ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΕΣΒΙΑΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ

ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ 

 ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Γ. ΤΣΕΡΝΟΓΛΟΥ 

Τον αείμνηστο φιλόλογο ΑΘΑΝΑΣΙΟ Γ. ΤΣΕΡΝΟΓΛΟΥ τίμησε η Εταιρεία Λεσβιακών Μελετών την Κυριακή 17 Απριλίου στα ανακαινισμένα γραφεία της, που βρίσκονται επί της Οδού Κουντουριώτου στην προκυμαία της Μυτιλήνης. Όπως είναι σε αρκετούς γνωστό, ο Αθανάσιος Γ. Τσερνόγλου πεθαίνοντας το 2008 άφησε πλούσια πνευματική και οικονομική κληρονομιά σε πολλούς πνευματικούς φορείς του Ελληνισμού, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, τη Μητρόπολη Μυτιλήνης, το Ελληνικό Λογοτεχνικό Αρχείο και την Εταιρεία Λεσβιακών Μελετών. 

Στην εκδήλωση μνήμης και τιμής παραβρέθηκαν πολλά μέλη της Εταιρείας, καθώς και ο αδελφός του Αθανασίου Γ. Τσερνόγλου κ. Δημήτριος Τσερνόγλου, ο οποίος από τον Πρόεδρο της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών κ. Στρατή Αναγνώστου, παρέλαβε Αναμνηστικό Δίπλωμα, στο οποίο ο αείμνηστος Φιλόλογος Καθηγητής ανακηρύχθηκε Μέγας Ευεργέτης της Εταιρείας. 

Σύντομη ομιλία για τη ζωή και τη δράση του τιμώμενου προσώπου έκαμε ο Έφορος της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών κ. Αθανάσιος Ι. Καλαμάτας, τονίζοντας ότι, «σύνηθες είναι πια το γεγονός, αξιόλογοι άνθρωποι, άνθρωποι των γραμμάτων να τιμώνται μετά το θάνατό τους. Αυτό σημαίνει ότι η παρουσία και η πορεία τους όσο ζούσαν, σφραγίστηκε από καίρια γεγονότα, τα οποία μετέπειτα βοηθούν σ’ αυτό που στη γλώσσα της ιστορικής επιστήμης ονομάζουμε ανάκτηση της ιστορικής συνείδησης, μιας και όλο το έργο τους, συγγραφικό, διδακτικό, κοινωνικό και πολιτικό εξυψώνει την πνευματική ζωή ενός τόπου. Ένας τέτοιος άνθρωπος ήταν και ο Αθανάσιος Τσερνόγλου για τη Λέσβο και τον ευρύτερο Μικρασιατικό χώρο εν γένει. Υπό τις παραπάνω προϋποθέσεις ορθότατα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος του απέδωσε το οφφίκιο του Προστάτου των Γραμμάτων. Τί, όμως, είναι ο άνθρωπος των γραμμάτων; Πολλά θα μπορούσα εδώ να πω. Ας αρκεστώ, όμως, στα παρακάτω, που άμεσα συνδέονται με το τιμώμενο σήμερα πρόσωπο. Ο Αθανάσιος Τσερνόγλου, υπήρξε εκείνος ο πνευματικός άνθρωπος που είχε πολλά χαρίσματα, τα οποία απέκτησε με προσωπικό μόχθο, με σπουδές και μελέτες, με αγώνα ολόκληρης ζωής. Όσοι τον γνώρισαν από κοντά – αναφέρω εδώ τον αξέχαστο Καθηγητή Θεολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ιωάννη Φουντούλη – συχνά ετόνιζαν ότι ο Αθανάσιος Τσερνόγλου γνώριζε πολύ περισσότερα απ’ όσα γνωρίζουν οι άλλοι άνθρωποι. Αυτή η υπεροχή του δεν ήταν απλά ένα προνόμιο, αλλά διακατεχόταν από την ευθύνη για ό,τι συνιστά έναν πνευματικό άνθρωπο. 

