ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ ΦΑΝΑΡΙ - Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΥ

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ 

Ἐκκλησιαστικαί εἰδήσεις 

Ἡ ἑορτή τῶν ἐν Ἁγίοις Ἀρχιεπισκόπων καί Πατριαρχῶν ΚΠόλεως 

Ἐπί τῇ ἑορτῇ τῶν ἐν Ἁγίοις Ἀρχιεπισκόπων καί Πατριαρχῶν Κωνσταντινουπόλεως, ἡ Α. Θ. Παναγιότης ὁ Πατριάρχης, τήν Κυριακήν τῆς Σαμαρείτιδος, 10ην Μαΐου, προέστη τῆς ἐν τῷ Π. Πατριαρχικῷ Ναῷ τελεσθείσης καθιερωμένης Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Θείας Λειτουργίας, ἐν συλλειτουργίᾳ μετά τῶν Σεβ. Μητροπολιτῶν Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνος, Σεβαστείας κ. Δημητρίου, Ἰκονίου κ. Θεολήπτου, Καλλιουπόλεως καί Μαδύτου κ. Στεφάνου, Προύσης κ. Ἐλπιδοφόρου καί Κυδωνιῶν κ. Ἀθηναγόρου. 

Τόν θεῖον λόγον ἐκήρυξεν ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἀδριανουπόλεως κ. Ἀμφιλόχιος, Διευθυντής τοῦ ἐν Ἀθήναις Γραφείου Ἐκπροσωπήσεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. 

Ἐκκλησιάσθησαν οἱ Σεβ. Μητροπολῖται Γέρων Νικαίας κ. Κωνσταντῖνος καί Σηλυβρίας κ. Μάξιμος, Κληρικοί ἐξ Ἑλλάδος, Ἄρχοντες Ὀφφικιάλιοι τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μ. Ἐκκλησίας-μέλη τῆς ἐν Ἀθήναις Ἀδελφότητος αὐτῶν «Παναγία ἡ Παμμακάριστος», ἡγουμένου τοῦ Προέδρου Αὐτῆς Ἐντιμολ. κ. Ἀνδρέου Μ. Ζομπανάκη, Ἄρχοντος Ὀρφανοτρόφου, ὁ Ἐντιμ. κ. Εὐάγγελος Σέκερης, Γεν. Πρόξενος τῆς Ἑλλάδος ἐν τῇ Πόλει, ὁ Ἐξοχ. κ. Γεώργιος Πουκαμισσᾶς, Πρέσβυς, ἐξ Ἀθηνῶν, ὅμιλοι προσκυνητῶν ὀρθοδόξων νέων ἐκ Φιλλανδίας, ὑπό τήν ἡγεσίαν τοῦ Αἰδεσιμολ. Πρεσβυτέρου κ. Heikki Huttunen, τῆς Ἐνορίας Ἁγίου Γεωργίου Στοκχόλμης, ὑπό τήν ἡγεσίαν τῆς Εὐγεν. κ. Μαριάννας Ἀνδρικοπούλου, Προέδρου τῆς Φιλοπτώχου Ἀδελφότητος κυριῶν τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Σουηδίας καί πάσης Σκανδιναυΐας, Θεολόγων-μελῶν τοῦ ἐν Βερολίνῳ Φραγκισκανικοῦ Συλλόγου «Fransescan Association 1219 for the interreligious dialogue» ὑπό τήν ἡγεσίαν τοῦ Φραγκισκανοῦ ἱερέως κ. Jürgen Neitzert, καί μαθηταί τῆς ἐνταῦθα Ζαππείου Σχολῆς μετά τῶν Διευθυντῶν αὐτῆς. 

Ἐν τῷ τέλει τῆς Θείας Λειτουργίας ἡ Α. Θ. Παναγιότης ὁ Πατριάρχης ἐχειροθέτησεν εἰς τό ὀφφίκιον τοῦ Ἄρχοντος Ρεφερενδαρίου τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μ. Ἐκκλησίας τόν Ἐντιμολ. κ. Ἀχιλλέα Β. Κωνσταντακόπουλον, Ἐπιχειρηματίαν, ἀνταλλαγεισῶν τῶν ἐπί τούτῳ ὁμιλιῶν. 

Κατά τήν ἐπακολουθήσασαν δεξίωσιν ἐν τῇ Αἰθούσῃ τοῦ Θρόνου ὡμίλησαν ὁ Ἐντιμολ. κ. Ἀνδρέας Ζομπανάκης, Πρόεδρος τῆς ὡς ἄνω Ἀδελφότητος, καί ὁ Πατριάρχης, ἐπιδαψιλεύσας τήν εὐλογίαν Αὐτοῦ εἰς τούς πραγματοποιούντας τό ἐτήσιον προσκύνημα αὐτῶν εἰς τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον Ἐντιμολ. Ἄρχοντας Ὀφφικιαλίους. Ἐν συνεχείᾳ, ἐδέχθη κατ᾿ ἰδίαν τό Δ. Σ. τῆς Ἀδελφότητος. 

