ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΕΒΑΣΤΕΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΟΙΔΙΜΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΔΗΜΗΤΡΙΟ

Ρεπορτάζ-φωτογραφίες: Νικόλαος Μαγγίνας

Με αφορμή τη συμπλήρωση 20 ετών από την εκδημία του αοιδίμου Πατριάρχου Δημητρίου, χθες το απόγευμα 5 Οκτωβρίου ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος μίλησε σχετικώς, στην Αίθουσα του Θρόνου στο Φανάρι, και στη συνέχεια παρακολούθησε την διάλεξη του Μητροπολίτου Σεβαστείας Δημητρίου, με θέμα: «Ο Πατριάρχης Δημήτριος εν μνήμη».

Στην διάλεξη παρέστησαν Ιεράρχες του Θρόνου, ο πρόξενος της Ελλάδος στην Πόλη Αθανάσιος Αστρακάς, εκπαιδευτικοί, παράγοντες της Ομογένειας και συγγενείς του μακαριστού Πατριάρχου.

ΠΡΟΣΛΑΛΙΑ

ΤΗΣ Α. Θ. ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ

ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ

κ. κ. Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Υ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΛΕΞΙΝ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

(5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2011)

Ἱερώτατοι ἐν Χριστῷ ἀδελφοί καί τέκνα ἡμῶν ἐν Κυρίῳ,

Σήμερον μᾶς συνεκέντρωσεν ὑπό τήν ἱεράν στέγην τῶν Πατριαρχείων ἡ μνήμη τοῦ ἀοιδίμου προκατόχου τῆς ἡμετέρας Μετριότητος Πατριάρχου κυροῦ Δημητρίου, τοῦ μεταστάντος εἰς τάς αἰωνίους μονάς ἀκριβῶς πρό εἰκοσαετίας.

Αἱ παρελθοῦσαι δύο αὗται δεκαετίαι οὐδόλως ἠδυνήθησαν νά ξεθωριάσουν τήν ἱεράν μορφήν του, τό γλυκύ χαμόγελόν του, τό ἱλαρόν βλέμμα του, τό γεμᾶτο ἀπό ἀγάπην καί καλωσύνην. Ὅπως ἐλέγομεν καί προχθές εἰς τόν Ἅγιον Γεώργιον τόν Κυπαρισσᾶν, ὁ Πατριάρχης Δημήτριος ἧτο ἡ προσωποποίησις τῆς ἁπλότητος, τῆς πρᾳότητος, τῆς ἀγάπης, τῆς καλωσύνης, τῆς ταπεινοφροσύνης, τῆς συγχωρητικότητος. Εἶχεν ὅλας αὐτάς τάς ἀρετάς κατά τρόπον φυσικόν καί ἀνεπιτήδευτον, αὐθεντικόν καί γνήσιον. Καί μέ αὐτάς ἐκόσμησε κυριολεκτικῶς τόν πάνσεπτον Οἰκουμενικόν Θρόνον καί τήν εἰκοσαετῆ Πατριαρχείαν του. Δι’ὅλα αὐτά καί ἔχαιρε τῆς ἀγάπης καί τοῦ σεβασμοῦ ὅλων ὅσοι τόν ἐγνώρισαν καί τόν συνανεστράφησαν.

Ὁ ὁμιλῶν εἶχε τό μοναδικόν προνόμιον νά ζήσῃ καί νά διακονήσῃ παρά τούς πόδας αὐτοῦ τοῦ Γαμαλιήλ, καθ’ ὅλην τήν διάρκειαν τῆς πατριαρχείας του, ἀπό τόν ὁποῖον ἐδέχετο πάντοτε στοργήν πατρικήν καί ἀναγνώρισιν τῶν ταπεινῶν κόπων του ὑπέρ τῆς Μητρός Ἐκκλησίας. Δι’ αὐτό καί ἡ εὐγνωμοσύνη ἡμῶν πρός αὐτόν εἶναι ἀΐδιος καί δέν σᾶς ἀποκρύπτομεν, ἀγαπητοί παρόντες, ὅτι πολύ συχνά ζητοῦμεν τήν εὐχήν του ἀπό τούς οὐρανίους λειμῶνας ὅπου τώρα ἐνδιαιτᾶται, διά τήν εὐόδωσιν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔργου, διά τήν ὑπέρβασιν τῶν ἑκάστοτε δυσκολιῶν αὐτοῦ, διά τήν καλήν πορείαν τοῦ σκάφους τῆς Ἐκκλησίας. Ἐνίοτε συνομιλοῦμεν μαζί του ἀτενίζοντες τήν φωτογραφίαν του εἰς τά ἰδιαίτερα ἡμῶν δώματα. Τό πνεῦμα του πλανᾶται ἐδῶ μέσα εἰς τόν Πατριαρχικόν Οἷκον, τόν ὁποῖον ἠξιώθη νά ἐγκαινιάσῃ καί νά παραδώσῃ εἰς τήν Μητέρα Ἐκκλησίαν καί τό Γένος ὡς ἕν ἐπί πλέον δῶρον διά νά στεγάζῃ τάς ὑπηρεσίας καί τούς διακόνους, τά ὁράματα καί τούς στεναγμούς, τάς ἐλπίδας καί τάς προσευχάς τῆς Ἐκκλησίας τῶν τοῦ Χριστοῦ Πενήτων. Τόν εὐχαριστοῦμεν καί δι’αὐτό του τό δῶρον πρός ἡμᾶς πάντας.

