ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΚΥΡΙΛΛΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΙΟ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΑ

Με αφορμή την σημερινή εορτή των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου δημοσιεύουμε μια σημαντική ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχου στην Πράγα το 2013.

Ὁμιλία 

τῆς Α. Θ. Παναγιότητος 

τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου 

κ. κ. Βαρθολομαίου 

Μετά τό Πέρας 

τῆς Δοξολογίας 

ἐν τῷ Καθεδρικῷ Ναῷ 

 Ἁγίων Κυρίλλου καί Μεθοδίου 

(23 Μαΐου 2013) 

Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Μιχαλουπόλεως καί Κασσοβίας κύριε Γεώργιε, 

Αἰδεσιμώτατε κ. Joel Ruml, Πρόεδρε τοῦ Οἰκουμενικοῦ Συμβουλίου - Synod senior τῆς Εὐαγγελικῆς Ἐκκλησίας τῶν Τσέχων Ἀδελφῶν, 

Σεβασμιώτατοι, Θεοφιλέστατοι καί Αἰδεσιμώτατοι ἐκπρόσωποι τῶν λοιπῶν Χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν καί Ὁμολογιῶν, 

Ἱερώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί, 

Ἐξοχώτατοι καί Ἐντιμότατοι ἐκπρόσωποι τῶν Ἀρχῶν τῆς Xώρας ταύτης, 

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, 

Χριστός Ἀνέστη! 

Εὐλογητός Κύριος ὁ Θεός ἡμῶν, ὁ κατευθύνας τά διαβήματα τῆς ἡμετέρας Μετριότητος ἀπό τῆς Κωνσταντίνου Πόλεως, τῆς Βασιλευούσης τῶν πόλεων, ἐκ τῆς ὁποίας ἀπεστάλησαν εἰς Μοραβίαν οἱ Ἰσαπόστολοι Ἅγιοι Κύριλλος καί Μεθόδιος εἰς τήν εὐλογημένην ταύτην χώραν, καί ἐκ τῶν ὁποίων καί τῶν μαθητῶν αὐτῶν οἱ σλαβικοί λαοί ἐδέχθησαν τό πρῶτον τό φῶς τῆς χριστιανικῆς πίστεως. Ἤλθομεν ἐνταῦθα, ἐκλεκτοί ἀδελφοί καί τέκνα, ἵνα συνεορτάσωμεν μεθ' ὑμῶν τήν ἐπέτειον τῶν 1150 ἐτῶν ἀπό τῆς ἐλεύσεως ἐνταῦθα τῶν δύο αὐταδέλφων καί ἵνα συμπνευματισθῶμεν μεθ᾿ ὑμῶν πάντων, ἀνταλλάξωμεν δέ ἀπόψεις καί ἐκτιμήσεις ἐπί τῶν ἀπασχολούντων καί τάς ἐνταῦθα Ἐκκλησίας τοπικῶν καί εὐρυτέρων προβλημάτων.

Κομίζομεν ἀπό τοῦ Ἱεροῦ Φαναρίου τήν Χάριν καί τήν Εὐλογίαν καί τόν Χαιρετισμόν τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως ὑπό τάς φιλοστόργους πτέρυγας τῆς ὁποίας εὑρίσκουν ἤδη ἐπί συνεχεῖς δεκαεπτά καί πλέον αἰῶνας ἀνάπαυσιν πνευματικήν λαοί, φυλαί καί γλῶσσαι καί γεύονται ἀφθονοπαρόχως τῶν καρπῶν τῆς σωτηριώδους Ὀρθοδόξου πνευματικότητος καί ζωῆς, μυστηριακῆς καί εὐρύτερον ἐκκλησιολογικῆς, ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης καί τῆς ἀγάπης. 

Ὑπό τάς πτέρυγας τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, εὗρον καταφύγιον καί οἱ σλάβοι ἀδελφοί μας, ὅταν ἐπί τῆς ἐποχῆς τοῦ Ἁγίου ἐκ τῶν προκατόχων ἡμῶν Φωτίου τοῦ Μεγάλου, τῆς πολυδιαστάτου ταύτης πνευματικῆς φυσιογνωμίας, μέ τήν λιπαράν μόρφωσιν καί τό γνήσιον ἱεραποστολικόν φρόνημα, ὁ τότε εὐσεβής ἡγεμών τῆς χώρας ταύτης Ἅγιος Ραστισλάβ ἀπηυθύνθη εἰς τό Βυζάντιον μέ αἴτημα τήν κατήχησιν τοῦ λαοῦ τούτου, τῶν πατέρων καί προγόνων σας, εἰς τήν Χριστιανικήν Πίστιν. 

Ἡ Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως ἔχουσα διαχρονικῶς, ἐν συνεχείᾳ καί συνεπείᾳ, χωρίς κλυδωνισμούς, τήν μ έ ρ ι μ ν α ν διά τόν εὐαγγελισμόν τῶν ἀγνοούντων τήν πίστιν ἀδελφῶν ἡμῶν, ὡς ἀποδεικνύουν αἱ περιτράνως αἱ ἀπό τῆς ἐποχῆς τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου καί τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου ἀρξάμεναι ἱεραποστολικαί προσπάθειαι, δέν ἦτο δυνατόν νά κωφεύσῃ εἰς τό αἴτημα καί τήν κ λ ῆ σ ι ν ταύτην τοῦ Θεοῦ.

Πιστή εἰς τόν λόγον καί τήν προτροπήν τοῦ Ἀναστάντος Κυρίου πρός τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί πρός τούς Μαθητάς Του ὅλων τῶν αἰώνων "πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτούς εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αὐτούς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν" (Ματθ. κη΄,19-20) ἀπέστειλε τά δύο ἐκλεκτά τέκνα της, Κωνσταντῖνον τόν φιλόσοφον καί τόν αὐτάδελφόν του Μεθόδιον, οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνον ἀνταπεκρίθησαν εἰς τήν κλῆσιν ταύτην τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀλλά ἐπέδειξαν ζ ῆ λ ο ν πολύ ἀνώτερον τῆς κλήσεως, ἀναδειχθέντες εἰς ἀποστόλους τῶν Σλαβικῶν φυλῶν καί λαῶν καί κομίσαντες εἰς τόν Χριστόν ἑκατονταπλάσιον τό ἐμπιστευθέν αὐτοῖς τ ά λ α ν τ ο ν. 

Βεβαίως, ὅσον ἐξαιρετικόν καί ἐάν εἶναι τό π ο ι ό ν καί τό ε ὖ ρ ο ς τοῦ φωτιστικοῦ ἔργου τῶν τιμωμένων Ἁγίων, δέν εἶναι ἀσφαλῶς τό μ ο ν α δ ι κ ό ν εἰς τήν ἱστορίαν τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως. Τό Βυζάντιον, ἤδη ἀπό τοῦ "κτίτορος" αὐτοῦ, θά ἐλέγομεν, τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τόν ὁποῖον ἐφέτος ἅπασαι αἱ Χριστιανικαί Ἐκκλησίαι καί Ὁμολογίαι ἰδιαιτέρως τιμῶμεν ἐπί τῇ συμπληρώσει χιλίων ἑπτακοσίων ἐτῶν ἀπό τῆς ἐκδόσεως παρ᾿ αὐτοῦ τοῦ Διατάγματος περί ἀ ν ε ξ ι θ ρ η σ κ ε ί α ς, εἶχε, τό Βυζάντιον, ἐπαναλαμβάνομεν, τήν ἱεραποστολήν ὡς ἕν ἐκ τῶν κατ᾿ ἐξοχήν γνωρισμάτων τῆς ἐκκλησιαστικῆς καί πολιτικῆς συνειδήσεως αὐτοῦ. 

Ἤλθομεν, ἐνταῦθα, ἀκολουθοῦντες τούς πόδας τῶν δύο Ἁγίων Ἰσαποστόλων, καί ὄχι μόνον. Ἀλλά καί ἰ χ ν η λ α τ ο ῦ ν τ ε ς τό ἔργον των καί τά ἀποτελέσματα τῆς δραστηριότητος αὐτῶν. Καί ἀσφαλῶς ἐφαρμόζεται καί εἰς τήν περίπτωσιν ταύτην τό Ἀποστολικόν: "ὡς ὡραῖοι οἱ πόδες τῶν εὐαγγελιζομένων εἰρήνην, τῶν εὐαγγελιζομένων τά ἀγαθά!" (Ρωμ. ι΄ 15). 

Εὐχαριστοῦμεν ἀπό καρδίας διά τήν τιμητικήν ταύτην ὑποδοχήν καί τάς πολλαπλᾶς ἐκδηλώσεις τῆς ἀγάπης ὅλων σας, καί ἰδίως τούς ἀπευθύναντας ἡμῖν τόν λόγον καί ἐκφράσαντας τά αἰσθήματα αὐτῶν, τόν ἐκπρόσωπον τοῦ Σεβασμιωτάτου Τοποτηρητοῦ τῆς Ἁγιωτάτης Ὀρθοδόξου Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας Τσεχίας καί Σλοβακίας, καί ὑμᾶς, Αἰδεσιμώτατε Πρόεδρε τοῦ Οἰκουμενικοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν Τσεχίας, διά τά αἰσθήματά σας. Ταῦτα μαρτυροῦν, πρός τοῖς ἄλλοις, τόν σεβασμόν καί τήν ἀναγνώρισιν ὑφ᾿ ὑμῶν καί τῶν ἐκπροσωπουμένων ὑφ' ὑμῶν Ἐκκλησιῶν καί Ὁμολογιῶν τῆς οἰκουμενικῆς ἀποστολῆς καί τοῦ ρόλου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. 

Εὑρισκόμεθα μαζί σας, ἀδελφοί, ὄχι μόνον διά νά ἴδωμεν τά τίμια πρόσωπά σας ἀλλά καί διά νά πληρώσωμεν τήν χαράν τῆς ζώσης πνευματικῆς κοινωνίας, πληροφορούμενοι τά ὅσα εὔφημα καί χρηστά κατορθοῦτε ἐνταῦθα οἱ χριστιανοί, ὡς ἀποδέκται τῆς πνευματικῆς κ λ η ρ ο ν ο μ ί α ς τῶν Ἁγίων Κυρίλλου καί Μεθοδίου καί ὡς εὔτακτοι καί εὐπειθεῖς πολῖται τῆς Χώρας ταύτης, ὑπό τήν προστασίαν καί τήν βοήθειαν τῶν ἐντιμοτάτων ἀρχόντων αὐτῆς, οἱ ὁποῖοι ἔχουν ἀποδείξει ὅτι γνωρίζουν νά σέβωνται καί νά τιμοῦν τήν χριστιανικήν πίστιν καί ταυτότητα, τήν ὁποίαν παρέλαβεν ὁ Μοραβικός λαός ἐκ Κωνσταντινουπόλεως, καθώς καί τούς πνευματικούς ἡγέτας τοῦ χριστιανικοῦ ποιμνίου. Ἐκφράζομεν, ὅθεν, τήν Πατριαρχικήν ἡμῶν ἐκτίμησιν καί εὐαρέσκειαν καί τάς ἐν Κυρίῳ εὐχάς διά τήν προσωπικήν καί ἐθνικήν εὐημερίαν τοῦ Ἐξοχωτάτου Προέδρου τῆς Δημοκρατίας τῆς Χώρας καί σύμπαντος τοῦ φιλοτίμου καί ἀγαπητοῦ ἡμῖν Τσεχικοῦ Λαοῦ. 

