ΔΥΟ ΧΑΛΚΙΤΕΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΒΩΜΟ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Την Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου 2019 και ώρα 7μ.μ. στην Αίθουσα Διδασκαλίας της Μουσικής Βιβλιοθήκης του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής», στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με το Καλλιτεχνικό Σύνολο ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ θα παρουσιάσουμε την εκδήλωση «Ο ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ ΔΥΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΩΝ». 

Με αφορμή την επέτειο των 160 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου ποιητή Κωστή Παλαμά, το «Πολύτροπον» θα παρουσιάσει τις Παλαμικές ανθολογίες δύο Πατριαρχών της Ορθόδοξης Εκκλησίας: Του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου και του μακαριστού Πατριάρχου Αντιοχείας Ηλία Δ' (1912-1979). 

Τους δύο Πατριάρχες ενώνει η ελληνική ποίηση, αλλά και η Θεολογική Σχολή της Χάλκης. 

Και οι δύο φοιτούν στην Χάλκη και οι δύο ανθολογούν έλληνες ποιητές. 

Ο Αντιοχείας Ηλίας (Μουάουαντ), μάλιστα, καταρτίζει μια ανθολογία ελληνικής ποίησης την οποία μεταφράζει στα αραβικά και την εκδίδει στα 1960 (Εκδόσεις: Οίκος Αραβικής Αφύπνισης). Τότε ήταν Μητροπολίτης Χαλεπίου. 

Έξι χρόνια πριν, το 1954, ο σημερινός Οικουμενικός Πατριάρχης, καταρτίζει την προσωπική του ποιητική ανθολογία, ως μαθητής της Χάλκης. Είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι και οι δύο Πατριάρχες ανθολογούν κοινούς ποιητές, ακόμα και κοινά ποιήματα. 

Ποιος είναι, όμως, ο μακαριστός Πατριάρχης Αντιοχείας Ηλίας Δ’; 

Γεννήθηκε στον Λίβανο το 1912. Το 1934, ο Πατριάρχης Αλέξανδρος Γ' τον έστειλε για σπουδές στην Θεολογική Σχολή της Χάλκης, από την οποία αποφοίτησε το 1939. Με την επιστροφή του στον Λίβανο διορίστηκε σχολάρχης του εκκλησιαστικού λυκείου του Μπαλαμάντ. Αυτό το λύκειο θα εγκαινιάσει αργότερα - Πατριάρχης πλέον - ως την μοναδική ορθόδοξη θεολογική σχολή στο Πατριαρχείο Αντιοχείας το 1971, τη χρονιά που έκλεισε, με αναγκαστικό νόμο, η Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Επίσης την εποχή αυτή, και συγκεκριμένα το 1973, ψηφίστηκε από τη Σύνοδο ο νέος βασικός καταστατικός νόμος διοίκησης του Πατριαρχείου, ο οποίος καθόριζε µε σαφήνεια το έργο και τις δικαιοδοσίες του Πατριάρχη, της Συνόδου, των κατά τόπους μητροπολιτών, αλλά και τη συµμετοχή των λαϊκών στη διοίκηση της Εκκλησίας. Η δράση του Πατριάρχη Ηλία Δ' δεν περιορίστηκε στα εκκλησιαστικά του καθήκοντα, αλλά περιλάμβανε και την μετάφραση διαφόρων έργων θεολογικών και λογοτεχνικών στα αραβικά, όπως είναι τα κείμενα των αποστολικών πατέρων, αλλά και μια ανθολογία ελληνικής ποίησης με τίτλο "Από τη σύγχρονη ελληνική ποίηση". 

Ο μακαριστός Ηλίας Δ’ πέθανε αιφνιδίως στις 22 Ιουνίου 1979. Φέτος συμπληρώνονται 40 χρόνια από την εκδημία του. 

Παραθέτουμε στη συνέχεια ένα βιογραφικό του μακαριστού Πατριάρχη, όπως δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΕΠΙΣΚΕΨΙΣ, την έκδοση του Ορθοδόξου Κέντρου του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Σαμπεζύ της Γενεύης (αριθ.213, 1-7-1979). 

Ο μακαριστός Αντιοχείας Ηλίας Δ’ όταν ίδρυσε την Θεολογική Σχολή του Μπαλαμάντ, θέλησε να την επανδρώσει με διακεκριμένα στελέχη του Οικουμενικού Πατριαρχείου. 

Κοσμήτορας ανέλαβε ο σημερινός Μητροπολίτης Τυρολόης και Σερεντίου κ. Παντελεήμων (Ροδόπουλος). Διαβάζουμε τα εξής κατατοπιστικά στο βιογραφικό του: «Παραλλήλως πρός τά καθήκοντά του ὡς Καθηγητοῦ ἐν τῷ Πανεπιστημίῳ Θεσσαλονίκης, ἀνέλαβε τήν Κοσμητείαν τῆς θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ Μπαλαμάντ, τόσον ἐν Λιβάνῳ (1972-1975), ὅσον καί ἐν Θεσσαλονίκῃ (1975-1979), ὅπου μετεκινήθη αὕτη λόγῳ τοῦ ἐν Λιβάνῳ πολέμου. Διωργάνωσε τήν Σχολήν αὐτήν καί ἐπέτυχε τήν ἀναγνώρισίν της ὡς ἀνωτάτης Πανεπιστημιακῆς Σχολῆς, τόσον ὑπό τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας τοῦ Λιβάνου, ὅσον καί ὑπό τῶν Ὀρθοδόξων Θεολογικῶν Σχολῶν τῆς Ἑλλάδος.» 

Επίσης, στην Θεολογική Σχολή του Μπαλαμάντ δίδαξε, μετά από πρόσκληση του Αντιοχείας Ηλία Δ’, επί επτά συναπτά έτη, ως επισκέπτης Καθηγητής, ο αείμνηστος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης Βασίλειος Σταυρίδης (αγαπημένος καθηγητής του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου) αποτελώντας, κατ’ αυτόν τον τρόπον, την ακαδημαϊκή γέφυρα μεταξύ των δύο Σχολών. 

Ο μακαριστός Ηλίας γνώριζε πολύ καλά ότι οι προκάτοχοί του Πατριάρχες Αλέξανδρος Γ’ (1931-1958) και Θεοδόσιος ΣΤ’ (1958-1970) ήταν και αυτοί απόφοιτοι της Χάλκης, όπως και πολλοί άλλοι Αντιοχειανοί, οι οποίοι προήχθησαν στο αρχιερατικό βαθμό ή υπηρέτησαν ως κληρικοί ή λαϊκοί θεολόγοι. 

Έτσι, η Χάλκη ήταν η τροφός Σχολή και του Πατριαρχείου Αντιοχείας κατά τον 20ό αιώνα. 

Την Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου, στην Μουσική Βιβλιοθήκη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, θα συναντηθούν οι δυο Χαλκίτες Πατριάρχες μπροστά στον βωμό της ποίησης του Κωστή Παλαμά.

Όσοι λευκοφόροι εννοήτωσαν!