Ο ΙΤΑΛΙΑΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ LAUDATO SI

Μητροπολίτου Ἰταλίας καί Μελίτης κ. Γενναδίου: «Μία ἐκλαϊκευμένη Ποιμαντική ἀνάλυσις τῆς Ἐγκυκλίου: “Laudato Si”, τοῦ Πάπα Ρώμης Φραγκίσκου» 

Εὐτυχής ἀφορμή διά νά γράψω τήν ποιμαντικήν καί πρακτικήν αὐτήν ἐργασίαν ἀποτελεῖ ἡ ἐπίσημος πρόσκλησις τῆς ἐξοχωτάτης κ. Laura Boldrini, Προέδρου τῆς Ἰταλικῆς Βουλῆς, ἡ ὁποία, μέ τόν Πρόεδρον τοῦ Ποντηφικοῦ Συμβουλίου διά τήν προαγωγήν τοῦ Νέου Εὐαγγελισμοῦ Mons. Rino Fisichella, διοργανώνει λαμπράν συνάντησιν μέ θέμα τήν Ποντηφικήν Ἐγκύκλιον: “Laudato Si”. 

Μέ τήν ἔξοχον αὐτήν αἰτίαν λαμβάνει τήν δημοσιότητά της ἡ ταπεινή αὐτή ἐργασία μου, ἡ ὁποία, ἀναλύει, ποιμαντικά καί κοινωνικά, τά κεντρικά –κύρια- σημεῖα τῆς Ἐγκυκλίου τοῦ Πάπα Ρώμης Φραγκίσκου. Εἶναι μία ἐλαχίστη προσφορά ἀπό μέρους μου εἰς τόν ἄνθρωπον, ὁ ὁποῖος, πολλάκις, αἰτίᾳ τῆς ἀγνοίας, σκανδαλίζεται, δημιουργεῖ θλιβεράς καταστάσεις, γίνεται ἐριστικός, ἄνθρωπος τοῦ χωρισμοῦ καί τῶν παρατάξεων, φίλος τῶν στρατοπέδων καί τῶν ἐχθροπραξιῶν. 

Εἶναι ἄξιον προσοχῆς, ἀλλά καί δίκαιον ὅπως γίνῃ μνεία, ἐν ἀρχῇ τῆς ποιμαντικῆς καί πρακτικῆς αὐτῆς ἐργασίας, ἡ ἀδελφική διαβεβαίωσις τοῦ Πάπα Φραγκίσκου, σχετικά μέ τόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην Βαρθολομαῖον: 

“Ora vorreiri cordare il mio amato fratello Bartolomeo, che da anni predica su questo tema. E io ho letto tante cose sue per preparare questa Enciclica”. (“Τώρα θά ἤθελον νά ἐνθυμηθῶ τόν ἀγαπητόν ἀδελφόν μου Βαρθολομαῖον, ὁ ὁποῖος ἀπό ἔτη κηρύττει τό θέμα αὐτό. Και ἐγώ ἀνέγνωσα πολλά ἰδικά του πράγματα διά νά προετοιμάσω αὐτήν τήν Ἐγκύκλιον”).

Εἶναι ἀλήθεια ἀναντίρρητος ὅτι ἡ Γῆ εἶναι ἡ «Κοινή κατοικία» μας, ἡμεῖς δέ εἴμεθα «πλασμένοι ἀπό τό χῶμα τῆς γῆς» (Γεν. 2,7), κατά τόν συγγραφέα τοῦ Βιβλίου αὐτοῦ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. 

Μέ τήν πρωτοποριακήν αὐτήν Ἐγκύκλιον τοῦ Πάπα Φραγκίσκου: “LaudatoSi”, ἡ ὁποία ἔλαβε τό ὄνομά της ἀπό τήν ἐπίκλησιν τοῦ Ἁγίου Φραγκίσκου τῆς Ἀσίζης, προτείνει ὄχι μόνον μίαν σειράν «Κατευθυντηρίων γραμμῶν» διά μίαν ἀνανέωσιν, διά μίαν νέαν ζωήν, ἀλλά προτείνει καί διαφόρους διαδικασίας πρός λῆψιν ἀποφάσεων εἰς τό δημόσιον καί ἐπιχειρηματικόν τομέα, ὡς ἐπίσης διά τήν σχέσιν μεταξύ τῆς πολιτικῆς καί τῆς οἰκονομίας, μεταξύ θρησκείας καί ἀγάπης, μάλιστα ἡ Ἐγκύκλιος ὁλοκληρώνεται μέσα εἰς ἕνα πνεῦμα ἐνορατικῆς προσευχῆς, παρά τήν οἰκολογικήν κρίσιν καί βαρεῖαν ἀπειλήν ἐναντίον τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ. 

