ΝΟΥΘΕΤΗΡΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΧΕΙΡΟΤΟΝΗΘΕΝΤΑΣ ΤΗΝ 25η ΜΑΡΤΙΟΥ 2021

Φωτογραφία: Νίκος Μαγγίνας

Λόγος Νουθετήριος 

της Α.Θ. Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου 

κατά τας χειροτονίας εις Επίσκοπον του Μητροπολίτου Προύσης κ. Ιωακείμ 

και εις πρεσβύτερον του Διακόνου κ. Γρηγορίου, Αρχιγραμματέως της Αγίας και Ιεράς Συνόδου 

(Φανάριον, 25 Μαρτίου 2021) 

Θεοφιλέστατε ἐψηφισμένε Μητροπολῖτα Προύσης κ. Ἰωακείμ, 

Ἡ καθ᾽ ἡμᾶς Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία, μετά τήν «καθάπερ φερομένης βιαίας πνοῆς» ἔκρηξιν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τό ὁποῖον σέ ἐξέλεξε παμφηφεί Μητροπολίτην τῆς Ἁγιωτάτης Μητροπόλεως Προύσης, ἑορτάζει σήμερον διπλῆν ἑορτήν: ἀφ᾽ ἑνός μέν τόν Εὐαγγελισμόν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ὅστις ἀποτελεῖ τήν ἀρχήν τῶν ἑορτῶν, ἐφ᾽ ὅσον ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου ἄρχεται ἀπό τῆς σαρκώσεως τοῦ Κυρίου. «Ἀρχή τῶν θείων ἑορτῶν τε καί πανηγύρεων ἡ τοῦ Εὐαγγελίου ἀγγελία πρός τήν παρθένον καί μητέρα τοῦ Λόγου τῆς τοῦ ἀγγέλου φωνῆς»[1], γράφει χαρακτηριστικῶς ὁ Μιχαήλ Ψελλός καί συμπληροῖ ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας Κρήτης διερμηνεύων: τό ὅτι ὁ Θεός προσέλαβε «τό ἡμέτερον φύραμα» συνιστᾶ τήν αἰτίαν «τῆς ἡμετέρας χαρᾶς καί εὐφροσύνης» κατά τήν σημερινήν ἡμέραν[2]‧ ἀφ᾽ ἑτέρου, ἑορτάζομεν «Πεντηκοστήν, καί πνεύματος ἐπιδημίαν καί προθεσμίαν ἐπαγγελίας καί ἐλπίδος συμπλήρωσιν» [3]. Μετέχοντες οἱ τιμιώτατοι συλλειτουργοῦντες ἡμῖν ἅγιοι Ἀρχιερεῖς, οἱ λοιποί ἀδελφοί Ἱεράρχαι, ὁ κλῆρος καί ὁ εὐσεβής λαός εἰς τήν ἀρχιερατικήν σου χειροτονίαν, συνεορτάζομεν τήν κάθοδον τοῦ Παναγίου Πνεύματος καί τιμῶμεν «τήν μεθέορτον καί τελευταίαν ἑορτήν»[4], ὅπως καί πάλιν μετ᾽ ἐμφάσεως δηλοῖ ἡ σοφία τοῦ ὑμνογράφου. Πανηγυρίζομεν, λοιπόν, σήμερον ἀπό κοινοῦ Εὐαγγελισμόν καί Πεντηκοστήν, τήν πρώτην καί τήν τελευταίαν ἑορτήν, ὑμνολογοῦντες ἐδῶ, εἰς τό σεπτόν τῆς Ὀρθοδοξίας Κέντρον, ἀπό κοινοῦ, τά ἀνερμήνευτα τῆς Συλλήψεως καί τά παράδοξα τῆς Πεντηκοστῆς. Δόξα τῷ Πατρί καί τῷ Υἱῷ καί τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι! 