Ἀδελφοί καί Φίλοι ἐν Χριστῷ, 

Γνωρίζομεν ἀσφαλῶς οἱ πάντες ὅτι ἡ καθ᾿ ἡμᾶς Μήτηρ Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως δέν προσέλαβεν ἀφ᾿ ἑαυτῆς τήν ο ἰ κ ο υ μ ε ν ι κ ό τ η τ α , ἀλλά τήν καθιέρωσεν ἡ ἀθόρυβος καί ἀποτελεσματική διακονία καί προσφορά αὐτῆς ἀνά τούς αἰῶνας, ἡ ὁποία ἐσφραγίσθη δι᾿ ἀποφάσεων καί ἱερῶν Κανόνων Οἰκουμενικῶν καί Τοπικῶν Συνόδων. Καί βεβαίως ἡ οἰκουμενικότης τοῦ Ἀποστολικοῦ Θρόνου τῆς Κωνσταντινουπόλεως δέν ἔχει γεωγραφικάς ἤ κοσμικάς διαστάσεις. Ἡ Ἐκκλησία, ἄλλωστε, δέν ἔχει τοπικῶς οἰκουμενικάς διαστάσεις, δέν δημιουργεῖ ἀποικίας καί μέσα παγκοσμίου ἐπιβολῆς, ἀλλά ἐγκλείει καί συσσωματώνει φυσικῶς ὅποιον καταφεύγει εἰς τούς κόλπους της, ἀνεξαρτήτως τῶν ἐθνικῶν, γλωσσικῶν καί κοινωνικῶν του καταβολῶν. 

Διό καί τό παγκόσμιον ἔργον τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως διακρίνεται ἰδιαιτέρως διά τόν σεβασμόν τῶν τοπικῶν παραδόσεων, τῆς γλώσσης, τῶν ἐθίμων καί τοῦ πολιτισμοῦ, στοιχεῖα τά ὁποῖα κατ᾿ οὐδένα τρόπον διενοήθη ποτέ νά ἀλλοιώσῃ, ἐπιδεικνύουσα ἀλλοίαν τοῦ χριστοειδοῦς ἤθους αὐτῆς κρατικήν καί ἡγεμονικήν δεσποτείαν. 

Οἱ ἄξιοι ἐκπρόσωποι τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν δύο ἡρωϊκοί Θεσσαλονικεῖς ἀδελφοί ὄχι μόνον δέν διενοήθησαν νά ἀλλοιώσουν τήν γλῶσσαν καί τήν ταυτότητα τοῦ λαοῦ, εἰς τόν ὁποῖον ἀπεστάλησαν, καί νά τόν ἀφομοιώσουν γλωσσικῶς καί πολιτισμικῶς, ἀλλ᾿ ἀντιθέτως ἐμόχθησαν πολύ διά νά μάθουν οἱ ἴδιοι τήν γλῶσσαν του, νά δημιουργήσουν ἐξ ἀρχῆς ἀλφάβητον καί γραπτήν παράδοσιν καί νά μεταγλωττίσουν εἰς αὐτήν τά κυριώτερα βιβλία, ἀπαραίτητα διά τόν εὐαγγελισμόν καί τήν κατήχησιν αὐτοῦ. Αὐτό εἶναι, λοιπόν, τό φ ρ ό ν η μ α καί τό ἦ θ ο ς τῆς Ἐκκλησίας, τήν ὁποίαν ἐκπροσωποῦμεν σήμερον, καί τό ὁποῖον μεταφέρομεν καί πρός σᾶς, ἀδελφοί, καί ὑποδεικνύομεν διά π α ρ α δ ε ί γ μ α τ ο ς συνεπείας τό δέον ὅσον ἀφορᾷ εἰς τήν χριστιανικήν μαρτυρίαν καί τήν ἀποστολήν, ὅλων μας καί ἐδῶ εἰς τήν Τσεχίαν, μάλιστα ὑμῶν τῶν ἐκπροσώπων τῶν διαφόρων Ἐκκλησιῶν καί Ὁμολογιῶν.