Ἡ δημιουργία εἶναι δῶρον τοῦ Θεοῦ, διά τοῦτο ὁ πιστός ἄνθρωπος πρέπει νά ἐπιδείξῃ ἀνωτερότητα καί νά λάβῃ τήν εὐθύνην. Ἡ ἀλλαγή τοῦ κλίματος δέν εῖναι ζήτημα θεωρητικόν. Ἡ Ἐκκλησία ἀνησυχεῖ, διότι τά πάντα εἶναι συνδεδεμένα καί, πράγματι, οὐδέν ἀνθρώπινον εἶναι ἔξω τῆς σκέψεως, φροντίδος καί ἀνησυχίας τῆς Ἐκκλησίας. 

Ὁ κόσμος εἰς τήν χώραν αὐτήν, ἡ ὁποία εἶναι τό κέντρον τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας, συμμετέχει μέ θαυμασμόν εἰς τήν πορείαν τῆς πρωτοφανοῦς αὐτῆς Ἐγκυκλίου καί θέλει νά ζήσῃ σύμφωνα μέ τά ἰδιαίτατα σημεῖα της, ἐφόσον προτείνῃ νέα χρήσιμα μηνύματα, τά ὁποῖα εἶναι ἀπαραίτητα διά τήν εἰρηνικήν συμβίωσιν τῶν λαῶν, διά τήν ἐπικράτησιν τῆς ἀγάπης, τήν ἀνάπτυξιν καί πρόοδον τοῦ ἀνθρώπου εἰς ὅλας τάς ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς του, ὁ ὁποῖος ἐπιζητεῖ νά ζήσῃ μέ ἀλληλεγγύην καί ἐνδιαφέρον πρός τόν συνάνθρωπόν του, ὁ ὁποῖος εἶναι: «εἰκών τοῦ Θεοῦ». 

Ὄχι μόνον ὁ σεβασμός, ἡ τιμή καί ἡ ἀγάπη τοῦ ρωμαιοκαθολικοῦ λαοῦ πού τρέφει πρός τόν Πρῶτον Ἐπίσκοπόν του, τόν Πάπα Ρώμης, ἀλλά καί ὁ αὐθόρμητος ἐνθουσιασμός καί ἡ ἐνίσχυσίς του ἀπό τά νεοφανῆ διδάγματα τῆς : “LaudatoSi”, τά ὁποῖα ἐπηρεάζουν καί θέτουν τόν ἄνθρωπον εἰς πραγματοποίησιν τῶν «Κατευθυντηρίων γραμμῶν». 

Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος, ὁ «Πράσινος Πατριάρχης», ὅπως ἀπεκλήθη, φωτισμένος καί ὠθούμενος ἀπό τήν θεϊκήν δύναμιν, κατώρθωσε τόν θεάρεστον καί εὐλογημένον ἀγῶνα Του ὑπέρ τῆς προστασίας τοῦ περιβάλλοντος, τῆς ἀγάπης πρός τόν ἄνθρωπον, καί γενικά ὑπέρ τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ, ἐνδιαφέρον τό ὁποῖον προέρχεται ἀπό τάς θεμελιώδεις πηγάς τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως, ἀπό ἕνα “approccio” βιβλικόν, πνευματικόν, θεολογικόν, ἀσκητικόν, τό ὁποῖον γίνεται παγκόσμιον καί ἐπῃρεάζει ὄχι μόνον τούς ἀπλοῦς ἀνθρώπους, ἀλλά καί τάς Ἀρχάς καί τάς Ἐξουσίας, συντελεῖ δέ ὥστε ἡ πανανθρώπινη αὐτοῦ μάχη νά γίνῃ μία μεγίστη πνευματική καί κοινωνική δύναμις μέ τέλος τήν συνειδητοποίησιν τῆς εὐθύνης τοῦ ἀνθρώπου ἔναντι τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ. 

