ΟΜΙΛΙΑ Μ. ΑΡΧΙΔΙΑΚΟΝΟΥ κ. ΜΑΞΙΜΟΥ

φωτό: Ν. Μαγγίνας

Κήρυγμα ἐπί τῇ Κυριακῇ τῆς Σταυροπροσκυνήσεως

Παναγιώτατε Δέσποτα,
Σεβασμιώτατοι ἅγιοι Ἀρχιερεῖς,
Λαέ τοῦ Θεοῦ,

Ὁ διάβολος καραδοκεῖ καί ἐπιθυμεῖ τήν ἀπομάκρυνσιν τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν ἐν Χριστῷ ἐκκλησιαστικήν ζωήν.
Καί αἱ μεθοδεῖαι τοῦ διαβόλου εἶναι πολλαί καί ποικίλλουν. Προσπαθεῖ εἴτε μέ τά ἐξ ἀριστερῶν ὄπλα εἴτε μέ τά ἐκ δεξιῶν νά παγιδεύσῃ τόν ἄνθρωπον εἰς τήν ἁμαρτίαν καί νά ὁδηγήσῃ αὐτόν εἰς τήν ἀπώλειαν. Ἡ κινητήριος δύναμις τοῦ διαβόλου εἶναι ὁ ἐγωϊσμός. Ὁ διάβολος εἶναι ἡ κατ’ ἐξοχήν ἐνσάρκωσις τοῦ ἐγωϊσμοῦ καί τό προπατορικόν ἁμάρτημα εἰς τοῦτο συνίσταται, δηλαδή εἰς τόν ἐγωϊσμόν καί τήν αὐτάρκειαν. Ὅτι τό δημιούργημα δύναται νά ζήσῃ χωρίς τόν Θεόν, στηριζόμενον εἰς τήν ζωήν του καί εἰς τόν ἑαυτόν του. Ὁ διάβολος εἶναι ὁ πατήρ τοῦ ψεύδους, ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐξηπάτησε τόν ἄνθρωπον καί τόν ἀπεμάκρυνε ἀπό τήν θείαν ζωήν τοῦ Παραδείσου.
Μέ τήν διάπραξιν τῆς προπατορικῆς ἁμαρτίας ὁ ἄνθρωπος ἐγένετο αὐτοείδωλον λάτρης τοῦ ἑαυτοῦ του καί τῆς ὑπάρξεώς του. Ὁ ἐγωϊσμός καί ὁ ἐγωκεντρισμός εἰσῆλθεν εἰς τόν κόσμον, ὁ ὁποῖος μετά τήν πτῶσιν δομεῖται εἰς τόν ἐγωϊσμόν καί τόν ἀτομισμόν. Τό κατ’εἰκόνα Θεοῦ ἠμαυρώθη καί ὁ ἄνθρωπος ἔπαυσε νά εἰκονίζῃ τήν θείαν καί εὐλογημένην ζωήν τῆς ἀγάπης -τόν Τριαδικόν Θεόν. Καί ἐνεδύθη τούς δερματίνους χιτῶνας -τήν βιολογικήν ζωήν- τήν ἀτομικήν ζωήν. Καί ἀναποφεύκτως κατέληξεν εἰς τόν θάνατον, διότι ὁ Θεός ἔπλασεν αὐτόν μόνον διά νά ἀγαπᾷ καί νά ἀγαπᾶται ἐντός τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος εἶναι ἡ ἀληθής πηγή καί ὑπερτελεία ἔκφρασις τῆς ἀγάπης.
Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή εἶναι μία πρόσφορος περίοδος διά νά ἀγωνισθῶμεν ἐναντίον τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου καί νά ἐγκεντρισθῶμεν εἰς τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ τήν Ἐκκλη- σίαν. Ὁ ἐγκεντρισμός οὗτος εἶναι ἄθλησις, ἄσκησις καί αὐτοπαραίτησις ἀπό τόν ἐγωϊσμόν, τήν φιλαυτίαν, τήν αὐτάρκειαν καί τό συμφέρον. Καί ἡ νηστεία καί τά ἔργα τῆς ἀσκήσεως κατά τήν περίοδον ταύτην πρέπει νά κατατείνουν πρός τήν πρός Κύριον καί τόν πλησίον ἀγάπην.
