισημάνει.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης αντιμετωπίζει, εν τέλει, την κρίση του περιβάλλοντος ως την κρίση ενός αναπτυξιακού προτύπου. Κρίση ενός ολόκληρου πολιτισμού, που αποδεικνύει την παρακμή και την αποτυχία του στα κατεστραμμένα δάση του Αμαζονίου, στη ρύπανση της Μαύρης Θάλασσας, στους πάγους της Αρκτικής που λιώνουν, στο πυρηνικό ατύχημα της Φουκουσίμα. Είναι ένας πολιτισμός «ατομικιστικός, αλαζονικός, της ποσότητος και των αριθμών», που οφείλουμε να αντικαταστήσουμε με έναν άλλον, «πολιτισμό μετοχικό, τού εμείς αντί τού εγώ, του μέτρου και της ευθύνης, που εμπερικλείει και την αλληλεγγύη με την φύσιν».
Σ’ αυτή την προσπάθεια μάς καλεί, με το λόγο και την πράξη του, ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Και υποδεικνύει την ανάγκη ενός νέου ήθους, μιας νέας σχέσης του ανθρώπου με τη φύση, του ανθρώπου με τον άνθρωπο, του ανθρώπου με τον εαυτό του.
Γι’ αυτό μίλησα για «νέους δρόμους»:
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαίος δεν συνέβαλε μόνο σε μια νέα θεώρηση του ρόλου της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο, απέναντι στα πιο ουσιαστικά, κρίσιμα και επείγοντα προβλήματα που αυτός αντιμετωπίζει. Συνέβαλε, εξίσου, σε μια νέα θεώρηση των σχέσεών της με την κοινωνία. Η ολιστική προσέγγιση της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση που εισηγείται, αποτελεί αναντικατάστατη συμβολή στη διαμόρφωση ενός κοινού, αλλά και προωθημένου τόπου, όπου μπορούν να συναντώνται, να διαλέγονται και να συμπράττουν πρόσωπα και συλλογικότητες με διαφορετική προέλευση, διαφορετική διαδρομή, διαφορετική ενδεχομένως κοσμοαντίληψη, αλλά με κοινή την αγωνία για το παρόν και το μέλλον του ανθρώπου και του πλανήτη. Και ίσως αυτό να αποτελεί τη μέγιστη προσφορά τού οικολογικού του έργου.
Συμμεριζόμαστε κι εμείς αυτή την αγωνία, σ’ αυτή τη μεγάλη πόλη μιας μικρής χώρας με μεγάλα προβλήματα. Πολύ περισσότερο που, τώρα, οφείλουμε να καλύψουμε και τα ελλείμματα του παρελθόντος, να ανατάξουμε τις αναπηρίες του, να κερδίσουμε τον χαμένο χρόνο.
Η Αθήνα, πάντως, δεν μπορεί να είναι η μεγαλούπολη με τη μικρότερη αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο, που καταναλώνει την πιο βρώμικη κιλοβατώρα στην Ευρώπη, που δεν ξέρει τι να κάνει τα απορρίμματά της. Πρέπει κι αυτή να αναλάβει τις ευθύνες της στην κοινή υπόθεση της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Άλλωστε, βιώνει ήδη οδυνηρά τις συνέπειές της, με συχνά επεισόδια ακραίων καιρικών φαινομένων.
Έχουμε πλήρη συνείδηση των ευθυνών που αναλάβαμε πριν από 6 μήνες. Και καταβάλλουμε σοβαρές προσπάθειες, έστω και αν τα αποτελέσματα είναι ακόμη πενιχρά. Γνωρίζουμε ότι η ανάπτυξη της πόλης μας θα είναι περιβαλλοντικά βιώσιμη ή δεν θα υπάρξει ποτέ. Και εργαζόμαστε γι’ αυτήν. Για μια πόλη, που θα διαχειρίζεται με σύνεση τους φυσικούς και ενεργειακούς της πόρους, και θα διαθέτει δίκαια τα δημόσια αγαθά της.