Πάντως, ἡ Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως, ἡ Μητέρα μας Ἁγία τοῦ χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία, εἶναι ἡ πρώτη ἡ μαρτυρήσασα τήν βαρυτάτην αὐτήν παράλειψιν ἀπό μέρους τῆς ἀνθρώπινης δραστηριότητος, ἀλλά καί ἡ πρώτη ἡ καθοδηγήσασα τήν ἱστορικήν αὐτήν παγκόσμιον πορείαν, ἡ ὁποία δημιουργεῖ, ἀνασταίνει καί ἀνοίγει τάς πύλας τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

Ἡ διδακτική Ποντηφική Ἐγκύκλιος, εὐθύς, ἀμέσως, μετά τήν ἀνακοίνωσίν της ὅτι θά ἀσχοληθῇ μέ τήν οἰκολογίαν, καίτοι εἰς τήν ἀρχήν οὐδέν ἐγράφη περί αὐτῆς, ἐν τούτοις εἰς τήν συνέχειαν ἔγινεν ἕνα ἀπό τά πλέον συζητημένα θέματα εἰς τόν κόσμον, ἡ ὁποία, μάλιστα, ἐδέχθη πλείστους ὅσους ἐπαίνους, ἀλλά καί κριτικήν. Καίτοι εἰς τήν ρωμαιοκαθολικήν Ἐκκλησίαν δέν ὑπάρχει συνήθεια καί παράδοσις, σχετικά μέ τήν συγγραφήν Ποντηφικῶν Ἐγκυκλίων, (πρό τριῶν αἰώνων ἡ ἀρχή αὐτῶν), ἐν τούτοις μέχρι τῶν ημερῶν μας ἔχουν γραφεῖ περί τάς τριακοσίας Ἐγκυκλίους (ἐπί Πάπα Ἰωάννου Παύλου Β΄ ἐγράφησαν 14, κλπ.). 

Ὁ κόσμος συνεχίζει εἰσέτι νά ὁμιλῇ διά τήν Ἐγκύκλιον, νά ὑπολογίζῃ καί νά ἀξιολογῇ αὐτήν. Συγκαλοῦνται συνέδρια ἀπό διάφορα Κράτη, Πανεπιστήμια καί Διεθνεῖς Ὀργανισμούς, καί συζητεῖται ἡ ὅλη αὐτῆς ὑπόστασις, πρωτοφανής δέ εἶναι ἡ φροντίς καί ἡ μέριμνα ἔναντι τῆς Δημιουργίας τοῦ Θεοῦ. Βλέπομεν εἰς τήν χώραν αὐτήν μίαν ἀγαθήν ἐκστρατείαν κληρικῶν καί λαϊκῶν ρωμαιοκαθολικῶν διά τήν διάδοσιν καί στερέωσιν τῶν κεντρικῶν –κυρίων- σημείων τῆς Ἐγκυκλίου, ἡ ὁποία διακρίνεται διά τήν ἰδανικήν ἐμβάθυνσιν, τό εἰλικρινές ἐνδιαφέρον καί τήν ἀνάλογον προσοχήν της πρός τό βαρυσήμαντον καί ἀναγκαῖον θέμα τῆς Οἰκολογίας. 

Τά ἰδιαίτατα σημεῖα τῆς Ἐγκυκλίου ἔχουν προσελκύσει τό μεγαλύτερον μέρος τοῦ ρωμαιοκαθολικοῦ κόσμου, ὁ ὁποῖος, παρά τήν κριτικήν ὡρισμένων, θαυμάζει καί ἐπιζητεῖ νά γίνῃ κοινωνός καί προστάτης τῆς πλουσιομορφίας τῆς Δημιουργίας τοῦ Θεοῦ. Τά κυρίαρχα σημεῖα, τά ὁποῖα εἰς τήν οὐσίαν προέρχονται ἀπό μίαν ἀλυσίδα προβλημάτων, ἀπαιτοῦν ἀπάντησιν καί λύσιν, αἱ ὁποῖαι δίδονται κατά θαυμαστόν καί διαυγέστατον τρόπον. 

Μέ τήν πρακτικήν καί ἐκλαϊκευμένην αὐτήν ἐξιστόρησιν ὁ ἄνθρωπος δύναται νά ἐμβαθύνῃ καί νά πλουτίσῃ εἰς γνώσεις διά τό πνευματικόν καί κοινωνικόν συμφέρον του. Εἶναι μία δωδεκάς ἰδιαιτέρων σημείων τά ὁποῖα ζητοῦν ἀνάλυσιν καί ἐξήγησιν: 

1. “LaudatoSi” εἶναι μία ἰσχυρά πρόσκλησις διά μεταστροφήν καί δρᾶσιν. Ἡ φροντίς διά τό περιβάλλον ἀποτελεῖ ἀπό τώρα μέρος τῆς διδασκαλίας τῆς ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας, καθόσον ἡ μέριμνα διά τόν ρωμαιοκαθολικόν δέν εἶναι πλέον προαιρετική. 

2. Ὁ ἀριθμός 109 τῆς Ἐγκυκλίου, καθ’ ὅν ἡ «δημοσιοοικονομία» καταβάλλει τήν «πραγματικήν οἰκονομίαν», εἰς τήν περίπτωσιν αὐτήν ὁ Πάπας δέν κάνει μίαν διάλεξιν διά τήν οἰκονομικήν θεωρίαν. 

3. Ἕνα ἕτερον ἰδιαίτατον σημεῖον τῆς Ποντηφικῆς Ἐγκυκλίου εἶναι: Μήπως ὁ Πάπας ζεῖ εἰς ἕνα ἕτερον πλανήτην; Πῶς ἐξηγοῦνται καί ἐφαρμόζονται τά ὅσα γράφει εἰς τόν ἀριθμόν 52, ὅτι, δηλαδή, οἱ πλουσιότεροι θά πρέπῃ νά συμβάλλουν εἰς τήν ἐπίλυσιν τῶν ἐνεργειακῶν προβλημάτων τῶν πτωχοτέρων χωρῶν; Δέον νά σημειωθῇ ἐν προκειμένῳ, ἀποφαίνεται ἡ ρωμαιοκαθολική ἐμπειρία, ἀλλά, καί ἐξ ὅσων βλέπομεν καί ἀκούομεν, ἐκ τῶν λόγων καί μαρτυριῶν του, διαφαίνεται ὅτι τά πτωχότερα κράτη θά ἀναπτυχθοῦν ὅταν τά πλουσιότερα δώσουν χεῖρα βοηθείας. 

4. Ὁ Φυσικός Νόμος, ὁ ὁποῖος εὑρίσκεται πάντοτε εἰς τό ἐπίκεντρον τῆς ἠθικῆς διδασκαλίας τῆς ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας, δέν χρησιμοποιεῑται. Καί ἐνταῦθα δέον νά ὑπογραμμισθῇ ὅτι εἰς τήν Ποντηφικήν ἐγκύκλιον παρατηρεῖται ἱκανή προσπάθεια διά νά εὑρεθῇ νέα γλῶσσα, δι’ ἕνα εὑρύτερον ἀκροατήριον. Ἑπομένως δέν εἶναι μία θεολογική στροφή, ὅπως τινες ἐνόμισαν. 

5. Εἰς τόν ἀριθμόν 193 φαίνεται ὅτι ἡ Ἐγκύκλιος προωθεῖ τήν ἀναδιανομήν τοῦ πλούτου. Εἶναι γεγονός ἀναντίρρητον ὅτι αὐτή προάγει τήν ἀληλεγγύην μεταξύ τῶν ἀνθρώπων καί τῶν ἐθνῶν. Ὁ Πάπας Φραγκίσκος, ναί μέν δέν ἔχει μίαν formula, σύμφωνα μέ τήν ὁποίαν θά γίνῃ ἡ ἀναδιανομή τοῦ πλούτου, εἶναι, ὅμως, βέβαιον ὅτι καλεῖ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι εἶναι πλούσιοι καί ἑπομένως ἔχουν περισσότερα ἀπό ὅ,τι χρειάζονται, νά ἀνοίξουν τήν καρδίαν των καί νά συλλογισθοῦν ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἔχουν ἀνάγκην, νά διανεμιθοῦν μεταξύ των. 

6. Εἰς τόν ἀριθμόν 124 τῆς Ἐγκυκλίου: “Laudato Si” ἔχομεν τήν παρουσίασιν τοῦ καταναλωτισμοῦ. Ὅλοι καταναλώνουν: διά καλήν διατροφήν καί καθαράν πόσιν. Ἡ ἀκόρεστη ἐπιθυμία μας δημιουργεῖ ἀνάγκας, αἱ ὁποῖαι δέν εἶναι ἀπαραίτητοι. Κάποιος ὁ ὁποῖος ἔχει χάσει κάθε ἔλεγχον μέ τό ποτόν ἤ τά ναρκωτικά, γίνεται βίαιος, μέ συμπεριφοράν καταστροφικήν. Ἡ σκέψις πρός τούς πτωχούς ἤ πρός τάς γενεάς τοῦ μέλλοντος, δύναται νά εἶναι ἀπευλευθέρωσις ἀπό τήν συνεχῆ ἐπιθυμίαν διά περισσότερα καί περισσοτέρας ἀνάγκας. Εἶναι μία ἀπελευθέρωσις ἀπό τήν ἐμμονήν αὐτήν. 

7. Ἔχομεν ἕνα ἐρώτημα: Διατί ὁ Πάπας εἶναι ἐναντίον τῆς ἀγορᾶς; (ἀριθμός 189, 190). Κατά τήν στιγμήν αὐτήν ἡ παγκόσμιος οἰκονομία δέν ἐξυπηρετεἶ τήν μεγάλην πλειοψηφίαν τῶν ἀνθρώπων. Βλέπομεν ὅτι ὑπάρχει ὑπερβολικός πλοῦτος ἀπό τήν ἀγοράν, ἀλλά καί δυστυχία μεγάλη τήν ὁποία συνοδεύει. 

8. Ἡ Ἐγκύκλιος τοῦ Πάπα Φραγκίσκου καθιστᾷ ἐχθρούς τήν Τεχνολογίαν καί τήν Ἀγοράν. Οἱ χρηματοπιστωτικαί ἀγοραί καί ἡ τεχνολογία δύνανται νά εἶναι θαυμάσια ὄργανα, τοῦτο, ὅμως, ὅταν ὑπηρετοῦν τόν ἄνθρωπον, τόν ὁποῖον καί ἐνισχύουν. Ἀντιθέτως, ὅταν, δηλαδή, μέσῳ αὐτῶν, οἱ ὀλίγοι γίνονται πλουσιότεροι καί οἱ περισσότεροι δοῦλοι, ὑποβαθμίζεται ἡ ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια.

9. Ὁ Πάπας φαίνεται ὅτι στηρίζει τόν παγκόσμιον γεωργικόν σχεδιασμόν εἰς κλίμακα μαζικήν (129, 164). Βέβαιον εἶναι ὅτι, οὔτε ὁ Πάπας, οὔτε καί οἱ Ἐπίσκοποί του ἔχουν τό καθῆκον αὐτό, δέν εἶναι ἐργασία αὐτῶν. Ὁπωσδήποτε, δέν εἶναι δυνατόν νά προσφέρουν λύσεις τεχνικάς. Ἕχουν, ὅμως, τό δικαίωμα νά ὁμιλήσουν ἐξ ὀνόματος ἐκείνων οἱ ὁποῖοι δέν ἔχουν φωνήν. 

10. Ἡ Ἐγκύκλιος “LaudatoSi” διαφωνεῖ μέ τά Ὀρυκτά Καύσιμα. Ὁ Πάπας Φραγκίσκος θέλει τά πλούσια Κράτη καί ὅσα ἔχουν ρυπάνει περισσότερον νά μειώσουν τά Ὀρυκτά Καύσιμα. Ἰσχυρίζεται ὅτι ἐναλλακτικαί πηγαί ἐνεργείας εἶναι διαθέσιμοι δι’ ὅλους. Ἀλλά αὐτό ἀπαιτεῖ ἀλληλεγγύη: δηλαδή, τά πλούσια κράτη νά μοιράζωνται τά κέρδη των, νά βοηθοῦν τά πτωχότερα ἔθνη, διά νά ἀναπτύξουν ἐναλλακτικάς πηγάς ἐνεργείας. 