Σε μια νεκρολογία που δημοσιεύθηκε το 2008 στο Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, πέντε χρόνια μετά το θάνατό του, από τον Γιώργο Γιαγκάκη, ο Αθανάσιος Τσερνόγλου χαρακτηρίζεται ως μια σεμνή μορφή που έφυγε από ετούτη τη ζωή αθόρυβα το Φθινόπωρο του 2003. Γεννημένος στη Μυτιλήνη το 1927 από πατέρα καταγόμενο από την Πέργαμο και μητέρα Κυδωνιάτισσα, Αϊβαλιώτισσα, σύνδεσε τη ζωή του με τη Μικρασία. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και το 1953 διορίστηκε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, έχοντας μαθητή τον σημερινό Οικουμενικό Πατριάρχη της Μητέρας Εκκλησίας Βαρθολομαίο. Από τον 1955 και μέχρι το 1980 ως Φιλόλογος Καθηγητής δίδαξε σε σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης. Γνωστή είναι η θητεία του στο Γυμνάσιο Μυτιλήνης, σημερινό Πειραματικό ΓΕ. Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στο οποίο εκτός από τα διδακτικά του καθήκοντα, μεγάλο μέρος της δράσης του αφιέρωσε στην αποκατάσταση και καταλογογράφηση των 15.000 περίπου βιβλίων και των 74 χειρογράφων της γνωστής Ιστορικής Βιβλιοθήκης. Όσοι από εσάς την έχετε επισκεφθεί θα έχετε σίγουρα δει από κοντά τον χειρόγραφο κατάλογο των βιβλίων και χειρογράφων της, τον οποίο επί τρία έτη, από το 1960 και μέχρι τον Μάιο του 1963, με επιστημονική γνώση και συνέπεια ο ίδιος κατάρτισε. Στα γράμματα ο Αθανάσιος Τσερνόγλου εμφανίστηκε το 1943 με συνεργασίες στο περιοδικό Λεσβιακά Γράμματα. Έκτοτε μια σειρά από μελέτες του, εκ των οποίων οι περισσότερες αφορούν τον Μικρασιατικό Ελληνισμό, αποτελούν σήμερα βασικά τεκμήρια μελέτης και έρευνας. Ενδεικτικά αναφέρω μερικές απ’ αυτές, όπως η μελέτη του για τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βενιαμίν Α΄(1936-1946) και η μελέτη του για τον Γεώργιο Σακκάρη, γνωστό Κυδωνιάτη λόγιο γυμνασιάρχη του Γυμνασίου Κυδωνιών, διαδόχου της περίφημης Ακαδημίας, καθώς και τις πολλές μελέτες του για πρόσωπα και γεγονότα του ευρύτερου Μικρασιατικού χώρου δημοσιευμένες σε επιστημονικά περιοδικά. Στην ίδια τροχιά ανήκουν και τα πολλά λήμματα που έγραψε στην Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία. Ευχής έργο θα ήταν να συγκροτηθεί ένας αναλυτικός κατάλογος της εργογραφίας του. Ίσως, στον επικείμενο αφιερωματικό τόμο των Λεσβιακών, που στο άμεσο μέλλον θα εκδοθεί, να καταγραφεί ολόκληρο το συγγραφικό του έργο, εκδοθέν και ανέκδοτο, μιας και υπάρχει πλουσιότατο αρχείο που, χρήζει μελέτης και τεκμηρίωσης. Σ’ ό,τι αφορά στο συγγραφικό έργο του, αξίζει επίσης να αναφέρω και το εξής. Από τις τελευταίες μελέτες του Αθανασίου Τσερνόγλου ήταν αυτή για τον ναό της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας στο Χαρόσκιοϊ της Μικράς Ασίας, σπουδαίο προσκύνημα, το οποίο ευλαβούνται και οι μουσουλμάνοι. Ένα πυκνογραμμένο κείμενο πέντε σελίδων, σήμερα απόκειται στην Μονή της Αγίας Αναστασίας Φαρμακολύτριας έξω από τη Θεσσαλονίκη».