Ὁ Πατριάρχης Δημήτριος ἐδοκίμασε πολλάς λύπας καί στενοχωρίας κατά τήν Πατριαρχείαν του, ὅπως ἧτο ἡ ἀνεξήγητος συμπεριφορά τῶν ὀργάνων ἀσφαλείας κατά τάς παραμονάς τοῦ ταξιδίου του εἰς τήν Ἀμερικήν, ἡ κατάληψις ἐπί ἡμέρας τῆς εἰσόδου τῶν Πατριαρχείων ἀπό ἀκραῖα ἐθνικιστικά στοιχεῖα κ. ἄ. Τά ὑπέμενεν ὅλα προσευχόμενος καί μέ πολλήν ὑπομονήν, αὐτήν τήν ὑπομονήν μέ τήν ὁποίαν ἀντιμετώπιζε καί τά σοβαρά προβλήματα τῆς ὑγείας του, τό ἕλκος καί τόν διαβήτην. Εἶχε, πράγματι, ἰώβειον ὑπομονήν.

Διά νά μή μακρηγορῶμεν, λέγομεν ἐν ἐπιτομῇ ὅτι θά ἐνθυμούμεθα ἐφ’ ὅσον χρόνον ζῶμεν τόν σεμνόν καί ἄκακον μακαριστόν Πατριάρχην Δημήτριον, τόν ὁποῖον Ἐκκλησία καί Γένος θά εὐγνωμονοῦν ἐσαεί. Διότι ἐστήριξεν ἀμφότερα εἰς δυσκόλους στιγμάς τῆς ζωῆς καί τῆς ἱστορίας μας ἐνταῦθα.

Θά ἀκούσωμεν περισσότερα διά τήν προσωπικότητα καί τήν προσφοράν τοῦ τιμωμένου διά στόματος τοῦ Ἱερωτάτου ἀδελφοῦ ἁγίου Σεβαστείας κ. Δημητρίου, ὁ ὁποῖος ἠξιώθη νά διατελέσῃ πνευματικός υἱός καί Ἀρχιδιάκονός του καί ὁ ὁποῖος καί παλαιότερον ἐσκιαγράφησε κατά τρόπον συγκινητικόν τόν Γέροντά του, διαζωγραφήσας τό ἦθος καί τήν ἀρετήν του.

Ἅγιε Σεβαστείας, σᾶς εὐχαριστοῦμεν διότι προθύμως ἀπεδέχθητε τήν πρότασιν ἡμῶν νά εἶσθε ὁ ὁμιλητής τῆς ἡμέρας καί σᾶς καλοῦμεν εἰς τό βῆμα.

 Η ομιλία του Μητροπολίτου Σεβαστείας Δημητρίου έχει ως εξής:

«Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΕΝ ΜΝΗΜῌ»

ΟΜΙΛΙΑ ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΕΒΑΣΤΕΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

ΕΞ ΑΦΟΡΜΗΣ ΤΩΝ ΕΙΚΟΣΙΝ ΕΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣ ΚΥΡΙΟΝ ΕΚΔΗΜΙΑΣ ΤΟΥ ΑΟΙΔΙΜΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ

(Φανάριον, 5 Ὀκτωβρίου 2011)

Παναγιώτατε Δέσποτα,

Σεβασμιώτατοι ἅγιοι Ἀρχιερεῖς καί πάντες οἱ ἀγαπητοί παρεστῶτες,

«Σκιᾶς γάρ πάροδος ὁ βίος ἡμῶν», κατά τήν Σοφία τοῦ Σολομῶντος (2,5).

Κατά τίς ἡμέρες αὐτές, οἱ ὁποῖες μᾶς μνημονεύουν τήν τελευτή, πρό εἰκοσαετίας ἀκριβῶς, τοῦ ἀοιδίμου Πατριάρχου Δημητρίου, γιά πολλοστή φορά στήν ταπεινή ζωή μου συνειδητοποιῶ, τόσον τό ταχύ καί πρόσκαιρον ὅσον τό βαθύ καί αἰώνιον τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς, ἐφ᾽ ὅσον βιωθῆ χριστιανικά.