Ἠλεήθης, Θεοφιλέστατε ἀδελφέ καί τέκνον ἐν Κυρίῳ, νά ἐκλεγῇς εἰς μίαν ἱστορικήν Μητρόπολιν, ἡ ἕδρα τῆς ὁποίας ἱδρύθη ὑπό τοῦ βασιλέως τῆς Βιθυνίας Προυσίου εἰς τάς ὑπωρείας τοῦ Ὀλύμπου τῆς Μυσίας. Ἡ θεόσωστος ἐπαρχία σου ἤκμασε μετά τήν διάδοσιν τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἕδρασαν δέ ἐν αὐτῇ σημαντικαί θεολογικαί μορφαί προκατόχων σου ἐπισκόπων, ὡς αὐταί τοῦ Ἁγίου Πατρικίου καί τοῦ Ἁγίου Τιμοθέου, καί ἀνεπτύχθη ἀξιόλογος μοναστική παρουσία εἰς τάς μονάς τῆς ἐπαρχίας σου, κυρίως εἰς τάς παρυφάς τοῦ Ὀλύμπου. Κατά τήν βυζαντινήν περίοδον ἡ Προῦσα ἀναφέρεται εἰς τόν «Συνέκδημον τοῦ Ἱεροκλέους» (6ος αἰών) ἐνάτη μεταξύ τῶν δεκαέξ πόλεων τῆς Ἐπαρχίας τῆς Πρώτης Ποντικῆς. Ἔνια τῶν χωρίων τῆς περιπύστου Μητροπόλεώς σου: τό Δεμιρδέσι (Demirtaş), τό Παλλαδάρι (Gündoğdu), ὁ Πλατύαινος (Yüneseli), τό Κελεσέν (Ismetiye), τά Μουδανιά (Mudanya), τό Σουσουρλούκ (Kale Mh.), ἡ Συγή (Kumyaka), ἡ Τρίγλια (Zeytinbaği), οἱ Ἐλεγοί (Kurşunlu) καί ἡ Μεσαίπολη (Aydınpınar) ἀποτελοῦν τούς πολυτίμους λίθους, τούς κοσμοῦντας τό ἀρχιερατικόν στέμμα τοῦ ἑκάστοτε Μητροπολίτου Προύσης. Σήμερον, βεβαίως, ὁμοῦ μετά τοῦ ὀλιγίστου ποιμνίου σου, σώζονται μόνον δύο ἱστορικοί ναοί, ὁ τῶν Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν Συγῆς καί ὁ τῆς Παντοβασιλίσσης Τριγλίας, τούς ὁποίους ἡ θυσιαστική μέριμνα καί ἡ ποιμαντική φροντίς τοῦ ἀμέσου προκατόχου σου, Ἱερωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀμερικῆς Ἐλπιδοφόρου, ἐκλεκτοῦ καί φιλτάτου ἀδελφοῦ, ἐξησφάλισεν εἰς τήν Ἱεράν Μητρόπολιν. Καί ἐσύ καλεῖσαι σήμερον, ὡς ποιμενάρχης πλέον αὐτῆς, νά χωρήσῃς εἰς τήν ἀποκατάστασιν τῶν ἐν λόγῳ ἱερῶν ναῶν, διά νά ἐπανέλθουν καί πάλιν εἰς τό ἀρχαῖον αὐτῶν κάλλος, νά καταστοῦν δηλαδή τόποι λατρείας καί ἁγιασμοῦ τῶν πιστῶν. 

Εἶναι γεγονός ὅτι ἐντός τῶν διαμορφωθεισῶν ἐν τῇ συγχρόνῳ ἱστορίᾳ συνθηκῶν, ὑπάρχει ὡς δύναμις ζωῆς ἡ Θεία Λειτουργία, ὑπάρχει ἡ Μεγάλη Ἑβδομάς μετά τῶν πολλῶν μικρασιατικῶν παραδόσεων, ὑπάρχουν οἱ Ἅγιοι καί ὁ Χριστός, οἱ ὁποῖοι ὁδηγοῦν ὅλον τόν πιστόν λαόν διά τοῦ πάθους εἰς τό γεγονός τῆς Ἀναστάσεως. Ἡ Ἐκκλησία διά τῆς Θείας Λειτουργίας συνεχῶς μᾶς ὑπομιμνήσκει τήν αἰωνιότητα, ἡ Ἁγία Γραφή, ὅλη, διαπνέεται ἐπίσης ὑπό τοῦ πνεύματος τῆς αἰωνιότητος, ἕκαστος δέ Ἀρχιερεύς προσφέρει τό σῶμα καί τό αἶμα τοῦ Χριστοῦ “εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί εἰς ζωήν αἰώνιον”. Ἁγιασμός τῶν πιστῶν, κατ᾽ οὐσίαν, σημαίνει εἴσοδον εἰς τήν αἰώνιον Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. Διό, οἱ δύο ἱεροί ναοί τῆς ἐπαρχίας σου, ἀλλά καί ἡ Θεία Λειτουργία, ἡ τελουμένη πλέον ἐν αὐτῇ καθ᾽ ἕκαστον Σάββατον, συνιστοῦν τήν ἀπαρχήν τῆς πνευματικῆς ἀνακαινίσεως τῆς θεοσώστου Μητροπόλεώς σου καί τῆς μυήσεως τῶν πιστῶν εἰς τό μυστήριον τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή εἰς τήν αἰωνιότητα, εἰς τήν μέλλουσαν πόλιν, εἰς τήν ὁποίαν οἱ χριστιανοί προσδοκοῦν νά κατοικήσουν αἰωνίως. 