Εἰς τό μέσον τῆς περιόδου ταύτης προβάλλει ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου τό κατ’ἐξοχήν ἀτιμωτικόν ὄργανον, τό ὁποῖον ὅμως εἶναι ἡ ὡραιότης τῆς Ἐκκλησίας. Δέν εἶναι ἡ ἱκανοποίησις τῆς θείας δικαιοσύνης, λόγῳ τῆς πτώσεως καί τῆς ἁμαρτίας τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλ’ εἶναι ἡ φανέρωσις τῆς μεταξύ τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ ἀγάπης, ἡ παράδοσις εἰς τό θέλημα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ Πατρός, τό ὁποῖον θέλημα ἀνιστᾷ τόν Υἱόν Του καί τήν ἀνθρωπίνην φύσιν εἰς τήν αἰωνίαν ζωήν τῆς ἀγάπης τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Εἶναι ἡ αὐτοπαραίτησις εἰς τό θέλημα τῆς ἀγάπης τοῦ Πατρός.
Ἡ Ἁγία Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία καλεῖ πάντα τά τέκνα αὐτῆς νά ἄρουν τόν Σταυρόν τοῦ Κυρίου, τοῦθ’ ὅπερ σημαίνει ὅτι πρέπει νά εἴμεθα ἄτιμοι καί εὐτελεῖς κατά κόσμον, ἀλλ’ ὅμως ὄμορφοι καί ὡραῖοι κατά Θεόν. Ἡ ὡραιότης τῆς Ἐκκλησίας πηγάζει ἀπό τόν θεῖον Σταυρόν, ὁ ὁποῖος ὁδηγεῖ εἰς τήν Ἀνάστασιν τῆς αἰωνίου ἀγάπης τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Διά νά γευθῶμεν τήν Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου πρέπει νά προηγηθῇ ἡ ἄρσις τοῦ Σταυροῦ τοῦ Κυρίου. Ἄνευ τῆς ἄρσεως τοῦ Σταυροῦ δέν δυνάμεθα νά κοινωνήσωμεν τῆς διά τοῦ Σταυροῦ φανερωθείσης ἀγαπητικῆς αὐτοπαραιτήσεως τοῦ Υἱοῦ πρός τόν Θεόν Πατέρα: «οὐχ ὡς ἐγώ θέλω, ἀλλ’ὡς σύ».
Διά τοῦ θείου Σταυροῦ καταλύεται πᾶσα ἔννοια τῆς Ἐκκλησίας ὡς θρησκείας, ὡς χῶρος συναισθηματικῶν ἐξάρσεων, ὡς χῶρος ἱκανοποιήσεως τῶν θρησκευτικῶν καί ψυχολογικῶν ἀναγκῶν τοῦ ἀτόμου.
Ὀφείλομεν νά σταυρώσωμεν τόν παλαιόν ἄνθρωπον τόν ἐγωκεντρικόν καί ναρκισσιστικόν χαρακτῆρα μας διά νά δυνάμεθα νά φανερώσωμεν τήν Ἐκκλησίαν ὡς πλέγμα σχέσεων μετά τοῦ Θεοῦ καί τοῦ πλησίον μας.
Ἡ Ἐκκλησία δέν ἐπαγγέλεται μίαν καλλιτέραν «πνευματικήν» καί ἠθικήν ζωήν, ὡς συνήθως νοεῖται, ἀλλά προσφέρει ἕνα τελείως διαφορετικόν τρόπον ὑπάρξεως. Δέν εἶναι θρησκεία ἡ Ἐκκλησία, οὔτε ὁμολογία μέ δογματικάς ἀρχάς καί ἀξιώματα. Ἡ θρησκεία εἶναι γεγονός τό ὁποῖον πηγάζει ἀπό τήν ἀτομικήν ἀνάγκην τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι βιολογικόν καί ἐγωκεντρικόν φαινόμενον. Ἡ Ὀρθοδοξία δέν εἶναι ἁπλῶς μία θρησκεία ἔστω καί ἐξ ἀποκαλύψεως, ἀλλά ζωή ἐν τῇ κοινωνίᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος - εὐχαριστιακαί κοινότητες-κοινωνία ἀθανάτων καί ἀνεπαναλήπτων προσώπων.
Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ ἀπό κοινοῦ μετοχή εἰς ὁμοτροπίαν ζωῆς, εἰς τήν ζωήν τῆς αἰωνίου ἀγάπης τῆς Ἁγίας Τριάδος. Δέν εἶναι ψυχολογικόν ἀτομικόν γεγονός. Τοῦτο εἶναι ἡ οὐσία τοῦ εὐαγγελικοῦ μηνύματός της πρός τόν κόσμον.
Ἡ ἄρσις τοῦ Σταυροῦ τοῦ Κυρίου ἀπαιτεῖ πρωτίστως τήν νέκρωσιν τῶν θρησκευτικῶν ἀναγκῶν καί ψυχολογικῶν βεβαιοτήτων καί τήν αὐτοπαράδοσιν εἰς τήν ζωοποιόν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ. Ἡ περί Θεοῦ γνῶσις πραγματοῦται διά τῆς ἐν ἀγάπῃ πίστεως πρός Αὐτόν.
Εἰς τήν Ἐκκλησίαν προσερχόμεθα διά νά καταστῶμεν μέτοχοι τῆς κοινωνίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί νά συγκροτήσωμεν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Δέν προσερχώ- μεθα εἰς τήν Ἐκκλησίαν διά νά ἱκανοποιήσωμεν τάς θρησκευτικάς μας ἀνάγκας καί νά εὕρωμεν ἀτομικήν-ψυχολογικήν ἀνάπαυσιν. Πολλάκις ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία κατανοεῖται ὡς θεραπευτήριον ψυχῶν καί ἀναπλήρωσις τῶν πνευματικῶν καί ψυχολογικῶν ἀναγκῶν, δηλαδή τρόπον τινα μία ἐναλλακτική θρησκεία ἀνατολικοῦ τύπου (γκουρού). Αὐτή ἡ ἐγωκεντρική κατανόησις τῆς Ἐκκλησίας κλείει τόν πιστόν εἰς τό ἄτομόν του, καθ’ἥν μάλιστα στιγμήν ἡ φύσις τῆς Ἐκκλησίας εἶναι κοινωνία καί φανέρωσις τῆς ἀγάπης τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ ἐν τῷ κόσμῳ. Τυπικά δείγματα τοιαύτης θρησκευτικῆς ψυχολογικῆς κατανοήσεως τῆς Ἐκκλησίας εἶναι αἱ ἐκφράσεις «Νοιώθω ὑπέροχα ὅταν προσεύχομαι», «Τί κατάνυξιν καί γλυκύτητα αἰσθάνομαι εἰς τήν ψυχήν μου κατά τήν Λειτουργίαν καί τήν θείαν Λατρείαν». «Ὁ τάδε ἱεροκήρυξ μέ συνεκίνησε βαθύτατα». «Τό κήρυγμά του προκαλεῖ ρίγη συγκινήσεως».
Ἡ ἀληθής θεραπεία τῆς Ἐκκλησίας προσφέρεται εἰς τό γεγονός τῆς Θείας Εὐχαριστίας ὅπου καθιστάμεθα πρόσωπα, τοῦθ’ὅπερ σημαίνει ὑπάρχομεν ἐν ἀρρήκτῳ σχέσει πρός τά ἄλλα μέλη τοῦ Σώματος. Ἡ ἐξομολόγησις εἶναι ἁπλῶς μέσον, τό ὁποῖον ἀποσκοπεῖ εἰς τήν ἔνταξιν τοῦ Ὀρθοδόξου πιστοῦ εἰς τήν θείαν εὐχαριστίαν καί δέν εἶναι τό τέλος. Ἄλλωστε οἱαδήτις ψυχοθεραπεία ἔστω καί ὀρθόδοξος ἀποσκοπεῖ εἰς τήν θεραπείαν καί πνευματικήν ἀνάπαυσιν τοῦ ἀτόμου καί ἔχει ἐν τέλει ἐγωκεντρικόν χαρακτῆρα, ἐνῷ ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ φανέρωσις τῆς ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι κοινωνίας ἀγαπώντων καί ἀγαπωμένων προσώπων.
Βεβαίως μία τοιαύτη ψυχοθεραπευτική προσέγγισις θά ἦτο δελεαστική διά τούς ἐν τῇ Δύσει διαβιοῦντας χριστιανούς ἀδελφούς μας, διότι εἰς τήν Δύσιν, ὡς γνωστόν, ἀνθεῖ ἡ ψυχολογία καί ἡ ἐπιστημονική ψυχοθεραπευτική μέθοδος.
Παναγιώτατε Δέσποτα,
Ἄς σταυρώσωμεν, λοιπόν, ἕκαστος τό ἐγώ μας καί ἄς ἀφεθῶμεν εἰς τήν ἀναστάσιμον κοινωνίαν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος διά συντόνου ἀσκήσεως. Τοῦτο δέον νά εἶναι τό βαθύτερον μήνυμα τῆς ἑορτῆς τῆς Σταυροπροσκυνήσεως.
Καλήν Ἀνάστασιν!