ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΕ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΧΑΛΚΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΕΡΓΑΜΟΥ ΙΩΑΝΝΗ

Χάλκη Πριγκηποννήσων

Ρεπορτάζ - φωτογραφίες: Νικόλαος Μαγγίνας

Με τις επισημάνσεις του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη, εμπνευστή της θεολογίας του περιβάλλοντος και γνωστού ανά τον κόσμο για τα περίφημα σχετικά θεολογικά κείμενά του (το βιβλίο του Η κτίση ως ευχαριστία έχει τεράστια διάδοση), ολοκληρώθηκαν αργά το απόγευμα της Τετάρτης οι εργασίες του Διεθνούς Περιβαλλοντικού Συνεδρίου της Χάλκης, με θέμα «Παγκόσμια Ευθύνη και Περιβαλλοντική Αειφορία», που διοργάνωσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε συνεργασία με το Αμερικανικό Πανεπιστήμιο Southern New Hamphshire. 

«H άκρατη λατρεία της τεχνολογίας μας τυφλώνει, ως προς τα καταστροφικά αποτελέσματα που μπορεί να έχει για την οικολογία» σημείωσε ο Μητροπολίτης Περγάμου αναφερόμενος με κριτική διάθεση στην κυριαρχία της τεχνολογίας η οποία, όπως είπε, αποπροσωποποιεί την ανθρώπινη επικοινωνία δεδομένου ότι παρακάμπτει τη διαμεσολάβηση του ανθρώπινου σώματος και της χρονικότητάς του. «Χωρίς να αγγίζουμε τον άλλο έχουμε την ψευδαίσθηση ότι μένουμε σε επαφή μαζί του», τόνισε ο Περγάμου Ιωάννης ενώ σε άλλο σημείο ξεκαθάρισε ότι «Εκκλησία δεν μπορεί παρά να ανήκει στη ριζοσπαστική οικολογία». 

Στην ομιλία του, που έγινε στην αγγλική γλώσσα, ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης έκανε μια ιστορική αναδρομή στις οικολογικές πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου – στις οποίες ανήκει και το Συνέδριο της Χάλκης – και επισήμανε πως η Εκκλησία, στο πλαίσιο της Πατερικής Διδασκαλίας, πρέπει να δώσει έμφαση στις εξής τέσσερεις αρχές: 

Α. Η σημασία του ανθρώπινου σώματος (τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι ο άνθρωπος δεν έχει σώμα αλλά είναι το σώμα του). 

Β. Ο άνθρωπος δεν είναι ιδιοκτήτης ούτε οικονόμος της κτίσεως αλλά ιερέας της, καθότι καθήκον του είναι να την αναφέρει στον Δημιουργό της. 

Γ. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να χρησιμοποιεί την κτίση σαν πηγή ενέργειας μετατρέποντας την έτσι σε αντικείμενο, 

Δ. Η έννοια της αμαρτίας πρέπει να διευρυνθεί ώστε να συμπεριλάβει κάθε καταστροφή κατά της Κτίσης. 

Ο Μητροπολίτης Περγάμου εκτίμησε τα θετικά στοιχεία που προέκυψαν ως αποτέλεσμα του διαλόγου μεταξύ θρησκείας και επιστήμης. Πιο συγκεκριμένα, τόνισε, ότι η επιστήμη δίδαξε στη θεολογία το να πάρει πιο σοβαρά την οργανική σύνδεση του ανθρώπου με τη φύση (θεωρία της Εξέλιξης), ενώ η Θεολογία δίδαξε στην επιστήμη να έχει ολιστική προσέγγιση στη μεθοδολογία της. Αναφερόμενος στα θέματα που τέθηκαν από τους ομιλητές κατά τη διάρκεια των εργασιών του Συνεδρίου τα συνόψισε στις εξής τρεις κατηγορίες: Α. Βιοποικιλότητας Β. Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Γ. Οικονομίας και Καινοτομιών. 

Στη συνέχεια ο Μητροπολίτης Περγάμου υποστήριξε πως η Θεολογία του Περιβάλλοντος θα πρέπει να γίνει μέρος του προγράμματος εκπαίδευσης των κληρικών και εν γένει της Παιδείας. 

«Πως μπορεί όμως η Θεολογία του Περιβάλλοντος να γίνει μέρος της κουλτούρας μας δεδομένου ότι υπάρχει ανάγκη ενός οικολογικού ήθους και όχι μιας οικολογικής ηθικής;» διερωτήθηκε ο Μητροπολίτης Ιωάννης. «Το ήθος σε αντίθεση με την ηθική διατυπώνεται μέσω μιας συμβολικής γλώσσας την οποία στο παρελθόν προσέφερε η Εκκλησία. Πως όμως να νοηματοδοτηθεί μια τέτοια γλώσσα συμβολισμών σε μια κοινωνία που έχει πάψει να είναι κοινότητα;». 

Στη συνέχεια ο Μητροπολίτης Περγάμου – και πρώην Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών – εμφανίστηκε κριτικός έναντι της κυριαρχίας της τεχνολογίας υποστηρίζοντας ότι αποπροσωποποιεί την ανθρώπινη επικοινωνία δεδομένου ότι παρακάμπτει τη διαμεσολάβηση του ανθρώπινου σώματος και της χρονικότητάς του. «Χωρίς να αγγίζουμε τον άλλο έχουμε την ψευδαίσθηση ότι μένουμε σε επαφή μαζί του», τόνισε και σε άλλο σημείο της ομιλίας του σημείωσε: «H άκρατη λατρεία της τεχνολογίας μας τυφλώνει ως προς τα καταστροφικά αποτελέσματα που μπορεί να έχει για την οικολογία». 

Ως παράδειγμα οικολογικής συνείδησης και συμπεριφοράς έφερε την ανοικοδόμηση του νέου Καθολικού της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Ζωοδόχου Πηγής Χρυσοπηγής Χανίων, που είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Κυρίου, που έγινε δυνατή χωρίς την παρέμβαση της τεχνολογίας και με υλικά που έδωσε η φύση της περιοχής. Να σημειωθεί ότι τα εγκαίνια του νέου Καθολικού θα τελέσει ο Οικουμενικός Πατριάρχης τον ερχόμενο Σεπτέμβριο. 

Ο Μητροπολίτης Περγάμου στην ομιλία του αναφέρθηκε σε δύο διαφορετικές προσεγγίσεις του περιβαλλοντικού προβλήματος, αφενός μιας ριζοσπαστικής οικολογίας (radical ecology) η οποία χρησιμοποιεί όσο το δυνατόν λιγότερο την τεχνολογία και είναι πρόθυμη να θυσιάσει το οικονομικό κέρδος χάριν του οικολογικού ήθους και αφετέρου μιας διαχειριστικής οικολογίας (managerial ecology) η οποία θέτει την τεχνολογία στην υπηρεσία της οικονομίας. «Αυτή η διάκριση καθιστά σαφές ότι η Εκκλησία δεν μπορεί παρά να ανήκει στη ριζοσπαστική οικολογία. Δυστυχώς η πλειονότητα των ανακοινώσεων του παρόντος Συνεδρίου ανήκε στη Διαχειριστική οικολογία», είπε με νόημα ο Μητροπολίτης Περγάμου ενώ οι σύνεδροι όρθιοι χειροκροτούσαν τον Ιεράρχη του Οικουμενικού Θρόνου. 

H διάσημη Ανθρωπολόγος Jane Goodal στη Χάλκη 

Αξίζει να σημειωθεί πως μεταξύ των πολλών διακεκριμένων ομιλητών ήταν και η διάσημη ανθρωπολόγος και ερευνήτρια Τζέιν Γκούνταλ (Jane Goodal) η οποία ύστερα από την ερευνητική εργασία της στην Αφρική, τη δεκαετία του ’60, έχει επικεντρώσει τις προσπάθειες της για την ευαισθητοποίηση και τη δραστηριοποίηση ιδιαίτερα των νέων ανθρώπων σε προγράμματα που αφορούν την συνολική προστασία του περιβάλλοντος. 

«Έχει χαθεί άραγε ο χρόνος για να σώσουμε τη γη; Θα έχετε ακούσει να λένε ότι “δεν κληρονομήσαμε τη γη από τους προγόνους μας, τη δανειστήκαμε από τα παιδιά μας”. Εγώ λοιπόν λέω ότι “την κλέψαμε από τα παιδιά μας”. Πρέπει να έχουμε προσωπική ευθύνη για να κάνουμε τη διαφορά. Και πρέπει να δουλέψουμε με τα παιδιά γιατί από αυτά πρέπει να έρθει η αλλαγή», τόνισε η κυρία Γκούνταλ. 

Στο Συνέδριο της Χάλκης συμμετείχαν περίπου 40 επιστήμονες, θρησκευτικοί λειτουργοί, περιβαλλοντολόγοι, πανεπιστημιακοί, επιχειρηματίες και δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο. 

Στις εργασίες του παρέστησαν - εκτός από τον οικοδεσπότη Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, οι Μητροπολίτες Γέρων Δέρκων Απόστολος, Πριγκηποννήσων Ιάκωβος, Σασίμων Γεννάδιος, ο Πατριαρχικός Διάκονος Νήφων, η Καθηγουμένη της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Ζωοδόχου Πηγής Χρυσοπηγής Χανίων Γερόντισσα Θεοξένη μαζί με την μοναχή Θεοσέμνη, ο Αρχιμανδρίτης Δωρόθεος Κιούσης, Γραμματέας της Ι.Μ.Κηφισίας, ο π. Παντελεήμων Μανουσάκης, ο π. Λίνος από την Αδελφότητα της Ι.Μονής του Bose και άλλοι κληρικοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Ρωμαίικων Κοινοτικών Ευαγών Ιδρυμάτων Λάκης Βίγκας κ.α.

Την Πέμπτη οι συμμετέχοντες στο Συνέδριο της Χάλκης θα επισκεφθούν την Ιερή Έδρα της Πρωτόθρονης Εκκλησίας της Ορθοδοξίας, τον Σεπτό Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου και τον Πατριαρχικό Οίκο στο Φανάρι της Κωνσταντινούπολης.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης με την παγκοσμίως γνωστή Βρετανίδα περιβαλλοντολόγο Jean Goodall