Ἀναλαμβάνεις τήν ἐν Προύσῃ Ἐκκλησίαν ἐν ἡμέραις, μικρᾶς μέν πλήν σταθηρᾶς, ἀναγεννήσεως καί ἀνασυγκροτήσεως αὐτῆς, χάρις εἰς τό στοργικόν ἐνδιαφέρον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου διά τούς ἐκεῖ Ὀρθοδόξους, ὄχι μόνον τούς Ἕλληνας, ἀλλά καί ἐκείνους ἄλλης ἐθνικῆς προελεύσεως καί διαφορετικῶν πολιτισμικῶν καταβολῶν. Ἐπιτυχία τῆς ἀρχιερατικῆς σου πορείας θά εἶναι τό νά ἐπαυξήσῃς τήν ἁγιαστικήν δύναμιν τῆς Θείας Λειτουργίας καί τῶν λοιπῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἐπιτυχία διά σέ θά εἶναι τό νά καταστῇ ἡ ἀρχιερωσύνη σου, ὄχι ἁπλῶς μία κοσμική προαγωγή καί μία ἀφορμή κτήσεως δυνάμεως καί δόξης, ἀλλά μέσον μεταβάσεως εἰς τήν αἰωνιότητα καί τρόπος διά νά κατακτήσῃς δι᾽ αὐτῆς ὄχι τά πρόσκαιρα καί φθαρτά, ἀλλά τά αἰώνια καί ἄφθαρτα, τά ὁποῖα καλεῖσαι νά προσφέρῃς εἰς τόν λαόν τοῦ Θεοῦ διά τήν σωτηρίαν αὐτοῦ. 

Ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία, τῇ εἰσηγήσει καί προβολῇ τῆς ἡμῶν Μετριότητος, σέ ἐξέλεξε Μητροπολίτην εἰς ἐπιβράβευσιν τῶν κόπων σου, τῆς ἐργατικότητός σου, τῆς ἀφοσιώσεώς σου εἴς τε τόν Πατριάρχην καί εἰς τά ἱερά συμφέροντα τοῦ σεπτοῦ Κέντρου, ἀλλά καί τῆς εὐλογημένης, ταπεινῆς καί ἀθορύβου διακονίας σου εἰς πολλάς θέσεις τῆς Πατριαρχικῆς Αὐλῆς κατά τά δέκα καί ἐννέα ἔτη τῆς παραμονῆς σου ἐνθάδε, κυρίως δέ εἰς τήν νευραλγικήν θέσιν τοῦ Ἀρχιγραμματέως. Εἶναι κοινῶς ἀποδεκτόν ὅτι διηκόνησες μετά προθυμίας, πιστότητος, ἐργατικότητος καὶ ἀποδοτικό-τητος εἰς τήν κλῆσιν σου ὡς Ἀρχιγραμματέως τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου, θέσις, ἥτις ἀπαιτεῖ μόρφωσιν, συνέπειαν, μνήμην, κόπον καί ἀφοσίωσιν. Ἀπέδειξες διά τῆς ἐργασίας σου καί τῆς καλῆς καί εὐγενεστάτης συμπεριφορᾶς σου ὅτι διαθέτεις ὅλα αὐτά τά τάλαντα, διό καί ἐκέρδισες τήν ἐμπιστοσύνην τοῦ Πατριάρχου σου καί τήν ἐκτίμησιν τῶν ἑκάστοτε μελῶν τοῦ ἱεροῦ Βουλευτηρίου τῆς ἡμετέρας Ἐκκλησίας. 

Προτρεπόμεθά σε πατρικῶς ὅπως παραμείνῃς συνετός καί εὐγενής. Νά συνεχίσῃς μετά τῆς αὐτῆς προθυμίας καί διαθέσεως νά διακονῇς τούς ἀδελφούς σου, νά προσφέρῃς καί νά σπεύδῃς πρός ἀνάπαυσιν τοῦ πλησίον σου‧ νά γίνεσαι συνεχῶς χρήσιμος καί νά παρέχῃς χαράν, ὡς ἄχρι τῆς σήμερον μετά φρονήματος ταπεινοῦ ἔπραττες, ὤν πάντοτε ἐν ἐγρηγόρσει καί ἑτοιμότητι, διά τήν ἐξυπηρέτησιν τῶν Ἱεραρχῶν ἡμῶν καί τῶν κληρικῶν τῆς Πατριαρχικῆς Αὐλῆς. 

Τήν θέσιν σου εἰς τήν Ἀρχιγραμματείαν λαμβάνει εἷς νέος καί ἄξιος κληρικός τῆς ἀδελφότητος, ὁ μέχρι τοῦδε συνεργάτης σου καί ὑπογραμματεύς, ὁ διάκονος Γρηγόριος, ὁ ὁποῖος χειροτονεῖται σήμερον εἰς τόν βαθμόν τοῦ πρεσβυτέρου «χαίρων τῆς χαρᾶς, συνευωχούμενος τῇ αἰτίᾳ τῆς τε χειροτονίας καί τῆς τῆς Θεοτόκου ἑορτῆς, χαριστηρίους τῇ Παναγίᾳ ὕμνους ἐπᾴδων, ἐπιθαλάμιον τήν εὐφροσύνην κροτῶν καί νυμφικήν τήν εὐφημίαν πλέκων», κατά παραβολήν τῆς γραφίδος τοῦ λογίου μοναχοῦ Ἰακώβου [5].

Φωτογραφία: Νίκος Μαγγίνας

Σύ, κατά πνεῦμα υἱέ Γρηγόριε, κατά φυσικήν διαδοχήν καλεῖσαι νά διακονήσῃς τό Ἱερόν Βουλευτήριον τῆς Ἐκκλησίας, ὡς ὁ νέος Ἀρχιγραμματεύς αὐτοῦ. Ὁ Πατριάρχης καί ἡ Ἐκκλησία σέ καλοῦν ἀπό τῆς σήμερον νά ἀφιερώσῃς ὅλας σου τάς δυνάμεις εἰς τήν νέαν αὐτήν διακονίαν καί νά ἐργασθῇς θυσιαστικῶς καί ἀνιδιοτελῶς. Ἀγάπησε τήν ἐργασίαν καί μή μένῃς στάσιμος. Ὁ πιστός, ἐξ ἄλλου, ὁ κάθε πιστός, εἶναι πάντοτε ἐν κινήσει, καί πάντα τολμᾷ, ἀκόμη καί ἄν ὑπάρχῃ τό ἐνδεχόμενον τοῦ λάθους. Νά γνωρίζῃς ὅτι ὁ ἄνθρωπος ὁ θεωρῶν ὅτι δέν σφάλλει καί δέν ἀποτυγχάνει, δέν εὑρίσκει θέσιν εἰς τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν. Καί τοῦτο, διότι συμβιβάζεται, ἀσχολούμενος μόνον μεθ᾽ ὅσων εἶναι βέβαια, εὔκολα καί δεδοκιμασμένα. Ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι ὁ χῶρος τῶν τολμώντων διά τό καινόν, τό εὔμορφον, τό ἐπαναστατικόν, δι᾽ αὐτό τό ὁποῖον τελικῶς ὁδηγεῖ εἰς τήν χαράν τῆς ἐκπλήξεως καί εἰς τήν ἔκπληξιν τοῦ θαύματος. Πρόσεχε, λοιπόν, μήπως, κατά τόν καιρόν τῆς διακονίας σου εἰς τά ἱερά Σέκρετα, εὑρεθῇς ἀργός, ἀδρανής καί ἀνέραστος, δίχως πάθος καί ὄρεξιν πρός τάς πολλάς ὑποχρεώσεις τοῦ Συνοδικοῦ Γραφείου. Νά προχωρῇς καί νά ἐργάζεσαι ἡμέραν καθ᾽ ἡμέραν μετά δέους καί ὑπομονῆς, ἐντός τοῦ κλίματος τῆς θείας στοργῆς, διά νά ἀντιληφθῇς, ὄχι ἀμυνόμενος οὔτε ἐπιτιθέμενος, ἀλλά προσφέρων ἑαυτόν, ὅτι τελικῶς ἡ δημιουργία καί ὁ καρπός τῆς διακονίας σου θά καταστοῦν ζωογόνοι διά τήν Μεγάλην Ἐκκλησίαν, μόνον ὅταν συνοδεύωνται ὑπό τῆς θυσιαστικῆς ἀγάπης πρός τόν Θεόν καί τόν πλησίον. 

