"Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, εκφραστής του ορθόδοξου θεολογικού λόγου για το φυσικό περιβάλλον"

Για την 28η επέτειο από την εκλογή 

του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου

Βιβλιοπαρουσίαση: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΓΑΝΩΤΗΣ 

Περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ, 151 (Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2019) 104 εξ.

Πρωτοπρ. Παναγιώτης Καποδίστριας 

Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΕΚΦΡΑΣΤΗΣ ΤΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΛΟΓΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Μορφωτικό Κέντρο Λόγου "Αληθώς", Ζάκυνθος 2014, σσ. 136.

Στο βιβλίο του αυτό (διπλωματική εργασία στη Σχολή Ανθρωπιστικών Σποδών του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου) ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας, Πρωτοπρεσβύτερος του Πατριαρχικού Θρόνου, πραγματεύεται με συστηματικό τρόπο και επιστημονική έρευνα τις δράσεις και τις προσπάθειες του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, προκειμένου να αναδείξει το θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος ως μείζον θεολογικό καθήκον της Ορθόδοξης Εκκλησίας. 

Ξεκινώντας με μια εισαγωγή για την κληρονομιά που παρέλαβε ο Πατριάρχης από τον προκαθήμενό του, Δημήτριο Α΄, παρουσιάζει στην αρχή συνοπτικά τις σημαντικότερες πατριαρχικές πρωτοβουλίες για το περιβάλλον καταγράφοντάς τις χρονολογικά και κατατάσσοντάς τις σε κατηγορίες, μαζί με τη θεολογική θεώρηση του θέματος.

Χωρισμένο σε τέσσερα κεφάλαια, αναφέρεται σε αντίστοιχες οπτικές του ζητήματος, βασισμένες σε ομιλίες, λόγους και ανακοινώσεις του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, παραθέτοντας αυτούσια αποσπάσματα και κάνοντας γόνιμη κριτική, χρησιμοποιώντας εξαιρετικά πλούσια παραθέματα. Οι θεματικές που αναπτύσσονται είναι "Το θέμα της οικολογίας ως οικουμενική ευθύνη", "Το ευχαριστιακό και ασκητικό ήθος της Δημιουργίας", "Της θεολογίας, της οικολογίας και της επιστήμης", "Η πορεία από την Ορθοδοξία στην ορθοπραξία ως εφαρμοσμένη θεολογία του περιβάλλοντος". 

Τόσο η επιλογή των θεματικών αυτών, όσο και ο τρόπος παρουσίασης, ανάλυσης και σχολιασμού τους, εξασφαλίζουν στην εν λόγω διπλωματική εργασία τα εχέγγυα μιας αξιόλογης επιστημονικής μελέτης, καθώς είναι από τις πρώτες κιόλας γραμμές έκδηλη η πρόθεση του συγγραφέα η εργασία του αυτή να μην αποτελέσει απλή καταγραφή, αλλά να προσεγγίσει ακριβώς το ύφος και την ουσία των λόγων του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, που διατυπώθηκαν γραπτώς ή εκφωνήθηκαν κατά την διάρκεια της 25ετούς και πλέον θητείας του στον πατριαρχικό θρόνο.

Με συνεχείς αναφορές και υποσημειώσεις τεκμηριώνεται η επιστημονικότητα της έρευνας αυτής, ενώ παράλληλα ο ζωντανός τρόπος γραφής κάνει την ανάγνωση ευχάριστη και ενδιαφέρουσα, ακόμα και για τους μη μυημένους σε επιστημονικές μελέτες αναγνώστες. Εξάλλου, όπως λέει και ο ίδιος ο συγγραφέας, στόχος του είναι να καταδειχθεί μέσα από την έρευνά του αυτή ότι "από την πλευρά της κορυφής της Ορθοδοξίας υπάρχει ανήσυχη ευαισθησία για τα πολυτραύματα του φυσικού περιβάλλοντος" και ότι "υψώνεται λόγος προφητικός από το ιερό κέντρο των Ορθοδόξων, ο οποίος απευθύνεται όχι αποκλειστικά προς τους θεσμικούς οικονομικούς ή κοινωνικούς ηγήτορες του σύγχρονου κόσμου, αλλά και προς τον κάθε άνθρωπο καλής θελήσεως..."

Στον επίλογό του ο συγγραφέας ερευνητής καταθέτει την προσωπική του αγωνία για τι μέλλει γενέσθαι πάνω στο συγκεκριμένο θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος μια αισιόδοξη προοπτική, εάν και εφόσον επικρατήσει το πνεύμα της ενσυναίσθησης και της ευθύνης μας απέναντι στη θεία δημιουργία- κάτι που προκύπτει τόσο από τη δική του οπτική, όσο και από αυτήν του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, σύμφωνα με τα προσεκτικά επιλεγμένα αποσπάσματα που παρατίθενται αυτούσια στο βιβλίο.

Στο Παράρτημα, τέλος, της εργασίας παρατίθεται ο λόγος του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου προς τους καθηγητές και τους μαθητές του Ζωγραφείου Λυκείου (1-3-2013) με θέμα "Διαλεκτική σχέση αξιών - Περιβαλλοντική κρίση", καθώς και η ακολουθία που "ποιήθηκε εκ του ιδίου του συγγραφέα με ανάθεση του μητροπολίτη Ζακύνθου Χρυσοστόμου (νυν Δωδώνης) προκειμένου να ψάλλεται κάθε χρόνο στις 5 Ιουνίου στα όρια της Ιεράς Μητροπόλεως Ζακύνθου".