Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ

Το φετινό ημερολόγιο, το οποίο εκδίδουν από κοινού η Κοινότητα Μεγάλου Ρεύματος Βοσπόρου με την εν Αθήναις Αδελφότητα Κωνσταντινουπολιτών Μεγάλου Ρεύματος Βοσπόρου «Ο Ταξιάρχης», αποτελεί συνέχεια του περσινού ημερολογίου με τίτλο «Τριάντα Δάσκαλοι» που υπηρέτησαν την ομογενειακή Παιδεία.

Του Συμεών Σολταρίδη

Το χωριό μου, το Μέγα Ρεύμα στον Βόσπορο, αναφέρεται σε πολλούς ιστορικούς. Από τον Στράβωνα και Πολύβιο που το αναφέρουν ως «Εστίαι», αφού ενώνει τον Πόντο με την Προποντίδα, από τον Σωζόμενο που το αναφέρει ως «Μιχαήλιον» , από το Ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, από τον Φραντζή ως «Ασώματος» ή «Ασωμάτου κώμη» ή «χώρα των Ασωμάτων». Τέλος όπως αναφέρει στο πόνημα του ο Μητροπολίτης Ηλιουπόλεως Γεννάδιος σχετικά με την ιστορία του οικισμού επισημαίνει ότι στον μικρό Κώδικα αναφέρεται ως «Μέγα Ρεύμα» από το ισχυρό θαλάσσιο ρεύμα που οδηγούσε από το ακρωτήρι του χωριού στο Βανίκιοϊ , στην Ασιατική πλευρά του Βοσπόρου. Τέλος από την εποχή του Μωάμεθ του Β΄1468 έφθασαν αιχμάλωτοι Αλβανοί και εγκαταστάθηκαν στον οικισμό του «Αρναβούτκιοϊ» (Arnavutkoy) όπως φαίνεται σε έγγραφο του Σελήμ του Β΄ και έχει την ημερομηνία 1568. 

Δυναμική και πληθυσμιακά ισχυρή η κοινότητα η οποία είχε φθάσει περίπου τις 7.000 άτομα, οι κάτοικοί της ασχολούνταν σαν υπάλληλοι, έμποροι και επιχειρηματίες που μετέβαιναν στην Πόλη και είχαν τα καταστήματά τους, με τοπικό εμπόριο και τέχνη, με την αγροτική ζωή λόγω των υψωμάτων και ασχολούνταν με την φράουλα, τους αμπελώνες και αλιείς μιας και οι ψαράδες με τα καϊκια τους στον οικισμό ήταν γνωστοί σε όλο τον Βόσπορο. 

Σε όλο το Ρωμαίικο οι κοινότητες συναγωνίζονταν στην προσφορά στην κοινότητα, αλλά και σε άλλους οικισμούς, στην τήρηση των εκκλησιαστικών και πολιτιστικών ηθών και εθίμων και κυρίως της παιδείας. Είναι γνωστό εξάλλου ότι οι τρεις πυλώνες εκκλησία, παιδεία και πολιτισμός, αποτελούν την βάση της διαμόρφωσης των Ρωμιών στην Πόλη,  όταν οι κυρίαρχες δυνάμεις και εξουσίες αγωνίζονται προς άλλες κατευθύνσεις. 

Το «Μιχαήλιον» λοιπόν ή «Μέγα Ρεύμα» είχε ανεπτυγμένο το θρησκευτικό αίσθημα και αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι εκτός του κεντρικού Ναού των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, είχε μεγάλο Νεκροταφειακό Ναό με ιδιόκτητο μεγάλο νεκροταφείο και τουλάχιστο δέκα Αγιάσματα, όπως αναφέρει στην μελέτη του ο καθηγητής μου στην Θεολογική Σχολή, Βασίλης Σταυρίδης, σχετικά με τον οικισμό μας. 

Οι κάτοικοι τηρούσαν και συμμετείχαν στις θρησκευτικές Ακολουθίες, στα ήθη και έθιμα, και πιστοί στις εκκλησιαστικές παραδόσεις ήταν πάντοτε μπροστάρηδες στα κελεύσματα των κληρικών.

Γνωρίζοντας ότι η παιδεία και η παρεχόμενη μόρφωση θα στήριζε το Ρωμαίικο, ίδρυσαν οι κάτοικοι της το 1752 τα πρώτα επίσημα σχολεία ή και κατηχητικά, αν και οι ιστορικές πηγές αφήνουν να εννοηθεί ότι μάλλον και στην προ του 1752 εποχή υπήρχαν κυρίως καλύβες στον αυλόγυρο του Ναού που παρείχαν παιδεία. Από τις αρχές του 20ου αιώνα, το 1902 εμφανίζεται η Αστική Σχολή Μεγάλου Ρεύματος. Το 1912 όπως αναφέρει ο Βασίλης Σταυρίδης «υπήρξε μελέτη του καταστατικού των Ρωμαίικων σχολείων του Μεγάλου Ρεύματος» κάτι που ενδυναμώνει την άποψη ότι στην κοινότητα υπήρχαν και άλλα σχολεία. 