Ὁ Θεός σέ ἐκόσμησε μέ πολλά χαρίσματα. Πρωτίστως καί κυρίως διακρίνεσαι διά τό ἀνεπιτήδευτον ἀλλά καί ζωηρόν καί θεολογικῶς κατωχυρωμένον ἐνδιαφέρον σου περί τά προνόμια καί τά δίκαια τῆς Μητρός Ἐκκλησίας. Αἱ σπουδαί σου εἰς τήν Νομικήν Σχολήν καί ἡ προσωπική σου μελέτη εἰς τό Κανονικόν Δίκαιον, ὡς καί ἡ σπουδή τῆς Ἱερᾶς Ἐπιστήμης, σέ καθιστοῦν ἔμπειρον ἐπί τῶν ποικίλων ζητημάτων νομικῆς, θεολογικῆς καί κανονικῆς φύσεως, ἅτινα καθ᾽ ἡμέραν καλούμεθα νά ἀντιμετωπίσωμεν. Ἀλλά τό σημαντικώτερον εἶναι ὅτι μετά τάς σπουδάς σου, ἀπεφάσισες νά ἔλθῃς καί νά φοιτήσῃς εἰς τήν Σχολήν τοῦ Φαναρίου, ἐν τῇ ὁποίᾳ «τά θειότατα τελεσιουργοῦνται» καί ὅπου «τήν πρᾶξιν εὗρες εἰς θεωρίας ἐπίβασιν». Ἀναλώθητι διά τήν ἄρχουσαν καί πάσχουσαν Ἐκκλησίαν μας, κατατιθέμενος εἰς τήν ἱεράν κανδήλαν τοῦ Φαναρίου ὄχι μόνον τάς γνώσεις σου καί τά πτυχία σου, ὄχι μόνον τά πολλά σου χαρίσματα, ἀλλά τήν ζωήν σου ὁλόκληρον. Διότι τό Φανάριον αἴρει τόν σταυρόν τῆς ἱστορίας αὐτοῦ καί ἡ θυσία αὐτοῦ δέν ἔχει ἐπί ματαίῳ συντελεσθῆ. 

Κατακλείοντες ἐνταῦθα τόν λόγον, εἰσερχόμεθα εἰς τό Μυστήριον τῆς σιωπῆς καί καλοῦμέν σε, Θεοφιλέστατε ἐψηφισμένε Μητροπολῖτα Προύσης ἀδελφέ Ἰωακείμ, νά εἰσέλθῃς εἰς τήν χαράν τοῦ Κυρίου σου μέ ἁπλότητα, ταπείνωσιν, ἐλευθερίαν, χαράν, εἰρήνην, ἡσυχίαν καί ἀγάπην. Ἡμεῖς ἔχομεν τήν πεποίθησιν ὅτι οὕτω θά πορευθῇς εἰς τήν ἀρχιερατικήν σου διακονίαν μέχρι τῆς ἐσχάτης σου ἀναπνοῆς. 

Εἴη τό ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον ἀπό τοῦ νῦν καί ἕως τοῦ αἰῶνος. 

______________

1. Λόγος εἰς τόν Χαιρετισμόν, «Homelies mariales byzantines», «Patrologia Orientalis» 19(3), 1921, σελ. 517. 

2. Λόγος εἰς τόν Εύαγγελισμόν τῆς ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου, PG 97, 884C. 

3. Προσόμοιον τοῦ Ἐσπερινοῦ τῆς Πεντηκοστῆς. 

4. Κάθισμα ἀπό τήν Ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου τῆς Ἑορτῆς τῆς Πεντηκοστῆς. 

5. «Εις τον Ευαγγελισμόν της Θεοτόκου, εκλεγείς από των θείων Γραφών», A, PG 127, 632Β.