ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ: "Το Οικουμενικό Πατριαρχείο στεγάζει τον μείζονα Ελληνισμό"

Του Αριστείδη Βικέτου

Στις 11 Ιουνίου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Ιερώνυμος Β’, τέλεσε μαζί με τον Κύπρου Χρυσόστομο Β’ τα εγκαίνια του νέου Καθεδρικού Ναού στη Λευκωσία, του αφιερωμένου στον ιδρυτή και προστάτη της Εκκλησίας Κύπρου, Αποστόλου Βαρνάβα. 

Ο κ. Ιερώνυμος γεννήθηκε στα Οινόφυτα Βοιωτίας, στις 10 Μαρτίου 1938. Σπούδασε Αρχαιολογία και Θεολογία. Είναι ιεράρχης απλός και νηφάλιος και το αποδεικνύει στην πράξη από το 2008, που βρίσκεται στο πηδάλιο της Εκκλησίας Ελλάδος. Λίγες μέρες μετά το ταξίδι στην Κύπρο, βρέθηκε μπροστά σε ένα πρωτοφανές και αποτροπιαστικό γεγονός, όταν κληρικός έριξε καυστικό υγρό σε επτά αρχιερείς, μέλη του Συνοδικού Δικαστηρίου. Ο Αρχιεπίσκοπος αντιμετώπισε συνετά τη φρικιαστική πράξη τόσο με τις ενέργειές του όσο και με τους λόγους του.  

Αν και παρέμεινε στην Κύπρο για περίπου 48 ώρες, ο κ. Ιερώνυμος δέχθηκε ευχαρίστως και απάντησε στο ερωτηματολόγιο της εφημερίδας «Ο Φιλελεύθερος».

Κατ’ αρχάς, αναφερόμενος στα συναισθήματά του από τη συμμετοχή του στα εγκαίνια του νέου Καθεδρικού Ναού, τόνισε: «H καρδιά κάθε γνήσιου Έλληνα και Ελληνίδας λαμπρύνεται όταν επισκέπτεται την αγαπημένη Κύπρο, επομένως τα αισθήματά μου είναι αισθήματα πληρότητας, χαράς και ικανοποίησης, που η Κύπρος κρατά ζωντανή την ελληνική ψυχή και αποτελεί παράδειγμα για όλους εμάς. Διατηρούμε έντονη στη μνήμη μας τόσο εγώ όσο και τα μέλη της συνοδείας μου τη θερμή υποδοχή που μας επιφύλαξε ο κατά πάντα καταξιωμένος μακαριότατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος. Είμαστε εντυπωσιασμένοι από αυτό το σπουδαίο έργο, τον περικαλλή Καθεδρικό Ναό της Λευκωσίας. Είμαι βέβαιος πως σύντομα θα αποτελέσει τοπόσημο της πρωτεύουσας του νησιού». 

Για την εμπειρία από την οικονομική κρίση στην Ελλάδα και την πανδημία του COVID-19, που πλήττει ακόμη όλο τον κόσμο, σημείωσε εύστοχα:  

-Αυτή η ταλαιπωρία της πανδημίας ήταν μία πρωτόγνωρη κατάσταση που κανένας δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα συμβεί. Ο Θεός όμως έχει άλλα σχέδια για εμάς και μετά από χρόνια ίσως αντικρίσουμε το πραγματικό δίδαγμα από αυτή την παγκόσμια τραγωδία που προκάλεσε εκατομμύρια θυμάτων. Αποτελεί, όμως, και την αφορμή να δούμε τι κάνουμε λάθος, πού φταίμε και εμείς και τι πραγματικά θα έπρεπε να κάνουμε από εδώ και πέρα σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Την επιστήμη, την ανθρωπιά και βεβαίως το πόσο φροντίζουμε το πνεύμα μας. Η πανδημία είναι ο δάσκαλός μας για την επόμενη ημέρα. Μένει και εξαρτάται από εμάς να κρατήσουμε τις σοφίες, να διδαχθούμε την ουσία της κρίσης και να μην επαναλάβουμε λάθη και αστοχίες.