Τόν Αὔγουστο τοῦ 1964 τόν καμάρωσα σάν νέο παιδί νά χειροτονῆται Ἐπίσκοπος στόν Ἅγιο Δημήτριο Ταταούλων. Τόν Δεκέμβριο τοῦ 1972 τόν συνήντησα τό πρῶτον ὡς Πατριάρχη στήν Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης. Τόν διηκόνησα ἐπί δεκαπενταετία στό Φανάρι ὡς Διάκονος καί Ἀρχιδιάκονός του. Καί τόν συνήντησα ὡς ὁ ὑπ᾿ αὐτοῦ χειροτονηθείς τελευταῖος Ἀρχιερεύς, ἀργά τό ἀπόγευμα τῆς 2ας Ὀκτωβρίου 1991 μαζί μέ τούς Μητροπολίτας Χαλκηδόνος, Μελιτηνῆς καί Φιλαδελφείας στό Ἀμερικανικό Νοσοκομεῖο γιά τελευταία φορά. Δέκα λεπτά ἀκριβῶς πρό τοῦ μεσονυκτίου τῆς αὐτῆς ἡμέρας ἔφυγε.

Καί ὅλα αὐτά σάν χθές. Ἕνα χθές πού ἐπιβεβαιώνει τήν ἀνωτέρω ρῆσι τοῦ Σολομῶντος, ἀλλά καί τό ἰδιόμελον τοῦ Δαμασκηνοῦ «πάντα σκιᾶς ἀσθενέστερα»!

Στήν περίπτωσι ὅμως τοῦ Πατριάρχου Δημητρίου, ἡ «πάροδος τῆς σκιᾶς» τοῦ βίου του φωτίζεται ὄντως ἀπό τήν ἀγάπη. Ὄχι, βέβαια, ἀπό αὐτήν πού ἡ συχνή ἀναφορά της διευκολύνει τίς σκοπιμότητες τῆς διαπραγματευτικῆς ζωῆς. Ἀλλά ἀπό αὐτήν πού πηγάζει ἀπό τήν χριστιανική ζωή καί κρύβει μέσα της τήν ὑπόσχεσι τῆς αἰωνιότητος καί ὀνομάζεται ἐν Χριστῷ ἀγάπη. Γι᾿ αὐτό καί οἱ Ἅγιοι τῆς πίστεώς μας ὡμίλησαν μέ τόν δικό τους θυσιαστικό τρόπο ὁ καθείς γιά τό μεγάλο μυστήριο πού κρύβει ἡ ἀγάπη αὐτή. Ἕνα μυστήριο ἐν Χριστῷ στά πλαίσια τοῦ ὁποίου τά ἀγαπώμενα πρόσωπα δέν χωρίζουν ποτέ, οὔτε μέ τόν θάνατο. Ὁ θάνατος τά ἑνώνει περισσότερο, κάνει τόν δεσμό τους ἱερώτερο.

Γιά τήν πρόσφατο ἱστορία αὐτοῦ τοῦ Θρόνου, φρονῶ ὅτι εἶναι ἐξαιρετικά σημαντικό τό γεγονός, ὅτι ὁ Πατριάρχης Δημήτριος ὑπῆρξε ἄνθρωπος τέτοιας ἀγάπης κατά κοινή συνείδησι. Γι᾿ αὐτό καί τόν θυμᾶται ἡ Ἐκκλησία καί τό Γένος μας προσευχητικά. Γι᾿ αὐτό καί ὁσάκις ἐπιχειρεῖται, ἀδοκίμως ἔστω ὅπως σήμερα, ἡ προβολή τοῦ προσώπου του, παραμερίζονται συνήθως τά ἐκκλησιαστικά χρονικά καί τά ἐπίσημα ἀνακοινωθέντα τῆς Πατριαρχίας του -τά ἤδη καταγεγραμμένα εἰς τήν χαρτίνη ἀθανασία κατά τρόπο πεζό-, καί προτιμᾶται ἡ ψαῦσις τῶν ἀπείρου κάλλους μηνυμάτων τῆς ψυχῆς του, πού ἐπειδή εἶναι ἀληθινά, πάντοτε συγκινοῦν καί ποικίλως ἐπηρεάζουν.

Τά παιδικά καί μαθητικά του χρόνια καί οἱ ἐκδηλώσεις τοῦ ψυχικοῦ του κόσμου κατ᾿ αὐτά μᾶς εἶναι ἄγνωστα. Ἐάν λάβουμε ὅμως ὑπ᾿ ὄψιν τό ἀδιάφθορον τῆς ἐμφύτου καλωσύνης, εὐκόλως νοιώθουμε ὅτι αὐτό πού ζήσαμε νά μᾶς ἀγγίζῃ εἰς τά πολύ μετέπειτα χρόνια τῆς ζωῆς του ἦταν τό παντοτινό ψυχικό του περιεχόμενο.

Ὁ Πατριάρχης Δημήτριος ἀπό πολύ νέος ἦλθε σέ ἐπαφή μέ τήν σκληρότητα ἀνθρώπων καί συνθηκῶν.