11. Ἕνα σημεῖον ἄκρως ἰδιαίτερον εἶναι ἡ κατωτέρω λύσις τοῦ Ποντήφικος: Ὁ Πάπας Φραγκίσκος δέν ἐπιδεικνύει βαρύτητα σημασίας εἰς τό πρόβλημα τοῦ πληθυσμοῦ: Εἶναι τρανή ἀλήθεια ὅτι ἠ ἐγκύκλιος ἀναγνωρίζει ὅτι ἡ πυκνότης τοῦ πληθυσμοῦ ἀποτελεῖ παράγοντα, ὁ ὁποῖος περιπλέκει τάς καταστάσεις εἰς ὡρισμένας περιφερείας καί περιοχάς. Ἐξετάζοντες τά πράγματα, συμπεραίνομεν ὅτι τό πρόβλημα δέν εἶναι οἱ ἄνθρωποι. Ἡ κατανάλωσις εἶναι τό μεγαλύτερον πρόβλημα: Ἡ ἄνευ σκέψεως τάσις διά τήν κατανάλωσιν, χωρίς νά λαμβάνει ὑπ’ ὄψιν τάς πραγματικάς ἀνάγκας, ὄχι μόνον ὑλικάς, ἀλλά καί πνευματικάς. 

12. Ὑποστηρίζεται ὅτι ἡ Τεχνολογία καί τά Δημοσιοοικονομικά εἶναι ἡ μόνη λύσις διά τά προβλήματά μας. Διάφοροι ἐρωτοῦν καί ὁμολογοῦν: Ἡ Τεχνολογία καί τά Δημοσιοοικονομικά ἐβοήθησαν πλείστους ὅσους ἀνθρώπους νά ἐξέλθουν τῆς πτωχείας, καί, μάλιστα, ἔκαμαν τήν οἰκονομίαν νά ἀναπτυχθῆ: Μήπως ἡ ἐφαρμογή τῆς Ἐγκυκλίου θέλει νά ὁδηγήσῃ εἰς τά ὀπίσω; Ἡ Ἐγκύκλιος δέν ἀσχολεῖται μέ τήν μετακίνησιν εἰς τά ὀπίσω, ἀλλά, τοὐναντίον, μέ τό προχώρημα ἐπί τά πρόσσω, ἀναμφιβόλως προτρέπει νά μειωθῇ κατά τό δυνατόν ὁ ἀριθμός ἐκείνων οἱ ὁποῖοι στεροῦνται ἀξιοπρεποῦς ἐργασίας, στεγάσεως καί ὑγιεινομικῆς περιθάλψεως. 

Εἰς τήν Διασποράν, οἱ ὑπηρετοῦντες Ὀρθόδοξοι κληρικοί συναντοῦν ποικίλας ἀνάγκας καί προβλήματα, δυσκολίας καί ἐμπόδια, τά ὁποῖα πλήττουν, ταλαιπωροῦν καί βασανίζουν τόν ἄνθρωπον,καί ἰδίᾳ σήμερον, ζῶντες τό Μεταναστευτικόν πρόβλημα, ἀλλά καί ἡ τακτική ἐπικοινωνία αὐτῶν μέ τόν λαόν τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος γνωρίζει εἰς αὐτούς τάς ἀνησυχίας καί τόν πόνον του, ὅλα αὐτά συνδεόμενα μέ τάς Τοπικάς ἰδιαιτέρας καταστάσεις, αἱ ὁποῖαι δυνατόν νά ἐπιδράσουν ἐπί τοῦ Ὀρθοδόξου λαοῦ καί, μάλιστα, ὅταν αὐτή ζεῖ, κινεῖται καί δρᾷ εἰς τόν ἴδιον χῶρον, καί ἔχει θέσιν μειοψηφίας, ὁ Κληρικός, (ἤ οἱ Κληρικοί), πρέπει νά γνωρίζῃ τά πάντα, νά παρακολουθῇ τήν ἐξέλιξιν καί τούς νεωτερισμούς, καί, γενικά, νά πολεμᾷ τήν καταστροφικήν ἐκκοσμίκευσιν, νά μεταφέρῃ δέ τό Φῶς τῆς Ἀναστάσεως, τό ὁποῖον εἶναι τό Φῶς τῆς Ὀρθοδοξίας καί τῆς σωτηρίας. 

