Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΥΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΣΕΡΒΙΑΣ ΕΙΡΗΝΑΙΟΥ ΣΤΟ ΦΑΝΑΡΙ

Π Ρ Ο Σ Φ Ω Ν Η Σ Ι Σ

ΤΗΣ Α. Θ. ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ

ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ

κ. κ. Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Υ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΗΜΟΝ ΥΠΟΔΟΧΗΝ

ΤΟΥ ΜΑΚ. ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΣΕΡΒΙΑΣ κ. ΕΙΡΗΝΑΙΟΥ

ΕΝ Τῌ ΑΙΘΟΥΣῌ ΤΟΥ ΘΡΟΝΟΥ

(21 Ὀκτωβρίου 2011)

Μακαριώτατε καὶ Ἁγιώτατε Πατριάρχα Σερβίας, ἐν Χριστῷ τῷ Θεῷ λίαν ἀγαπητὲ καὶ περιπόθητε ἀδελφὲ καὶ συλλειτουργὲ τῆς ἡμῶν Μετριότητος κύριε Εἰρηναῖε,

Ἱερώτατοι Ἅγιοι Ἀδελφοί,

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Ἔχομεν σήμερον τὴν μεγίστην χαρὰν καὶ τιμὴν ἵνα ὑποδεχώμεθα Ὑμᾶς, μετὰ τῆς τιμίας Συνοδείας Ὑμῶν, Μακαριώτατε, εἰς τὴν ἕδραν τοῦ καθ’ ἡμᾶς Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τὴν Βασιλεύουσαν Πόλιν, τὴν τοσοῦτον συνδεδεμένην μετὰ τοῦ Σερβικοῦ λαοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας αὐτοῦ.

Ὑποδεχόμεθα Ὑμᾶς διὰ πρώτην φορὰν μετὰ τὴν ἀνάρρησιν Ὑμῶν εἰς τὸν Πατριαρχικὸν θρόνον τοῦ Ἁγίου Σάββα τοῦ Ἁγιορείτου, εἰς ἐπαξίαν διαδοχήν τοῦ ἀοιδίμου Πατριάρχου κυροῦ Παύλου, τοῦ εἰς τὴν συνείδησιν τῶν Ὀρθοδόξων μαρτυρουμένου ἤδη ὡς ὁσίου ἀνδρός, ὑπὲρ οὗ δικαίως δύναται νὰ καυχᾶται ἡ Ἐκκλησία Ὑμῶν.

Μετὰ τὴν πάροδον μιᾶς κρισίμου ἐποχῆς διὰ τὴν ἁγιοτόκον καὶ μαρτυροτόκον Ἐκκλησίαν τῆς Σερβίας, πορευομένης συχνάκις μέσῳ πολλῶν συμπληγάδων καὶ ἐναλλαγῶν τῶν περιστάσεων, ἡ σεπτὴ Ἱεραρχία αὐτῆς ἐπέβλεψεν ἐπὶ τὴν πολυχρόνιον, πολύκαρπον καὶ ὑποδειγματικὴν ἀρχιερατικήν Ὑμῶν διακονίαν καὶ ἐκάλεσεν Ὑμᾶς ἵνα ἄρητε ἐπὶ τῶν ὤμων Ὑμῶν τὸν σταυρὸν τῆς Πατριαρχίας.

Ἡ δὲ ἄχρι τοῦδε πολιτεία τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος μαρτυρεῖ διὰ τὴν νουνεχῆ καὶ σώφρονα πλοήγησιν τοῦ σκάφους τῆς Ἐκκλησίας, διὰ τρόπου ἁρμόζοντος εἰς τὴν μακραίωνα ἱστορίαν αὐτῆς καὶ εἰς τὴν ἀξιοπρέπειαν καὶ τὰς θυσίας τοῦ ἡρωϊκοῦ Σερβικοῦ λαοῦ, ὅστις πολλάκις μαχόμενος, καὶ νικῶν καὶ ἡττώμενος, ἀπέδειξεν ὅτι γνωρίζει νὰ θέτῃ ὑπὲρ τὴν προσωπικὴν αὐτοῦ ὑλικὴν εὐημερίαν τὰς αἰωνίους καὶ ἀκαταλύτους ἀξίας τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεως καὶ πίστεως αὐτοῦ, καὶ νὰ προτιμᾷ τὸν τίμιον θάνατον παρὰ νὰ προδίδῃ τὰς ἀξίας ταύτας.

Καὶ ἀληθῶς, Μακαριώτατε ἅγιε ἀδελφέ, ὁ λαὸς τῆς χώρας Ὑμῶν ἀπέδειξεν εἰς ὅλας τὰς περιόδους τῆς ἱστορίας αὐτοῦ, ἀπὸ τῆς ἀρχῆς τῆς ἐθνικῆς αὐτοσυνειδησίας του μέχρι προσφάτως, - καὶ δὲν λησμονοῦμεν ἀσφαλῶς τὴν πρωτοφανῆ βαρβαρότητα τὴν ὁποίαν ἐγνώρισε κατὰ τὸν Β΄ Παγκόσμιον Πόλεμον, ἀλλὰ καὶ τὴν πρόσφατον βίαν καὶ τὰς πολλαπλᾶς δυσχερεῖς περιστάσεις -, ἀπέδειξε, λέγομεν, ὅτι γνωρίζει νὰ ἀποθνῄσκῃ μετὰ τῆς ἐλπίδος τῆς αἰωνίου ζωῆς. Καὶ ὁ ἔνδοξος θάνατος εἶναι ἀσφαλῶς ἐπιλογὴ καὶ ἀνθρώπων οἱ ὁποῖοι δὲν ἐγνώρισαν τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν, ἐνθυμούμενοι τοῦ Περικλέως λέγοντος εἰς τόν Ἐπιτάφιον Αὐτοῦ (Θουκυδ. 2.43.6): «ἀλγεινοτέρα γὰρ ἀνδρί γε φρόνημα ἔχοντι ἡ μετὰ τοῦ ἐν τῷ μαλακισθῆναι κάκωσις ἢ ὁ μετὰ ρώμης καὶ κοινῆς ἐλπίδος γιγνόμενος ἀναίσθητος θάνατος».

Ὁ δὲ μαρτυρικὸς θάνατος ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἀσφαλῶς ὁ τελικὸς θρίαμβος τῆς ἀγάπης δι’ Αὐτὸν καὶ ἡ τελειοτέρα προσφορὰ τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸν Θεόν. Καὶ ἡ Ἐκκλησία Ὑμῶν ἔζησεν εἰς πολλὰς περιόδους τοῦ βίου αὐτῆς τὸν παλμὸν τῶν μαρτύρων. Πολλάκις τὰ τέκνα της κατηξιώθησαν νὰ γίνουν «κοινωνοὶ τῆς ἀθλήσεως» τῶν πρώτων μαρτύρων. Διότι ἐπίστευον ὅτι «ὅπου ἐστὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, ἐκεῖ ἐπακολουθεῖ ὁ διωγμὸς καὶ ἡ πάλη• ... ἀνάγκη γὰρ διώκεσθαι τὴν ἀλήθειαν» (Μακαρίου Αἰγυπτίου, Ὁμιλίαι Πνευματικαί, ΒΕΠΕΣ 41, 221). Τὸ μαρτύριον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σερβίας εἶναι μία ἀδιάλειπτος ἀνὰ τοὺς αἰῶνας συμμετοχὴ εἰς τὸν θάνατον τοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ ἀπέκτησε δικαίωμα συμμετοχῆς εἰς τὸν θρίαμβον τῶν ἁγίων. Τὸ αἷμα ἐπίανε τὴν ἁγιοτόκον γαστέρα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σερβίας καὶ οἱ συνεχεῖς διωγμοὶ καθιστοῦν αὐθεντικὴν τὴν ζωὴν τῶν τέκνων αὐτῆς, διδόντων αἷμα καὶ κληρονομούντων οὐρανόν.