Τήν μεσημβρίαν, ἐκ μέρους τῆς Α. Θ. Παναγιότητος ηὐλόγησε τό ἐν τῷ ἑστιατορίῳ «Asıthane» παρατεθέν ὑπό τοῦ νέου Ἄρχοντος γεῦμα, ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Γέρων Νικαίας κ. Κωνσταντῖνος. 

ΟΜΙΛΙΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗΝ ΤΗΣ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΟΣ 

ΚΑΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΣΥΝΑΞΙΝ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΩΝ ΚΩΝ/ΠΟΛΕΩΣ 

Μητροπολίτου Ἀδριανουπόλεως κ. Ἀμφιλοχίου

Φανάριον ,βιε’ Μαΐου ι’. 

Παναγιώτατε Πάτερ καὶ Δέσποτα, 

Σεβασμία τῶν Ἀρχιερέων Ὁμήγυρις, 

Ἐκλεκτὸν τῶν Κληρικῶν συνάθροισμα, 

Φιλόχριστοι καὶ φιλογενεῖς τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας Ἄρχοντες, 

Φωτόμορφον καὶ Χριστοειδὲς τῆς Ἐκκλησίας πλήρωμα, 

«Καθάπερ γὰρ ἐν ἁλύσει χρυσῇ κρικίοις ἀλληλενδέτοις συμβεβλημένῃ ἓν τοῦ ἑνὸς κατέχεται, καὶ τῶν συμβεβλημένων ἕκαστον συνάπτεται θάτερον θατέρῳ καὶ παραπέμπεται· οὕτω καὶ τὰ τῶν ἁγίων Εὐαγγελίων θαύματα ἐξ ἀλλήλων εἰς ἄλληλα ποδηγοῦσι τὴν φιλέορτον τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησίαν, καὶ εὐφραίνουσιν οὐ τῇ ἀπολλυμένῃ βρώσει, ἀλλὰ τῇ μενούσῃ εἰς ζωὴν αἰώνιον»[1]. Μὲ ἅλυσον χρυσῆν παρομοιάζει, ὁ χρυσόφθογγος τῆς Κωνσταντινουπολίτιδος Ἐκκλησίας μέγας Ἀρχιεπίσκοπος Ἰωάννης, τὴν θαυμαστὴν ἀκολουθίαν τῶν μεγάλων καὶ ἐξαισίων θαυματουργιῶν τῶν ἐπιτελουμένων ὑπὸ τοῦ Κυρίου καὶ περιγραφομένων ὑπὸ τῶν θεοπτῶν εὐαγγελιστῶν. 

Εἰς τὴν χαρμόσυνον αὐτὴν περίοδον τοῦ Πεντηκοσταρίου, ἐν μέσῳ τῶν δύο Κυριακῶν τῆς τοῦ Παραλυτικοῦ καὶ τοῦ Τυφλοῦ, ἐτέθη ὑπὸ τῶν ἁγίων Πατέρων ἡ σήμερον ἑορταζομένη Κυριακὴ τῆς Σαμαρείτιδος. Εἰς τὸ μέσον τῶν δύο χρυσῶν κρίκων τῶν θαυμάτων τῶν σωματικῶν ἰάσεων συνηρμόσθη ὁ πάγχρυσος καὶ ἀδαμαντοποίκιλτος λῶρος τοῦ θαύματος τῆς πνευματικῆς θεραπείας καὶ ἀνατάξεως τῆς Σαμαρείτιδος γυναικός. 

Φυλάττουσα οὕτως ἡ ἁγία ἡμῶν Ἐκκλησία τὸ σύμμετρον καὶ συναμφότερον, τὸ πνευματικὸν καὶ συγχρόνως σωματικόν, διδάσκει, νουθετεῖ καὶ χειραγωγεῖ τὸ λογικὸν Ποίμνιον τοῦ Χριστοῦ εἰς τὸν λειμῶνα τῆς βρώσεως τῆς ἀληθοῦς καὶ ἀκηράτου. Διότι, αἱ ἑορταὶ καὶ πανηγύρεις οὐδὲν ἄλλον εἶναι εἰ μὴ ἀφορμαὶ καὶ ὑπομνήσεις καὶ παραινέσεις πρὸς ἐπίγνωσιν τῆς ἀληθείας, τῆς ὄντως Ἀληθείας, δηλoνότι τοῦ Χριστοῦ, ὡς λέγει ὁ μέγας τοῦ Οὐρανοφάντορος Βασιλείου αὐτάδελφος, ὁ Νύσσης Γρηγόριος: «Ἑορτή ἐστιν ἡ τοῦ ὄντως ὄντος ὁμολογία τε καὶ ἐπίγνωσις». 

