ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ: ΡΕΚΛΑΜΟ-ΜΑΝΙΑ

ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου

Ἡ λέξις διαφήμησις (Reclame) ἐμφανίζεται εἰς τὴν Γερμανίαν κατὰ τὸν 19. αἰῶνα. Προέρχεται ἐκ τῆς λατινικῆς, ὅπου τὸ διαφημίζειν σημαίνει ἀντιτίθεσθαι. Ἔλαβε δὲ τὴν σημερινήν της σημασίαν ἐκ τῆς γαλλικῆς reclamer τῆς "ἀνακλήσεως εἰς τὴν μνήμην". Εἶτα ἐσχετίζετο μὲ τὰς ἑλκυστικὰς κλήσεις τῶν κυνηγῶν, διὰ τῶν ὁποίων ἐξηπάτουν τὰ ἄγρια ζῶα. Μεταφορικῶς δὲ ἀπετέλη ἓν ἐργαλεῖον παραπλανήσεως τῶν ἀνίδεων καταναλωτῶν προσφερόντων τὸ πουγγεῖον των εἰς τοὺς διαφημιστάς. Ἡ διαφήμησις καταβροχθίζει ἐτησίως τεράστια ποσά (Brockhaus). Ἀργότερον ὑπὸ μεγάλων οἶκων ἐχρησιμοποιήθη ἡ λέξις προπαγάνδα ἐπὶ τῇ βάσει τῆς κατὰ τὸ 622 κυκλοφορησάσης διατάξεως τῆς Congregatio Cardinalium Propaganda de Fide διὰ τῆς ὁποίας ἡ Ρ/Καθολικὴ Ἐκκλησία ἐρρύθμιζε τὰ τῆς ἱεραποστολῆς. Κατὰ τὸν Α΄ Παγκόσμιον Πόλεμον προβάλλει τέλος ὁ ὅρος ἀνταγωνισμός. 

Ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν ἀρχαιότητα εἰς τὴν Αἴγυπτον ἐμφανίζεται παραστατικῶς ἡ ρεκλάμα καὶ τὴν Ρωμαϊκὴν Ἐποχὴν εὑρίσκονται παραδείγματα παραστάσεων διὰ τὸ προσφερόμενον εἶδος μετὰ τῆς ἀναφορᾶς τῆς ποιότητος αὐτοῦ. Πολὺ δὲ ἐνωρίτερον ὑπάρχει εἰς τὴν Βαβυλῶνα διαφημιστικὴ ἐπιγραφὴ 5.000 ἐτῶν καθὼς καὶ εἰς τὴν ἀρχαίαν Κίναν. Κατά τινας δὲ ὁ πρῶτος διαφημιστὴς εἶναι ὁ Διάβολος, ὅταν προσφέρει τὸ μῆλον εἰς τὴν Εὔαν (A. Topfer). Ἒν εἰδικὸν χαρακτηριστικὸν ἐχρησιμοποίουν αὐστηρῶς εἰς τὰ καταστήματα αἱ συντεχνίαι τοῦ Μεσαίωνος καθὼς καὶ σύμπλεγμα τῆς ποιότητος, τοὐλάχιστον διὰ τὴν ἐσωτερικὴν ἀγοράν, ὅπως εἶτα καὶ διὰ τὰ κλασσικὰ προϊόντα ἐξαγωγῆς (Meissen, Solingen). Ἠκολούθησαν αἱ διαφημίσεις εἰς τὰ ἔντυπα (ἐφημερίδας καὶ περιοδικά). Τοιουτοτρόπως ἐξελίχθη ἡ ρεκλάμα1.

Εἶναι δὲ ἡ διαφήμισις, ἡ γνωστοποίησις καὶ ὁ ἐπηρεασμὸς τοῦ καταναλωτικοῦ κοινοῦ δι' ἕνα προϊόν, μίαν ὑπηρεσίαν ἐπὶ πληρωμῇ. 

Ἀνήκει εἰς τὸ μεῖγμα προβολῆς καὶ ἐπικοινωνίας τοῦ τμήματος μάρκετινγκ, τὸ ὁποῖον ὅμως ἐπεκτείνεται καὶ εἰς ἄλλους τομεῖς, ὅπως τῆς πολιτικῆς. Ἠμπορεῖ νὰ χρησιμοποιεῖ συγκινησιακὰ ἢ λογικὰ χαρακτηριστικά. Ἔχει θετικὰ καὶ ἀρνητικὰ στοιχεῖα. Ἀποβαίνει πολλάκις ἐκνευριστικὴ λόγῳ τῶν ἰδίων ἐπαναλήψεων. Εἶναι ἄμεσος ἢ ἔμμεσος. 

