ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜ. ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΦΡΑΓΚΟΥΛΑΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ

Ένας χρόνος συμπληρώθηκε από τότε που ανακοινώθηκαν τα πρώτα περιοριστικά μέτρα στην Γερμανία με στόχο τον περιορισμό της διασποράς του ιού. Μέτρα που σε μεγάλο βαθμό συνεχίζουν να ισχύουν ακόμη και σήμερα. 

Ο "ΔΟΡΥΦΟΡΟΣ" έχει ανοίξει έναν διάλογο για το χρόνο που πέρασε και τις επιπτώσεις που έχουν διαπιστωθεί στην καθημερινότητα των Ελλήνων στην Γερμανία λόγω της τρέχουσας πανδημίας αλλά και για την εκτίμηση όσον αφορά την μετά ιού εποχή. Στο πλαίσιο αυτό έχουμε ήδη αναφερθεί σε διάφορους χώρους κοινωνικής δράσης και καθημερινότητας του Ελληνισμού όπως σχολεία, συλλόγους και Κοινότητες. 

Σήμερα έχουμε μαζί μας τον Αρχιμανδρίτη του Οικουμενικού Θρόνου Γεράσιμο Φραγκουλάκη* που τα τελευταία 24 χρόνια διακονεί στην Ιερά Μητρόπολη Γερμανίας στην ενορία Τριών Ιεραρχών Αννοβέρου και ο οποίος μας έδωσε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες απαντήσεις. 

Ακολουθεί η συζήτηση 

Γεράσιμος Φραγκουλάκης: Κατ’ αρχήν θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την ευκαιρία που μας δίνετε για να τοποθετηθούμε πάνω στο μεγάλο παγκόσμιο πρόβλημα, στην επικίνδυνη και θανατηφόρο πανδημία του κορωνοϊού ή Covic-19, όπως είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο. Όπως είναι φυσικό δεν θα μπορούσαμε μέσα από πέντε ερωτήσεις να καλύψουμε το θέμα σε όλη του την έκταση, ούτε μπορούμε να μιλήσουμε για το σύνολο των ενοριών μας, διότι όπως γνωρίζετε, από κρατίδιο σε κρατίδιο εδώ στη Γερμανία η πανδημία αυτή βιώνεται κατά τρόπο διαφορετικό, επομένως πέρα από την τοπική εμπειρία, οι απαντήσεις μας θα εδρασθούν στα κοινά σημεία τα οποία αφορούν στο σύνολο της Ο.Δ. της Γερμανίας. 

Ερώτηση 1η. Συμπληρώθηκε ένας χρόνος από τότε που ξεκίνησε η εφαρμογή περιοριστικών μέτρων (και) στη Γερμανία λόγω της πανδημίας. Υπήρξαν τομείς της ζωής που "χτυπήθηκαν" περισσότερο από τα περιοριστικά μέτρα και τομείς που τα περιοριστικά μέτρα επηρέασαν λιγότερο τη λειτουργία τους. Ποια είναι η εκτίμησή σας για τις Εκκλησίες και συγκεκριμένα για τις Ορθόδοξες Εκκλησίες στη Γερμανία. Πόσο επηρεάστηκε η λειτουργία τους; 

Απάντηση: Όταν στην Ορθοδοξία μιλούμε για Εκκλησία εννοούμε κυρίως τον κόσμο, τους πιστούς, το πλήρωμα όπως ονομάζεται στην εκκλησιαστική γλώσσα. Όλοι στην Εκκλησία είμαστε ίσοι, όλοι αποτελούμε μέλη του σώματος της Εκκλησίας η οποία έχει κεφαλή τον Κύριό μας, τον Ιησού Χριστό. Γράφει ο Απόστολος Παύλος στη δεύτερη επιστολή του στους Κορινθίους «Ποιος ασθενεί και δεν ασθενώ κι εγώ; Ποιος υποκύπτει στον σκανδαλισμό και δεν υποφέρω κι εγώ;». (Κορινθ. Β΄11,29). Αντιλαμβάνεσθε επομένως, όταν για οποιοδήποτε λόγο υποφέρει το πλήρωμα της Εκκλησίας, υποφέρει στο σύνολό της η Εκκλησία. Δεν θα μπορούσε επομένως και τώρα στην πανδημία να συμβεί κάτι διαφορετικό. Η λειτουργία των Εκκλησιών μας, όσον αφορά τουλάχιστον τη Θεία Λατρεία δεν σταμάτησε ποτέ. Ακόμη και όταν λόγω μέτρων, ο κόσμος απαγορευόταν να επισκεφθεί το ναό, γίνονταν κανονικά οι ιερές ακολουθίες «κεκλεισμένων των θυρών». Επομένως, όπως ήταν λογικό υπήρξε μια γενική προσαρμογή των ενοριών μας στην κατάσταση που προέκυψε. 

2. Υπήρξε οικονομικό κόστος για τις Εκκλησίες από τα περιοριστικά μέτρα ή η ευαισθητοποίηση των πιστών - ακόμη και αν ήταν λιγότεροι σε αριθμό αυτοί που μπορούσαν να επισκέπτονται τις λειτουργίες - κάλυψαν σε μεγάλο βαθμό τη διαφορά. Οι Ορθόδοξες Εκκλησίες έλαβαν επιδότηση από το γερμανικό κράτος; 

Απάντηση: Οι ενορίες μας στηρίζονται αποκλειστικώς στο κερί, στο δίσκο και στις περιστασιακές δωρεές. Όλο αυτό το διάστημα που η προσέλευση των πιστών είναι πάρα πολύ περιορισμένη, λογικό είναι να έχουν περιοριστεί δραματικά και οι εισφορές. Ανέκαθεν η συντήρηση των ενοριών μας εδώ στη Γερμανία αποτελούσε υπόθεση των πιστών. Η Ελληνική Ορθόδοξη Μητρόπολη Γερμανίας δεν υποχρεώνει τους πιστούς στην καταβολή εκκλησιαστικού φόρου, όπως συμβαίνει με τους Ρωμαιοκαθολικούς και τους Προτεστάντες, παρόλο που έχει το δικαίωμα να το κάνει σύμφωνα με τον γερμανικό νόμο. Ο Ποιμενάρχης μας ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Γερμανίας κ. Αυγουστίνος είναι κάθετος σε αυτό το θέμα· υποστηρίζει πως η σχέση του πιστού με την Εκκλησία του πρέπει να χαρακτηρίζεται από αγάπη και ελευθερία. Όπως λοιπόν συνέβαινε πριν τον κορωνοϊό, έτσι και τώρα οι ενορίες μας συνεχίζουν να στηρίζονται από τους πιστούς. Ότι υπάρχουν δυσκολίες υπάρχουν και θα συνεχίζουν να υπάρχουν, όσο θα επικρατεί αυτή η κατάσταση της πανδημίας, αλλά και για μακρύ διάστημα μετά. Άλλωστε όλοι είμαστε «στο ίδιο έργο θεατές» και μακάρι μέχρι τέλους θεατές να παραμείνουμε και δεν μας μένει παρά να περιμένουμε πότε θα πέσουν οι τίτλοι τέλους αυτού του εφιαλτικού έργου που ζούμε τώρα. Δεν πρέπει βεβαίως να ξεχνάμε ότι μιλάμε για την Εκκλησία η οποία αποτελεί οίκο Θεού και νομίζω ότι ταιριάζει σε αυτή την περίπτωση να επαναλάβουμε, αλλά και να πιστέψουμε αυτό που πολλές φορές λέμε στη ζωή μας «έχει ο Θεός!». Έχουμε ένα υπέροχο λαό που γνωρίζει πολύ καλά τι πρέπει να κάνει προκειμένου να βοηθήσει την μητέρα του Εκκλησία. Διότι έτσι βλέπει ο λαός μας την Εκκλησία ως μητέρα του, παρόλο που ορισμένες φορές εξαιτίας κάποιων διαφορετικών συμπεριφορών τους ορισμένοι δεν το δείχνουν. Όμως αλήθεια, ποιος από εμάς δεν έχει να θυμηθεί έστω και λίγες φορές συμπεριφορές άδικες προς τη μητέρα του; Ο σύνδεσμος του Έλληνα Ορθόδοξου με την Εκκλησία του μπορούμε να πούμε ότι βρίσκεται μέσα στο DNΑ του. Με την ευκαιρία του εορτασμού των 200 χρόνων από την εθνική παλιγγενεσία του 1821, ας θυμηθούμε ότι μεταξύ των αξιών που μάχονταν οι πρόγονοί μας ήταν και «του Χριστού η πίστη η αγία». Όσον αφορά στην ερώτησή σας αν οι Ορθόδοξες Εκκλησίες έλαβαν κάποια επιδότηση από το γερμανικό κράτος η απάντηση είναι αρνητική. 

3. Πόσο δύσκολο ήταν για την Εκκλησία να ισορροπήσει μεταξύ των επιθυμιών κάποιων πιστών και περιοριστικών μέτρων π.χ. Εξομολόγηση, Άγιο Φως, τήρηση μέτρων μέσα στους ναούς. Ιδιαίτερα τους πιστούς που αντιμετώπιζαν την πανδημία με θρησκευτικούς όρους; 

Απάντηση: Σίγουρα οι άνθρωποί μας σήμερα στερούνται πολλών πραγμάτων που έχουν να κάνουν με την άσκηση των θρησκευτικών τους καθηκόντων. Δεν μπορούν να τελέσουν με άνεση τους γάμους τους και να βαπτίσουν τα παιδιά τους. Οι πιστοί μας γνωρίζουν πολύ καλά ότι στη ζωή μας συμβαίνουν δοκιμασίες και προκύπτουν καταστάσεις στενάχωρες, οι οποίες εν τέλει αποδεικνύεται ότι πρόκειται για δώρο Θεού. Επομένως και στην περίπτωση αυτή της πανδημίας του κορωνοϊού πιστεύουμε πως όλο και κάτι θετικό θα προκύψει, κάποιο καλό θα προέλθει. Σίγουρα δεν είναι ευχάριστα τα μέτρα τα οποία επιβάλλονται και πρέπει να τα τηρήσουμε. Θλιβόμαστε μα δεν εξοργιζόμαστε, διότι γνωρίζουμε πως ό,τι γίνεται, γίνεται για το καλό μας, για την διαφύλαξη του σπουδαιότερου αγαθού του ανθρώπου, που είναι η υγεία. Καλώς έπραξαν επομένως οι κρατικές αρχές και ακούγοντας τους ειδικούς επιστήμονες επέβαλλαν τα μέτρα που εξαιτίας τους όλοι μας υποφέρουμε. Καλά έκαναν και έκλεισαν όλους τους χώρους που συγκεντρώνεται κόσμος και μπορεί να προκληθεί διάδοση του κορωνοϊού. Εδώ μάλιστα στην ενορία μας στο Αννόβερο καθιερώσαμε και ένα σύνθημα που λέει: «Κόντρα στον κορωνοϊό πάμε με τα δύο -ΠΡΟ- . (ΠΡΟ)ΣΕΥΧΗ ΚΑΙ (ΠΡΟ)ΣΟΧΗ» και αυτό προσπαθούμε να κάνουμε στο μέτρο του δυνατού. Υπάρχουν βεβαίως και εκείνοι, ευτυχώς ελάχιστοι, που αντιδρούν κάπως πεισματικά. Τους αντιμετωπίζουμε με σεβασμό κατανόηση και αγάπη και αν δεν πείθονται να μας ακολουθήσουν, τουλάχιστον γίνονται λιγότερο θορυβώδεις. 

4. Υποθέτουμε ότι σίγουρα θα βρεθήκατε αντιμέτωπη με πιστούς που πίστευαν ότι ο "ιός δεν υπάρχει" ή ότι "είναι απλά ένας ιός όπως αυτός της γρίπης" κ.λ.π. Τι απαντούσατε; Και η απάντησή σας ήταν δική σας ή υπήρχε οδηγία αντιμετώπισης από την Μητρόπολη. 

Απάντηση: Διάβασα κάπου ότι οι Έλληνες είμαστε στη δεύτερη θέση, με πρώτους τους Νιγηριανούς στη συνωμοσιολογία για τον Covid-19. Έχουμε αρκετούς που υποστηρίζουν ότι οι αναφερόμενοι θάνατοι με αιτία το συγκεκριμένο κορωνοϊό δεν αποτελούν πραγματικότητα.. Εκ των πραγμάτων καλείται και η Εκκλησία να πάρει θέση. Με την σοφή καθοδήγηση και τον παραδειγματικό τρόπο του ο Παναγιότατος Οικουμενικός Πατριάρχης μας κ.κ. Βαρθολομαίος από την πρώτη στιγμή τοποθετήθηκε ξεκάθαρα στο θέμα και παρότρυνε τον κόσμο να αντιμετωπίσει με σοβαρότητα την κατάσταση και εμπιστοσύνη τους επιστήμονες. Με την ίδια σοφία ενήργησαν και οι Ποιμενάρχες των Μητροπόλεων που ανήκουν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, προσαρμόζοντας ο καθένας τις ενέργειές του στα τοπικά δεδομένα. Ο Ποιμενάρχης μας, ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Γερμανίας κ. Αυγουστίνος από την πρώτη στιγμή κάλεσε το ποίμνιο της Ιεράς Μητροπόλεώς μας να συμβάλλει στον κοινό αγώνα για την αναχαίτηση της γρήγορης εξάπλωσης του κορωνοϊού, σημειώνοντας χαρακτηριστικά σε εγκύκλιο του, ότι αυτό πρέπει να γίνει «με πνεύμα αυτοθυσίας και αγάπης προς τον πλησίον και προς τον Θεό, πράγματα που αποτελούν την πεμπτουσία της ιδιότητάς μας ως Χριστιανών». Συχνές είναι οι παρεμβάσεις του προς τον λαό της Μητροπόλεως Γερμανίας με εγκυκλίους, δηλώσεις και ομιλίες όπου κι αν βρεθεί στην προσπάθειά του να νουθετήσει, να στηρίξει, να παρηγορήσει. Αντιλαμβάνεσθε ότι δεν μπορεί η θέση μου να είναι διαφορετική από αυτή της Εκκλησίας. Σέβομαι αυτούς που έχουν διαφορετική άποψη, σε καμιά περίπτωση όμως δεν την υιοθετώ. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να συμπαραταχθούμε με τους πάσης φύσεως συνωμοσιολόγους. Εκείνο που αποδεδειγμένα αποτελεί γεγονός είναι ότι ο κίνδυνος είναι υπαρκτός. Ο κορωνοϊός αν δεν προσέξουμε έχει καταστροφικά, θανατηφόρα αποτελέσματα. Ιδιαίτερα γι’ αυτούς που αντιδρούν στα μέτρα, κυρίως σε αυτά που αφορούν στους ναούς μας και αναπτύσσουν μάλιστα διάφορες άσχετες προς την πίστη μας θεωρίες, όπως αυτό που π.χ. έγινε με την χρήση της μάσκας μέσα στο ναό. Αν σκεφτόμαστε ότι ο Θεός δεν θα επιτρέψει να πάθουμε κάτι, είναι σκέψη εγωιστική με την οποία προσπαθούμε να εξαναγκάσουμε το Θεό να κάνει θαύμα, μόνο και μόνο επειδή είμαστε Ορθόδοξοι Χριστιανοί. Από την άλλη αν ενεργήσουμε αυθαίρετα, αυτό δείχνει ανευθυνότητα και ασέβεια προς όλους τους άλλους που δεν ενεργούν με παρόμοιο τρόπο. Και επιτέλους ας δείξουμε εμπιστοσύνη στους επιστήμονες. Άλλωστε η επιστήμη είναι εκείνη που μας βοηθά να κατανοήσουμε τη Σοφία του Θεού. 

5. Αν "αύριο" η διάδοση του ιού ήταν υπό έλεγχο πόσο γρήγορα πιστεύετε ότι οι Εκκλησίες θα επανέρχονταν στην γνωστή καθημερινότητα. Πιστεύετε ότι θα συνεχίσει ο κόσμος να είναι επιφυλακτικός σε δημόσιες εμφανίσεις και συγκεντρώσεις και μετά την Covid-19 εποχή; 

Απάντηση: Η πορεία του ιού μέχρι σήμερα δείχνει ότι δεν θα μας εγκαταλείψει εύκολα. Βλέπετε τι γίνεται. Πάνω που πήγαμε να ανασάνουμε λίγο και να πάρουμε κουράγιο, ιδιαίτερα μετά την παρασκευή του εμβολίου άρχισε ο ιός να μεταβάλλεται και να γίνεται πιο μεταδοτικός. Οι επιστήμονες λένε πως για να αποκτήσει ο κόσμος στο σύνολο του σχετική ανοσία πρέπει να εμβολιασθεί το 70-75% του ανθρωπίνου πληθυσμού παγκοσμίως. Αυτό από μόνο του προϋποθέτει πολύ χρόνο. Προσωπικώς πιστεύω ότι όποτε κι αν γίνει η επαναφορά στην «κανονικότητα» θα έχει να κάνει με καταστάσεις πολύ διαφορετικές από αυτές που είχαμε προ κορωνοϊού. Όσον αφορά στην επανεμφάνιση των πιστών στις Εκκλησίες, σίγουρα θα έχουμε αυξημένες παρουσίες, όχι όμως όπως πριν. Δεν είναι δύσκολο να διαπιστώσει κάποιος ότι ο κόσμος, και ιδιαίτερα οι μεγαλύτερες ηλικίες, διακατέχονται από φόβο. Και ο φόβος αυτός αυξάνεται ολοένα. Μέχρι πριν από λίγο καιρό ρωτούσαμε στις παρέες μας, αν γνωρίζει κάποιος, κάποιον που να έχει ασθενήσει από το κύκλο του και η απάντηση ήταν συνήθως, όχι! Τα πράγματα σήμερα έχουν αλλάξει δραματικά. Ο καθένας από εμάς έχει πλέον και στον κύκλο του ασθενήσαντες ακόμη και νεκρούς ή μπορεί και ο ίδιος να έχει περάσει κορωνοϊό. Επομένως τον ιό αυτό έχουμε αρχίσει σιγά-σιγά να τον γνωρίζουμε. Και η γνωριμία μαζί του δεν είναι καθόλου μα καθόλου ευχάριστη. Κύριος οίδε, σε τι αποσκοπεί η εμφάνιση αυτής της πανδημίας. Μακάρι να μην κρατήσει πολύ ακόμη. Σε μας απομένει να περιμένουμε και να προσευχόμαστε. Ο Θεός μαζί μας! 

Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ, καλή συνέχεια στο έργο σας. 

* Ο Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού Θρόνου Γεράσιμος Φραγκουλάκης γεννήθηκε το 1960 στο χωριό Πραιτώρια, νότια του νομού Ηρακλείου της Κρήτης. Απόφοιτος της Πατμιάδας Εκκλησιαστικής Σχολής, σπούδασε Παιδαγωγικά και είναι κάτοχος Master στην Θεολογία. Αδελφός της Ιεράς Μονής Αγίου Γεωργίου Επανωσήφη του νομού Ηρακλείου, διετέλεσε εφημέριος στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης και στην Ιερά Μητρόπολη Νικαίας. Από το έτος 1990 διακονεί στην Ιερά Μητρόπολη Γερμανίας την αρχή στην ενορία του Wetzlar στην περιοχή της Φραγκφούρτης και στη συνέχεια από το έτος 1997 μετατέθηκε στην ενορία Τριών Ιεραρχών Αννοβέρου. Παράλληλα υπηρέτησε και ως εκπαιδευτικός στον Πειραιά και με απόσπαση σε Ελληνικές Σχολικές Μονάδες της Ο.Δ. Γερμανίας. Είναι συγγραφέας δύο βιβλίων «Εμείς στη Γερμανία»-Μητροπολίτης Γερμανίας Αυγουστίνος Λαμπαρδάκης (ιστορικό-βιογραφικό) και Υμνολογώντας με το πινέλο (θεολογικό-ερμηνευτικό). Είναι επίσης συγγραφέας δεκάδων άρθρων σε περιοδικά και κυρίως στο διαδίκτυο με αναφορά κατά κύριο λόγο στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.