Ἡ ἐνεργός συμμετοχή εἰς τά τοπικά διαχριστιανικά καί διαθρησκειακά συνέδρια, αἱ συναντήσεις αἱ ὁποῖαι λαμβάνουν χώραν διά διαφόρους λόγους, εἴτε μέ τήν πρωτοβουλία τῶν Κρατῶν, (Μικτοί Γάμοι, Διαζύγια, Συμφωνίαι), εἴτε μέ τήν συγκατάθεσιν ἱστορικῶν Ἱδρυμάτων (διά τήν εἰρήνην τοῦ κόσμου, διά τήν προστασίαν τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ, διά τά ναρκωτικά κλπ.), διακρατοῦν καί διατηροῦν τόν Ὀρθόδοξον κληρικόν τῆς Διασπορᾶς ἐν ἐγρηγόρσει καί ἄγρυπνον φύλακα τῆς Ἱστορίας, τοῦ Πολιτισμοῦ καί τῆς Παραδόσεως τοῦ Γένους μας. 

Ἡ διδακτική καί πρωτοποριακή Ἐγκύκλιος “LaudatoSi”, διά τόν ρωμαιοκαθολικόν πιστόν τῆς χώρας, ἐν ᾗ παροικοῦμεν, ἀλλά καί διά ἕνα ἄνθρωπον ὁ ὁποῖος ἐμελέτησε αὐτήν μετά προσοχῆς, ἐνδιαφέροντος καί σεβασμοῦ, χωρίς νά ἐπῃρεασθῇ ἀπό τά διάφορα ἀρνητικά καί παράδοξα σχόλια καί τά κρίσιμα δρώμενα καί δεδομένα τῆς σημερινῆς τραγικῆς ἐποχῆς, αὐτή ἀποτελεῖ «πρωτοφανῆ πυξίδα», κατά τήν ταπεινήν γνώμην μου, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ εἰς μίαν νέαν ζωήν, μέσῳ ἰδιαιτέρων «κατευθυντηρίων γραμμῶν» καί «ἀξιολόγων σημείων», μέ πρυτανεύουσαν τήν Ἀλληλεγγύην διά τό ἠθικόν καί κοινωνικόν συμφέρον τοῦ ἀνθρώπου καί, γενικά, τοῦ κόσμου. Ἡ Δημιουργία τοῦ Θεοῦ εἶναι δῶρον τοῦ Θεοῦεἰς τόν ἄνθρωπον, δέν εἶναι ἔργον ἀνθρώπινον, κατάκτησις αὐτοῦ, οὔτε εἶναι ἀποικία του, ἀλλ’ οὔτε καί ἔγινε διά τήν προσωπικήν δόξαν του καί τήν οἰκονομικήν εὐδαιμονίαν του, μέσῳ δέ τῶν «κατευθυντηρίων γραμμῶν» καί τῶν «ἀξιολόγων σημείων», ὁ ἄνθρωπος θά βοηθηθῇ εἰς τό νά σέβεται, νά ἀναγνωρίζῃ, νά ἐκφράζῃ τήν εὐγνωμοσύνην του καί νά γίνῃ προστάτης τῆς Δημιουργίας τοῦ Θεοῦ. 

Ἡ Ἐγκύκλιος“Laudato Si”, μεστή ἐμπειριῶν διαυγεστάτων καί μηνυμάτων φωτεινῶν καί καθοδηγητικῶν βοηθῇ τόν ρωμαιοκαθολικόν πιστόν ἀλλά καί κάθε ἄνθρωπον καλῆς θελήσεως,νά γίνῃ μαθητής τῆς ἀλληλεγγύης, τοῦ σεβασμοῦ καί τοῦ διαλόγου.