Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ BOSE

Ὁμιλία 

τῆς Α. Θ. Παναγιότητος 

τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου 

κ. κ. Βαρθολομαίου 

κατά τήν Ἐπίσκεψιν Αὐτοῦ εἰς τήν Μονήν Bose 

(14 Μαΐου 2013) 

Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Ἰταλίας καί Μελίτης κύριε Γεννάδιε, 

Σεβασμιώτατε Καρδινάλιε κύριε Angelo Scola, Ἀρχιεπίσκοπε Mιλάνου, 

Ὁσιολογιώτατε κύριε Enzo Bianchi, Ἡγούμενε τῆς Μοναστικῆς Κοινότητος τοῦ Bose καί λοιπά μέλη αὐτῆς, 

Μετά πολλῆς χαρᾶς εὑρισκόμεθα καί πάλιν εἰς τήν Μονήν σας, μέ ἀφορμήν τήν παρουσίαν ἡμῶν εἰς τήν Ἰταλικήν Χερσόνησον διά νά συνεορτάσωμεν μετά τοῦ Σεβασμιωτάτου Καρδιναλίου Ἀρχιεπισκόπου τοῦ Μιλάνου τήν ἱστορικήν ἐπέτειον τῆς συμπληρώσεως χιλίων ἑπτακοσίων ἐτῶν ἀπό τῆς ἐκδόσεως τοῦ διατάγματος τῆς ἀνεξιθρησκείας εἰς τά πλησιόχωρα Μεδιόλανα, καί βλέπομεν τά ποθητά πρόσωπα ὑμῶν, τοῦ Καθηγουμένου κ. Enzo Bianchi καί τῶν λοιπῶν μελῶν τῆς Μοναστικῆς Κοινότητος Bose. 

Τήν χαράν ἡμῶν αὐξάνει τό γεγονός ὅτι ἡ παροῦσα ἐπίσκεψις ἡμῶν συμπίπτει χρονικῶς πρός τήν ἐπέτειον τῆς συμπληρώσεως τοῦ ἑβδομηκοστοῦ ἔτους τῆς ἡλικίας τοῦ προσφιλοῦς καί ἀγαπητοῦ Καθηγουμένου αὐτῆς π. Enzo. Εὐχόμεθα εἰς αὐτόν νά χαίρῃ πάντοτε ὁρῶν τήν ἑαυτοῦ ἄρουραν θάλλουσαν καί εὐθηνοῦσαν, ἥν ἐξ οἰκείων κόπων καί ἱδρώτων κατέσπειρεν.

Ὀφείλομεν δέ νά ὁμολογήσωμεν ὅτι συγκινούμεθα ἐκ τῆς πολυετοῦς πνευματικῆς προσπαθείας τοῦ π. Enzo καί τῆς Ἀδελφότητός σας, ἐκ τῆς ἀγάπης, τοῦ ἐνδιαφέροντος καί τοῦ σεβασμοῦ σας διά τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν καί διά τήν ὀρθόδοξον πνευματικότητα, ποικιλοτρόπως ἐκδηλούμενα μέσῳ τῆς ὀργανώσεως τῆς μοναστικῆς ζωῆς μέ πρότυπον τόν ἀνατολικόν μοναστικόν βίον, τῆς διοργανώσεως συνεδρίων ἐμβαθύνσεως εἰς τήν ὀρθόδοξον πνευματικότητα μέ τήν συμμετοχήν ἐκπροσώπων τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας καί διανοήσεως, τῆς ἀναδείξεως καί μελέτης τοῦ βίου καί τῆς διδασκαλίας κορυφαίων συγχρόνων μορφῶν καί γερόντων τῆς Ὀρθοδοξίας, ὡς τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ, τοῦ γέροντος Σωφρονίου τοῦ Ἔσσεξ, τοῦ γέροντος Πορφυρίου, τοῦ γέροντος Παϊσίου, καί ἀσφαλῶς μέσῳ τοῦ ἀξιολόγου ἐκδοτικοῦ ἔργου τῆς Κοινότητός σας. 