Συνεπῶς, οἱ ἀδελφοί Κύριλλος καί Μεθόδιος εἶναι κατ᾿ ἐξοχήν ο ἰ κ ο υ μ ε ν ι κ ο ί Ἅγιοι καί ὑποδεικνύουν ἡμῖν τήν ὁ δ ό ν. Ὁ βίος καί τό ἔργον των συνέχουν καί ἑνοποιοῦν τούς σλαβικούς λαούς, ἀλλά συγχρόνως καί τούς χριστιανικούς, διότι ἀνήκουν εἰς ἅπασαν τήν οἰκουμένην, ὅτι τοῦ Κυρίου ἡ γῆ καί τό πλήρωμα αὐτῆς. Τοιουτοτρόπως πραγματοῦται ἡ μεγάλη ἀ λ ή θ ε ι α, ὅτι ὁ Χριστιανισμός συνδέει, ὑπέρ τά φυλετικά καί γλωσσικά ὅρια, τάς καρδίας καί τά πνεύματα τῶν ἀνθρώπων, ἐπιτυγχάνων τήν ἀδελφωσύνην αὐτῶν ἐν τῷ εὐαγγελίῳ τοῦ Χριστοῦ.
Ἀδελφοί καί Φίλοι ἐν Χριστῷ, 

Ὑπό τό πνεῦμα τοῦτο κατεχομένη ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως χαίρει εἰλικρινῶς διαπιστοῦσα τήν ὁλονέν αὔξουσαν παγκόσμιον ἐκτίμησιν καί ἀναγνώρισιν τοῦ ἔργου αὐτῆς, τοῦ διά τῶν δύο Ἰσαποστόλων ἐπιτελεσθέντος καί εἰς τόν εὐρύτερον τοῦτον χῶρον, καί μετά πολλῆς τῆς συγκινήσεως προσπαθεῖ νά ἀνταποκρίνεται, παρά τάς ἐναλλαγάς τῶν καιρῶν καί τῶν περιστάσεων, εἰς τήν πανταχόθεν τῆς οἰκουμένης παρακλητικήν φωνήν "διαβάς βοήθησον ἡμῖν"(πρβλ. Πράξ. ις΄ 10). Γνωρίζομεν οἱ πάντες, ὅτι ὡς πρόσωπα λαμβάνομεν τήν ἀξίαν ἐκ τῶν θεσμῶν, τούς ὁποίους ἐλεηθέντες παρά Θεοῦ ἐκλήθημεν νά διακονήσωμεν. Γνωρίζετε ἀκόμη καί σεῖς ὅτι ὡς Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἀντιμετωπίζομεν δυσκόλους συνθήκας ὑπό τῶν ὁποίων ἀναιτίως ἐμποδιζόμεθα, μή δυνάμενοι νά ἐπιτελέσωμεν ὅσα ὀφείλομεν καί θά ἠθέλομεν ἀσφαλῶς. Χαιρόμεθα, λοιπόν, ὅτι ἔχομεν πάντας ὑμᾶς τούς ἐν Τσεχίᾳ ἀδελφούς συνοδοιπόρους εἰς τόν ἀγῶνα διά τήν ἐπικράτησιν τῆς εἰρήνης εἰς τόν ταλαίπωρον κόσμον μας, διά τόν διάλογον μεταξύ τῶν Χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν, ἀλλά καί μεταξύ ἐκπροσώπων τῶν διαφόρων θρησκειῶν, διά τήν συνδιαλλαγήν, τήν ἀνοχήν καί τήν ἐμπιστοσύνην μεταξύ τῶν λαῶν, καί ἡ ὠφέλεια ἡ ὁποία προκύπτει ἐκ τῆς συνοδοιπορίας ταύτης ἀσφαλῶς καί εἶναι κοινός κ α ρ π ό ς δι᾿ ὁλόκληρον τήν οἰκουμένην. 