Ο κόσμος με τον οποίο μιλάτε και ιδιαίτερα οι νέοι τι σας λένε, τι αγωνίες έχουν, τι προσδοκούν από την Εκκλησία;

Θα μου επιτρέψετε να εκφράσω μία σκέψη. Οι νέοι καθορίζουν και τις προσδοκίες και τις αγωνίες τους. Οι ίδιοι μπορούν και ορίζουν την πορεία της ζωής τους με εφόδια την ειλικρίνεια, την αγωνιστικότητά τους και το πού τοποθετούν οι ίδιοι την Εκκλησία στη ζωή τους. Η Εκκλησία είναι χώρος αγάπης για όλους. Δέχεται τους πάντες στην αγκαλιά Της, ανεξαρτήτως ηλικίας, προθέσεων και αμαρτωλότητας. Αρκεί να είναι έτοιμος ο άνθρωπος να ανοίξει την καρδιά του και να δεχτεί την αγάπη της Εκκλησίας και να έχει καλή προαίρεση, δίχως βεβαίως κανείς να απαγορεύει στον οιονδήποτε να εκφράζει τη σκέψη του, την αγωνία του και την κριτική του προς εμάς τους ιερείς.  

Πρόσφατα στην Ιερά Σύνοδο αναγνώστηκε επιστολή σας αναφορικά με απόψεις του μητροπολίτη Μόρφου Νεόφυτου. Τι σας ενόχλησε; Θεωρείτε επικίνδυνες και γιατί τις απόψεις του;

Εκφράσαμε ως Ιερά Σύνοδος το παράπονό μας για τον αγαπητό, κατά τα λοιπά, σεβασμιότατο. Η θέση μου και γι’ αυτή την περίπτωση, αλλά και η στάση μου εν γένει είναι πως οφείλουμε να εκφράζουμε τη θέση της ενότητας, τη φωνή του συνόλου. Σαφώς και εγώ ως Ποιμενάρχης έχω τις θέσεις μου και τις στηρίζω με σθένος. Υπακούω, ωστόσο, σε αυτό που λέει το σύνολο της ιεραρχίας. Αγωνίζομαι για τις θέσεις μου, γιατί τις θεωρώ σωστικές. Αγωνίστηκα γι' αυτές και τις κρατώ για μένα. Μπορεί να κρίνουν οι άλλοι ότι δεν είναι κατάλληλες για χίλιους δύο λόγους. Επομένως, οφείλω να πειθαρχήσω στη βούληση της πλειοψηφίας. Γιατί, τελικά, αυτό είναι το καθήκον μου ως Ποιμενάρχη.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία και η Επιστήμη είναι φίλοι ή εχθροί;

Ασφαλώς και είναι φίλοι. Οι πατέρες της Εκκλησίας το λένε. Η Εκκλησία έχει τον σκοπό Της, η επιστήμη το έργο της και όπου είναι χρήσιμο συνεργάζονται για το καλό των ανθρώπων.

Oφείλουμε να κρατάμε την ενότητα της Εκκλησίας

Η Εκκλησία Ρωσίας έχει «ιμπεριαλιστικές» βλέψεις στον χώρο της Ορθοδοξίας; Πώς εξηγείτε τη στάση της απέναντι στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και τις Εκκλησίες Ελλάδος και Κύπρου;  Σας προβληματίζει το γεγονός ότι άλλες Εκκλησίες δεν έχουν μνημονεύσει τον μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Επιφάνιο; 

Θα μου επιτρέψετε να σας παραπέμψω σε προηγούμενη απάντησή μου. Οφείλουμε να κρατάμε την ενότητα της Εκκλησίας με κάθε τρόπο. Γι' αυτό και έχω τη βεβαιότητα πως στο τέλος θα επικρατήσει η ενότητα, η ομόνοια και όλοι θα βρεθούμε στο ίδιο μονοπάτι της αγάπης. Ας μη στεκόμαστε στα πρόσκαιρα και στα ανθρώπινα και ας μεριμνήσουμε για την ενότητα της Εκκλησίας, να ταπεινωθούμε λίγο παραπάνω για το καλό των ανθρώπων. Με την ταπείνωση η Εκκλησία παραμένει ακμαία και στιβαρή χιλιάδες χρόνια και αυτόν τον δρόμο θα πρότεινα να ακολουθήσουμε. Όλοι όσοι έχουν διχαστικές λογικές δεν βοηθούν ούτε την Εκκλησία, πολλώ δε μάλλον το μέλλον τους. 

