ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΟΔΟ

Του θεολόγου Roni Bou Saba 

Η Σύνοδος του Πατριαρχείου Αντιοχείας για άλλη μια φορά κλέβει την παράσταση! Πήρε κάποιες αποφάσεις στις 27 Ιουνίου, αλλά τις δημοσίευσε μόλις την 1 Ιουλίου - ένα θεματάκι το ‘χουν με τις ημερομηνίες, κάτι σαν το χρόνο στην Παλαιά Διαθήκη που πάει με άλλους ρυθμούς. 

Το ανακοινωθέν της Συνόδου είναι διαποτισμένο με εντελώς κοσμική νοοτροπία. Το κόμπλεξ των αριθμών, η σύγχυση ανάμεσα στην εκκλησιαστική σύνοδο και τα κομματικά συνέδρια και φιέστες, η εκ των υστέρων επανερμηνεία πρακτικών και αποφάσεων, κλπ... 

Η τακτική Γκαίμπελς (P.J.Goebbels) μου φαίνεται ως ο μοναδικός άξονας του ανακοινωθέντος το οποίο καλύπτεται- ατέχνως βέβαια- με διάφορα, επικίνδυνα για τη θεολογική σκέψη επιχειρήματα.

Επαναλαμβάνεται συνεχώς η διατύπωση «κατ’ οικονομίαν», χωρίς αυτό να την καθιστά πιστευτή πραγματικότητα, μάλλον το αντίθετο. Δηλαδή συμμετείχε η αντιπροσωπεία του Πατριαρχείου Αντιοχείας κατ’ οικονομίαν. Αυτό δεν ειπώθηκε ποτέ εξ αρχής. Αλλά και πάλι, αν θέλουμε να το πιστέψουμε, γιατί το Πατριαρχείο είχε σχηματίσει την αντιπροσωπεία του για την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο; Γιατί είχε πληρώσει τα όσα προκύπτουν από τη συμμετοχή του; Πάλι κατ’ οικονομίαν; Θα ερχόταν η αντιπροσωπεία μια βόλτα κατ’ οικονομίαν και μετά θα αποφάσιζε αν τελικά έγινε η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος ή όχι; 

Ευτυχώς ο ρώσος μαέστρος φρέναρε το Πατριαρχείο Αντιοχείας πριν εκτεθεί και άλλο στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο στην Κρήτη. 

Αφού είπα το ρεζουμέ του ανακοινωθέντος, τοποθετούμαι ως θεολόγος εξ Αντιοχείας, που με εκπλήσσει σφόδρα αυτή η πρόσφατη ρητορική που υιοθετήθηκε από την πρώτη στιγμή που ανήλθε στο πατριαρχικό θρόνο ο ελληνομαθής και αγιορείτης Πατριάρχης Ιωάννης Ι’.  

Απευθύνει το ανακοινωθέν εορταστικές ευχές στα τέκνα του Πατριαρχείου Αντιοχείας στο κανονικό έδαφος, αλλά και στις χώρες του Αραβικού Κόλπου και τις δυο Αμερικές, και την Αυστραλία. Στο φεγγάρι και τον Άρη θα στείλει προσεχώς παρόμοιες ευχές. Δυστυχώς το αγκάθι της Διασποράς θέλει τόλμη για να λυθεί, μακριά από εθνικισμούς, και κοκορομαχίες για το ποιος πήγε πρώτος και ποιος έχει περισσότερους πιστούς, κλπ. Το Πατριαρχείο Αντιοχείας δεν θα πάρει πρωτοβουλία να αναθέσει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο αυτό που το τελευταίο κατ’ οικονομίαν δεν φαίνεται να διεκδικεί! 

Ξεκαθαρίζει το ανακοινωθέν με έμμεσο τρόπο ότι η επιστολή που κυκλοφόρησε ως τάχα του απαχθέντος Μητροπολίτη Χαλεπίου Παύλου γραμμένη «δια χειρός του γραμματέα του Μητροπολίτη Σιλουανού» είναι απλώς ένα.. λογοτέχνημα. 

Επαναλαμβάνεται το ρεφρέν περί του αιτήματος της αναβολής της σύγκλησης της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, στην οποία όπως έχει ειπωθεί και τόσες άλλες φορές το Πατριαρχείο Αντιοχείας θα συμμετείχε κανονικότατα. Οπότε δεν μπαίνω στον κόπο να σχολιάσω τις προφάσεις ως τέτοιες, αλλά θα τοποθετηθώ σε ότι αφορά την επικινδυνότητά τους στη θεολογία. 

Είναι αστείο να χαρακτηρίζει το Πατριαρχείο Αντιοχείας την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο ως «συνέλευση» επειδή εκείνο δεν έλαβε μέρος. Ένα πατριαρχείο θέτει τον εαυτό του στο περιθώριο και ύστερα δίνει στον εαυτό του το δικαίωμα να χαρακτηρίσει κατά το δοκούν την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο. Επειδή στο Πατριαρχείο Αντιοχείας βρισκόμαστε σε νηπιακό στάδιο από (θεωρητικής) θεολογικής άποψης παραπέμπω τους ελληνομαθείς μητροπολίτες να παρακολουθήσουν τη συνέντευξη που έκανε ο θεολόγος Παναγιώτης Ανδριόπουλος με τον καθηγητή Χρήστο Γιανναρά στο διαδικτυακό κανάλι intv.gr, εκεί μαθαίνει κανείς τι θα πει Σύνοδος και συνοδικότητα. Για το θέμα δε της ομοφωνίας καλό είναι να κοιτάξουμε στην Αντιόχεια πιο προσεκτικά την Εκκλησιαστική Ιστορία. 

Ως πρώτο επιχείρημα κατά της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου αναφέρει το θέμα των αριθμών. Οι εκκλησίες λοιπόν έχουν υπόσταση ανάλογα με το μέγεθος του ποιμνίου τους; Θα μας πει άραγε το Πατριαρχείο Αντιοχείας σε επόμενο ανακοινωθέν πόσοι πιστοί απαιτούνται για να συσταθεί μια αυτοκέφαλη εκκλησία; Αν εξαιρέσουμε τη Διασπορά που θεωρεί η Αντιόχεια ότι της ανήκει όπως ανήκει και στις άλλες αυτοκέφαλες εκκλησίες, η λογική των αριθμών στρέφεται εναντίον της. Η Συρία έχει αδειάσει από χριστιανούς, ο Λίβανος το ίδιο, και προπάντων το Ιράκ. 

Στη συνέχεια αναφέρει ότι η βάση της συνοδικότητας είναι η πλήρης Ευχαριστιακή Κοινωνία. Το Πατριαρχείο Αντιοχείας έθεσε τον εαυτό του σε ακοινωνησία με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων - ως μη όφειλε κιόλας - για το πρόβλημα της Μητρόπολης Κατάρων. Όποιος επικαλείται την ακοινωνησία αυτός οφείλει να την άρει. Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων όπως ανέφερε ο ίδιος ο Πατριάρχης Θεόφιλος Γ’ σε συνέντευξη στην ΕΡΤ ουδέποτε διέκοψε την Κοινωνία, και συνεχίζει να μνημονεύει τον Αντιοχείας. 

Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων τεκμηρίωσε τη δικαιοδοσία του πάνω στο Κατάρ και τον Αραβικό Κόλπο, αλλά και αυτό να μην ίσχυε, δεν άξιζε το Κατάρ να θέσει ένα Πατριαρχείο που βρίσκεται υπό διωγμόν, ένα άλλο ταλαιπωρημένο Πατριαρχείο σε ακοινωνησία. Αυτό είναι το τελευταίο που θα περίμενε ο πιστός λαός της Συρίας και του Λιβάνου από τον Πατριάρχη Αντιοχείας, και αυτή τη στιγμή μάλιστα. 

Οι στιγμές θέλουν τολμηρές και ιστορικές αποφάσεις για να αντέξουν οι χριστιανοί της Μέσης Ανατολής τις δυσκολίες των καιρών, είτε αυτοί βρίσκονται στην Παλαιστίνη, είτε στη Συρία, είτε στο Ιράκ ή στο Λίβανο. 

Οι εμπειρίες του Πατριαρχείου Αντιοχείας στην διαποίμανση της Διασποράς τα τελευταία χρόνια δεν είναι και καθόλου ενθαρρυντικές για να καταλάβει κανείς γιατί διεκδικεί τόσο επίμονα και άλλες περιοχές εκτός των ιστορικών εδαφών του. Αν κοιτάξει κανείς στις μητροπόλεις του Πατριαρχείου Αντιοχείας στην Ευρώπη, θα δει ότι ο ένας μητροπολίτης μένει στο Λίβανο γιατί το ποίμνιό του δεν τον δέχεται, ο όμορός του δεν ξέρει τη γλώσσα της χώρας στην οποία εστάλη και ως εκ τούτου το κράτος δεν του δίνει θεώρηση εισόδου. Αν πάμε στη Χιλή, στην Νότιο Αμερική ο Μητροπολίτης του Πατριαρχείου Αντιοχείας έχει να πατήσει πόδι από την περασμένη δεκαετία τότε που το ποίμνιό του τον έδιωξε από κει. Τέτοια τύχη θέλουμε να έχουμε και στο Κατάρ; 

Ένα διμερές εκκλησιαστικό πρόβλημα πώς μπορεί να αποτελέσει κώλυμα στη συνοδικότητα; Η Ρουμανία και η Σερβία συμμετείχαν παρά τις διαφορές τους σε όμοια ζητήματα που έχει η Αντιόχεια με τα Ιεροσόλυμα. Ποια είναι τελικά η ορθόδοξη «νοο-τροπία»; 

Από τον τύπο της εποχής ξέρουμε ότι το Πατριαρχείο Αντιοχείας δεν υπέγραφε από την Συνέλευση των Προκαθημένων στην Κωνσταντινούπολη το 2014 ως εκβιασμό για να λυθεί το θέμα των Κατάρων. Από κει και πέρα όλες οι εσχάτως αναδυόμενες προφάσεις – περί διαφωνίας σχετικά με τα κείμενα - είναι ακριβώς προφάσεις. 

Επειδή ξέρω αρκετά από τα πρόσωπα που έλαβαν μέρος στις Προπαρασκευαστικές Συνελεύσεις τολμώ να εκφράσω δημόσια την απορία μου για την επιμονή τους να διαφωνήσουν με τα κείμενα. Ως προς τι θα διαφωνήσουν όταν δεν καταλαβαίνουν τη γλώσσα στην οποία συντάχθηκαν τα κείμενα; Πάνω στη μετάφραση θα εκφέρουν και γνώμη; Καλό θα ήταν στην Αντιόχεια να κάτσουμε να μαθητεύσουμε πάλι στην (θεωρητική) θεολογία γιατί έχουμε αποκοπεί από την πατερική γραμματεία και η θεολογική σχολή του Μπαλαμάντ- τουλάχιστον όταν φοιτούσα εγώ- δίδασκε σε επίσημο μάθημα τους φοιτητές πώς να στρώσουν τραπέζια, ενώ έλειπαν μαθήματα του βασικού κορμού των μαθημάτων! Επειδή είναι πολλά τα όσα θα μπορούσε να πει κανείς αφορμώμενος από το συγκεκριμένο ανακοινωθέν, κλείνω με την παρατήρηση ότι στις αποφάσεις της ελληνικής μετάφρασης λείπει μια απόφαση, καθώς στα αραβικά και τα αγγλικά υπάρχουν 6 αποφάσεις. Αυτή λέει το εξής «την αποστολή μιας επιστολής σχετικά με αυτές τις αποφάσεις της Αγίας Συνόδου του Πατριαρχείου Αντιοχείας προς όλες τις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες και τις πολιτικές και θρησκευτικές αρχές στις χώρες της Διασποράς». 

Αυτά, με φιλικούς χαιρετισμούς στην «Συνοδική -φευ- επιτροπή παρακολούθησης»!