Ἑορτάζει, λοιπόν, σήμερον ἡ Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία ἑορτὴν διπλῆν, διὰ νὰ μὴ εἴπω τριπλῆν∙ ἐν πρώτοις μὲν τὴν μετὰ τῆς Σαμαρείτιδος γυναικός, παρὰ τὸ φρέαρ τοῦ Ἰακώβ, συντυχίαν τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ καὶ ἐν δευτέροις τὴν Σύναξιν τῶν ἐν ἁγίοις Ἀρχιεπισκόπων καὶ Πατριαρχῶν Κωνσταντινουπόλεως. Τὴν διπλῆν ταύτην πανήγυριν πολυπλασιάζει καὶ ἐπιτείνει καὶ τριπλῆν, ἐν τέλει, καθιστᾶ ἡ παρουσία τῶν Ὀφφικιάλων καὶ Ἀρχόντων τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, τῶν ἐκλεκτῶν καὶ πολυτιμήτων τέκνων καὶ συνεργῶν Αὐτῆς, ἐδῶ εἰς τὰς αὐλὰς καὶ παρεμβολὰς τοῦ Μεγάλου Μοναστηρίου, ὅπου ἦλθον διὰ νὰ βάλουν μετάνοιαν εἰς τὸν Μέγαν καὶ Πρῶτον Ἡγούμενον Αὐτοῦ καὶ νὰ ἀναβαπτισθοῦν καὶ νὰ ἀναζωογονηθοῦν ἐκ τῶν ναμάτων τῆς καλλιρρόου Κρήνης τοῦ Γένους τῶν Ρωμῃῶν. Καὶ μετ’ αὐτῶν καὶ ἡμεῖς πάντες κεκμηκότες καὶ ἔκδιψοι ἤλθομεν νὰ ἀρυσθῶμεν ἐκ τῆς Πηγῆς τῆς ἀκενώτου καὶ νὰ ἐμπλησθῶμεν εὐφροσύνης καὶ ἀγαλλιάσεως ἐδῶ παρὰ τὸ φρέαρ τοῦ Φαναρίου. 

Παρὰ τὸ φρέαρ, λοιπόν, τοῦ Πατριάρχου Ἰακὼβ ἐκάθησε καὶ ὁ Ἰησοῦς «κεκοπιακὼς ἐκ τῆς ὁδοιπορίας» (Ἰωάν. δ’, 6), Αὐτὸς ὁ ποιήσας ποταμοὺς καὶ πηγὰς καὶ θαλάσσας, διψῶν αἰτεῖται ὕδωρ ψυχρόν παρὰ τῆς προσερχομένης γυναικός. Γνωρίζει ὡς παντογνώστης ὁ Κύριος καὶ τὸν βίον καὶ τὴν κατάστασιν τῆς γυναικὸς καὶ παρὰ ταῦτα δὲν τὴν ἀποστρέφεται, δὲν τὴν κρίνει, δὲν τὴν ἀπορρίπτει, ἀλλὰ ἀντιθέτως τῆς ἀπευθύνει λόγον καὶ τῆς ζητεῖ νὰ τοῦ προσφέρῃ ὕδωρ, ἐν ἄλλαις λέξεσι τῆς προσδίδει ἀξίαν. Ἀξίαν ἴσως, τὴν ὁποίαν ὁ κοινωνικός της περίγυρος δὲν τῆς ἀνεγνώριζεν, ἀξίαν ὅμως ποὺ ὁ κάθε ἄνθρωπος, εἰς οἱανδήποτε καὶ ἂν εὑρίσκεται κατάστασιν, διασώζει, ὡς κατ’ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ πλασθείς. 

Καὶ ἡ συζήτησις, ὑπὸ τὸ καῦμα τοῦ ἡλίου, βαίνει ἐπὶ τὰ σπουδαιότερα καὶ μεγαλύτερα καὶ ἐκ τοῦ ὕδατος τοῦ φυσικοῦ μεταβαίνει εἰς τὸ ὕδωρ τὸ πνευματικὸν, «τὸ ἁλλόμενον εἰς ζωὴν αἰώνιον», (πρβλ. Ἰωάν. δ, 14). «Τοῦτο δὲ ἔλεγε περὶ τοῦ Πνεύματος οὗ ἔμελλον λαμβάνειν οἱ πιστεύοντες εἰς αὐτόν»[3], κατὰ τὸν Μέγαν Ἀθανάσιον. Καὶ οὕτως, ἡ Σαμαρεῖτις, ὡς ἰχθὺς συλλαμβάνεται εἰς τὸ ἀμφίβληστρον τῆς Χάριτος. Διότι, «ὥσπερ ..., οἱ ἁλιεῖς τοῖς τόποις ἐκείνοις ἐνεδρεύουσιν, ὅθεν καὶ τὸν ἰχθὺν ἐλπίζουσι θηρεῦσαι· οὕτω καὶ ὁ Χριστὸς ἦλθεν εἰς τὸν τόπον, ὅθεν τὴν Σαμαρεῖτιν εἶχε θηρεῦσαι, καὶ δι' αὐτῆς μεγάλην ζωγρείαν ἀνθρώπων ἀπεργάσασθαι»[4]. 