Συγχρόνως, ὅμως, ἡ συμμετοχὴ αὐτὴ εἰς τὸ πάθος τοῦ Κυρίου ἀποτελεῖ καὶ τὴν κοινὴν κληρονομίαν, ἣν μοιράζεται ἡ Ἐκκλησία Ὑμῶν μετὰ τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, τὸ σημεῖον τὸ ὁποῖον ἑνώνει ἡμᾶς μεθ’ Ὑμῶν, τὴν ἀπόδειξιν ὅτι βαδίζει ἐπὶ τὰ ἴχνη τῆς Μητρὸς αὐτῆς. Διότι τὰ παθήματα ταῦτα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σερβίας, ὡς καὶ τὰ παθήματα τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας, ἀποτελοῦν τὰς εὐδήλους ἀποδείξεις τῆς ἀποστολικότητος αὐτῆς, τὸ χάρισμα τὸ ὁποῖον ἐπισφραγίζει τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν. Διότι, ὁ Κύριος ἐκάλεσε τὸν μέγαν Ἀπόστολον Παῦλον, ὑποδείξας αὐτῷ «ὅσα δεῖ παθεῖν» ὑπὲρ τοῦ ὀνόματος Αὐτοῦ (Πράξ. ζ΄ 9), δεικνύων ὅτι δὲν θὰ ἠδύνατο νὰ εἶναι ἀπόστολος καὶ μαθητὴς Του, ἐὰν δὲν θὰ ἔπασχεν ὑπὲρ Αὐτοῦ. Διότι τὸ πάθος τελειοῖ τὴν πίστιν, ἄλλως ὁ ἄνθρωπος καθίσταται ἀδύναμος νὰ ἀγαπᾷ καὶ νὰ ὑπηρετῇ τὸν Θεόν. Πάσχουσα, ἀθλοῦσα καὶ μοχθοῦσα ἡ Ἐκκλησία τῆς Σερβίας ἐγγίζει περισσότερον εἰς τὸν Θεόν, καθαρίζεται καὶ ἀγαπᾷ Αὐτὸν ὑπὲρ πάντας, Ὅστις, κατὰ τὸν λόγον τοῦ ἁγίου προκατόχου ἡμῶν Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου (Ἐγκώμιον εἰς Ἅγιον Κυπριανόν, PG 35, 1181), θεραπεύεται διὰ τοῦ πόνου καὶ τοῦ κόπου καὶ τοῦ μόχθου, ἀντιδιδοὺς ζωὴν εἰς τὸν ἑκούσιον θάνατον ἡμῶν.

Οὕτω, λοιπόν, Μακαριώτατε ἅγιε ἀδελφέ, ὑποδεχόμεθα σήμερον Ὑμᾶς, ὡς ἐκ προσώπου τῆς μαρτυρικῆς Ἐκκλησίας τῆς Σερβίας, κομίζοντα τήν εὐλογίαν τοῦ ὁσίου Σάββα, τοῦ στύλου καὶ δομήτορος αὐτῆς, εἰς τὴν ἕδραν τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, τὴν ὁποίαν ὡς κοινὴν ἡμῶν μητέρα πάντες πλουτοῦμεν. Τῆς Μητρὸς ἡμῶν Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ἐπί αἰῶνας μεριμνᾷ ἀγρύπνως περὶ τῆς εὐσταθείας καὶ θεοφιλοῦς διοικήσεως τῆς Ὀρθοδόξου Οἰκουμένης, καὶ μάλιστα πρὸ ἑκατὸν τριάκοντα περίπου ἐτῶν, διὰ τοῦ ἀοιδίμου προκατόχου τῆς ἡμετέρας Μετριότητος Πατριάρχου Ἰωακεὶμ Γ΄, προὐνόησεν ὑπὲρ τῆς εὐκαταστάσεως τῆς ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Σερβίας, χορηγήσασα αὐτῇ τήν αὐτοκεφαλίαν, ὥστε νὰ λάβῃ τὴν ἀναγκαίαν ἐπ’ ἀγαθῷ κατάστασιν καὶ εἰς τὰ πρόσω αὔξησιν καὶ βελτίωσιν.