Αναφορικά με το βιβλίο «Η Τρίτη Ρώμη. Η Μόσχα και ο θρόνος της Ορθοδοξίας» του δημοσιογράφου Αλέξανδρου Μασσαβέτα ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Β’ απάντησε σε σχετική ερώτησή μας: «Ειλικρινά δεν θυμάμαι να είχα δωρίσει αυτό το βιβλίο σε Έλληνες αρχιερείς. Πρόκειται ωστόσο για ένα αξιόλογο βιβλίο».

Με δεδομένη τη μεταποίηση της Εκκλησίας σε μια ιδεολογία «θρησκευτισμού», πώς μπορεί να γίνει διακριτό σήμερα αυτό που είναι Εκκλησία από αυτό που δεν είναι;

Να μου επιτρέψετε να διαφωνήσω. Η Εκκλησία δεν είναι ιδεολογία «θρησκευτισμού». Είναι βίωμα, είναι ζωή. Την Εκκλησία τη ζεις, την αναπνέεις, την αφομοιώνεις στο είναι σου. Δεν την αναλύεις και δεν τη διυλίζεις με όρους πολιτικούς, ιδεολογικούς που σήμερα ισχύουν και αύριο αναιρούνται. 

Γιατί ορθόδοξοι και ρωμαιοκαθολικοί δεν μπορούν να καταλήξουν στον κοινό εορτασμό του Πάσχα, όταν μάλιστα ο Πάπας Φραγκίσκος συμφωνεί να συμπίπτει το Πάσχα των ρωμαιοκαθολικών με αυτό των ορθοδόξων;

Να ξεκαθαρίσουμε ότι οι σχέσεις των Εκκλησιών δεν μπορεί να είναι διπλωματικές, ούτε να έχουν διπλωματικό χαρακτήρα. Ομιλούμε, διδάσκουμε και υπηρετούμε την κυρίαρχη αλήθεια. Επομένως δεν μπορούμε να συμβιβάσουμε ούτε να «μετριάσουμε», χάριν της διπλωματίας και μίας διάθεσης αστικής ευγένειας, την αλήθεια χιλιάδων χρόνων.  

Ποιο ρόλο έπαιξε και παίζει σήμερα για τον μείζονα Ελληνισμό το Οικουμενικό Πατριαρχείο;

Το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο είναι μία εστία που στεγάζει υπό τη σκέπη της τον μείζονα Ελληνισμό. Κρατά ζώπυρη την πίστη, ενεργό το πνεύμα και ζωντανή την αγάπη για τη μητέρα πατρίδα σε όλους τους Έλληνες και τις Ελληνίδες, όπου κι αν βρίσκονται σε τούτο τον κόσμο. 

«Γεροντισμός»: «Χρειάζεται προσοχή και κριτική σκέψη»

Ένα φαινόμενο, σύγχρονο θα έλεγα, είναι ο «γεροντισμός». Κατά την εκτίμησή σας, ποιοι είναι οι αληθινοί Γέροντες στην Ορθόδοξη Εκκλησία και πώς μπορεί να τους διακρίνει ο άνθρωπος;

Έχουμε δει πολλές φορές περιπτώσεις που αποτέλεσαν πραγματική ευλογία για την Εκκλησία και τους ανθρώπους. Κάποιες φορές όμως παρατηρήθηκε εκτροπή των αρχικών προθέσεων, τα πράγματα πήραν επικίνδυνη πορεία και οι άνθρωποι όχι μόνο δεν βοηθήθηκαν, αλλά υπονομεύτηκε η προσωπική τους ελευθερία. Έχουμε, δυστυχώς, διαπιστώσει αρκετές φορές πώς απομειώνεται η δυνατότητα των ανθρώπων να πράττουν, να σκέπτονται και να ορίζουν μόνοι τα επόμενα βήματά τους. Είναι ευλογία και μπορεί να καταλήξει κατάρα με λίγα λόγια γιατί μπορεί να απειλήσει τις ατομικές ελευθερίες του προσώπου και τα δικαιώματά του. Γι’ αυτό χρειάζεται προσοχή και κριτική σκέψη.