Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου: ΕΣΠΕΡΙΑΣ ΣΟΦΙΟΦΛΗΝΑΦΗΜΑΤΑ

ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου 

Ἔ….. ἔ…., ἀκούσατε, ἀκούσατε καὶ μὴ λέτε πὼς δὲν ἀκούσατε τὶς ἐμβριθεῖς νεολογίες καὶ τὰ γραώδη ἑσπέρια καμώματα, γιὰ νὰ γελᾶτε ἢ νὰ κλαῖτε. 

Ἕνα κυριακάτικο λέει πρωΐ, εἰσῆλθε ὁ Χριστὸς σὲ μιὰ γεμάτη δυτικὴ ἐκκλησιὰ καὶ εἶπε: Θέλω, νὰ γιορτάσω μαζί σας τὴ Θεία Λειτουργία. Ἀλλὰ ἐκεῖνοι ἀπάντησαν: Δυστυχῶς δὲν μποροῦμε γιατὶ δὲν ἔχουμε παπᾶ, καὶ Ἐκεῖνος πρόσθεσε: Ἀφοῦ πρὸ τοῦ θανάτου μου ἵδρυσα στὰ Ἱεροσόλυμα τὸ Μυστήριο, μπορῶ νὰ τὸ γιορτάσω μαζί σας. Ὅμως τοῦ ἀντεῖπαν: Τοῦτο δὲν εἶναι δυνατὸν διότι κατὰ τὸ Κανονικὸν Δίκαιον τῆς Ρ/Καθολικῆς Ἐκκλησίας μόνον ὁ ἱερεὺς μπορεῖ νὰ τελέσει τοῦτο. Καὶ τότε ἐξελθὼν ὁ Κύριος ἄφωνος, "ἔκλαυσε πικρῶς" (Ματθ. 26, 75) (F. Götz)1. 

Ἀλλὰ καὶ κατὰ τὸν καθηγ. H. Haag ἡ σχέσις τοῦ Χριστοῦ πρὸς τὸ ἱερατεῖον γενικῶς, φαίνεται λίαν ἀποστασιωμένη. Τίποτε δὲ δὲν φαίνεται νὰ συνηγορεῖ διὰ τὸ ὅτι ἐσκέπτετο τὴν συνέχισιν τῆς ἱερωσύνης ὑπὸ τῶν μαθητῶν του. Παράβαλλε τὰς ἐπανειλημμένας ρήσεις του περὶ τῆς διαλύσεως τοῦ ναοῦ (Μᾶρκ. 14, 58, Ἰω. 2, 19), τὴν γλισχρὰν ἐπίσκεψίν του εἰς αὐτὸν καὶ τὴν ἐκδίωξιν τῶν ἐμπόρων ἐκ τοῦ ἱεροῦ (Ματθ. 21, 12). Οὕτω παρατηρεῖται μία μετάθεση τῆς αἱματηρᾶς λατρευτικῆς ἰουδαϊκῆς παραδόσεως, –καθ’ ἣν ὁ ναὸς ὁμοίαζεν πρὸς σφαγεῖον– πρὸς τὴν τῆς ἠθικῆς. Καὶ κατ’ αὐτὴν ἡ διακονία τοῦ κλήρου συνίστατο κυρίως εἰς τὸ κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου. Ὅμως ὁ Κύριος ἦτο καὶ ὁ ἱδρυτὴς τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Ἡ σημερινὴ δὲ κατάστασις τῆς Ἐκκλησίας, κατὰ τὸν Haag, ὁδηγεῖ πρὸς τὴν ἐπανατοποθέτησιν τῶν πρωτοχριστιανικῶν Προεστώτων, ἐφ΄ ὅσον ὁ Χριστὸς δὲν ἐπεθύμει μίαν ἱεραρχικῶς δομηθεῖσαν Ἐκκλησίαν2. 

Βεβαίως καὶ στὴν ἱστορίαν τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας ὑπάρχουν μέχρι σήμερον οἱ Παλαιόπιστοι ἢ Ρασκόλνικοι (Ρασκόλ= διαχωρισμένος, σχισματικός), οἱ ὁποῖοι μετὰ τὸ 1966 διεχωρίσθησαν ἐκ τῆς ἐπισήμου Ἐκκλησίας, διαμαρτυρόμενοι διὰ τὰς ἐκκλησιαστικὰς μεταρρυθμίσεις τοῦ Πατριάρχου Νίκωνος. Καίτοι πολυάριθμοι ἀρχικῶς, εἶτα ἐμειώθησαν διότι ἐδιχάσθησαν εἰς ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἀποδέχονται τὸ ἱερατεῖον καὶ τὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἐκείνους ποὺ τὰ ἀπορρίπτουν, διὸ καὶ ἀποκαλοῦνται καὶ ἄνευ ἱερατείου (Bespopovcy). 