Κυρίως ὅμως πρέπει νά ἐξάρωμεν τήν μεγάλην ὠφέλειαν ἐκ τῆς μελέτης ἔργων τῆς μακραίωνος ἀνατολικῆς πατερικῆς γραμματείας τά ὁποῖα ἦσαν ἄχρι τοῦδε ἄγνωστα ἤ καί μή κατανοητά εἰς τήν Δύσιν, ὡς τά ἔργα τοῦ κήρυκος τῆς χάριτος καί τοῦ φωτός ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Μεθ’ ἱκανοποίησεως μάλιστα ἐπληροφορήθημεν πρό ἐτῶν τήν μετάφρασιν αὐτῶν ὑπό Ἰταλοφώνων ὀρθοδόξων εἰς τήν ἰταλικήν γλῶσσαν, προκειμένου ὁ παρεξηγημένος ὑπό τοῦ Δυτικοῦ κόσμου αὐτός ἅγιος νά εὕρῃ καί εἰς τήν Δύσιν μίαν θέσιν ἀνταξίαν τοῦ πλούτου καί τοῦ βάθους τῆς πνευματικότητος τῶν ἔργων αὐτοῦ. 

Μετά πολλῆς ὡσαύτως ἱκανοποιήσεως βλέπομεν τήν ἀναζήτησιν μιᾶς γνησίας πνευματικῆς ζωῆς εἰς τήν ἀγαπητήν Κοινότητά σας, ἡ ὁποία δέν περιορίζεται εἰς τό ὅραμα μόνον μιᾶς κοινωνικῆς προσφορᾶς, ἀλλά στρέφεται εἰς τήν ἐσωτερικήν ζωήν, τόν ἀγῶνα διά τήν κάθαρσιν τοῦ ἔσω ἀνθρώπου ἀπό τῶν παθῶν, τήν καλλιέργειαν τῆς προσευχῆς καί τήν καλλιέργειαν τῆς μελέτης τῶν πατέρων ὄχι ὡς μιᾶς γνωσιολογικῆς ἐμπλουτίσεως ἀλλά ὡς προσπαθείας ἀπορροφήσεως καί ἐφαρμογῆς τοῦ πνεύματος καί τοῦ φρονήματος αὐτῶν.

Διότι τό μυστήριον τῆς χριστιανικῆς γνωσιολογίας εὑρίσκεται εἰς τό νά γίνῃ ὁ ἄνθρωπος, καί δή ὁ μοναχός, ἕν πνεῦμα μετά τοῦ Χριστοῦ. «Ὁ δέ κολλώμενος τῷ Κυρίῳ ἕν πνεῦμά ἐστι», λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Α΄ Κορ. ς΄, 17-18). Μόνον κατ’ αὐτόν τόν τρόπον δύναται ὁ μοναχός νά γνωρίσῃ τό θαυμαστόν μυστήριον τοῦ θεανδρικοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ καί νά ἀποκτήσῃ βιωματικῶς ἐπίγνωσιν τῆς αἰωνίου Ἀληθείας. Πρός τόν σκοπόν τοῦτον τῆς ἀληθινῆς γνώσεως, ἥτις εἶναι καρπός τῆς ἑνώσεως τοῦ νοός τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν ποθούμενον Χριστόν, ἡ μελέτη καί ἀνάδειξις τῶν κειμένων τῶν ἁγίων Πατέρων, οἱ ὁποῖοι διά τῶν ἀσκητικῶν των ἀγώνων καί τῆς ὑπέρ φύσιν βιοτῆς των ὠρθοτόμησαν τόν λόγον τῆς ἀληθείας, ἀποτελεῖ ἀναπόσπαστον στοιχεῖον τῆς ζωῆς τοῦ μοναχοῦ. Διά τῆς διστόμου μαχαίρας τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, ὅπως Οὗτος ὁμιλεῖ διά τοῦ στόματος τῶν Πατέρων ἡμῶν, "ὁ ἀληθινός λυτρωτής Χριστός διέρχεται εἰς τά κρύφια τῆς ψυχῆς καί ἐκβάλλει αὐτήν ἐκ τῆς σκοτεινῆς Αἰγύπτου καί ἐκ τοῦ βαρυτάτου ζυγοῦ καί ἐκ τῆς πικρᾶς δουλείας" (Ὁσίου Μακαρίου τοῦ Αἰγυπτίου, Ὁμιλία ΙΑ΄, ΒΕΠΕΣ 41, 200). 

