Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Δρ Αντώνιος Χατζόπουλος

Άρχων Ιερομνήμων της Μ.τ.Χ.Ε.

Με αφορμή τις αναμεταδόσεις από τον Πατριαρχικό Ναό στο Φανάρι και από Ναούς της Ελλάδος των Ακολουθιών της Μ Εβδομάδας με τις θεσπέσιες μελωδίες ας αναφερθώ εν ολίγοις στην ιστορική παρουσία της εκκλησιαστικής μουσικής στην ευρύτερη κοινωνική ζωή της Πόλης στα τέλη του 19ου αι. και εν συνεχεία. 

Εκτός από τη σεβαστή μερίδα του τοπικού τύπου, που δίνει τη δέουσα αξία και προσοχή στη μουσική και διαθέτει πολλές φορές και μουσικά τυπογραφικά στοιχεία δημοσιεύοντας διάφορα μουσικά μέλη, στην Πόλη λαμβάνουν μέρος πληθώρα άλλων εκδηλώσεων, όπως είναι διαλέξεις, επετειακοί εορτασμοί, δημόσιες συζητήσεις σε Συλλόγους, συναυλίες, με την παρουσία λόγιων ομογενών και κληρικών. Το 1879 η Λέσχη Μνημοσύνη του Φαναρίου οργανώνει δύο διαλέξεις στη Μεγάλη του Γένους Σχολή με θέμα την καταγωγή της εκκλησιαστικής μουσικής και τη θεωρία της. 

Το 1893 ο καθηγητής της Μεγάλης του Γένους Σχολής Ανδρέας Σπαθάρης, σε ομιλία του στην αίθουσα του ΕΦΣ για τη επέτειο εορτή του Συλλόγου Ερμής, αναφέρεται γενικά στη μουσική από άποψη επιστημονική, λαογραφική και παιδαγωγική, τονίζοντας συγχρόνως και τις βλάβες που μπορούν να προκληθούν από την κακή χρήση της. 

Αρχές του 20ού αιώνα και πιθανώς κατά τη δεκαετία του 1915-25 γίνονται στην Πόλη και οι πρώτες ηχογραφήσεις εκκλησιαστικής μουσικής από τη δισκογραφική εταιρεία Orfeon-Rekord στα Ταταύλα και γύρω στα 1930 από την Odeon. Απαθανατίζονται έτσι οι φωνές των Πρωτοψαλτών Ι. Ναυπλιώτη και Κ.Πρίγγου [Γ. Καμαράδου-Βυζαντίου, Βιογραφία Νηλέως Καμαράδου Μουσικοδιδασκάλου, Αθήνα, 1976, σελ. 17.]. Ο Σύνδεσμος Μουσικοφίλων Πέραν κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα πραγματοποιεί τακτικές συναυλίες εκκλησιαστικής μουσικής, συνοδευόμενες από διάφορες διαλέξεις. 

Γενικά το κοινό της Πόλης σπεύδει και παρακολουθεί αυτές τις ομιλίες, που είναι η πνευματική έκφραση της εποχής, με μεγάλη προθυμία, και αυτό σ’ όλες τις εποχές. Ο λόγιος μουσικολόγος της Πόλης Γεώργιος Παχτίκος αναφέρει κάτι που είναι και σήμερα επίκαιρο. «Πρέπει να εργασθούμε συστηματικώς, να ιδρυθούν μουσικά Κέντρα, η μουσική να καλλιεργείται κατά τας γνησίας του ημετέρου γένους παραδόσεις. Έχομεν άφθονο υλικόν. Πρέπει να διεγερθεί παρ’ ημίν ιδία η μουσική συνείδησις. Η χώρα είναι πρωτεύουσα της Θράκης εις την οποίαν εγεννήθη ο Ορφεύς» [Γ. Παχτίκου, Η Αρχαία και η Βυζαντινή μουσική, Ταχυδρόμος, Κωνσταντινούπολη, 22.2.1898.].