Κατά τήν δική του πρός ἐμέ ἐκμυστήρευσι, οἱ συνθῆκες τῶν πρώτων δέκα μηνῶν τῆς παρουσίας του ὡς Διακόνου στήν Ἱερά Μητρόπολι Ἐδέσσης (1937-1938), ὅπου ἐστερήθη καί τοῦ ἐπιουσίου ἀκόμη, ὑπῆρξαν ἀντιστρόφως ἀνάλογοι τῶν συνθηκῶν ἀσφαλοῦς μερίμνης καί στοργῆς τῆς τροφοῦ Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης. Εἶναι βεβαίως ἱστορικῶς γνωστόν, ὅτι οἱ τραγικές συνέπειες τῆς Μικρασιατικῆς καταστροφῆς, ἐπηρέαζαν ἀκόμη ἀρνητικῶς τήν ἐθνική οἰκονομία τῆς Ἑλλάδος καί μάλιστα τῶν προσφυγικῶν περιοχῶν τῶν Νέων Χωρῶν. Γι᾿ αὐτό καί ὁ πατέρας του μακαριστός Παναγιώτης Παπαδόπουλος, πληροφορηθείς ἀπό τρίτους -τοῦ ἰδίου ὑπομένοντος- τήν ἐνδεᾶ κατάστασί του, ἐπέβαλε στό παιδί του νά ἐπιστρέψῃ στήν Πόλι.

Ἐπανακάμψας εἰς τά ἴδια, ἡ Ἐκκλησία τόν ὥρισε Διάκονο, καί μετά παρέλευσιν τετραετίας, ἀπό τῆς 29ης Μαρτίου 1942, Κυριακῆς τῶν Βαΐων, ἱερέα καί ἐφημέριο τῆς Κοινότητος τῶν Ἁγίων Δώδεκα Ἀποστόλων Φερήκιοϊ, τήν ὁποία εἰς τήν συνέχειαν τῆς ζωῆς του καί μετά τήν ἐνδιάμεσο πενταετῆ ἱερατική παραμονή του στήν Τεχεράνη, διηκόνησε ἐπί δεκατετραετία ὡς Ἀρχιμανδρίτης καί Ἱερατικῶς της Προϊστάμενος.

Κατά τήν εἰρημένη πενταετία, μεταξύ Ἰουνίου 1945 καί Ἰουλίου 1950, εὐλογίᾳ τῆς Ἐκκλησίας, διηκόνησε τούς ἑπτακοσίους τότε διαβιοῦντας στήν Περσία Ἑλληνορθοδόξους, μεριμνήσας τό πρῶτον συστηματικῶς γιά τήν κατά τά εἰωθότα ἐκκλησιαστική τους ὀργάνωσι. Εἰς τά πλαίσια αὐτῆς, ἀνεδείχθη Κοινοτική Ἐπιτροπή καί δυναμική Φιλόπτωχος Ἀδελφότης Κυριῶν, ἱδρύθη δέ καί Ἀστική Σχολή μέ εἴκοσι τακτικούς μαθητάς καί εἴκοσι πέντε φοιτητάς, διδασκομένους ὑπ᾿ αὐτοῦ τήν Ὀρθόδοξο πίστι καί τήν Ἑλληνική γλῶσσα κατά τίς ἀπογευματινές ὧρες.

Σημειωτέον, ὅτι οἱ κατά καιρούς δυσάρεστες ἔκτοτε πολιτειακές ἐξελίξεις στήν Περσία καί ἡ ἐκ τούτων δυσχέρεια παραμονῆς εἰς αὐτήν μονίμου καταλλήλου ἱερέως, συνέβαλαν εἰς τήν σταδιακήν παρακμήν τῆς παροικίας. 

Τό ἔτος 1950, ὅπως ἐλέχθη, ἀναλαμβάνει πλέον τήν Ἱερατική Προϊσταμενία τῆς ἀκμαζούσης τότε Κοινότητος Φερήκιοϊ, πού ἀριθμοῦσε ἤδη ζωή καί δρᾶσι ἑνός περίπου αἰῶνος, ἱδρυθεῖσα τό 1868 ἐπί Γρηγορίου τοῦ Στ´, δίς Πατριαρχεύσαντος.

Ὁ λαός τῆς εὐλογημένης αὐτῆς περιοχῆς τῆς Πόλης ἔρχεται πλέον σέ μόνιμη λειτουργική, ἁγιαστική καί μυστηριακή ἐπικοινωνία μέ τόν Ἀρχιμανδρίτη Δημήτριο, τοῦ ὁποίου, βέβαια, ἡ πρᾳότης καί ἡ καλωσύνη, σέ συνδυασμό μέ τήν εὐδιάκριτη ἀμεριμνησία του ὡς πρός τούς ἐκκλησιαστικούς τακτικισμούς, ἦταν ἀνθρωπίνως, σχεδόν ἀδύνατο νά προϊδεάσῃ τόν οἱονδήποτε ἀναστρεφόμενο μαζί του ἐνορίτη ἤ πολίτη, σχετικῶς πρός τήν μελλοντική του ἀνάδειξι σέ Οἰκουμενικό Πατριάρχη.

Προσωπικῶς, δέν ἔχω βιώματα ἀπό τήν 14ετῆ ποικίλη ποιμαντική του δραστηριότητα στήν Κοινότητα τῶν Δώδεκα Ἀποστόλων.