Σε αυτά τα σχολεία διδάσκονταν τα Ελληνικά, τα Τουρκικά, τα Θρησκευτικά και τα εγκύκλια γράμματα με αποτέλεσμα το Μέγα Ρεύμα να συγκαταλέγεται στις ισχυρές παιδευτικές κοινότητες. Τέλος η κοινότητα ασχολήθηκε με τον πολιτισμό. Από τις αρχές του 20ου αιώνα όταν είχε ιδρύσει τον αθλητικό σύλλογο «Άρης» είχε παρουσιάσει σε παγκόσμιο επίπεδο τον Ολυμπιονίκη Μιχάλη Δώριζα. Έκτοτε το Μέγα Ρεύμα παρουσιάζει έντονη κινητικότητα στον αθλητισμό. Το 1949 ιδρύουν οι κάτοικοι τον «Μορφωτικό Σύλλογο Μεγάλου Ρεύματος» και δραστηριοποιούν τα 4 τμήματα α) μουσικοχορευτικό, β) αθλητικό, γ) μορφωτικό και δ) θεατρικό. Οργανώνουν μουσικοχορευτικές βραδιές, πνευματικές βραδιές, βιβλιοθήκες, μαθήματα τα καλοκαίρια, συναντήσεις με σκάκι και ντάμα, ομάδες ποδοσφαίρου, ομάδες πίνγκ πόνγκ με συναντήσεις επίσημες, με θέατρα που ανέβαιναν επί σκηνής και επισκέπτονταν όλες τις κοινότητες της Πόλης, με μουσικοχορευτικές βραδιές. Έτσι φθάσαμε μέχρι των ημερών μας με την σημερινή εφοροεπιτροπή της κοινότητας που γνωρίζει τι ιστορία κουβαλά και ασχολείται αν και λίγοι με τόσα πολλά, από κοινοτικά, βακουφικά, εκκλησιαστικά μέχρι πολιτιστικά όχι μόνο για τα ελάχιστα παιδιά του οικισμού, αλλά για όλα τα Ρωμιόπαιδα, Μεγαρευμιώτες όπου γης. Και κάθε χρόνο «ανανεώνει το ρεπερτόριο» της.

Είναι έντιμα παιδιά που σαν μια γροθιά δημιουργούν. Εκτός την ομορφιά, μετά τον σχετική ανακαίνιση του κεντρικού Ναού και των Αγιασμάτων, μετά την καθημερινή μέριμνα για φαγητό χωρίς διακρίσεις, μας εξέπληξαν φέτος με το εορταστικό τριήμερο διαδικτυακά όπου είδαμε παιδιά να χαίρονται με τα Κάλαντα, τα Χριστουγεννιάτικα τραγούδια, με τις ευχές όλων και κυρίως του πνευματικού τους πατέρα Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου που στηρίζει κάθε Ρωμαίικη δραστηριότητα. Αλλά και μεγάλα παιδιά, που νοερά βρίσκονταν στην γενέτειρα τους και ζούσαν τις αναμνήσεις των παιδικών τους χρόνων. 

Είναι άξιοι λοιπόν συνεχιστές. Βαριά παρακαταθήκη έχουν. Η κληρονομιά τους βαρύνει. Αλλά τα καταφέρνουν σαν συνεχιστές και εκφραστές της «μητέρας» αδελφότητας που συμπαραστέκεται και την «κόρη» αδελφότητα της Αθήνας και όταν το επέτρεπαν οι καταστάσεις επισκέπτονταν «η κόρη την μάνα» και ζούσαν κάποιες μέρες όπως τα παλιά. 

Είναι λοιπόν άξιοι συγχαρητηρίων όλα τα παιδιά που με τον πρόεδρο τους Γιώργο Παπαλιάρη μοχθούν για την κοινότητα. Όπως μοχθούν και στην Αθήνα. Όμως οι ολίγοι. Αν και πολλοί είναι αυτοί που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν, παντρεύτηκαν στο χωριό, αλλά δεν ενδιαφέρονται πλέον για αυτό. Φυσικά η ζωή μας δεν είναι σαν της Πόλης μιας και έχει άλλες υποχρεώσεις. Δεν είναι όμως δικαιολογία για να ξεχαστεί μια κοινότητα ιστορική, ζώσα και δημιουργική.