Η κρίση, άλλωστε, είναι ταυτόχρονα οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική. Και μόνον έτσι μπορεί να αντιμετωπισθεί.
Ομιλία του
Γρηγόρη Τσάλτα, Προέδρου Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου, για το διεθνές περιβαλλοντικό έργο του Παναγιωτάτου
Κυρίες και Κύριοι,
Αποτελεί σήμερα εξαιρετική τιμή για μένα να προσφωνώ τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο. Με τον Παναγιώτατο με συνδέει αμοιβαία εκτίμηση και αλληλοσεβασμός καθώς έχουμε αναπτύξει μια ιδιαίτερη συνεργασία στον τομέα του Περιβάλλοντος και της Αειφόρου Ανάπτυξης εδώ και πολλά χρόνια. Ξεχωρίζω την παρέμβαση του στο διεθνές συνέδριο που είχε διοργανώσει το ΕΚΕΠΕΚ του οποίου προΐσταμαι σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών το 2005, αλλά και σε πολλές άλλες εκδηλώσεις μας, στην έδρα του Σεβασμιωτάτου Ελασσόνος πριν δύο χρόνια, αλλά και στην Κωνσταντινούπολη πέρισυ στο πλαίσιο του συνεδρίου της Αιγαίου Πολιτείας.
Η αναφορά στη συνδρομή του Παναγιωτάτου απαιτεί σίγουρα κάτι παραπάνω από μια δεκάλεπτη παρέμβαση και τολμώ να πω ότι θα μπορούσε να αποτελέσει ακόμη και θέμα διεθνούς συνεδρίου. Εκτός από το προσωνύμιο Πράσινος Πατριάρχης, το οποίο έχετε ακούσει πολλές φορές σήμερα, ο Παναγιώτατος υπηρετώντας ταπεινά τον Οικουμενικό ρόλο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως έχει αναδείξει μια σειρά από μεγάλα παγκόσμια περιβαλλοντικά ζητήματα. Ξεχωρίζω αρχικά, την Κοινή Διακήρυξη που συνυπέγραψε με τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄ τον Ιούνιο του 2002, στην αυγή της τρίτης χιλιετίας και ενώ σε επίπεδο ΟΗΕ μόλις είχαν υιοθετηθεί οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας και την ίδια ακριβώς περίοδο ελάμβανε χώρα η Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Γιοχάνεσμπουργκ. Αντιλαμβανόμενοι πλήρως το πνεύμα των καιρών οι δύο ηγέτες της χριστιανοσύνης, πολύ πριν το αντιληφθούμε εμείς οι υπόλοιποι, αναφέρονται και στην παγκόσμια ηθική και κοινωνική κρίση. Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα:
Το πρόβλημα δεν είναι απλώς οικονομικό και τεχνολογικό· είναι ηθικό και πνευματικό. Η λύση σε οικονομικό και τεχνολογικό επίπεδο μπορεί να βρεθεί μόνον αν υποστούμε, με τον πιο ριζικό τρόπο, μια εσωτερική μεταβολή, που μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγή του τρόπου ζωής μας και των μη αειφόρων προτύπων κατανάλωσης και παραγωγής. Μια γνήσια μεταστροφή εν Χριστώ θα μας δώσει τη δυνατότητα να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε και ενεργούμε.
Επίσης,
από το 1995 και έπειτα διοργανώνεται υπό την αιγίδα του Παναγιωτάτου το Συμπόσιο για τη Θρησκεία, την Επιστήμη και το Περιβάλλον. Σταχυολογώ τις θεματικές που ήδη έχουν εξεταστεί:
Αποκάλυψη και Περιβάλλον με αφορμή τα 1900 χρόνια από την Αποκάλυψη του Ιωάννη το 1995,
η Μαύρη Θάλασσα σε κρίση το 1997, το 1999 για το Δούναβη ως ενός ποταμού ζωής, το 2002 για την Αδριατική μια Θάλασσα σε κίνδυνο, το 2003 για τη Βαλτική. Από το 6ο Συμπόσιο το 2006 ξεκινάει ένας νέος κύκλος για τις περιβαλλοντικές δραστηριότητες του Παναγιωτάτου με πρωτοβουλίες των οποίων η απήχηση αποκτά παγκόσμιο χαρακτήρα, αρχής γενομένης με την επίσκεψη στον Αμαζόνιο. Στο συγκεκριμένο συμπόσιο οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να πλεύσουν στη λεκάνη του Αμαζονίου και μέσα από τη διοργάνωση συζητήσεων, παραπάνω από 200 επιστήμονες, κυβερνητικοί αξιωματούχοι, θρησκευτικοί ηγέτες να προβληματιστούν γύρω από μια σειρά ζητημάτων τα οποία έχουν να κάνουν με την αποψίλωση των δασών, την απώλεια της βιοποικιλότητας, την εισαγωγή γενετικά μεταλλαγμένων οργανισμών στο οικοσύστημα του Αμαζονίου, καθώς επίσης και με τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών. Την επόμενη χρονιά, το 2007, το επόμενο συμπόσιο διοργανώθηκε στην Αρκτική. Σε αυτό το σημείο επιτρέψτε μου να σημειώσω ότι το 2007 είναι έτος σταθμός στην εξέλιξη της διεθνούς πολιτικής για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής καθώς σύσσωμη η διεθνής κοινότητα κινητοποιείται, αρχής γενομένης από τον ίδιο το Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, το Συμβούλιο Ασφαλείας, τους περιφερειακούς διακρατικούς οργανισμούς, αλλά και τις διεθνείς επιστημονικές ενώσεις. Έτσι, λοιπόν, η επίσκεψη στην Αρκτική κινείται ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο, δηλαδή την ανάδειξη της πιο άμεσης επίπτωσης της κλιματικής αλλαγής που αφορά στην τήξη των αιώνιων πάγων αλλά και στις επίσης άμεσες συνέπειες στη ζωή των αυτοχθόνων του Αρκτικού Κύκλου. Το 2009 το επόμενο συμπόσιο διοργανώθηκε στον Μισισιπή, ένα υδάτινο οικοσύστημα αρκετά επιβαρυμένο, ιδίως μετά τις επιπτώσεις του τυφώνα Κατρίνα, αλλά ιδιαίτερα σημαντικό για την οικολογική ισορροπία της Βορείου Αμερικής. Κοινή συνισταμένη όλων των προαναφερθεισών δράσεων του Παναγιωτάτου είναι το υδάτινο στοιχείο. Και είναι απολύτως λογικό αφού το υδάτινο στοιχείο αποτελεί το 70% της κάλυψης του πλανήτη μας και είναι ουσιαστικά ο εγγυητής της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά και το κυρίαρχο στοιχείο της θεικής του εμβάπτισης.
Έτσι, η διεθνής κοινότητα, ήδη από το 1982, με την υιοθέτηση της Νέας Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας αναγνώρισε, και σε κανονιστικό επίπεδο πλέον, την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος σε 11 τμήματα και 45 άρθρα του ΧΙΙ Μέρους της, ενσωματώνοντας, έτσι, τις βασικές αρχές του δικαίου του περιβάλλοντος (την αρχή της πρόληψης, της ενημέρωσης και πληροφόρησης, της ευθύνης και της αποζημίωσης) στην παγκόσμια προσπάθεια για την καταπολέμηση της θαλάσσιας ρύπανσης σε όλες τις μορφές της (δηλαδή από χερσαίες πηγές, από πλοία, από δραστηριότητες στην υφαλοκρηπίδα και από άλλες δραστηριότητες στο θαλάσσιο χώρο). Ως εκ τούτου,
οι προσπάθειες του Παναγιωτάτου βρίσκονται στον πυρήνα της διεθνούς πολιτικής για την προστασία του περιβάλλοντος και προάγουν αναμφίβολα τη διεθνή διαδικασία για την ισόρροπη ή βιώσιμη ανάπτυξη μεταξύ ανεπτυγμένου Βορά και αναπτυσσόμενου Νότου, ακολουθώντας πιστά την τέταρτη γενική αρχή που προκύπτει από τη Διακήρυξη του Ρίο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη και η οποία αφορά στην έντονη αλληλεξάρτηση του συνόλου των παραγόντων που επιδρούν στην ανθρώπινη ολοκλήρωση στη Γη, μέσω της εδραίωσης της παγκόσμιας ειρήνης, η οποία ταυτίζεται με την ανάπτυξη και την περιβαλλοντική προστασία.