Ὁ σκοπὸς τοῦ Χριστοῦ ἦτο νὰ ἑλκύσῃ τὴν γυναῖκα εἰς τὴν σωτηρίαν∙ τὸ ὕδωρ ἀπετέλει τὴν πρόφασιν∙ δι’ αὐτὸ καὶ συνεχίζει θέλων νὰ ὁλοκληρώσῃ τὸ ἔργον Του. Καὶ τῆς ἀποκαλύπτει, ἐνώπιος ἐνωπίῳ, καθὼς «οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἀπεληλύθεισαν εἰς τὴν πόλιν, ἵνα τροφὰς ἀγοράσωσιν» (Ἰωάν. δ΄, 8) τὴν κατάστασίν της∙ καὶ ἀποκαλύπτει τοιουτοτρόπως Ἑαυτὸν εἰς τὴν γυναῖκα∙ Αὐτὸς ὁ Κύριος καὶ Θεὸς εἰς τὴν δούλην, τῆς ὁποίας ὅμως ἡ καρδία δὲν εἶχε διαβρωθῆ ἀπὸ τὴν σηπεδόνα τῆς ἁμαρτίας. Ἡ ψυχὴ αὐτῆς, κατὰ τὸν θεῖον Χρυσόστομον, «ἦν μαργαρίτης βορβόρῳ φυρόμενος»[5]. 

«Ἡ πόρνη περὶ δογμάτων εἰσάγει λόγον, καὶ νομίσασα τὸν Δεσπότην εἶναι προφήτην, οὐδὲν ᾔτησε βιωτικόν· Κύριον ὡμολόγησε, καὶ χρημάτων περιουσίαν οὐκ ἐπεζήτησε»[6]. Τὸ ἐνδιαφέρον τῆς γυναικὸς στρέφεται εἰς τὰ περὶ τοῦ Θεοῦ μυστήρια, τὰ γήινα καὶ βιοτικὰ παύουν νὰ τὴν ἀπασχολοῦν, τὸ ὕδωρ, τὸ ὁποῖον μὲ τόσον κόπον ἦλθε νὰ ἀντλήσῃ, πλέον δὲν τὴν ἐνδιαφέρει. Ἤδη τὸ θαῦμα τῆς καλῆς ἀλλοιώσεως ἔχει ἐπέλθει. Ἡ Σαμαρεῖτις ἔχει ἤδη κάμει τὴν μεγάλην ὑπέρβασιν, ἔχει ὑπερβῆ περιορισμοὺς ἐθνικοὺς καὶ θρησκευτικοὺς καὶ ἡ καρδία της πλέον ἔχει ἀνοιχθῆ εἰς τὸ ἄπειρον ἔλεος τοῦ Χριστοῦ. Ἀπομένει μόνον ἡ τελική, ἡ μεγάλη ἔξοδος, ἀπὸ τὴν κατάστασιν τῆς δουλικῆς προσκολλήσεως εἰς τὸ πάθος, πρὸς τὴν ἐν Χριστῷ ἐλευθερίαν. 

Δὲν τὴν ἐπιτιμᾶ ὁ Δεσπότης Χριστός, δὲν τὴν ἐλέγχει, δὲν ἐπιθυμεῖ νὰ τὴν διαπομπεύσῃ, τὸ μόνον ποὺ ἐπιθυμεῖ εἶναι νὰ τὴν ἑλκύσῃ εἰς Ἑαυτόν. Καὶ μὲ λεπτότητα, χωρὶς περιττὰς καὶ ἀνωφελεῖς νουθεσίας, τῆς ἀποκαλύπτει ὅτι γνωρίζει τὰ πάντα. Καὶ ἐκείνη καὶ πάλιν δὲν προσκολλᾶται εἰς τὴν νοσηρὰν τραγικότητα τῆς ὑπάρξεώς της, ἀλλὰ στρέφει τὸν νοῦν καὶ τὸν λόγον πρὸς τὰ θεῖα καὶ ὑψηλά, ἀποζητεῖ τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν καὶ τὸ ἀληθές. 

Καὶ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς διδάσκει τότε τὰ ὑψηλὰ καὶ σπουδαῖα μαθήματα, τὰ ὁποῖα οὔτε εἰς αὐτοὺς τοὺς ἁγίους ἀποστόλους καὶ μαθητὰς δὲν ἔχει ἀκόμα καταστήσει γνωστά. Εἰς ἐκείνους πολλάκις συνεσκιασμένως καὶ διὰ παραβολῶν καὶ αἰνιγμάτων ὁμιλεῖ, ἐνῷ εἰς τὴν ἀλλόφυλον καὶ ἐξουθενημένην παραδίδει τὰς ὑψηλὰς καὶ δυσερμηνεύτους ἀληθείας περὶ Θεοῦ. Μᾶς καταπλήττει ὁ τρόπος ποὺ λειτουργεῖ ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ. Ἐκεῖ εἰς τὸ καῦμα τῆς μεσημβρίας, εἰς τὸν ἔρημον καὶ αὐχμηρὸν τόπον ἀποκαλύπτει ὁ Χριστὸς εἰς μίαν γυναῖκα τὰ τῆς πίστεως δόγματα φανερῶν τὴν μεσσιανικὴν του ὑπόστασιν καὶ καλῶν, ὅσους ὁμολογοῦν ὅτι «οὗτός ἐστιν ἀληθῶς ὁ σωτὴρ τοῦ κόσμου» (Ἰωάν., δ’ 42), νὰ κοινωνήσουν τοῦ ὕδατος τοῦ ζῶντος, τοῦ ἁλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον. Λέγει: «...τὰ ἀρχαῖα παρῆλθεν· ἰδοὺ γέγονε τὰ πάντα καινά. Μετεστράφη λοιπὸν τῶν πραγμάτων ἡ χάρις· οὐκ ἔτι κατὰ τὸν νόμον εἰς ἕνα τόπον τοὺς προσκυνοῦντας τῷ Θεῷ συγκροτεῖσθαι συγχωρῶ· εἰς πᾶσαν γὰρ τὴν οἰκουμένην ἐφαπλῶσαι βούλομαι τὰ τῆς σωτηρίας χαρίσματα»[7]. 

Ἐκ τοῦ ὕδατος, τοῦ γλυκυτάτου καὶ νεαροῦ, τοῦ ἐκπηγάζοντος ἐκ τοῦ νέου φρέατος τοῦ Ἰακώβ, ἤτοι τοῦ Φαναρίου, ἤλθομεν νὰ κοινωνήσωμεν καὶ ἡμεῖς σήμερον∙ τοῦ ὕδατος τοῦ ζωογονοῦντος καὶ καταρδεύοντος ἅπασαν τὴν τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν. Ἐδῶ ἡ πηγὴ ἡ λαλέουσα, ἐδῶ ἡ κρήνη ἡ πολυχεύμων καὶ πολύρρυτος, ἐδῶ φρέαρ καινόν, ἀκένωτον καὶ ἀναβλύζον. Καὶ τοῦτο τὸ ὕδωρ, ὕδωρ πλῆρες χαρίτων, εὐεργεσιῶν, κόπων, θυσιῶν∙ κεκραμένον μεθ’ αἵματος καὶ ἱδρῶτος πολλοῦ, καὶ δακρύων, καὶ στεναγμῶν, καὶ κλαυθμῶν, καὶ προσευχῶν, καὶ ἀπογοητεύσεων καὶ πάλιν προσδοκιῶν, καὶ ἐμμονῆς εἰς τὰ ἅγια τῆς πίστεως, καὶ ἐλπίδος πολλῆς, καὶ ἀγάπης ἀνυποκρίτου τῶν Ἐπισκοπευσάντων ἐν τῇ Μητροπολιτικῇ ταύτῃ Καθέδρᾳ τῆς Πόλεως τοῦ Βύζαντος καὶ Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου, τῶν ἀπὸ Ἀνδρέου καὶ Στάχυος τῶν Ἀποστόλων ἕως Κυρίλλου τοῦ Στ’, καὶ ἐν ἁγίοις Ἱεράρχαις καταγεγραμμένων, εἴτε διὰ ποιμαντορίας, εἴτε καὶ διὰ μαρτυρίου. 

Εἰς τὴν ἐποχὴν μας, εἰς ἐποχὴν καθ’ ἥν ἐπανακρίνονται θεσμοί, πράξεις, ἰδέαι καὶ θεωρήματα, ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία, φυλάττουσα ἀπαρεγκλίτως τοὺς ὅρους τῆς πίστεως καὶ διακρατοῦσα ἀτλαντιαίως τὴν περίγειον τῆς Ἐκκλησίας κατάστασιν, ἐμφανίζει ἐπικαιρότερον ἢ ἄλλοτε τἀληθές της πρόσωπον. Προσλαμβάνει πρὸς ἴασιν τὰ ἀσθενῆ, καὶ διορθοῖ τὰ βεβλαμμένα, καὶ ἀνορθοῖ τὰ κατερραγμένα, καὶ ἐπισυνάγει τὰ πεπλανημένα, καὶ ἐκσυγχρονίζει, οὐδὲν παραγράφουσα τῶν ὁρίων τῶν ἀρχαίων, ἃ οἱ Πατέρες ἡμῶν ἔθεντο, νεοποιοῦσα τὸν ἐν Χριστῷ σωτήριον λόγον της, χάριν τῶν πολλῶν καὶ τῶν ὀλίγων, χάριν τῶν ἐλαχίστων ἀδελφῶν τοῦ Χριστοῦ. 

Οὕτως, εἰς τὸν καιρὸν τῆς ἀναμορφώσεως τῶν παραδεδομένων, ἡ ἑορτὴ τῆς μνήμης τῶν ἁγίων Οἰκουμενικῶν Πατριαρχῶν καὶ Ἀρχιεπισκόπων λαμβάνει ἰδιαιτέραν σημασίαν καὶ σπουδαιότητα. Ἀποδεικνύεται τῷ ὄντι προφητικὴ ἡ πρὸ ἐτῶν ἱκανῶν ὑπὸ τῆς Αὐτοῦ Θειοτάτης Παναγιότητος τοῦ Προσκυνητοῦ ἡμῶν Αὐθέντου καὶ Δεσπότου καθιέρωσις τῆς Κυριακῆς τῆς Σαμαρείτιδος ὡς ἡμέρας ἑορτίου καὶ εὐσήμου, εἰς ἣν θὰ τιμῶνται καὶ γεραίρωνται οἱ ἅγιοι οἱ κλεΐσαντες τὸν Θρόνον τῆς Βασιλίδος, ὡς ὑπόμνησις τῆς συζεύξεως τοῦ νέου καὶ τοῦ παλαιοῦ, τοῦ ἀρχαιόθεν καὶ τοῦ ἐπέκεινα, τοῦ παρελθόντος καὶ τοῦ μέλλοντος, ἤτοι τῆς ἀληθοῦς Χριστοζωῆς, τὴν ὁποίαν ζῇ, διδάσκει καὶ ἐξαγγέλλει τοῖς πᾶσιν ἡ Ἐκκλησία. 

Καὶ ἐπειδὴ ἡ πίστις τῶν ὀρθοδόξων δὲν ἀποτελεῖ θεώρημα καὶ ἰδέαν, ἀλλ’ ἀνιστορεῖται ἔργῳ καὶ λόγῳ, ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία, ἐπιπεφορτισμένη πρωτευθύνως τὴν εὐχαριστιακὴν ἐν Χριστῷ συνοχὴν τῶν ἀνὰ τὴν οἰκουμένην τοπικῶν καθ’ἕκαστα Ἐκκλησιῶν καὶ τετιμημένη μετὰ προνομίων θυσίας καὶ σταυροσχήμου μαρτυρίου, ἀσκεῖ μεθ’ ἱερότητος καὶ εὐαγγελικῆς λεπτομερείας τὰ ἀπὸ τῶν ἱερῶν κανόνων καὶ τῶν θεσπισμάτων τῶν ἁγίων καὶ Οἰκουμενικῶν Συνόδων - ὡς ταῦτα μακραιώνως, αὐθεντικῶς καὶ ἁγίως ἡρμηνεύθησαν - τὰ πρωτεῖα τῆς διακονίας, πρωτεῖα οὐχὶ ἀσφαλῶς, ὡς λέγεται συνήθως, τιμητικά, ἀλλὰ οὐσιαστικά. 

Γράφει περὶ τοῦ προκειμένου ὁ ἀοίδιμος Μητροπολίτης Πατρῶν Νικόδημος ὁ Βαλληνδρᾶς: «...τὸ προβάδισμα αὐτὸ τῆς τιμῆς περιεβλήθη ἐν συνεχείᾳ μὲ τὴν σημασίαν τοῦ κέντρου ἑνότητος καὶ συμφωνίας (consensus) καὶ συντονισμοῦ καὶ συμπράξεως ὅλων τῶν ἀνὰ τὴν οἰκουμένην τμημάτων τῆς Ὀρθοδοξίας∙ (ἐξ οὗ καὶ οἱ τίτλοι «Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης» καὶ «Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον»∙ τίτλοι πάντως οὐχὶ ψιλοὶ καὶ ἄνευ οὐσιαστικοῦ περιεχομένου)». Καὶ συνεχίζει ὁ μακαριστὸς Ἱεράρχης: «...αὐτὰ ταῦτα τὰ πρεσβεῖα τιμῆς δὲν μένουν ξηρὸν γράμμα, ἀλλὰ προσδίδουν ἐν τῇ πράξει (de facto) –καὶ εἶναι τοῦτο ἀναπόφευκτον ὅσον καὶ ἀπαραίτητον- οὐσιαστικὸν νόημα καὶ κῦρος εἰς τὴν ἀρχηγικὴν ὑπόστασιν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου καὶ Πατριαρχείου»[8]. 

Καὶ ἡ ἀρχηγικὴ αὐτὴ ὑπόστασις τῆς Κωνσταντινουπόλεως εἶναι ξένη καὶ διάφορος πρὸς τὴν ἔννοιαν τῆς ἐπιβολῆς, τοῦ ματαιόφρονος ζήλου, τῆς ἀποξενώσεως, τῆς ἀποφυγῆς τοῦ μόχθου, τῆς ἀπολαύσεως καὶ ἐν τέλει τῆς κοσμικῆς θεωρήσεως τῶν πρωτείων καὶ τῆς ἀρχηγεσίας. Τὸ πρωτεῖον τῆς Ἐκκλησίας τῶν τοῦ Χριστοῦ πενήτων εἶναι ἡ ἀνάδειξις καὶ ἡ ἐπαναφορὰ τῆς Σταυροαναστασίμου πνοῆς τῆς Ἐκκλησίας πάντοτε καὶ παντοῦ. 

Ἡ μακρά, ἐπίπονος, κεχαριτωμένη καὶ πολύμορφος ἐμπειρία τῶν Ἁγίων Ἐπισκόπων τῆς Βασιλίδος ἀναδεικνύει τὸ μυστήριον τῆς Καθολικότητος τῆς Ἐκκλησίας. Μυστήριον συνηρμοσμένον ἀδιαστάτως μετὰ τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας καὶ ταυτόσημον τοῦ εἶναι της. Αὐτὴν τὴν καθολικότητα, ὀρθοδόξῳ λόγῳ καὶ τρόπῳ, δὲν τὴν συνεδύασε μετ’ ἀριθμητικῆς προοπτικῆς, διὰ τοῦτο ἡ Οἰκουμενική της διάστασις οὐδέποτε διεσαλεύθη οὔτε καὶ κατὰ τοὺς δυσχειμέρους χρόνους αὐτῆς. Ἐξ ἄλλου, οἱ σήμερον τιμώμενοι ἅγιοι διὰ τοῦ βίου καὶ τῆς πολιτείας των ἀπομακρύνουν κάθε σκέψιν κοσμικῆς θεωρήσεως τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων καὶ ἐπιβεβαιώνουν ὅτι ἡ δύναμις τοῦ Χριστοῦ τελειοῦται ἐν τῇ ἀσθενείᾳ, καθὼς εἰς τὸ μικρὸν κατ’ ἀριθμὸν ποίμνιον ἐμφυτεύεται καὶ διασώζεται ἡ γνησιότης τῆς Ἐκκλησίας. 

Ἡ πολύμοχθος μέν, ἀλλά πνευματέμφορος συγκρότησις καὶ πορεία τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἄνευ τῆς πολιτειακῆς ἐπιστηρίξεως, ἐπιβεβαιοῖ τὴν αὐθεντικότητά της. Μόνος ἀσφαλὴς προήγορος καὶ ἐγγυητὴς τῆς εὐθυδρομίας της, ἡ Ἁγιότης τῆς Ἐκκλησίας, τὴν ὁποίαν ἐπιχορηγεῖ καὶ ἀνανεοῖ ἡ ἐπιπαφλάζουσα εἰς αὐτὴν χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. 

Ἡ συνήθης μομφὴ κατὰ τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας ὅτι ἀπήντλησε τὴν ὑπεραρχικήν της ἀξίαν ἐκ τῆς συναρμογῆς της καὶ μόνον μετὰ τῆς Ρωμαϊκῆς πολιτείας, ἀποτελεῖ μύθευμα καὶ φαντασίαν. Κάθε τι ἰδικόν της ἑδράζεται εἰς τὴν πίστιν καὶ ἐξαντλεῖται εἰς τὴν Ἐκκλησίαν. 

Αὐτὴν τὴν ἔννοιαν καὶ αὐτὴν τὴν σημασίαν ἔχει ἡ ἀπὸ κοινοῦ μνήμη τῶν Ἁγίων Ἐπισκόπων τῆς Βασιλίδος σήμερον. Εἶναι τόσον κήρυγμα πρὸς τοὺς μακράν, ὅσον καὶ ἀναβαπτισμὸς τῶν ἐγγὺς διακόνων τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας πρὸς ὅ,τι ἅγιον καὶ σωτήριον αὕτη εὐαγγελίζεται. Εἶναι ἡ ἐμφάνειά της εἰς τὸν σύγχρονον κόσμον. 

Ἡ ἁγία ἀπὸ ἐτῶν συνήθεια τοῦ ἐνταῦθα προσκυνήματος τῶν ὀφφικιάλων, δίδει τὴν εὐκαιρίαν διὰ συναίσθησιν τῆς διακονικῆς εὐθύνης ἑνὸς ἑκάστου ἡμῶν - ἀπὸ τοῦ Πρώτου, τοῦ Πατριάρχου, ἕως τοῦ ἐσχάτου - τῶν μετὰ ἀφοσιώσεως ὑπηρετούντων, κατὰ κλῆσιν Θεοῦ, τὴν ὑπόθεσιν τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, διὰ ἔτι καὶ πλέον καὶ πέραν τῶν μικρῶν ἡμετέρων ὁρίων καὶ δυνατοτήτων παράδοσιν εἰς τὸ ἅγιον θέλημα τοῦ Θεοῦ. 

Σήμερον, πέραν τῶν ἄλλων, καθίσταται ἐπιτακτικὸν καὶ ἐπάναγκες χρέος τῶν ὀρθοδόξων ἡ ὑπέρβασις τῶν τοπικιστικῶν καὶ ἐθνοτικῶν κριτηρίων, τὰ ὁποῖα ἀτυχῶς ἀπετέλεσαν πολλάκις ἐν τοῖς πράγμασι τὴν βάσιν διὰ τὴν κατίσχυσιν καταστάσεων καὶ πραγμάτων, κυρωθέντων ἐκ μακροθυμίας καὶ θυσιαστικῆς ἐξαντλήσεως τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας, χάριν τῆς εἰρήνης καὶ τῆς ἐν Θεῷ ἑνότητος.

Ἔχει ἀναδειχθῆ ἐκ τῆς μελέτης τοῦ παρελθόντος ὅτι ἡ ἐπικέντρωσις τοῦ ἐνδιαφέροντος τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος εἰς δευτερευούσας πτυχὰς τῆς ζωῆς του καὶ ἡ παραθεώρησις τῆς ἐκκλησιολογίας, ἡ ὁποία ἑδράζεται εἰς τὴν ἀληθῆ καὶ ὀρθόδοξον πίστιν, οὐδόλως ὠφέλησεν αὐτό, ἀλλ’ ἀντιθέτως ἐπεσκίασεν ἄνευ λόγου τὴν ὁμοθυμαδὸν καὶ ἐπὶ τὸ αὐτὸ πορείαν τῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν, πρὸς τὴν ἀληθινὴν καὶ μόνην Ὁδόν, τὸν Ἰησοῦν Χριστόν. 

Ἦλθεν ἡ ὥρα διὰ τὴν ἀναστολὴν καὶ διόρθωσιν τῶν ἐσφαλμένων καὶ τὴν ἀνάδειξιν τῶν ὀρθῶν καὶ παραδεδομένων. 

Εὔχεσθε, Παναγιώτατε Δέσποτα, ὅπως διὰ πρεσβειῶν τῶν ἁγίων Ἀρχιεπισκόπων Κωνσταντινουπόλεως, οἱ ὁποῖοι τὴν σήμερον ἵστανται ὁροφύλακες καὶ ὁδοδεῖκται τῆς πορείας τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἀναδειχθῶμεν οἱ πάντες δόκιμοι ἐργάται τοῦ Εὐαγγελίου καὶ μιμηθῶμεν τὸν ζῆλον καὶ τὴν ζέσιν τῆς Σαμαρείτιδος γυναικός. Εὔχεσθε ἵνα σταθῶμεν συναντιλήπτορες καὶ συνέκδημοι πρὸς τὴν Ὑμετέραν Θειοτάτην Παναγιότητα εἰς τὰς ἱερὰς καὶ εὐέλπιδας ὥρας, καθ’ ἃς ἡ Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία πορεύεται πρὸς τὴν Μεγάλην Σύνοδον αὐτῆς, θέλουσα ἐξ εὐαγγελικῆς ἐπιταγῆς καὶ βεβαιότητος φανερῶσαι εἰς τὸν κόσμον τὴν ἑνότητα τῆς ἐν Χριστῷ πίστεως καὶ τὴν κοινωνίαν τοῦ ἁγίου Πνεύματος πρὸς δόξαν Θεοῦ Πατρός Ἀμήν. ________________________________________ 

[1] Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ΕΙΣ ΤΑ ΒΑΪΑ, PG 59, 703. 

[2] Γρηγορίου Νύσσης, ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ Ο ΛΟΓΟΣ-Ο ΛΕΓΟΜΕΝΟΣ ΤΑ ΜΑΚΡΙΝΙΑ, PG 49, 136 A. 

[3] Ἀθανασίου τοῦ Μεγάλου, ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΣΕΡΑΠΙΩΝΑ ΘΜΟΥΕΩΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ, PG 26, 584 Β-C. 

[4] Ἰωάννου τοῦ Χρυστοστόμου, ΕΙΣ ΤΗΝ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΝ, PG 59, 536. 

[5] Ἰωάννου τοῦ Χρυστοστόμου, ΕΙΣ ΤΗΝ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΝ. Τῌ ΗΜΕΡᾼ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ, PG 61, 744 A. 

[6] Ἰωάννου τοῦ Χρυστοστόμου, ἔνθ. ἀν., PG 59, 539. 

[7] Ἰωάννου τοῦ Χρυστοστόμου, ἔνθ. ἀν., PG 59, 540. 

[8] Νικοδήμου, Μητροπολίτου Πατρῶν, ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ ΚΑΙ ΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΟΣ, Ἀνάτυπο ἀπὸ τὸ ἀφιέρωμα εἰς τὸν Κωνσταντῖνον Βαβοῦσκον, τ. Γ’, Ἐκδ. ΣΑΚΟΥΛΑ, Θες/νίκη, 1990, σελ. 318 και 319.