Τήν περίοδο αὐτή, πού προηγήθη τῆς γνωριμίας μου μαζί του, πέραν τῶν ἀγαθῶν πάντοτε περί τοῦ προσώπου του ἀναφορῶν τρίτων, μεταξύ τῶν ὁποίων καί συγγενῶν μου, οἱ ὁποῖοι ὑπῆρξαν συνεργάται του στήν ἐνοριακή ζωή, τήν συν´όψισε ἀπ᾿ εὐθείας στήν ψυχή μου ἕνα μόνον ἀπρόβλεπτο, ἁπλό καί ἀνθρώπινο περιστατικό, σέ ἕνα ἐντελῶς ἀπρόβλεπτο χῶρο. Τό περιστατικό, συνδέεται μέ τήν μαρτυρία του ἐπί σειρά ἐτῶν ὡς διδασκάλου τῶν θρησκευτικῶν εἰς τήν πολυπληθῆ τότε Ἀστική Σχολή Φερήκιοϊ καί παραπέμπει στήν Ἁγιογραφική προτροπή «ἔργασαι ἐν παιδί» (Σοφία Σειράχ 33,26).

Τρεῖς μαθήτριές του ἀπό τό Δημοτικό τοῦ Φερήκιοϊ, πού ζοῦσαν πλέον στήν Ἰταλία, ὕστερα ἀπό 40 χρόνια, κατάφεραν νά τόν συναντήσουν καί νά φιλήσουν μέ λυγμούς τό χέρι του στό κατάλυμα πού τοῦ παρεχωρήθη στό Βατικανό, κατά τήν ἐπίσημη ἀντεπίσκεψί του στόν Πάπα, τόν Δεκέμβριο τοῦ 1987, ἀφοῦ προηγήθη πολύωρη καί ἐπίμονη ἀπό μέρους των ἐπεισοδιακή ᾿ἐπικοινωνία μέ τήν παπική φρουρά. Τοῦ εἶπαν μέ ἀγωνία καί συγκίνησι: «ἦταν τάξιμο τῆς ζωῆς μας νά σᾶς δοῦμε, γιατί σᾶς ἀγαποῦμε»!

Καί ἐρχόμεθα νοερῶς εἰς τόν Αὔγουστο τοῦ 1964, κατά τόν ὁποῖο μῆνα ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία, ἐν ἐκτιμήσει τῆς πολυετοῦς ψυχωφελοῦς ἱερατικῆς προσφορᾶς του, τόν ἀνύψωσε εἰς τόν βαθμόν τοῦ Ἐπισκόπου ὑπό τόν ψιλώνυμο τίτλο Ἐλαίας καί τοῦ ἀνέθεσε τήν ποιμαντική εὐθύνη τῆς Ἀρχιερατικῆς Προϊσταμενίας Ταταούλων, εἰς τήν ὁποίαν τότε κατοικοῦσαν συνολικῶς εἴκοσι χιλιάδες ρωμηοί, εἰς δέ τά δύο βασικά Δημοτικά σχολεῖά της Ἁγίου Δημητρίου καί Δώδεκα Ἀποστόλων ἐσπούδαζαν περίπου χίλιοι μαθηταί.

Ἀπό τήν περίοδο ἐκείνη, ὡς ἱερόπαις κατ᾿ ἀρχήν, ἄρχισα νά τόν παρατηρῶ καί νά ἐναλλάσσω εἰς τό ἑξῆς τίς ἀγαθές πληροφορίες τῶν ὑφισταμένων του ἀειμνήστων πλέον ἱερέων Δημητρίου, Γαβριήλ καί Στεφάνου, μέ τά προσωπικά βιώματά μου, τά ἀποκτώμενα ἐκ τῆς συχνῆς συναντήσεώς μου μαζί του εἰς τήν ἱερά αὐλή τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, ἐκ τῆς ὁποίας τότε διήρχοντο καθημερινῶς ἑκατοντάδες χριστιανοί.

Τά βιώματα εἶναι πολλά καί ἀχώρητα σέ σύντομες περιγραφές. Θά περιορισθῶ σέ ἕνα, τό ὁποῖο ἐπήγασε ἀπό μία κορυφαία ἀρετή του πού σφράγισε τό σύνολον τῆς ζωῆς του.

Οἱ καιροί κατά τήν ἀπαρχή τῆς Ἀρχιερατείας του ἦταν δύσκολοι. Ἡ Ὁμογένεια τῆς Πόλης ζοῦσε σχεδόν τήν «χαριστική βολή» της. Οἱ ἀπελάσεις τῶν ρωμηῶν ἑλληνικῆς ἰθαγενείας σέ ἐλάχιστα χρόνια ἐμείωσαν κατακόρυφα τόν ἀριθμό της. Οἱ ἐπί μέρους Κοινότητες τοῦ Θρόνου στήν Πόλι, καί μάλιστα οἱ πολυάριθμες, ἐδέχοντο καθημερινῶς καί αὐτές τίς ἀντιδράσεις τῆς διωκομένης Ρωμηοσύνης, οἱ ὁποῖες ἐνίοτε ὑπερέβαιναν καί τά ὅρια.

Ὁ ἀοίδιμος διαπρεπής Πατριάρχης Ἀθηναγόρας σάν πρακτικό μέτρο τυχόν περιορισμοῦ τῆς ἀσυγκράτητης φυγῆς τῶν ρωμηῶν, ἀπηγόρευσε πρός καιρόν τήν ἔκδοσι οἱουδήτινος πιστοποιητικοῦ πού ὡς ἀπαραίτητο δικαιολογητικό γιά τίς Ἑλληνικές ἀρχές θά τήν διηυκόλυνε. Οἱ βοηθοί του στίς Κοινότητες ὤφειλαν νά ἐφαρμόζουν τήν ἐντολή του, χωρίς βεβαίως νά προκαλοῦν τήν ἀγανάκτησι τῶν ἀνθρώπων ἐναντίον του.

Παρατηροῦσα, λοιπόν, κατά τίς ἀτελείωτες ἔκρυθμες αὐτές ἡμέρες καί μῆνες τήν ἀσύλληπτη πρᾳότητά του ἔναντι τῆς ποικιλίας τῶν διαμαρτυριῶν. Ἔβλεπε κανείς στήν πρᾶξι τήν ἐφαρμογή τῆς Εὐαγγελικῆς προτροπῆς «μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷος εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ» (Ματθ.11,29). Ἄς μοῦ ἐπιτραπῇ δέ νά πῶ, ὅτι θαρρεῖς καί τό εἶχε τάμα νά λυπῆται καί ὄχι νά λυπῇ!

Τό «τάμα» αὐτό τῆς αὐτολύπης ἔμελλε εἰς τήν συνέχεια τῆς Ἀρχιερατικῆς του διακονίας νά τό ἐκπληρώσῃ διά τῆς θωπευτικῆς καλωσύνης του καί σέ μία ἀκόμη ἔπαλξι ποιμαντικῆς εὐθύνης. Εἰς τήν πολυπαθῆ καί ἐκ τῶν ἐπί τούτῳ διαμορφωθεισῶν συνθηκῶν τραγικά ἀδικημένη Ἴμβρο, τήν ὁποία ὅμως, ὅπως καί τήν Τένεδο, δέν πρόλαβε νά παρηγορήσῃ περαιτέρω, καθότι, τελευτήσαντος τοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρου, καί ἐνῷ εὑρίσκετο στήν Πόλι γιά νά μετάσχῃ τῆς Πατριαρχικῆς ἐκλογῆς, τήν 16η Ἰουλίου 1972 ἐξελέγη ἀπροσδοκήτως Οἰκουμενικός Πατριάρχης, τοῦ κόσμου ἀποροῦντος καί τοῦ Θεοῦ ἐλεοῦντος διά τῆς Χάριτός Του. Ἡ Θεία Χάρις τοῦ προσέφερε «τά ἀδύνατα παρ᾿ ἀνθρώποις». 

Εἰς τό σημεῖο αὐτό, αἰσθάνομαι τήν ἐσωτερική ἀνάγκη νά πῶ, ὅτι ἡ Πατριαρχία Δημητρίου, ἐντός τῶν χρονικῶν ὁρίων τῆς ὁποίας ἠσκήθη καί ἔληξε ἡ Αὐλική διακονία μας, παρῆλθε σάν μία κατανυκτική ἀγρυπνία, κατά τήν ὁποία ὅλα τά τελεσιουργηθέντα πραγματοποιήθηκαν ἀθορύβως ἀλλά καί ἐπαρκῶς. Ἀπό τά ἁπλούστερα μέχρι τά πλέον σύνθετα. Ἄν ἐπιτρέπεται δέ ἡ παρομοίωσις, ἀπό τό ἄναμμα ἑνός κεριοῦ μέχρι τόν καθαγιασμό τῶν Τιμίων Δώρων! Ὅ,τι δέ μεσολαβοῦσε, πού ἀσφαλῶς περιελάμβανε ποικίλα λάθη, πτωτικές κηλῖδες καί ἀτέλειες, ἐνίοτε σοβαρές, προσέκρουε στήν μονίμως ἀγαθή προαίρεσι, τήν ἀνεπηρέαστη ἐκ τρίτων βούλησι καί τήν εἰρηνική του ψυχή. Τά σχόλια καί οἱ καταγγελίες, ἦσαν κατά τήν Πατριαρχία του ἐπιταγές κενοῦ περιεχομένου, χωρίς καμμία σημασία καί ἀξία. Σημασία καί ἀξία εἶχε ἐκεῖνος καί ἡ πρός ἡμᾶς διδαχή πού ἀπέρρεε ἀπό τήν στάσι του καί τήν ἀνεξίκακη ψυχή του.

Καί ἦταν ὄντως θεολογική διδαχή ἡ στάσις του αὐτή, καί μάλιστα ἀπό ἐκεῖνες πού ἀπαξιώνουν τήν ἰδιάζουσα ἐμπιστοσύνη τοῦ κοσμικοῦ ἀνθρώπου πρός τήν μάθησι μόνον, ἔστω καί ἄν αὐτή ὀνομάζεται ξηρά θεολογία. Ἡ στάσις ζωῆς τοῦ Πατριάρχου Δημητρίου ἐνσάρκωνε τήν ἐν πνεύματι Θεοῦ ἀληθινή θεολογία, πού λέγεται ἐν Χριστῷ ζωή -κατά τό ἀνθρωπίνως δυνατόν-, καί ἡ ὁποία μόνον ὑγιαίνει καί ὀμορφαίνει τήν πολλάκις κατάξηρο ψυχή μας. Ἡ δική του ἦταν πάντοτε ἀνθισμένη. Τήν διατηροῦσαν ἀνθοῦσα, ἡ ὑποδειγματική θεοφοβία, ἡ αὐθεντική ταπείνωσις καί ἡ αὐτογνωσία του.

Καί ἐφ᾿ ὅσον δικαίως ἐξαίρονται κατά τήν ἀποψινή ἑσπέρα ἡ πρᾳότης καί ἡ ταπείνωσίς του, ἄς μοῦ ἐπιτραπῇ νά ἐπαναλάβω πρό τῆς κατακλεῖδος, αὐτολεξεί, ἐλάχιστες βιωματικές μου ἀναφορές, ἐξ αὐτῶν πού συμπεριέλαβα σέ ἐκτενές ἄρθρο μου τοῦ Ὀκτωβρίου τοῦ 2001, συνταχθέν καί δημοσιευθέν εἰς μνήμην του, γιά τά δέκα τότε χρόνια ἀπό τῆς πρός Κύριον ἐκδημίας του. Οἱ ἀναφορές αὐτές ἀναδεικνύουν ἀκριβῶς τήν ἤδη ἀκροθιγῶς καί ἀτέχνως περιγραφεῖσα καλλιέργεια τῆς ὡραίας ψυχῆς του.

«...Μέ τήν ἴδια ἀπέραντη ὑπομονή καί πρᾳότητα ἀντιμετώπισε στήν ζωή του τήν ἀδοξία καί τήν δόξα, τήν ὑποτίμηση καί τήν τιμή, τήν χλεύη καί τόν κατά συνθήκην ἔπαινο. Εἶναι δέ ἀξιοθαύμαστο, ὅτι οἱ ἐναλλαγές καί ἀντιθέσεις αὐτές, τίς ὁποῖες εἰς τό ἔπακρον ἔζησε, δέν δημιούργησαν ποτέ πλέγματα στήν ψυχή του, πού καθιστοῦν συνήθως τόν σημερινό ταραγμένο ἄνθρωπο εὐμετάβλητο καί σχιζοφρενικό.

Τόν παρατηροῦσα ἐπισταμένως. Ἦταν ἀπολύτως ὁ ἴδιος σέ σεμνή ἔκφρασι καί αὐθεντικότητα, ἀκόμη καί στίς μεταξύ τους ἄκρως ἀντίθετες ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς.

Καί ὅταν π.χ. καθημερινῶς προσευχόταν μόνον μέ τά μέλη τῆς Πατριαρχικῆς Αὐλῆς στό ἰδιαίτερο Πατριαρχικό Παρεκκλήσιο, ἀλλά καί ὅταν παρακολουθοῦσε καί εὐλογοῦσε ἀπό τό Προεδρικό θεωρεῖο τοῦ Kennedy Center τῆς Washington D.C. τήν ἐξ ἑκατοντάδων μελῶν Φιλαρμονική Ὀρχήστρα τῆς Ἀμερικανικῆς Πρωτευούσης, πού ἔψαλλε στά ἑλληνικά τόν εἰδικά ἐνορχηστρωμένο Πολυχρονισμό του, ἐνῷ οἱ χιλιάδες παριστάμενοι τόν χειροκροτοῦσαν ὄρθιοι.

Ἦταν ὁ ἴδιος, ὅταν «τόν ζούσαμε» κατά τήν καθημερινότητά του στό Φανάρι, ὁ ἴδιος καί ὅταν τόν παρακολουθοῦσα στό Blair House, τόν οἶκο φιλοξενίας Ἀρχηγῶν Κρατῶν τῶν ΗΠΑ, πού τοῦ παραχωρήθηκε ἀπό τόν Πρόεδρο Μπούς, ἤ στήν σουΐτα τοῦ Στρατηγοῦ Γιαρουζέλσκυ στά Ἀνάκτορα τοῦ Otwock τῆς Βαρσοβίας.

Ἦταν ἀπολύτως ὁ ἴδιος κατά τήν ἐπίσκεψί του π.χ. στήν μικρά Κοινότητα Ἁγίου Νικολάου Ὑψωμαθείων μέ τούς ἐλαχίστους πιστούς, ἀλλά καί κατά τόν ἑσπερινό εἰς τόν περικαλλῆ Ναό τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος Ἀχαρνῶν, μέ χιλιάδες ἀνθρώπους νά τόν χειροκροτοῦν αὐθόρμητα καί κυριολεκτικῶς ἀσταμάτητα κατά τήν ἱστορική καί ἀνεπανάληπτη ἐκείνη Πατριαρχική ἐπίσκεψι στήν Ἀθήνα τόν Νοέμβριο τοῦ 1987.

Προσπαθοῦσα μέσα ἀπ᾿ αὐτές τίς ἐναλλαγές νά διακρίνω κάποια δόσι, ἔστω, μεμψιμοιρίας ἀπό τήν μιά καί σαρκασμοῦ καί ματαιοδοξίας ἀπό τήν ἄλλη. Στάθηκε ἀδύνατο. Συγκίνησι μόνον διέβλεπα καί δοξολογία πρός τόν Θεό, ἀλλά καί εὐχαριστίες πρός τούς ἀνθρώπους πού πιστά τόν διακονοῦσαν. Ψυχικές μεταπτώσεις, πού ὁδηγοῦν σέ αὐτόματη ἀλλαγή συμπεριφορᾶς, δέν παρατηρήθηκαν ποτέ κατά τήν Πατριαρχία του.

Γι᾿ αὐτό κατώρθωσε νά διατηρήσῃ καί τό χάρισμα τῆς συνέσεως, πού ἐπίσης διέθετε καί πού οἱ ψυχικές ἐναλλαγές τό περιθωριοποιοῦν συνήθως, εἰς βάρος τῆς εὐθύνης καί τῆς ἀνθρωπίνης συμπεριφορᾶς καί προσφορᾶς...» (Σεβαστείας Δημητρίου, Ὁ Πατριάρχης Δημήτριος ὅπως τόν ἔζησα, Περιοδικόν Ὀρθοδοξία, περίοδος Β´ , τ.Δ´ , Ὀκτ. - Δεκ. 2001, σσ. 485-494).

Τό χάρισμα αὐτό πού ὀνομάζεται διάκρισις στήν ἁγιοπνευματική ὁρολογία, εἶναι δῶρον τοῦ Θεοῦ καί θεωρεῖται ἡ πυξίς τῆς ψυχῆς, πού προσανατολίζει μονίμως πρός τόν ὀρθό δρόμο τῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης, εἰρήνης καί ἑνότητος, τόν τόσο ἀπαραίτητο σήμερα γιά τήν Ἐκκλησία καί τόν χειμαζόμενο κόσμο.

«Ὁδοί ζωῆς διανοήματα συνετοῦ» (Παροιμ. 15,24) ὁρίζει ἡ Ἁγία Γραφή.

Ἡ Πατριαρχία του, πνευματικῶς ἀξιολογουμένη, προέβαλλε μειζόνως τό χάρισμα αὐτό, τούς καρπούς τοῦ ὁποίου ἐγεύθημεν ὅλοι.

Εἰς ἡμᾶς, λοιπόν, ἐναπόκειται πλέον ἡ διά βίου προσευχητική ἀνταπόδοσις τῶν συνετῶν χειρισμῶν καί προσφορῶν του πρός τήν Μητέρα Ἐκκλησία, τήν Ὀρθοδοξία καί τό Γένος.

Ἐξ ἀφορμῆς, λοιπόν, τῆς εἰς τήν μνήμην του ἀφιερωμένης σημερινῆς ἑσπέρας, ἐπιθυμῶ εἰς τό σημεῖο αὐτό νά γνωρίσω ταπεινῶς εἰς τήν ἀγάπην σας, ὅτι, Θεοῦ θέλοντος, ἐντός τῶν προσεχῶν ὀλίγων μηνῶν, ἴσως δέ καί πρό τῆς λήξεως τοῦ τρέχοντος ἔτους, θά κυκλοφορήσῃ τρίτομος έξαιρετικά λεπτομερής καί ἄκρως ἐπιμελημένη ἔκδοσις τοῦ ἀγαπητοῦ ἀδελφοῦ Μητροπολίτου Φιλαδελφείας Μελίτωνος, ἀφιερωμένη εἰς τήν ἱερά μνήμη, τήν πρός τόν κόσμον ἱερά πορεία καί τήν ζωή τῆς ἀγάπης, τῆς εἰρήνης καί τῆς ἑνότητος τοῦ ἀγαπημένου μας Πατριάρχου Δημητρίου.

Διερμηνεύων, τέλος, τά εἰλικρινῆ αἰσθήματα Ὑμῶν πρωτίστως, Παναγιώτατε, ἀλλά καί πάντων, εὔχομαι νά ἀναπαύῃ ὁ Κύριος τήν μακαρία ψυχή του ἐν χώρᾳ ζώντων καί ἐν σκηναῖς δικαίων καί τῇ μεσιτείᾳ του νά ἐπιδαψιλεύῃ εἰς τήν Μητέρα Ἐκκλησία γαληνιαῖο βίο εἰς τόν αἰῶνα. Ἀμήν.