Ὁ ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας Ὑμῶν, Μακαριώτατε, ὅσιος Σάββας κατέλιπεν εἰς αὐτὴν ζωντανὴν τὴν κληρονομίαν τῆς ἀσκητικῆς βιοτῆς, τῆς ἀποφασιστικότητος διὰ τὴν ἀναζήτησιν τοῦ Θεοῦ. Οὗτος ὁ ἅγιος ἐγένετο μία παράδοσις, πρότυπον πρὸς μίμησιν, τὸ ὁποῖον μεταβιβάζεται ἀπὸ γενεᾶς εἰς γενεὰν εἰς τὸν Σερβικὸν λαόν. Ἡ μνήμη αὐτοῦ καὶ τῶν ὑπὲρ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ παλαισμάτων του παραμένουν μέχρι σήμερον ἡ ἀφετηρία, ἡ προϋπόθεσις καὶ τὸ πλαίσιον τοῦ βίου τῶν μοναστῶν τῆς Σερβίας, ἐκ τῶν ὁποίων, κατὰ μίαν εὐλογημένην συνέχειαν καὶ παράδοσιν, προέρχεται ἅπασα σχεδὸν ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σερβίας.

Τὸ χαρακτηριστικόν, ὅμως, τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ εἶναι ὅτι ἀποτελεῖ μίαν μεγάλην πνευματικὴν οἰκογένειαν, τῆς ὁποίας ὅλοι οἱ ἀπόγονοι ἀναγνωρίζουν τὸ χρέος τὸ ὁποῖον ἔχουν εἰς τοὺς προγόνους αὐτῶν. Οἱ δὲ πρόγονοι ἡμῶν δὲν εἶναι ἄλλοι εἰ μὴ οἱ ἅγιοι. Οὕτω λοιπὸν αἰσθανόμεθα καὶ ἡμεῖς τὸν ἅγιον Σάββαν ὡς ἰδικὸν μας ἅγιον καὶ κοινὸν πνευματικὸν πρόγονον.

Ἀλλ’ ὁ ὅσιος Σάββας ἦτο ἡ ἀπαρχή: ἔκτοτε μυρίους καρποὺς προσήνεγκεν εἰς τὸν Χριστὸν τὸ ηὐλογημένον δένδρον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σερβίας. Οἱ ἅγιοι αὐτοί, ὡς καὶ οἱ ἅγιοι τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἀποτελοῦν τὴν κοινὴν κληρονομίαν τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν, τὴν κοινὴν κληρονομίαν ἁπάντων τῶν ὀρθοδόξων.

Ἰδιαιτέρως ὅμως ὁ λαὸς Ὑμῶν, Μακαριώτατε, διατηρεῖ ἕνα μυστικὸν καὶ ἀδιάλειπτον σύνδεσμον μετὰ τῶν ἁγίων αὐτοῦ. Καὶ δυνάμεθα νὰ εἴπωμεν, παραφράζοντες τοὺς λόγους τοῦ μεγάλου συγχρόνου Σέρβου ὁσίου καὶ φιλοσόφου Ἰουστίνου Πόποβιτς, τὰ ἑξῆς διὰ τὸν σύνδεσμον αὐτόν:

«Τὶ εἶναι ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον συνιστᾷ τὸν παράδεισον τῆς σερβικῆς ψυχῆς; Εἶναι οἱ θεοφόροι καὶ χριστοφόροι Σέρβοι ἅγιοι, ἀπὸ τὸν ἅγιον Σάββαν τὸν Χιλανδαρινόν ἕως τὸν ἅγιον Νικόλαον Ἀχρίδος καὶ τὸν ὅσιον Ἰουστῖνον τοῦ Τσέλιε, τὸν ὁμολογητήν. Εἶναι θαυμάσιος, ἀπέραντος ὁ παράδεισος τῆς σερβικῆς ψυχῆς, ἐπειδὴ εἶναι θαυμάσια, ἀπέραντη ἡ ἁγιότης τῶν ἐνδόξων ἁγίων τῆς Σερβίας. Ἕκαστος ἅγιος σημαίνει ψυχὴν λυτρωθεῖσαν ἐκ τῆς ἁμαρτίας, ἐκ τοῦ θανάτου καὶ ἐκ τοῦ διαβόλου καὶ ἡνωμένην μετὰ τοῦ Θεοῦ, μετὰ τῆς ἁγιότητος καὶ αἰωνιότητος αὐτοῦ.

