Ο ΓΕΡΩΝ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟ ΓΕΡΟΝΤΑ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ ΜΕΛΙΤΩΝΑ

ΜΕΛΙΤΩΝΙΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΡΙΝΙΣΜΑΤΑ 

Λόγος κατὰ τὴν ἐκδήλωσιν συμπληρώσεως 100 ἐτῶν ἀπὸ τῆς 

γεννήσεως τοῦ Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος (1913-2013) 

(24-9-2013) 

ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου 

"Μία ἀλήθεια παύει ὡς τοιαύτη, ὅταν 

πλείονες τοῦ ἑνὸς πιστεύουν εἰς αὐτήν". (Oscar Wilde) 

Παναγιώτατε, 

Σεβασμιώτατοι, 

Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες, 

άγαπητοὶ ἀδελφοί, 

Ἀρκετὰ ἐκυκλοφόρησαν καὶ ἐγράφησαν κυρίως διὰ τὸ θεολογικόν, διοικητικόν, διεκκλησιαστικόν, ἐκκλησιαστικοπολιτικὸν καὶ ποιμαντικὸν ἔργον τοῦ μεγάλου τούτου Ἱεράρχου τοῦ Θρόνου1 καὶ πατρὸς πολλῶν τέκνων, στενοτέρων καὶ μή, τὰ πρῶτα τῶν ὁποίων ἀπεκάλει χαριτολογῶν "πρωτεύοντας". Πολλὰ ἐλέχθησαν περὶ αὐτοῦ, ὅμως τὸ πνεῦμα του πλανᾶται εἰσέτι εἰς τὴν Χαλκηδόνα καὶ γενικότερον εἰς τὴν Ἐκκλησίαν καὶ ζωοποιεῖ ὅσους τουλάχιστον εἶχον τὴν εὐλογίαν νὰ τὸν γνωρίσουν καὶ νὰ τὸν ζήσουν. 

Ὁ ὁμιλῶν ἀπεφάσισε ὡς ἐκ τούτου νὰ ἀναλύσει –τρόπον τινὰ ὥς τι κενὸν– ὡρισμένα πορτραῖτα τοῦ Γέροντος τὰ ὁποῖα κοσμοῦν σήμερον κυρίως τὸ Μητροπολιτικὸν Μέγαρον Χαλκηδόνος, ὑπὸ τὸν τίτλον "Προσωπογραφίες τοῦ Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος". Τὴν εὐρυτέραν ὅμως εἰσήγησιν ταύτην, πρόκειται νὰ κάμει κατὰ τὴν ἡμερίδαν "Μελίτων Χατζῆς", ἡ ὁποία διοργανώνεται ὐπὸ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ καὶ τῆς Πατριαρχικῆς Τοῦ Γένους Μεγάλης Σχολῆς τὴν 20ὴν Νοεμβρίου τ.ἔ. Πάντως, εὐθὺς ἐξαρχῆς ἔπρεπε νὰ περιγράψει πως ὡρισμένας, πτυχὰς τῆς ἰδιωτικῆς του ζωῆς καὶ προσωπικότητος, διότι αὐταὶ ἀσφαλῶς ἀντικατοπτρίζονται καὶ εἰς τὰς προσωπογραφίας του. Καὶ τοῦτο διότι οἵα ἡ μορφή, τοιάδε καὶ ἡ ψυχή! Τοῦθ’ ὅπερ πράττει καὶ ἐνταῦθα. 

Ὁ Γέρων Χαλκηδόνος ἦτο προικισμένος μὲ πολλὰ φυσικὰ καὶ ἐπίκτητα χαρίσματα, ἔχων ὡς ἄνθρωπος καὶ ὡρισμένας ἀσφαλῶς ἀδυναμίας, τὰς ὁποίας διέσυραν ὡς συνήθως ψοφοδεεῖς τινες, οἱ ὁποῖοι ὅμως ἅμα τῇ ἐμφανίσει του ἔκυπτον φαρισαϊκῶς τὴν κεφαλήν. 

Μεταξὺ λοιπὸν ἄλλων εἶχεν καὶ τὸ χάρισμα τῆς ἑλκυστικῆς ἐπικοινωνίας. Αὐτὴν τὴν ἔζησαν καὶ τὰ τέκνα του, τὰ ὁποῖα τὸν συνόδευαν στὰς βεγγέρας τῶν πολλῶν φιλικῶν ἀρχοντικῶν ποὺ ἐπεσκέπτετο στὴν Πόλη –ἓν χαρακτηριστικὸν τῶν Ἀρχιερέων τοῦ Φαναρίου ἄγνωστον εἰς τὴν γείτονα, ὅπου ἐπικρατεῖ ἡ αὐτάρεσκος καὶ ναρκισσιστικὴ ὑαλοπυργολογία. Ἐκαθήμεθα τουτέστιν ἐπὶ ὥρας ὁλοκλήρους χωρὶς ἀχνιά καὶ τὸν ἀφουκραζόμασταν ἀπολαυστικῶς ἀφηγούμενον γοητευτικῶς ποικίλας ἐμπειρίας ἐκ τῆς πλουσίας καὶ πολυκυμάντου του ζωῆς –ὅπως ἀκριβῶς ἐδίδασκεν ὁ ἀείμνηστος καθηγ. Ι. Παναγιωτίδης εἰς τὴν Χάλκην, ἰδίως κατὰ τὰ τελευταῖα του, χωρὶς βιβλία καὶ σημειώσεις– ἐνῶ εἰς ἄλλας περιπτώσεις ταχέως ἐπήρχετο, καὶ εἰδικότερον κατὰ τὰς ἀηδιαστικὰς γυναικοπολυλογίας, ὁ ἀκουστικὸς κάματος, συνοδευόμενος ὑπὸ τῆς "ἱκεσίας" ἀπαλλαγῆς ἐκ τῆς βασάνου ταύτης. 

Ἀλλὰ καὶ ἡ συνήθεια αὕτη, εὑρίσκεται ἐντὸς τῆς Φαναριωτικῆς παραδόσεως τῆς Βασιλευούσης, ὡς ἐξάγεται καὶ ἐκ τῶν ὅσων ἀναφέρει ὁ Μ. Ι. Γεδεὼν2 περὶ τῆς παρουσίας Πατριαρχῶν εἰς τὰς διασκεδάσεις τῶν γάμων ἐπιφανῶν οἰκογενειῶν, κομιζόντων πλούσια δῶρα εἰς τοὺς νεονύμφους, καθὼς καὶ ἀρχιερέων εἰς διασκεδάσεις οἰκογενειακὰς τοῦ τριημέρου τοῦ Τριωδίου, ὡς ἐπίσης καὶ μοναχῶν συνοδευόντων τὰ τέκνα τῶν πλουσίων οἰκογενειῶν ἐν τῇ ἐξασκήσει τῶν θρησκευτικῶν των καθηκόντων. Εὐτυχῶς δέ, ὅτι τὰ τέκνα τοῦ Μελίτωνος, καὶ ὄχι μόνον, συνεχίζουν τὴν παράδοσιν ταύτην, διότι "ἄξιος οἰκτιρμῶν εἶναι ὁ μαθητὴς ποὺ δὲν ξεπερνᾶ τὸν δάσκαλό του" (L. Da Vinci). Τελευταίως πάντως ὑπάρχουν καὶ ὡρισμέναι κοινωνικαὶ ἐκδηλώσεις Μητροπολιτῶν τῆς γείτονος, κατακρινόμεναι ὑπὸ συντηρητικῶν3. 

Ἡ σπινθηροβόλος του ματιά διέγνω ἀμέσως τὸ "ποιός γιὰ ποῦ" καὶ ἀναλόγως ἐτοποθέτει τὰ διάφορα πρόσωπα κατὰ τὰ φυσικὰ καὶ ἐπίκτητά τους προσόντα εἰς τὰς θέσεις "κλειδιά", προετοιμάζων καὶ τὸ μέλλον τοῦ Θρόνου, ἔστω καὶ δι’ ἓν διάστημα. Τὸ διορατικόν του καὶ φιλόκαλον βλέμμα ἐντὸς τῆς συναφείας ταύτης, διέκρινε ἀμέσως καὶ τὰ ἀξιόλογα ἔργα τέχνης, τὰ ὁποῖα ἀπαντοῦσε εἰς τὰ καταστήματα φίλων του ἀρχαιοπωλῶν, ὅπως τοῦ συμπαθοῦς Nıyazi, ἐφαρμόζων ὅμως ἐδῶ τὴν γνωστὴν μέθοδον τοῦ "τήρει τοὺς τύπους καὶ κρύπτε τὸ φρόνημα", τ.ἔ. ἐπισημαίνων ἀκαριαίως πλὴν "περιφρονητικῶς" ταῦτα, καὶ μόνον κατὰ τὴν ἔξοδόν του ἐκ τοῦ καταστήματος ἐπερωτῶν τό: "πόσα γρόσια κοστίζει τοῦτο;". Ὁπότε κατὰ περίπτωσιν παρήγγειλε τοῦτο, ἐμπλουτίζων τὴν ἐξειδικευμένην του συλλογήν. 

Ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν διαδικασίαν ἐξευρέσεως λύσεως εἰς δυσχερῆ ἐκκλησιαστικὰ προβλήματα κατὰ τὰς διορθοδόξους καὶ ἄλλας συναντήσεις, ὁ Γερομελίτων διαθέτων ὑπομονήν, σύνεσιν καὶ περίσκεψιν οὒ τὴν τυχοῦσαν, ἐχειρίζετο αὐτὰ μετὰ μαεστρίας ἐπιτυγχάνων νὰ "ὑπερπηδᾶ" ταῦτα, ἔστω καὶ προσωρινῶς –μὴ ὑπαρχούσης ἑτέρας λύσεως– καὶ χρησιμοποιῶν ποικίλας μεθόδους ἐν προκειμένῳ, ὡς τῆς ἀναβολῆς τοῦ θέματος ἐπὶ τῷ σκοπῷ "εὐρυτέρας μελέτης", τῆς πρὸς καιρὸν ἐξαφανίσεώς του, τοῦ ἐμποτισμοῦ τῶν συνομιλητῶν διὰ τοῦ ἐκχυλίσματος τῆς ἀμπέλου, δημητριακῶν καὶ ἑτέρων καρπῶν, ἀλλὰ καὶ τῆς σκληρᾶς καὶ ἀτέγκτου στάσεώς του πρὸς τὰ ἀδιαφιλονίκητα συμφέροντα καὶ ἀπαράγραπτα δικαιώματα τοῦ Θρόνου, ὁπότε ἰδίως οἱ χαχόλοι, συχνάκις μπλοφάροντες, ἀνέκρουον πρύμνην καὶ "δι’ ἄλλης ὁδοῦ ἀνεχώρουν εἰς τὴν χώραν αὐτῶν". Καὶ τοῦτο διότι γνωρίζων ἢ οὒ τοὺς συνομιλητάς του καὶ ἐτάζων καρδίας καὶ νεφρούς, προσεπάθη μὲ τὸν τρόπον του νὰ τοὺς πλησιάσει, νὰ τοὺς κερδίσει, νὰ τοὺς ἐξευμενίσει, νὰ μαντέψει τὰς ἀδυναμίας καὶ ἐπιθυμίας των, διὰ νὰ τοὺς ἀντιμετωπίσει μὲ περιποιήσεις καὶ κάποιας "γευσιγνωστικὰς ἀπολαύσεις" προσεγμένας, μὲ κάποιο δῶρον, κάποιαν διάκρισιν, ἕνα δυνατὸν λόγον κλπ. 

Πόθεν ἐπήγαζαν ὅμως ὅλα αὐτά; Ἀπὸ τὸ DNA του, τὴν καταγωγήν του, τὴν μόρφωσίν του, τὰ ταξείδια του, τὰς ἐπικοινωνίας του μὲ πρόσωπα καὶ φίλους διαπρεπεῖς, άλλὰ καὶ ὄχι, τὰ "καζίκια" ποὺ "ἐγεύετο" διαχρονικῶς καὶ τὰ ὁποῖα τὸν "ἐσκλήρυναν" καὶ κυρίως τὰς ἐμπειρίας; Ἀσφαλῶς ἀπὸ ὅλα.

Ἰδιαζούσης δὲ γραφικότητος ἦτο ἡ συνδιαλλαγή του μετὰ τῶν λοιπῶν μελῶν τῆς "Φαναριωτικῆς Troica", καὶ δὴ μετὰ τοῦ μεγάλου ἁγίου Χαλδίας διὰ τῆς ἐντόνου καὶ ἐκφραστικῆς κινήσεως τῶν χειρῶν! 

Ὁ λόγος του ἦτο λακωνικός, ζῶν καὶ ἔχων παλμόν, λίαν προσεγμένος εἰς τὰς διατυπώσεις καὶ ἀνεφέρετο ἐπὶ οὐσιωδῶν θεμάτων, συγκλονίζων συχνάκις τοὺς πιστούς, καὶ πόρρω ἀπέχων τῆς συγχρόνου καὶ ἔν τισι εὐσεβιζούσης βαττολογίας εἰς τὰς ἀγορεύσεις καὶ πρωτοτυπῶν, διὸ καὶ αἱ "σφοδραὶ" ἐνίοτε ἀντιδράσεις ἀλλοτρίων κληρικῶν καὶ ὄχι μόνον, κατ’ αὐτοῦ4. Ἐπίσης στηριζόμενος εἰς τὴν ἐκκλησιαστικήν του πεῖραν, ἐλάμβανε αἰφνιδίως ἀποφάσεις, χειραγωγούμενος ὑπὸ τῆς πνοῆς τοῦ Ἁγίου καὶ Τελεταρχικοῦ Πνεύματος, καταπλήσσων –ὡς γνήσιος ἐκπρόσωπος τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας καὶ οὐχὶ ὡς "ἐρασιτέχνης" τῆς ἱερωσύνης– τοὺς πάντας ὡς καὶ ἄλλοι ἡγέται, μὴ ἀποκλείων ὅμως καὶ τὰς ἐν συνδιαλλαγῇ τοιαύτας. 

Εἶχεν δὲ καὶ μίαν ἰδιαιτέραν διαδικασίαν ὑπαγορεύσεως σημαντικῶν ἐν πολλοῖς κειμένων, διακρινομένων διὰ τὴν σαφήνειαν, κομψότητα καὶ ἀρτιότητα. Συγκεκριμένως κατὰ τὰς νυκτερινὰς ὥρας ἐκάλει παρ’ αὐτῷ ἰδιαιτέρως τὸν ἅγιον Φιλαδελφείας καὶ ὄχι μόνον, καὶ ἐν μέσῳ τῆς καταλλήλου καὶ "νεφελώδους" ἀτμοσφαίρας ἀπέκτα ἰδιαιτέραν διαύγειαν καὶ ὡς νεο-Πυθία ὑπηγόρευε στεντορίᾳ τῇ φωνῇ τὰς σκέψεις καὶ τὰ ὁράματά του, ἀποθανατιζομένας εἰς κείμενα κλασσικά, ἀνεπανάληπτα καὶ συνταρακτικά. 

Ὁ Γέροντας ἦτο ὀλιγόφαγος, ἄκρως ἐπιλεκτικὸς καὶ ἄριστος γευσιγνώστης, δίδων ἀκόμη ὑποδείξεις καὶ ἐντολὰς καὶ εἰς τοὺς μαγείρους, οἱ ὁποῖοι ἡτοίμαζον τὰ τερψιλαρύγγια ἐδέσματα εἰς τὰς δεξιώσεις καὶ τὰ γεύματα ποὺ προσέφερε εἰς τὰ μέγαρά του εἰς πρόσωπα ἰδιαζόντως σημαντικά. 

Ἦτο εὐφυολόγος ἐξαίρετος, καὶ μὲ ἀπίθανον χιοῦμορ. Γνωστὰ τυγχάνουν εἰς τὸν στενὸν του κύκλον τὰ ἀνέκδοτά του μετὰ τοῦ Δαφνουσίας Γρηγορίου, τὰ γεγονότα κατὰ τὰ γεύματα εἰς τὸν διάδρομον τῆς παλαιᾶς Ἀρχιγραμματείας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ ἄλλα πολλά, ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός. Ὅταν μετὰ τὴν "ἐκθειαστικὴν" ὁμιλίαν του εἰς ἐπίσκοπον, τὸν ὁποῖον ἐχειροτόνησεν, οὗτος ἐτόλμησε νὰ τοῦ εἴπη: "Γέροντα διατί μὲ ἐγυμνώσατε; Οὗτος ἀπήντησεν: Σὲ ἐνέδυσα"! 

Ὁ Γερομελίτων ἦτο ἀριστοκράτης κατὰ πάντα, ὡς "εἷς Ἄγγλος λόρδος", κομψὸς καὶ φίνος, ἐπηρεασθεὶς ἀσφαλῶς καὶ ἐκ τῆς ἐν Λονδίνῳ παραμονῆς του. Οὕτω ἀναφέρεται, ὅτι εὑρισκόμενός ποτε ἐν τῇ πόλει ταύτῃ, ἠθέλησε νὰ ἀγοράσει κοστούμιόν τι, τὸ ὁποῖον μόλις τὸ ἐνεδύθη, τοῦτο ἐφήρμοσεν εἰς τὸ σῶμα του ἀριστοτεχνικῶς, ὁπότε ἔκπληκτος ὁ ὑπάλληλος τὸν ἠρώτησεν: Τί ἐπαγγέλεσθε Sir; Καὶ οὗτος ἀπήντησεν αὐθορμήτως: Ἠθοποιός, ὑπονοῶν ἀσφαλῶς τὸ "Ἅγιον Θέατρον" τ.ἔ. τὸν ναὸν τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας, (H. Sedlmayr). 

Τοιοῦτος λοιπὸν ἔν τισιν ἦτο ὁ Χαλκηδόνος Μελίτων, μία μορφὴ ἐπιβλητική, σπανία καὶ ἀσύγκριτος –καίτοι ἤλλαξαν αἱ ἐποχαὶ καὶ τὰ πάντα– μὲ οὐκ ὀλίγους συγχρόνους. Εἷς ἀγωνιστὴς ἀτρόμητος, ἓν φωτεινὸν καὶ ἀξιομίμητον –δι’ ὅσους ἀσφαλῶς δύνανται– παράδειγμα εἰς τὰς ἐπερχομένας γενεάς.

 Ἀναπαύου λοιπὸν "In pace" Γέροντα 

 _____________________________ 

1- Ἡ Ἐκδοτικὴ Ἐπιτροπή, Χαριστήρια εἰς τιμὴν τοῦ Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος, Θεσσαλονίκη 1977. Ἀ. Παπᾶ, Ἡλιουπόλεως καὶ Θείρων (Χαλκηδόνος), Προσφωνήσεις κατὰ τὰ ὀνομαστήρια τοῦ Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος (1974-1990), Θεσσαλονίκη 1994, Β. Θ. Σταυρίδου, Ἐπισκοπικὴ Ἱστορία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, Θεσσαλονίκη 1996, 154-157. 

2- Μ. Ι. Γεδεών, Φανάριον καὶ αἱ περὶ αὐτὸ συνοικίαι, ἐν Κων/πόλει 1920, 2-3. 

3- Δ. Τάτση, Μητροπολῖται καὶ κοινωνικαὶ ἐκδηλώσεις, Ὀρθόδοξος Τύπος ἀρ. 1988, 53 (2013) 1. 

4- Σύνδεσμος τῶν ἐν Ἀθήναις Μεγαλοσχολιτῶν, ἐκδ., Χαλκηδόνα. Μνήμη Μελίτωνος Χατζῆ Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος 1913-1989. (Μνῆμες τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολῆς 3), Ἀθήνα 1999. Τὸ ὑλικὸν τοῦ τόμου τούτου συνέλεξε κυρίως ἐκ μαγνητοφωνήσεων καὶ ἄλλων ἐκδοθέντων καὶ μὴ κειμένων ὁ Φιλαδελφείας Μελίτων, εἶτα δὲ παρεδόθη εἰς τὸν Ἀ. Ἀνεστίδην (+), πρόεδρον τῆς Ἑταιρείας Μελέτης τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολῆς καὶ διαπρεπῆ φιλόλογον καὶ φίλον, ὁ ὁποῖος καὶ τὸ ἐξέδωσεν χορηγίᾳ τοῦ Συνδέσμου τῶν ἐν Ἀθήναις Μεγαλοσχολιτῶν. Ἀργότερον δέ, κατὰ πληροφορίας τοῦ ἁγίου Φιλαδελφείας, εὑρέθησαν καὶ περὶ τοὺς εἴκοσι χειρογράφους λόγους τοῦ μακαρίτου Γέροντος, οἱ ὁποῖοι δὲν περιελήφθησαν εἰς τὴν ἔκδοσιν.

Σημ.: Οι φωτογραφίες που δημοσιεύονται εδώ - φωτοστιγμές του μακαριστού Γέροντος Μελίτωνος -  είναι από το αρχείο του Γέροντος Χαλκηδόνος Αθανασίου. 

Τις παραχώρησε στο Φως Φαναρίου για την συγκεκριμένη ανάρτηση και τον ευχαριστούμε πολύ!