Ἀνέκαθεν μετεχειρίζετο ἔξυπνα τεχνάσματα διὰ τὴν προώθησιν προϊόντων καὶ ὑπηρεσιῶν. Ἕνα ἀπὸ αὐτὰ εἶναι καὶ τὸ σέξ2, λίαν διαδεδομένον σήμερον παντοῦ. 

Διαφημιστικὰ μέσα εἶναι ἡ τηλεόρασις, τὸ ραδιόφωνον, ὁ κινηματογράφος, τὰ πρόσωπα, ὁ τύπος, τὸ διαδίκτυον, τὰ φυλλάδια, τὰ κινητὰ τηλέφωνα, τὰ ὀχήματα, αἱ στέγαι καὶ οἱ τοίχοι τῶν οἰκημάτων, τὰ ἀεροπανώ, τὰ μικροαντικείμενα, σημεῖα στὰ ὁποῖα βλέπει τὸ κοινὸ ἀναγκαστικῶς, τὰ ἴδια προϊόντα, οἱ ντελάληδες κ.ἄ. 

Ἀποτελεῖ ἓν ἐργαλεῖον προωθήσεως γύρω ἀπὸ τὴν τέχνην καὶ τοὺς δημιουργούς. Ὑποστηρίζεται δὲ ὅτι δὲν ἔχει ἠθικὰ ἐρίσματα καὶ εἶναι ἀμοραλιστική. 

Τούτων οὔτως ἐχόντων, ὑπάρχει ἡ πληροφορία, ὅτι τὸ νέον κωδωνοστάσιον τῆς εὑρισκομένης εἰς τὸ κέντρον τοῦ Βερολίνου περιφήμου Ἐκκλησίας τῆς Μνήμης Gedächnis Kirche τοῦ Αὐτοκράτορος Γουλιέλμου εἰς τοὺς προσεχεῖς μήνας θὰ ὑπηρετεῖ ὡς ναὸς διαφημίσεων διὰ τὸ κινεζικὸν τεχνολογικὸν σύμπλεγμα Huawei3! Ὁ ναὸς αὐτός, γνωστὸς εἰς τὴν λαϊκὴν γλῶσσαν ὡς "κυτίον πούδρας" λόγῳ τῆς ἀρχιτεκτονικῆς του μορφολογίας καί "κενὸς ὀδόντας", ἔχων μοντέρνον κωδωνοστάσιον παρὰ τὸ ἐρειπῶδες τμῆμα του, ἐπλήγη σφοδρῶς κατὰ τοὺς βομβαρδισμοὺς τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, παραμένων ὡς σύμβολον τῆς ἀνθρωπίνης βαναυσότητος, ἡ ὁποία οὐδὲν σέβεται. Ὁ ἱερεὺς τοῦ ναοῦ M. Germer λέγει ὅτι, δὲν ἐλάβομεν εὐκόλως τὴν ἀπόφασιν. Ἀλλὰ ἡ διαφήμισις εἶναι ἡ μοναδική μας εὐκαιρία διὰ νὰ ἔχωμεν τὴν ἐκκλησιαστικὴν καὶ κρατικὴν ἐπιχορήγησιν διὰ τὴν ἐξυγείανσιν τοῦ κωδωνοστασίου. Τὰ πρὸς τοῦτο ἔξοδα ὑπολογίζονται εἰς τέσσαρα ἑκατομμύρια εὐρώ. Ὁ ἱερεὺς τὰς ἐπικρίσεις ὅτι ἡ Huawei ἀσχολεῖται μὲ βιομηχανικὴν κατασκοπίαν θεωρεῖ τολμηράς. Ἐξ ἄλλου αἱ διαφημίσεις τοῦ κωδωνοστασίου εἶναι διὰ τὰ τηλέφωνα καὶ οὐχὶ διὰ τὸ διαδίκτυον. 

Μήπως ὅμως δὲν συμβαίνουν τὰ ἴδια καὶ εἰς τὸν τοῖχον τοῦ κήπου τοῦ Μεγάρου τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Χαλκηδόνος, εἰς τοίχους ναῶν της, καὶ ἀλλαχοῦ, οὐχὶ καίτοι συνήθως ἀπὸ λόγους μερκαντιλιστικούς, ὑπὸ ἀλλοτρίων; 

___________ 

1- V. Ilgen - D. Schindelbeck, Am Anfang war die Litfasssäule, Ντάρμσταντ 2006, 7-9. 

2- J.-L. Hennig, Der Hintern Geschichte eines markanten Körperteils, Κολωνία 1998, 127-128. T. Levy, ἐκδ., Mel Ramos. Katalogue Raisonné der Bilder 1953-2015, Bielefeld 2016. 

3- Ausgerechnet Huawei auf dem Kirchturm, Publik-Forum ἀρ. 7 (2019) 41.