Ποῦ εὑρίσκεται ὁ παράδεισος τῆς σερβικῆς ψυχῆς; Εἰς τὸν ἅγιον Σάββαν καὶ εἰς τὸν πατέρα αὐτοῦ ὅσιον Συμεών, εἰς τὸν ἅγιον Λάζαρον τὸν βασιλέα, ὅστις τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἔθηκεν ὑπὲρ τοῦ λαοῦ, εἰς τὸν ἅγιον Μιλούτιν, εἰς τὸν ὅσιον Βασίλειον τοῦ Ὄστρογκ, εἰς ἕκαστον ἀσκητήν, εἰς ἕκαστον μάρτυρα, εἰς ἕκαστον ὁμολογητήν, εἰς ἕκαστον δίκαιον τῆς σερβικῆς γῆς, ἐκεῖ εὑρίσκεται ὁ παράδεισος» (πβ. Ὁσίου Ἰουστίνου Πόποβιτς, Φιλοσοφικοὶ κρημνοί, σελ. 210).

Αἱ εὐχαὶ αὐτῶν τῶν ἁγίων εἴθε νὰ συνοδεύουν πάντοτε τὴν Ὑμετέραν Μακαριότητα εἰς τὴν πατριαρχικὴν διακονίαν Αὐτῆς καὶ νὰ συντελοῦν εἰς τὴν πλουσίαν καρποφορίαν της εἰς δόξαν τοῦ ἁγίου ὀνόματος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ σωτηρίαν τοῦ προσφιλοῦς πᾶσιν ἡμῖν ποιμνίου Σας, τοῦ βαθέως σεβομένου καὶ τιμῶντος Ὑμᾶς καὶ τοὺς ταχθέντας Θείᾳ Προνοίᾳ πνευματικοὺς ποιμένας καὶ ἡγήτορας αὐτοῦ.

Γνωρίζοντες τό βάρος τὸ ὁποῖον ἐπωμίζεσθε, Μακαριώτατε ἅγιε ἀδελφὲ καὶ συλλειτουργέ, διὰ τῆς ἀναλήψεως τῆς θεόθεν λαχούσης Ὑμῖν ταύτης πατριαρχικῆς διακονίας, δι’ εὐχῶν καί δεήσεων, ὅσον ἔνεστιν ἡμῖν, θὰ συναγωνιζώμεθα Ὑμῖν, καὶ εὐχόμεθα ἐγκαρδίως ὅπως ὁ ἀρχιποίμην καὶ τελειωτὴς τῆς πίστεως ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἐνισχύῃ καί στηρίζῃ τήν Ὑμετέραν Μακαριότητα εἰς τὸν καθ’ ἡμέραν ἀγῶνα Αὐτῆς ὑπὲρ τῆς Ἐκκλησίας, ἵνα καὶ ὁ πολυπαθὴς και μαρτυρικὸς λαός τῆς Σερβίας εὕρῃ εἰς τό σεπτόν πρόσωπόν Ὑμῶν τὸν ἄξιον μιμητὴν τῶν παλαιῶν καὶ νέων ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας του, τὸν πιστὸν καὶ φρόνιμον οἰκονόμον τῆς ἐμπιστευθείσης πατριαρχικῆς χάριτος, τὸν ποιμένα τὸν καλόν, τὸν τιθέντα τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ὑπὲρ τῶν προβάτων.

Καλῶς ὡρίσατε!