Εἶναι ἀξία, λοιπόν, εἰλικρινοῦς ἐπαίνου ἡ προσπάθεια τῆς καθ’ ὑμᾶς μοναστικῆς Κοινότητος διά μίαν βαθυτέραν προσέγγισιν καί μελέτην τῆς κοινῆς μοναχικῆς παραδόσεως Ἀνατολῆς καί Δύσεως τῆς πρό τοῦ σχίσματος περιόδου, ἀλλά καί ἀξιοποιήσεως τῆς μετά τό Σχίσμα πολυτίμου πνευματικῆς ἐμπειρίας καί παράδοσεως τοῦ ἀνατολικοῦ ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ, μάλιστα δέ ὅπως αὕτη ἔχει ἀποκρυσταλλωθῆ ἐπί χίλια καί πλέον ἔτη εἰς τόν κατ’ ἐξοχήν τόπον ἀσκήσεως καί λατρείας τοῦ Κυρίου καί τῆς Θεοτόκου, ἐντός τῆς δικαιοδοσίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τό Ἅγιον Ὄρος. Διά τοῦτο καί μεγάλην, πιστεύομεν, ὠφέλειαν ἀποκομίζετε ἐπισκεπτόμενοι τά ἱερά σκηνώματα τοῦ Περιβολίου τῆς Παναγίας, ὡς ἄλλωστε χαρακτηριστικῶς γράφει καί ὁ ὅσιος πατήρ ἡμῶν Σάββας ὁ Χιλανδαρινός εἰς τό Τυπικόν αὐτοῦ: «κἀγώ ὁ ἐλάχιστος πάντων καί ἁμαρτωλός πορευθείς εἰς τό Ἅγιον Ὄρος, εἶδον ἐκεῖ ἁγίους καί νόας σεσαρκωμένους ἐν ἀρεταῖς καί οὐρανίους ἀνθρώπους». 

Ὁ ἅγιος Κασσιανός ὁ Ρωμαῖος, ὁ ἅγιος Πάπας Γρηγόριος ὁ Διάλογος μέ τάς θαυμαστάς συνομιλίας αὐτοῦ, ὁ ἅγιος Ἱερώνυμος μέ τό πολύτιμον μεταφραστικόν ἔργον του, ὁ ὅσιος Νεῖλος ὁ Καλαβρός, ὁ ὅσιος Βενέδικτος, ὁ ὅσιος Παχώμιος, ὁ Μέγας Ἀντώνιος, ὁ ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος καί πλεῖστοι ἕτεροι ἀποτελοῦν τήν κοινήν μας πρό τοῦ σχίσματος πνευματικήν κληρονομίαν, εἰς τήν ὁποίαν δυνάμεθα πάντες νά ἐντρυφήσωμεν καί νά ἀποκομίσωμεν πολλήν ὠφέλειαν καί ἀληθινά ἐφόδια ζωῆς αἰωνίου. 