Σε αυτό το σημείο επιτρέψτε μου να αναφερθώ σύντομα στην
Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης η οποία διοργανώνει τη σημερινή εκδήλωση προς τιμήν του Παναγιωτάτου. Δεν θα κάνω ιδιαίτερη αναφορά στην 60χρονη ιστορία της την οποία κάλυψε αναλυτικά προηγουμένως ο κ. Πέτρου ούτε στο πραγματικά σημαντικό εκπαιδευτικό της έργο στο οποίο θα αναφερθεί αργότερα η αγαπητή κα. Νικηφοράκη. Το σημαντικότερο στοιχείο που θα ήθελα να τονίσω είναι ότι στην ουσία η ΕΕΠΦ αποτελεί την πρώτη και τη μόνη καθαρά ελληνική ΜηΚΟ με μακροχρόνια παρουσία στα περιβαλλοντικά πράγματα. Η συσσωρευμένη εμπειρία μέσα από την προώθηση της προστασίας του περιβάλλοντος εδώ και 60 χρόνια και η τριβή της οργάνωσης με το θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο της εγχώριας πραγματικότητας, αποτελούν τα σημαντικά πλεονεκτήματα της ΕΕΠΦ σε σχέση με άλλες περιβαλλοντικές ΜηΚΟ που αποτελούν παραρτήματα των αντίστοιχων διεθνών.
Παναγιώτατε, κυρίες και κύριοι
Σε ένα περίπου χρόνο από σήμερα στις 4 Ιουνίου του 2012 θα διοργανωθεί στο Ρίο η Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη ή αλλιώς το Ρίο+20. Τα μάτια όλου του πλανήτη θα είναι στραμμένα εκείνες της ημέρες στις διαπραγματεύσεις των ηγετών της διεθνούς κοινότητας, με την προσδοκία να μην διαψευστούν οι ελπίδες όλων μας για την υιοθέτηση πολιτικών που προάγουν τη βιώσιμη ανάπτυξη, τον εκδημοκρατισμό των διεθνών σχέσεων, το κλείσιμο της ψαλίδας μεταξύ Βορά – Νότου. Η πρόσφατη παγκόσμια οικονομική κρίση και η γενικότερη οπισθοδρόμηση σε πεδία όπως η διεθνής κλιματική πολιτική δεν αφήνουν χώρο για αισιοδοξία. Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφέρω ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι ένας τομέας ο οποίος για να αποδώσει καρπούς απαιτεί τη συμμετοχή όλων μας στη διαβούλευση των κατάλληλων πολιτικών, τη συναίνεση όλων μας για την αποτελεσματική λήψη των κατάλληλων αποφάσεων και τέλος τη συνεργασία όλων μας για την αποδοτική υλοποίησή τους.
Εντούτοις, και σε κάθε περίπτωση, διεθνής νομιμότητα δίχως, παράλληλα, τον απόλυτο συνδυασμό του σεβασμού των βασικών αρχών του δικαίου και της δυναμικής εφαρμογής των κανόνων του δεν μπορεί να υπάρξει. Και τούτο γιατί, όπως θέλουμε να πιστεύουμε, το μόνο έλλογο όν στον πλανήτη, όπως καθημερινώς αποδεικνύεται δυστυχώς στην πράξη, δεν μπορεί να στηρίζεται σε μεθόδους αυτορύθμισης του έντονου παρορμιτισμού του (βλ. για την περίπτωση τα καταστροφικά αποτελέσματα της Φουκουσίμα). Οφείλει να τιθασεύσει όχι τη φύση του αλλά τον απόλυτο εγωισμό που γενετικά τον διακατέχει και με μαθηματική αλήθεια τον οδηγεί στην καταστροφή του. Και τούτο γιατί ένα είναι σίγουρο. Ο πλανήτης Γη δεν θα καταστραφεί. Το ανθρώπινο είδος κινδυνεύει να εξαληφθεί και να εκδιωχθεί έτσι από τον μόνο γνωστό παράδεισο του Σύμπαντος. Τέλος, σεβασμός προς τη φύση ισοδυναμεί με σεβασμό στην ανώτατη θεική υπόσταση, η οποία άλλωστε τα πάντα εν σοφία εποίησε.
H ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχου
«Ευτυχής η ώρα της συναντήσεως πάντων ημών ενταύθα, προσκλήσει της
Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσεως, η οποία εφέτος συμπληρώνει εξήκοντα έτη σπουδαίας περιβαλλοντικής προσφοράς. Γνωρίζομεν και παρακολουθούμεν από ετών το σπουδαίον και αξιέπαινον έργον της παλαιοτέρας περιβαλλοντικής εταιρείας της Ελλάδος, προτωποριακόν άλλωστε δια τα ελληνικά (και όχι μόνον!) δεδομένα. Το εκτιμώμεν βαθύτατα, καθ’ όσον δεν πρόκειται δι’ ερασιτεχνικάς η επιφανειακάς δραστηριότητας εντυπωσιασμού, αλλά δια συστηματικήν και εργώδη εθελοντικήν προσπάθειαν ουσιαστικών παρεμβάσεων εις κεφαλαιώδη ζητήματα αφορώντα εις την προστασίαν του περιβάλλοντος και εις την σχετικήν ευαισθητοποίησιν και εκπαίδευσιν των πολιτών. Τούτου ένεκεν, εξ άλλου, και έτυχεν η Εταιρεία αύτη τόσων μεγάλων και σπουδαίων αναγνωρίσεων, οίαι τα βραβεία της μεγαλωνύμου Ακαδημίας Αθηνών, του Συμβουλίου της Ευρώπης, του Ιδρύματος Ford κ.ο.κ. Η εκτίμησις ημών αύτη προς το έργον και την όλην προσφοράν της
Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσεως ωδήγησεν ημάς εις την απόφασιν να αποδεχθώμεν την υπό του Διοικητικού Συμβουλίου και των Μελών αυτής ευγενώς προσφερομένην εις ημάς τιμήν, της βραβεύσεως δηλονότι των ταπεινών περιβαλλοντικών προσπαθειών ημών δια του βραβείου «Βύρων Αντίπας».
