Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενδιαφέρεται για την αποκατάσταση του Ορφανοτροφείου Πριγκήπου

Του Αριστείδη Βικέτου 

H πρόσκληση για Κοινή Πολιτιστική Κληρονομιά, η οποία είναι διαθέσιμη μέχρι 28 Ιανουαρίου 2020, θα μπορούσε να προσφέρει μια ευκαιρία να οριστεί ένα δίκτυο μεταξύ των οργανισμών της κοινωνίας πολιτών και της ΕΕ, το οποίο θα μπορούσε να βοηθήσει να στραφεί η προσοχή στην περιοχή της Πριγκήπου και συνεπώς να βοηθήσει στην προσέλκυση του ύψους της χρηματοδότησης (ύψους τουλάχιστον 40 εκατομμυρίων ευρώ), που απαιτείται για την αποκατάσταση του Ορφανοτροφείου στο νησί», αναφέρει η πρόεδρος της Ε.Ε., Ursula Von der Leyen , σε απαντητική επιστολή της στον πρόεδρο του Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών και βουλευτή, Γιώργο Περδίκη. 

Ο βουλευτής με δική του επιστολή προς την Ursula Von der Leyen εισηγήθηκε «η Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην προσπάθεια του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως να συγκεντρωθούν οι κατάλληλοι οικονομικοί πόροι, ώστε να αναστηλωθεί το παλιό αυτό κτίριο». Στην επιστολή αναφέρεται ότι ο επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της ΕΕ στην Άγκυρα είχε την ευκαιρία να λάβει μέρος στην επίσκεψη τον Μάιο του περασμένου έτους, εμπειρογνωμόνων από την Europa Nostra, Europa Nostra Turkey και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζα Επενδύσεων για «τη συζήτηση αυτού του σημαντικού θέματος». Σημειώνεται ότι « αυτό το είδος επένδυσης δεν μπορεί ενταχθεί σε καμία από τις ευκαιρίες χρηματοδότησης που διατίθενται υπό τον μηχανισμό Προενταξιακής Βοήθειας (ΙPΑ)». 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μαζί με τις Τουρκικές αρχές, έχει αναγνωρίσει, προστίθεται, «την ενθάρρυνση των πολιτιστικών δικαιωμάτων, της πολιτιστικής πολυμορφίας και την προστασία και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς ως μία από τις προτεραιότητες της χρηματοδοτικής συνεργασίας με την Τουρκία». Σύμφωνα με την Ursula Von der Leyen το συγκεκριμένο αντικείμενο αυτής της πρόσκλησης υποβολής προτάσεων « είναι η ενθάρρυνση διασυνοριακών διαλόγων και δικτύων μεταξύ των οργανισμών κοινωνίας των πολιτών στην Τουρκία και την ΕΕ στους τομείς του πολιτισμού και των τεχνών, συμπεριλαμβανομένων δημιουργικών τομέων και πολιτιστικής κληρονομίας». 

Η πρόεδρος της Επιτροπής υποδεικνύει ότι «οι εργασίες αποκατάστασης του Ορθόδοξου ορφανοτροφείου θα μπορούσαν να ανταποκριθούν σε αυτήν την προτεραιότητα και να είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση ως έργο αυτόνομο ή ως μέρος ενός προγράμματος επιχορηγήσεων στον τομέα αυτό». Η Ursula Von der Leyen διαβεβαιώνει τον Γ. Περδίκη ότι «η αντιπροσωπεία μας στην Άγκυρα παραμένει στη διάθεσή σας σε περίπτωση, που χρειαστείτε τυχόν περαιτέρω καθοδήγηση και συμβουλές σχετικά με τις χορηγήσεις επιδοτήσεων». Την επιστολή υπογράφει ο Bernard Brunet, στέλεχος του γραφείου της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 

Το Ορφανοτροφείο Πριγκήπου, ένα από τα μεγαλύτερα ξύλινα κτίρια της Ευρώπης, είναι στoν κατάλογο με τα επτά απειλούμενα μνημεία ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομίας. Πρόκειται για το ιστορικό κτίριο που φιλοξένησε πάνω από 5000 παιδιά. Το κτίριο είναι πενταόροφο και διαθέτει 206 δωμάτια. Λειτούργησε ως ορφανοτροφείο μέχρι το 1964, όταν το έκλεισαν οι τουρκικές Αρχές. Το κτίριο άρχισε να ανεγείρεται το 1898 με σκοπό να μετατραπεί σε ξενοδοχείο με καζίνο, αλλά μετά την απαγόρευση του τότε σουλτάνου Abdul Hamit του Β' αναζητήθηκε νέα χρήση. Το 1903 με δωρεά της Ελένης Ζαρίφης προς το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης στεγάστηκε το Εθνικό Ορφανοτροφείο. το Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου είναι το μοναδικό ακίνητο για το οποίο το Φανάρι διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας. Εγκαινιάσθηκε στις 21 Μαΐου του 1903 από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄. Λίγους μόλις μήνες προηγουμένως, ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Β΄ είχε εκδώσει σχετικό φιρμάνι, με το οποίο επιβεβαιωνόταν ότι το Πατριαρχείο ήταν ο νόμιμος ιδιοκτήτης του ακινήτου. 

Σημειώνεται ότι το Φανάρι είχε παραχωρήσει τη χρήση του κτιρίου στο ομογενειακό «Ιδρυμα του Ορφανοτροφείου Αρρένων». Το 1997 η Διεύθυνση Βακουφίων του υπουργείου Εσωτερικών της Τουρκίας κήρυξε έκπτωτη την Εφορεία του Βακουφίου, που συγκροτούσαν επτά εκλεγμένα μέλη της Ομογένειας, και κατέσχεσε ουσιαστικά το κτίριο του Ορφανοτροφείου. Για να το πετύχει αυτό η Διεύθυνση Βακουφίων ανέλαβε «πραξικοπηματικώς» τη διοίκηση του ιδρύματος και υποστήριξε πως το ακίνητο δεν ανήκει στο Πατριαρχείο, αλλά στο Βακούφι. 

Τελικά, το Φανάρι, αφού εξάντλησε όλες τις νομικές δυνατότητές του στην τουρκική Δικαιοσύνη, προσέφυγε τελικώς το 2005 στο ΕΔΑΔ και δικαιώθηκε και ανέκτησε το κτίριο.