Τά πρόσφατα γεγονότα εἰς τήν περιοχήν τῆς Μέσης Ἀνατολῆς, καί εἰδικῶς εἰς τήν Συρίαν, εἰς τόν χῶρον τῆς δικαιοδοσίας τοῦ πρεσβυγενοῦς Πατριαρχείου τῆς Ἀντιοχείας, αἱ ἀπαγωγαί ἐκκλησιαστικῶν λειτουργῶν, καί μάλιστα ἀνωτάτων ἱεραρχικῶς, αἱ διώξεις τοῦ χριστιανικοῦ στοιχείου, ἡ ἐγκατάλειψις τῶν παναρχαίων πατρογονικῶν ἑστιῶν αὐτοῦ, οἱ φόνοι καί τά μαρτύρια, γνωστά καί ἄγνωστα, ἡ ταλαιπωρία καί ἡ ἐξαθλίωσις καί ἡ πτωχεία, πρέπει νά μᾶς δώσουν τό δίδαγμα ὅτι αἱ προσπάθειαί μας δέον νά ἐνταθοῦν. "Οἱ καιροί οὐ μενετοί". Δέν ὑπάρχουν περιθώρια διά τριβάς καί προβλήματα μεταξύ τῶν Χριστιανῶν. Ἀπαιτεῖται ἡ ἕνωσις τῶν δυνάμεων ὅλων μας, διά νά συμβάλλωμεν τό ἐφ᾿ ἡμῖν ἕκαστος καί ἑκάστη Ἐκκλησία εἰς τήν ἐ π ι κ ρ ά τ η σ ι ν εἰς τόν κόσμον τοῦ πνεύματος τῶν δύο Ἰσαποστόλων Κυρίλλου καί Μεθοδίου, τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τοῦ πνεύματος τῆς ζωῆς, δηλαδή τῆς ἀνοχῆς, τῆς συμφιλιώσεως, τῆς ἀποδοχῆς τοῦ ἑτέρου, τῆς εἰρηνικῆς ἐπιλύσεως τῶν διαφορῶν, καί μάλιστα τῆς ἀποδοχῆς τοῦ δ ι α φ έ ρ ο ν τ ο ς, τῆς ἀγάπης, ἡ ὁποία κατά τόν Ἀπόστολον Παῦλον "πάντα στέγει, [...] πάντα ὑπομένει" καί ἡ ὁποία "οὐδέποτε ἐκπίπτει" (Α΄ Κορ. ιγ΄ 7-8), καί ἡ ὁποία ἐν τέλει εἶναι ἡ μόνη ἡ ὁποία σώζει.

Κατακλείοντες τόν λόγον, εὐχαριστοῦμεν καί πάλιν διά τήν συνάντησιν μαζί σας, τῶν ἀγαπητῶν ἐκπροσώπων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Συμβουλίου τῶν Ἐκκλησιῶν τῆς Τσεχίας, καί δεόμεθα τοῦ Ἀναστάντος Κυρίου, τοῦ Ἄρχοντος τῆς Εἰρήνης, τόν Ὁποῖον ὅλοι μας "οὐ βλεφάροις ἰδόντες, ἀλλά καρδίας πόθῳ πεπιστευκότες", καίτοι παρόντα καί ὁμιλοῦντα καί ὑποδεικνύοντα τῶν θυρῶν κεκλεισμένων τῶν καρδιῶν μας τό δ έ ο ν καί π ρ έ π ο ν, νά εὐλογῇ τό ἔργον ἑκάστου ἐξ ὑμῶν καί σύμπαντα τόν ἀγαπητόν καί φιλοπρόοδον Τσεχικόν Λαόν, τῆς πλουσίας φιλοξενίας καί ἀγάπης τοῦ ὁποίου ἀπολαμβάνομεν, ἵνα καί δι᾿ ὁρατῶν καί δι᾿ ἀοράτων, καί διά τῆς ταπεινῆς ἡμῶν διακονίας δοξάζηται τό Πανάγιον Ὄνομα τοῦ Τριαδικοῦ ἡμῶν Θεοῦ, τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν.