ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΕΚΛΕΙΣΑΝ ΤΗΝ ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΗΣ

Ρεπορτάζ - φωτό: Νίκος Μαγγίνας

Πολιτικοί ήταν οι λόγοι που υπαγόρευσαν το κλείσιμο της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης το 1971. Αυτό τόνισε ο τούρκος Καθηγητής Πανεπιστημίου Mensur Akgün σύμβουλος του Ιδρύματος Οικονομικών και Κοινωνικών Σπουδών Τουρκίας (TESEV).
Η διαπίστωση αυτή του Καθηγητού είναι κάτι που αποτελεί κοινή πεποίθηση στο Πατριαρχείο και την Ομογένεια της Πόλης εδώ και 38 χρόνια, αφ’ ότου ανεστάλη αδικαιολόγητα η λειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, με το πρόσχημα της κατάργησης το 1971 με νόμο, των Ιδιωτικών Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων που είχαν ιδρυθεί το 1965.
Το Ίδρυμα (TESEV) διοργάνωσε συνέντευξη Τύπου, με σκοπό την παρουσίαση της έκδοσης βιβλίου με τον τίτλο: «Θεολογική Σχολή της Χάλκης: συζήτηση και προτάσεις σχετικά με το μέλλον της».
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο Ίδρυμα Sabanci στην περιοχή του Γαλατά. Εκτός των πολλών δημοσιογράφων που κάλυψαν το γεγονός, παρέστησαν ο Πρόξενος της Ελλάδας στην Πόλη Νικόλαος Σαπουντζής, εκπρόσωποι των Προξενείων των Η.Π.Α και της Γαλλίας, παράγοντες της Ομογένειας της Πόλης κ.α.

Οι συγγραφείς του βιβλίου είναι ο Καθηγητής του Πολυτεχνείου της Πόλης Εlҫin Macar (ελληνομαθής) και ο ιστορικός ερευνητής Mehmet Ali Gökaçti.

Συντονιστής της συζήτησης ήταν ο πρ. Πρέσβης και πρ. υπεύθυνος της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΜΙΤ) Sönmez Kōksal.

Ο Καθηγητής Αkgün παρατήρησε ακόμη ότι η περίπτωση της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης ξεφεύγει μεν από τα όρια της στενής έννοιας θεμάτων εξωτερικής πολιτικής, τα οποία μελετώνται στα πλαίσια του ερευνητικού προγράμματος του Ιδρύματος (TESEV) το οποίο τελεί υπό την εποπτεία του, συνιστά όμως, κατ’ εξοχήν πολιτικό θέμα, καθώς στην προκειμένη περίπτωση υπάρχει καταφανής αδικία, η οποία γίνεται σε βάρος της Σχολής και του Πατριαρχείου, εξ αιτίας της εσφαλμένης ερμηνείας και εφαρμογής της τότε νομοθεσίας που ίσχυσε, αλλά και των εκπαιδευτικών δικαιωμάτων για τις μη Μουσουλμανικές μειονότητες που κατοχυρώνονται στην Συνθήκη της Λωζάνης.
Ο καθηγητής Macar Εlҫin αναφέρθηκε στο ιστορικό της ιδρύσεως της Σχολής το 1844 και στην μετέπειτα λειτουργία της μέχρι το 1971, οπότε είχε τον χαρακτήρα ιδιωτικής μειονοτικής επαγγελματικής Σχολής.
Υπενθύμισε, μεταξύ άλλων, το γεγονός ότι ο μέχρι προ μερικών μηνών Υπουργός Παιδείας Hüseyin Çelik είχε δηλώσει ότι η Σχολή δύναται να επαναλειτουργήσει μέσα σε 24 ώρες. Επίσης, ότι η Σχολή έκλεισε άδικα με απόφαση της Διευθύνσεως της Εθνικής Παιδείας της Πόλεως, εκτελώντας την απόφαση του Ιανουαρίου του 1971, του Συνταγματικού Δικαστηρίου, οπότε καταργήθηκαν τα Ιδιωτικά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα.

Υπογράμμισε ότι η Άγκυρα θα πρέπει να δώσει λύση επειγόντως στο πρόβλημα της Χάλκης, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για εξαιρετικά λυπηρό γεγονός το ότι παραμένει κλειστή για 38 χρόνια και η μη επίλυση του θέματος εκθέτει διεθνώς την χώρα ανεπανόρθωτα.

Ο Καθηγητής Akif Emre Öktem αναφέρθηκε κυρίως στα σημεία τα οποία, όπως τόνισε, αποτελούν τραγικό άτοπο:
Α. Στο Συμβούλιο της Επικρατείας που απέρριψε την προσφυγή του Πατριαρχείου που είχε ως αίτημα την ακύρωση της αποφάσεως της Διευθύνσεως της Εθνικής Παιδείας της Πόλης, για τη Σχολή, ενώ το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Ε.Δ.Α.Δ.) δέχθηκε την προσφυγή του Πατριαρχείου για την υπόθεση του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου, το οποίο αναγνώρισε την ικανότητα του Πατριαρχείου να είναι διάδικος.
Β. Ο ισχυρισμός που προβάλλεται κατά καιρούς για την μη επαναλειτουργία της Σχολής λόγω του ανεξιθρήσκου χαρακτήρα του κράτους, είναι αβάσιμος, καθότι, όπως τόνισε με έμφαση ο εισηγητής, η Σχολή λειτούργησε ανεμπόδιστα από την εποχή της ιδρύσεως της συγχρόνου Τουρκικής Δημοκρατίας (1923) μέχρι και το 1971.
Αλλά, τόνισε εμφαντικά, μήπως θα πρέπει να δεχθούμε ότι για 47 χρόνια η χώρα ζούσε σε κατάσταση διαρκούς καταλύσεως, παραβιάσεως και καταστρατηγήσεως της θεμελιώδους συνταγματικής αρχής της ανεξιθρησκείας λόγω της λειτουργίας της Σχολής; Απαντώντας σε δημοσιογραφική ερώτηση ο Emre Öktem σχετικά με την Χάλκη και την Ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, δήλωσε ότι πρόκειται, εάν όχι περί του μοναδικού, καθοριστικού για την βαθμολόγηση της χώρας θέματος, τουλάχιστον περί εξαιρετικής σημασίας θέματος, το οποίο ενδιαφέρει την Ευρώπη.

Ο εκδότης – διευθυντής της Ομογενειακής εφημερίδας Απογευματινή Μιχάλης Βασιλειάδης έθεσε διάφορα ζητήματα, προκαλώντας τον σκεπτικισμό των παρόντων.
Τόνισε ότι η ιερωσύνη δεν συνιστά επάγγελμα με την κοινή έννοια του όρου, αλλά αποστολή και βιοτή.
Για το λόγο αυτό κάθε σχετική Σχολή όπως η Χάλκη, δεν πρέπει να θεωρείται ως επαγγελματική, αλλά ως ειδική και ως εκ τούτου πρέπει να λειτουργήσει με ειδική νομοθετική ρύθμιση, όπως γίνεται με τις Σχολές των Ενόπλων Δυνάμεων και της Αστυνομίας.
Αναφέρθηκε στην χρησιμότητα να έλθουν στο φως της δημοσιότητας τα πρακτικά συνεδριάσεων της Επιτροπής Αξιολογήσεως των Μειονοτικών ζητημάτων, που αποφάσισε – όπως αποκαλύφθηκε πρόσφατα – ότι το 2000 εξουσιοδοτήθηκε από τον τότε Πρωθυπουργό Ετσεβίτ, να εξετάσει την προοπτική επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Η Επιτροπή τότε κατέληξε ομόφωνα στο συμπέρασμα ότι η επαναλειτουργία της Σχολής σήμαινε στην πράξη ανατροπή του καλουμένου «Εγγράφου Εθνικής Πολιτικής». Για το λόγο αυτό παρέπεμψε το ζήτημα στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας.

Τέλος, ο εκδότης της Απογευματινής χαρακτήρισε παράλογο και προκλητικό το γεγονός ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν αναγνωρίζεται ως νομικό πρόσωπο, ενώ στο μόρφωμα των «Παπαευθυμικών», το αποκαλούμενο «Τουρκοορθόδοξο Πατριαρχείο», έχει αναγνωριστεί εξ’ αρχής νομική υπόσταση.

ΤΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟ

Ο συντονιστής της συζήτησης Sönmez Kōksal παρατήρησε, μεταξύ άλλων, ότι η επαναλειτουργία της Σχολής είναι σε συνάρτηση με την αναγκαία πολιτική βούληση, που θα πρέπει να επιδειχθεί, και ότι το ζήτημα πρέπει να λυθεί από την Άγκυρα, αντί να επιβληθεί η λύση από το εξωτερικό, με την παρέμβαση του διεθνούς παράγοντα. Η μη έγκαιρη επίλυση των προβλημάτων γίνεται αιτία περιπλοκής αυτών, με αποτέλεσμα η αναζήτηση λύσης να γίνεται δυσχερής.
«Όταν πεθάνει ο Βαρθολομαίος», είπε ο πρέσβης Sönmez Köksal, «ο νέος Πατριάρχης που θα εκλεγεί θα πρέπει να είναι Τούρκος υπήκοος. Η Τουρκία δεν θα πρέπει να βρεθεί αντιμέτωπη με την ανάγκη να χορηγήσει την Τουρκική υπηκοότητα στον Μητροπολίτη που θα εκλεγεί εντός 24 ωρών. Οι πιέσεις που ασκεί η Ευρωπαϊκή Ένωση στην υποψήφια προς ένταξη Τουρκία στο θέμα της προστασίας των μειονοτικών δικαιωμάτων κρίνεται ως υπερβολική και δυσανάλογη σε σχέση με την αδιάφορη στάση που επιδεικνύουν κράτη μέλη της Ε.Ε. έναντι των δικαιωμάτων των δικών τους μειονοτήτων. Όσο συντομότερα επιλύσουμε το πρόβλημα της Χάλκης εντός ενός νομικού πλαισίου τόσο το καλύτερο. Η επίλυσή του θα συμβάλει θετικά στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας».