ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ: ΔΙΑΘΡΗΣΚΕΙΑΚΗ ΝΑΟΔΟΜΙΑ

ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου 

Ὡς γνωστὸν ἑκάστη θρησκεία ἔχει καὶ τὰς παραστατικάς της ἐκφράσεις διὰ τῶν καλῶν τεχνῶν, ἄσχετον ἐὰν ὑφίστανται ἀλληλοεπιδράσεις μεταξύ των καὶ ἂν ἔργα σχετίζονται πρὸς τὰ προηγούμενα μιμητικῶς ἢ ἀπορριπτικῶς (E. Gombrich). 

Οὕτως εἰς τὸ Βερολῖνον Χριστιανοί, Ἰουδαῖοι καὶ Μουσουλμᾶνοι ἐπιθυμοῦν νὰ οἰκοδομήσουν ἕνα κοινὸν ναόν, τ.ἔ. ἕναν "οἶκον προσευχῆς καὶ διδασκαλίας" εἰς τὴν πλατεῖαν τοῦ Πέτρου. Ἕτερος δὲ παρόμοιος "οἶκος τῶν θρησκειῶν" κτίζεται καὶ ἐν Βέρνῃ. Ἡ πρωτοβουλία διὰ τὸ ἐγχείρημα προέρχεται ἀπὸ τὴν Εὐαγγελικὴν Κοινότητα τῶν Ἁγ. Πέτρου καὶ Μαρίας. Συνεβλήθησαν δὲ εἶτα ἡ ἑβραϊκὴ κοινότης τοῦ Κολλεγίου Abraham - Geiger καὶ τὸ Μουσουλμανικὸν Forum διὰ τὸν Διαπολιτισμικὸν Διάλογον. Κατόπιν διαγωνισμοῦ ὁ ἀρχιτέκτων Kuahn ἐσχεδίασεν ἓν κτήριον ἐκ τριῶν βαθμίδων εἰς κυβιστικὰς μορφὰς καὶ πλίνθους. Οἱ τρεῖς δὲ χῶροι προσευχῆς, κατὰ τὴν ἀρχὴν τῆς ἀξιολογικῆς ὁμοιομορφίας καὶ ἡ συνδέουσα αὐτοὺς αἴθουσα εὑρίσκονται εἰς τὸ ἴδιον ὕψος, οὕτως ὥστε ὁ χῶρος νὰ βοηθεῖ στὸ νὰ ὁμιλοῦν οἱ ἄνθρωποι μεταξύ των καὶ νὰ συνακούωνται ἐπὶ τοῦ ἰδίου ὕψους τῶν ὀφθαλμῶν. Ὁ R. Stolte θεωρεῖ τὸ σύμπλεγμα τοῦτον ἐργαστήριον, εἰς τὸ ὁποῖον ἠμποροῦν νὰ προσκαλοῦνται καὶ ἄλλαι ὁμολογίαι (G. Krumpholz). Ἄλλοι συζητοῦν διὰ τρίλογον ἐντὸς ἑνὸς εὐκτηρίου οἴκου καὶ τήν "ἀλλαγὴν τῶν ἀμβώνων" ὑπὸ τῶν κηρυσσόντων τὸν Θεῖον Λόγον, ὡς π.χ. ἐν Haslach τῆς Γερμανίας, ἐνῶ ἕτεροι τολμοῦν τὸ ἐρώτημα: χρειαζόμεθα εἰσέτι ναούς; O tempora! 

Ριζοσπαστικοί τινες προτείνουν ἓν παρεκκλήσιον ἄνευ Ἁγ. Τραπέζης, μετὰ φωτεινῶν παραθύρων καὶ ἀνοικτῶν θυρῶν. Καὶ τὸ ὅραμα τοῦτο πρὸ 300 ἐτῶν τῶν Κουακέρων, ἔχει ἤδη πραγματοποιηθεῖ εἰς τοὺς οἴκους προσευχῆς τῆς νεοτάτης παγκοσμίου θρησκείας τῶν Bahai, εἰς τοὺς ὁποίους ἐννέα ἀνοικταὶ θύραι καλοῦν ἀνθρώπους ὅλων τῶν θρησκειῶν, καὶ ὅπου ἀναγινώσκονται ἱερὰ κείμενά των (H. Hesse). 

Τέλος ὁ J. Zink ἐπιθυμεῖ νὰ μὴν τελεῖ τις τὴν Θείαν Μετάληψιν κατὰ τὴν παράδοσιν τοῦ Κυρίου, ἀλλ' ὡς ἕνα "ἀνοικτὸν συμπόσιον", τοῦθ' ὅπερ ἤδη γίνεται οὐχὶ μόνον κατὰ τὰς συνελεύσεις τῶν Γερμανικῶν Ἐκκλησιῶν (Kirchentag), ἢ ὡς "Λειτουργία τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ" ἐν Νυρεμβέργῃ ἀπὸ τοῦ 2009 (C. Petersen)1. 

Δὲν ὑπάρχει ὅμως ἀμφιβολία, ὄτι αἱ ἀνωτέρω ὅλως ἐλευθεριάζουσαι Προτεσταντικαὶ ἀπόψεις διαθρησκειακῆς χροιᾶς ἐπὶ βασικωτάτων ἐκκλησιαστικοθεολογικῶν θεμάτων, ἀποπνέουσαι οὐχὶ μόνον τὸ ἄρωμα τῆς ἐπὶ πάντων τῶν προβλημάτων διαδεδομένης παγκοσμιοποιήσεως, ἀλλὰ καὶ τοῦ συγκρητισμοῦ, τυγχάνουσι ἀλλότριαι καὶ ἀπαράδεκτοι διὰ τὴν Ὀρθόδοξον θεολογίαν καὶ παράδοσιν.

Ὅμως καὶ ἐνταῦθα εἰς τὴν Πόλιν ἔχομεν δύο παρομοίους πως περιπτώσεις διαθρησκευτικῆς ἀρχιτεκτονικῆς καὶ δὴ εἰς τὸν Βόσπορον, τὸ πολυάνθρωπον καὶ πολυπολιτισμικὸν τότε Κουσγουντζοῦκι, ὅπου ἐφάπτονται τοιχικῶς ὁ ὀρθόδοξος ναὸς τοῦ Ἁγ. Γεωργίου, ἡ Συναγωγὴ καὶ ὁ ἁρμενικὸς ναὸς καὶ μακρότερον ἓν τέμενος, τοῦθ' ὅπερ ἀπαντᾶ καὶ εἰς τὸ Μεσάχωρον (Ortaköy) τοῦ Κατάστενου. Τοῦτο δὲ εἶναι λίαν σημαντικόν, ἕνεκα τοῦ ὅτι τὰ κτήρια αὐτὰ χρονολογοῦνται παλαιότερον, οἰκοδομηθέντα εἰς μίαν ἐποχὴν καθ' ἣν δὲν ὑφίσταντο διαχριστιανικοὶ καὶ διαθρησκειακοὶ διάλογοι, δεικνύοντα τὴν εἰρηνικὴν συμβίωσιν ἀνθρώπων διαφόρων χριστιανικῶν ὁμολογιῶν καὶ θρησκευμάτων, ἔστω καὶ ἂν δὲν γνωρίζομεν καὶ εἰς τί ἕτερον ἴσως νὰ ὀφείλεται ἡ γειτνίασις τῶν ἱ. σκηνωμάτων τούτων. 

Τέλος, ἐν τῷ σημείῳ τούτῳ ἴσως θὰ ἠμποροῦσε τις νὰ θέσει τὸ ἐρώτημα ἐὰν καὶ κατὰ πόσον μὲ τὸ θέμα τῆς διαθρησκειακῆς συνευρέσεως ἐμπλέκεται τὸ λίαν δυσχερὲς πρόβλημα τῆς μετατροπῆς χριστιανικῶν ναῶν εἰς τεμένη (cami, mescit), ἐπὶ τῇ βάσει τῆς "πολιτικῆς τῆς ὡραιοποιήσεως" (Şenlendirme) (S. Eyice) ἐπιφερομένων ὁρισμένων ἀλλαγῶν εἰς αὐτούς, πρᾶγμα τὸ ὁποῖον ἐφηρμόσθη εὐρέως ἐπὶ τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας καὶ οὐχὶ μόνον, ἐφ' ὅσον ἀμφότεραι αἱ θρησκείαι εἶναι ἀβρααμικαὶ καὶ μονοθεϊστικαί, ἔστω καὶ ἂν καὶ ἕτεροι πολιτισμοὶ μετέτρεπον -ἢ καὶ κατέστρεφον- εἰδωλολατρικοὺς καὶ ἄλλους ναοὺς εἰς ἰδικά των ἱερὰ καὶ χρησιμοποιοῦντες τμήματα καὶ ὑλικὰ ἐξ αὐτῶν, διασώζοντες τοῦτα! 

 _______________________________________________________
 1- H. Liechti, Verstekter Glücksfall, Publik-Forum ἀρ. 14 (2013) 33-34.