Ὅμως τὸ θέμα ἔχει δυστυχῶς καὶ ἑτέρας ἀπιθάνους καὶ ἐκφυλιστικὰς παραμέτρους. Οὕτως ὁρισμένοι ἐν Εὑρώπῃ ὁμιλοῦν περὶ "ὑποβρυχίου" (ἐντὸς τῆς θαλάσσης) γάμου!, βαπτίσματος ἄνευ ἱερέως, ἐκδηλώσεων τελειοφοίτων Γυμνασίου στὴν Ὄπερα κλπ. Διαρκῶς δὲ περισσότεροι ἄνθρωποι διασκευάζουν παλαιὰς τελετὰς κατὰ νέον τρόπον, δημιουργοῦντες ἐν ταὐτῷ καὶ τὰς ἰδικάς των. Ὅσον δὲ προσωπικαί, λέγουσιν, εἶναι αὐταί, τόσον τὸ καλλίτερον. Ἀλλὰ τί σημαίνει ἡ κατεύθυνσις αὕτη τῆς ἰδιωτικῆς δημιουργίας, τὴν ὁποίαν κατεβάζει ἡ κούτρα ἑκάστου; Καὶ αἱ τελεταὶ αὐταὶ γίνονται οὐχὶ εἰς τοὺς ναοὺς ἀλλὰ εἰς ὁποιονδήποτε χῶρον, προΐσταται δὲ εἰς αὐτὰς μία "τελετάρχις" ἤ "ἐλεύθερός τις ὁμιλητής", "ἀντικαθιστῶντες" τὸν ἱερέα! Στὴν περίπτωση τοῦ "ἐλευθέρου γάμου" ἡ σειρὰ τῶν καθισμάτων, στολίζεται μὲ λευκὲς ταινίες, ἐνῶ ἡ τράπεζα στὸν ἐμπρόσθιο χῶρο μὲ ἄνθη καὶ κεριά. Ὁ γαμπρὸς φέρει μέλαν ἔνδυμα καὶ ἡ νύμφη μακρὸν λευκόν. Δικαιολογοῦνται δὲ λέγοντες: Πολλοὶ δὲν ἔρχονται στὴν ἐκκλησία ἀκόμη καὶ τὰ Χριστούγεννα –ἔστω καὶ ἐκ συνηθείας– διατί λοιπὸν νὰ τελῶμεν τὸν γάμον εἰς τὸν ναόν; 

Ἐδῶ ἀκριβῶς διαφαίνεται μία τάσις τελείας καταργήσεως τῶν γραφικῶν παραδοσιακῶν τελετῶν. Ὅμως αὐταὶ ἔχουν ἕνα ἱστορικὸ ὑπόβαθρο καὶ ἕνα βαθὺ θεολογικὸ λόγο καὶ συμβολισμό. Ἄλλωστε μᾶς καθιστοῦν αὐτὸ ποὺ εἴμεθα, ἔχουν δύναμιν, γεννοῦν ἐνθυμιστικὲς εἰκόνες, συμπυκνώνουν ἕνα σύνθετον γεγονὸς σὲ μία στιγμὴ ἢ εἰκόνα. Σχηματίζουν συχνάκις μίαν εὐθείαν γραμμὴν (Spagat) μεταξὺ συνεχείας καὶ ἀλλαγῆς, τὴν ὁποίαν πρέπει νὰ σεβόμεθα. 

Ἔχουν μαγικὰ στοιχεῖα καὶ δὲν ἐξαντλῶνται στὴν λειτουργικότητα, ἀλλὰ εἶναι ἔκφρασις συναισθημάτων καὶ σχέσεων. Αἱ τελεταὶ δίδουν στήριγμα καὶ δὴ οὐχὶ μόνον καθημερινῶς, ἀλλὰ βοηθοῦν ἰδιαιτέρως στὴν διαμόρφωση καὶ ἑρμηνεία διαβάσεων στὰ ὁρόσημα τῶν ἀλλαγῶν τῆς ζωῆς. Ἁπλοποιοῦν αὐτὴν διότι καθορίζουν τί πρέπει νὰ πράξει τις (A. Michaels). Ὅταν δὲ θέλει κάποιος νὰ κάνει κάτι νέον αὐξάνεται ἡ ἀβεβαιότης, διὰ τοῦτο αὐταὶ προσφέρουν προσανατολισμόν, ὅπως κατὰ τὸ βάπτισμα, τὸν γάμον καὶ τὸ διαζύγιον. Φέρουν πλησίον ἀνθρώπους διαφορετικοὺς καὶ ἔχουν στοιχεῖα ἀπὸ τὰ ὁποῖα δὲν δυνάμεθα νὰ ἀπαλλαγῶμεν3. Μακρὰν λοιπὸν ἀπὸ τὴν κατάργησή τους καὶ τὴν "κατασκευήν" ἔργων τύπου "Opera Buffa"!  

__________________________________ 

1_ F. Götz, Und Jesus weinte bitterlich, Publik-Forum ἀρ. 13 (2014) 59. 

2- H. Haag, Jesus wollte keine Priester, Süddeutsche Zeitung 2 (1995). 

3- E. Rheinheimer – Chabbi, Das Inszenierte Ich, Publik-Forum ἀρ. 14 (2014) 41-43. C. Wulf, Rituale machen uns zu dem was wir sind, Ἔνθ. ἀνωτ. 42-43.