Οὗτοι οἱ ἅγιοι μᾶς δίδουν καί τό μέτρον καί τό κριτήριον τῆς ἀληθείας, ἀλλά καί τῆς γνησίας καθολικότητος καί τῆς γνησίας οἰκουμενικότητος τῆς Ἐκκλησίας. Ὡς χαρακτηριστικῶς λέγει ὁ μέγας σύγχρονος ἅγιος καί διανοητής τῆς Σερβικῆς Ἐκκλησίας ὅσιος Ἰουστῖνος τοῦ Τσέλιε, ὁ πιστός ἄνθρωπος "δέν εἶναι ποτέ μόνος του, ἀλλά πάντοτε εἰς κοινωνίαν μέ ὅλα τά ἄλλα μέλη τῆς Ἐκκλησίας καί μέ ὅλα τά ὄντα. Ὅταν αὐτός κάμῃ κάποιαν σκέψιν, τήν κάμνει μέ φόβον καί ἔνθεον τρόμον, διότι γνωρίζει ὅτι εἰς τήν πρᾶξιν του συμμετέχουν μυστηριωδῶς ὅλοι οἱ Ἅγιοι. Οἱ ὀρθόδοξοι κατά τοῦτο εἶναι ὀρθόδοξοι: ὅτι ἔχουν ἀκαταπαύστως τήν αἴσθησιν τῆς θεανθρωπίνης καθολικότητος, θερμαινόμενοι μέ αὐτήν καί φυλαττόμενοι μέ προσευχήν καί ταπείνωσιν. Δέν κηρύττουν ποτέ τούς ἑαυτούς των, δέν καυχῶνται ποτέ διά τόν ἄνθρωπον, δέν ἱκανοποιοῦνται μέ τόν γυμνόν ἀνθρωπισμόν καί δέν εἰδωλοποιοῦν ποτέ τόν οὑμανισμόν. Εἰς ὅλας τάς ὁδούς των ὁμολογοῦν καί κηρύττουν τόν Θεάνθρωπον, ὄχι τόν ἄνθρωπον. Διά τί; Διότι γνωρίζουν ὅτι ὁ ἄνθρωπος καί ἡ ἀνθρωπίνη κοινωνία χωρίς τόν Λόγον ὡς τήν ἄφθαρτον ἕνωσιν καί ἑνότητά των, τρέχουν ἀσυγκρατήτως πρός τήν ἀλογίαν καί πρός τόν ζόφον τοῦ μή εἶναι" (Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία καί ὁ Οἰκουμενισμός, ἐκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη, σελ. 175). 

Ὡς λέγουν, ἀγαπητοί ἀδελφοί, οἱ πατέρες ἡμῶν, "καθείς, ὅστις ἐπιθυμεῖ σωθῆναι, πρέπει ἀπό τόν φόβον τοῦ Θεοῦ τήν ἀρχήν ποιῆσαι, καί μετά προθυμίας ἀγωνίζεσθαι καί περιπατεῖν τήν στενήν καί τεθλιμμένην ὁδόν τῶν ἐντολῶν τοῦ Κυρίου, διότι ὁ βίος ἡμῶν καί ἡ ζωή αὕτη, τόσον βραχεῖά ἐστιν, ὡσάν μιᾶς ἡμέρας διάστημα" (Τυπικόν τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἡμῶν Σάββα, πρώτου ἀρχιεπισκόπου Σερβίας). Οὐδέν μόνιμον καί διαρκὲς ἔχει ὁ παρών βίος. Mόνον τὸ κάλλος τῆς ἀρετῆς εἶναι ἀμάραντον. Οὕτω λοιπόν καί ὑμεῖς εἶσθε ἄξιοι μεγάλου ἐπαίνου ἐπειδή ἐγκατελείψατε πάντα τά τερπνά καί ἡδέα τῆς παρούσης ζωῆς διά νά ἀφιερώσετε τήν ζωήν σας εἰς τόν Χριστόν.

Ὡς καλῶς γνωρίζετε, ἡ μοναχική πολιτεία ἔχει τάς ρίζας αὐτῆς εἰς τήν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἄνθρωπος, φλεγόμενος "τῷ ἐπουρανίῳ τοῦ Πνεύματος ἱερῷ καί σεμνῷ πόθῳ" καί πληγωμένος "τῷ ἔρωτι, τῷ θείῳ καί ἐπουρανίῳ πυρί", "πάντα τοῦ αἰῶνος ἔνδοξα τούτου καί τίμια, ἀπόβλητα καί μισητά λογίζεται, διά τό τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ πῦρ, τό συνέχον καί ἐκκαῖον καί φλέγον αὐτόν τῇ πρός τόν Θεόν διαθέσει καί τοῖς ἐπουρανίους ἀγαθοῖς τῆς ἀγάπης" (ὁσίου Μακαρίου τοῦ Αἰγυπτίου, Ὁμιλία ΙΑ΄, ἔ.ἀ.). Καί διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος οἱ μοναχοί φέρουν εἰς τόν ἑαυτόν των τήν εἰκόνα τοῦ ἐπουρανίου ἀνθρώπου, ὁ Ὁποῖος εἶναι ὁ Χριστός. Καί "ἡ ἐπουράνιος εἰκών Ἰησοῦς Χριστός μυστικῶς φωτίζει τήν ψυχήν καί βασιλεύει εἰς τήν ψυχήν τῶν ἁγίων" (ὁσίου Μακαρίου τοῦ Αἰγυπτίου, Ὁμιλία Β΄, ΒΕΠΕΣ 41, 155). 

Οὕτω προτρεπόμεθα ὑμᾶς, ἀδελφοί ἐν Χριστῷ, ὡς σοφοί σοφῶς περιπατήσατε τό ἐπίλοιπον τοῦ μοναχικοῦ σας βίου, καί ὡς ἁγνοί παρθενικῶς διαβιώσασθε. Διατηρήσατε τήν ψυχήν σας ἀπόρθητον ἐκ τῆς τῶν παθῶν ἐφόδου, χωρήσατε θερμῶς πρός τόν Θεόν, ἀγαπήσατε τόν ἀγαπήσαντα ἡμᾶς, καί μάλιστα τοσοῦτον, ὥστε τόν Υἱόν αὑτοῦ τόν μονογενῆ ἔδωκε λύτρον ὑπέρ πάντων ἡμῶν. Δώσατε καί ὑμεῖς τήν καλήν μαρτυρίαν εἰς τόν χριστιανικόν κόσμον, ἀποδεικνύοντες ὅτι ἡ χριστιανική ζωή εἰς τόν Δυτικόν κόσμον δέν ἔχει παύσει νά βιοῦται αὐθεντικῶς καί παραστήσατε τούς ἑαυτούς σας καθαρούς λατρευτάς τοῦ Χριστοῦ, ἀπομακρυνομένους ἀπό πάσης κοσμικῆς ματαιότητος, ἀμώμους καί ἀμέμπτους τῷ Θεῷ, ἐν τελειότητι τῆς κατ’ ἀρετήν πολιτείας. Μείνατε ἐλεύθεροι ἁμαρτημάτων, ἀμύητοι κακίας, ἀπείρατοι πονηρίας. 

Τελευτῶντες τήν παροῦσαν προσλαλιάν ἡμῶν εὐχόμεθα ἐγκαρδίως εἰς πάντας, δανειζόμενοι τούς λόγους τοῦ πνευματοφόρου ἁγίου Μακαρίου (Ὁμιλία, Β΄, ΒΕΠΕΣ 41, 155), νά σᾶς ἐνδύῃ ὁ Κύριος "ἐνδύματα βασιλείας φωτός ἀρρήτου, ἐνδύματα πίστεως, ἐλπίδος, ἀγάπης, χαρᾶς, εἰρήνης, ἀγαθωσύνης, χρηστότητος, ἐνδύματα φωτός ζωῆς, θεϊκά, ζῶντα, ἀναπαύσεως ἀνεκλαλήτου, ἵνα ὥσπερ ὁ Θεός ἀγάπη ἐστί, καί χαρά, καί εἰρήνη καί χρηστότης καί ἀγαθωσύνη, οὕτω καί ὁ νέος ἄνθρωπος γένηται κατά χάριν", νά σᾶς λυτρώνῃ ἐκ τῆς βασιλείας τοῦ σκότους καί νά σᾶς χαρίζῃ τήν Ἑαυτοῦ βασιλείαν καί τό Ἑαυτοῦ φῶς, ᾯ ἡ δόξα καί τό κράτος εἰς τούς αἰῶνας, ἀμήν.

Διαβάστε τον χαιρετισμό του Πατριάρχου και στα ιταλικά.