ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓ. ΜΑΞΙΜΟ ΤΟΝ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗ ΣΤΟ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ

Μήνυμα 

τῆς Α. Θ. Παναγιότητος 

τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου 

κ. κ. Βαρθολομαίου 

πρός τό ἐν Βελιγραδίῳ Διεθνές Συμπόσιον 

διά τόν Ἅγιον Μάξιμον τόν Ὁμολογητήν 

(Βελιγράδιον, 18-21 Ὀκτωβρίου 2012) 

Ἱερώτατοι ἅγιοι Ἀρχιερεῖς καὶ εὐλαβέστατοι κληρικοί, 

Ἐλλογιμώτατοι κύριοι Καθηγηταί, 

τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, 

«Φαεινὴ καὶ θεοχαρὴς ἡ συναγείρουσα ἡμᾶς πρὸς ἑορτασμὸν πνευματικὸν πανήγυρις σήμερον... τὸ ταῖς ἀκτῖσι τῆς θείας χάριτος ἐναστράπτειν τὰς καρδίας τῶν συνεληλυθότων» (Θεοδ. Στουδ., Ἐγκώμιον εἰς τὴν Ἀποτομὴν τῆς ἱερᾶς κεφαλῆς τοῦ Μεγάλου Βαπτιστοῦ Χριστοῦ καὶ Προδρόμου § α΄, PG 99, 757 κ.ἑξ.). Νοερῶς καὶ ἡμεῖς συμμετέχοντες εἰς τὴν πρὸς τιμὴν τοῦ Ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ πνευματικὴν ταύτην πανδαισίαν ἐπὶ τῇ χιλιοστῇ τριακοσιοστῇ καὶ πεντηκοστῇ ἀμφιετηρίδι τῆς κοιμήσεως αὐτοῦ, ἀπευθύνομεν πρὸς πάντας τοὺς ἐκλεκτοὺς παρόντας χαιρετισμὸν ἀπὸ τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, τῆς ὁποίας γόνος ὑπῆρξεν ὁ μακάριος. Οἱ Ἅγιοι τυγχάνουν δωρεὰ τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν κόσμον, πολύτιμοι φάροι φαίνοντες ἐν τῷ σκότει τοῦ αἰῶνος τούτου τοῦ παρερχομένου καὶ παραδείγματα πρὸς μίμησιν, ὁδηγοῦντα ἡμᾶς πρὸς τὸν προορισμὸν ἡμῶν, τὴν οὐράνιον βασιλείαν. Ὡς δὲ ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ «χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας» (Ἑβρ. ιγ΄ 8), οὕτω καὶ οἱ Ἅγιοι, οἱ ὁποῖοι μεταφέρουν τὰ μηνύματά Του ἐνσαρκοῦντες αὐτὰ διὰ τοῦ βίου των, ἐνίοτε δὲ ἀναπτύσσοντες καὶ διασαφοῦντες τὴν διδασκαλίαν τῆς πίστεως, πάντοτε εἶναι ἐπίκαιροι, ἔστω καὶ ἂν αὐτὸ δὲν εἶναι πάντοτε προφανὲς διὰ τὸν ἄνθρωπον τῆς ἐποχῆς ἡμῶν. Διὸ καὶ τὴν προσπάθειαν ὑμῶν, ὅπως διὰ τοῦ παρόντος Συνεδρίου φέρητε εἰς τὸ μέσον καὶ ἀναδείξητε πόσον σύγχρονος παραμένει ὁ ἐν Ἁγίοις πατὴρ ἡμῶν Μάξιμος, ἐξετάζοντες ὑπὸ ποικίλας ἐπόψεις τὸ ἔργον του, θεωροῦμεν σημαντικὴν καὶ ἀξιέπαινον. Τόσῳ δὲ μᾶλλον, ὅσῳ ἡ ὡς ἀντίδοτον τῆς πολυειδοῦς κακίας προβολὴ προτύπων καὶ πνευματικῶν ἐρεισμάτων ἔχει ὑπέρ ποτε καὶ ἄλλοτε καταστῆ ἀπαραίτητος καὶ σωτήριος. Ἀκολούθως, θὰ ἀναφερθῶμεν ἀκροθιγῶς εἴς τινα ζητήματα ἀπασχολήσαντα τὸν Ὅσιον, οὐχ ἧττον δὲ καὶ ἡμᾶς. 

Ἐν πρώτοις, εἰς τὸ κέντρον τῆς διδασκαλίας τοῦ Ἁγίου Μαξίμου εὑρίσκεται ἡ ἀγάπη, ἡ κινητήριος αὕτη δύναμις, ἐκ τῆς ὁποίας προῆλθεν ἡ σύμπασα κτίσις καὶ ἐν συνεχείᾳ, μετὰ τὴν πτῶσιν τοῦ ἀνθρώπου, ἡ διὰ τῆς ἀγαπητικῆς κενώσεως καὶ ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ σωτηρία. Ὁ Ὅσιος πατὴρ ἀφιεροῖ τέσσαρας ἑκατοντάδας ἀποφθεγμάτων εἰς τὴν χειραγώγησιν τῶν βουλομένων ἵνα ἀποκτήσωσι τὴν θεοειδῆ ταύτην ἀρετήν, τὸ ἐπιστέγασμα τῆς πρακτικῆς ἀσκήσεως, ἡ ἀξία τῆς ὁποίας ἥκιστα χρῄζει ἐξάρσεως τόσον διαχρονικῶς, ὅσον καὶ ἰδίως κατὰ τὰς ἡμέρας ἡμῶν, ὁπότε ὁ ἐπιβληθεὶς καταναλωτικὸς πολιτισμὸς τείνει νὰ παραγκωνίσῃ πᾶσαν «μὴ παραγωγικήν» ἀξίαν, ὡς αὕτη. 

Πολλαχῶς σημαντική, ἀπό τε χριστολογικῆς καὶ ἀπὸ σωτηριολογικῆς πλευρᾶς, εἶναι καὶ ἡ διασάφησις περὶ τῶν δύο φύσεων καὶ ἐνεργειῶν τοῦ Θεανθρώπου (βλ. π.χ. Περὶ διαφόρων Ἀποριῶν, PG 91, 1056: «προσλήψει σαρκὸς νοερῶς ἐψυχωμένης ἀληθῶς ἄνθρωπος γεγονώς, ὁ διαφερόντως φιλάνθρωπος, τὴν δὲ θεϊκὴν ἐνέργειαν καθ᾿ ἕνωσιν ἄρρητον τῇ συμφυΐᾳ τῆς σαρκικῆς ἐσχηκὼς ἀνδρωθεῖσαν, τὴν ὑπὲρ ἡμῶν οἰκονομίαν πεπλήρωκε θεανδρικῶς» καί «ὁμοούσιον τὸν αὐτὸν τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ κατὰ τὴν θεότητα, καὶ ὁμοούσιον ἡμῖν τὸν αὐτὸν κατὰ τὴν ἀνθρωπότητα... διὰ τὸ μεσίτην ὄντα Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, δεῖν κυρίως ἀποσώζειν τὴν πρὸς τὰ μεσιτευόμενα φυσικὴν οἰκειότητα, τῷ ὑπάρχειν ἀμφότερα» Ἐπιστολὴ ιβ΄, Πρὸς Ἰω. Κουβικουλάριον, PG 91, 468). 

Ἰδιαζόντως δὲ ἐνδιαφέρουσα, ὄχι μόνον διὰ τὴν θεολογίαν καὶ τὴν ἀσκητικήν, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν ψυχολογίαν, εἶναι ἡ διάκρισις μεταξὺ φυσικοῦ καὶ γνωμικοῦ θελήματος, δηλαδὴ μεταξὺ τῆς ἐπιθυμητικῆς δυνάμεως τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ προσωπικοῦ ἀνὰ πᾶσαν στιγμὴν θελήματος ἑνὸς ἑκάστου ἀνθρώπου (Διάλογος πρὸς Πύρρον, PG 91, 293), τῶν ὁποίων καὶ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὡς τέλειος ἄνθρωπος, μετέσχε (βλ. π.χ. Πρὸς Μαρῖνον, PG 91, 48 κ.ἑξ.). 

Ἰδιαζόντως ἑλκύει τὴν προσοχὴν ἡμῶν ἡ ὑπὸ τοῦ Ἁγίου διατυπωθεῖσα θέσις ὅτι «οὐδὲν ἐν τοῖς οὖσι κακόν, εἰ μὴ ἡ παράχρησις, ἥτις συμβαίνει ἐκ τῆς τοῦ νοῦ ἀμελείας περὶ τὴν φυσικὴν γεωργίαν» (Περὶ ἀγάπης, Ἑκατοντὰς Γ΄ δ΄, PG 90, 1017) καὶ μάλιστα ἐν σχέσει καὶ πρὸς τὸ σύγχρονον οἰκολογικὸν πρόβλημα ἡ ἀπόφανσις ὅτι «τῇ ἐσφαλμένῃ τῶν νοημάτων χρήσει ἡ παράχρησις τῶν πραγμάτων ἀκολουθεῖ» (Περὶ ἀγάπης, Ἑκατοντὰς Β΄ ογ΄, PG 90, 1008• βλ. καὶ Ἑκατοντάδα Α΄ 92, PG 90, 981), ἡ ὁποία ἐπιβεβαιοῖ τὴν παρατεινομένην ἐπίδρασιν τῆς ἁμαρτίας ἐπὶ τῆς ὑλικῆς κτίσεως καὶ κατὰ τὰς ἡμέρας ἡμῶν, διότι ἡ φθορὰ αὐτῆς, τῆς ἐμπεπιστευμένης ἡμῖν ὑπὸ τοῦ Πλάστου λίαν καλῆς δημιουργίας, εἶναι ἀπότοκος τῆς πνευματικῆς διαφθορᾶς, ὡς ἤδη ὁ Ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν Παῦλος διεκήρυττεν ὅτι «καὶ αὐτὴ ἡ κτίσις ἐλευθερωθήσεται ἀπὸ τῆς δουλείας τῆς φθορᾶς εἰς τὴν ἐλευθερίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ» (Ρωμ. η΄ 21). 

Κατακλείομεν, ἀφήνοντες τὰς εἰδικωτέρας καὶ λεπτομερεῖς ἀναλύσεις τῆς διδασκαλίας τοῦ Ὁσίου πατρὸς διὰ τὰς ἐπὶ μέρους εἰσηγήσεις τῶν ὁμιλητῶν, ἐπιδαψιλεύοντες δὲ ὑμῖν, τοῖς τε δι᾿ ἐπιστημονικῆς συμβολῆς συμμετέχουσιν εἰς τὸ Συνέδριον καὶ τοῖς παντοιοτρόπως ὑπὲρ αὐτοῦ μοχθήσασι, τὰς πατρικὰς καὶ Πατριαρχικὰς ἡμῶν εὐχὰς καὶ εὐλογίας, εὐχόμεθα, ταῖς πρεσβείαις τοῦ Ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, πλούσιον τὸν πνευματικὸν ἀμητὸν τῆς εὐγενοῦς ταύτης εἰς μνήμην του διοργανώσεως. 

 ,βιβ΄ Ὀκτωβρίου η΄