Είναι γεγονός ότι από της αναρρήσεως ημών εις τον πάνσεπτον Αποστολικόν και Πατριαρχικόν Οικουμενικόν Θρόνον της Κωνσταντινουπόλεως, μεταξύ των πρώτων προτεραιοτήτων ημών εθέσαμεν την ανάδειξιν του προβληματισμού δια την προστασίαν και διαφύλαξιν του περιβάλλοντος εις παγκόσμιον επίπεδον, ώστε να ευαισθητοποιηθή η διεθνής κοινότης μέσω των θρησκευτικών (και όχι μόνον) ηγετών της. Τούτο εξεφράσαμεν σαφώς δια πρώτην φοράν δια του Μηνύματος, το οποίον απηυθύναμεν εις την ανθρωπότητα μετά των λοιπών Αδελφών Προκαθημένων των Αυτοκεφάλων και Αυτονόμων Ορθοδόξων Εκκλησιών, ότε, κατόπιν ημετέρας προσκλήσεως, συνήλθομεν εις την ιστορικήν εκείνην πρώτην ημών Σύναξιν εν Φαναρίω, κατά Μάρτιον του 1992. Ολίγον αργότερον, κατ’ Απρίλιον του 1994, το αυτό επράξαμεν ενώπιον της ολομελείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, προσεπιδηλώσαντες ότι
«είμεθα έτοιμοι να θέσωμεν τας ισχνάς δυνάμεις ημών εις την διάθεσιν του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δια κάθε περαιτέρω μελέτην και προσπάθειαν πανευρωπαϊκής αντιμετωπίσεως του οικολογικού προβλήματος». Συνεπείς εις την τοιαύτην ημών τοποθέτησιν, ηξιώθημεν παρά Θεού να συγκαλέσωμεν, εν συνεργασία μεθ’ υπεροχικών προσωπικοτήτων της παγκοσμίου σκηνής,
οκτώ Διεθνή Θρησκευτικά - Επιστημονικά – Περιβαλλοντικά Συμπόσια εν πλω, προς εξέτασιν άλλων εκάστην φοράν επόψεων του περιβαλλοντικού προβλήματος. Κατά την διάρκειαν του περί την Αδριατικήν Θάλασσαν τοιούτου Συμποσίου τον Ιούνιον του 2002, είχομεν την ευκαιρίαν να συνυπογράψωμεν μετά του τότε Πάπα Ιωάννου Παύλου B' την γνωστήν «Διακήρυξιν της Βενετίας», συστρατεύσαντες Παλαιάν και Νέαν Ρώμην εις τον υπέρ του φυσικού περιβάλλοντος ιερόν αγώνα. Επίσης,
και αριθμόν ετησίων Οικολογικών και Περιβαλλοντικών Σεμιναρίων ηξιώθημεν να συγκαλέσωμεν εις την γεραράν Θεολογικήν Σχολήν της Χάλκης, την εισέτι, δυστυχώς, κεκλεισμένην, παρά τας δαψιλείς περί επαναλειτουργίας της υποσχέσεις των αρμοδίων αρχών, ενώ, προς τούτοις, τακτικώς απευθύνομεν Μηνύματα Πατριαρχικά, επ’ ευκαιρία τόσον της Παγκοσμίου Ημέρας του Περιβάλλοντος (5ης Ιουνίου), όσον και της ημετέρας Ημέρας Προσευχής υπέρ της Προστασίας του Φυσικού Περιβάλλοντος (1ης Σεπτεμβρίου). Εννοείται, ότι και ενδιαμέσεως και μέχρι σήμερον, ευκαίρως ακαίρως, δεν παύομεν να ομιλούμεν, να κρούωμεν κώδωνας κινδύνου, να αφυπνίζωμεν, να παρακαλούμεν, να διαμαρτυρώμεθα ενίοτε, να διακηρύσσωμεν μεγάλη τη φωνή ότι είναι εντολή Θεού η διατήρησις της οικολογικής ισορροπίας!
Ευχαριστούμεν θερμότατα τον Πρόεδρον κ. Νικόλαον Πέτρου και το κατ’ αυτόν Διοικητικόν Συμβούλιον της Εταιρείας δια την ευγενή απόφασίν των να απονείμουν εις την Μετριότητα ημών το βραβείον «Βύρων Αντίπας 2011». Το βραβείον αυτό θα αποτελή μίαν ακόμη υπενθύμισιν εις ημάς δια την επιτέλεσιν του δια την προστασίαν της φύσεως καθήκοντος ημών. Ευλογούμεν το έργον της Εταιρείας, συγχαίροντες επί τη 60η αυτής καλλικάρπω αμφιετηρίδι, και ευχόμεθα και εν τοις εφεξής, εις έτη πολλά, «περισσεύειν μάλλον»!
φωτογραφίες: Νικόλαος Μαγγίνας
