Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΤΣΟΚΛΗ

Φωτό: Νικόλαος Μαγγίνας

H έκθεση με τίτλο “Η απρονοησία του Προμηθέα” του μεγάλου Έλληνα εικαστικού Κώστα Τσόκλη, εγκαινιάστηκε στις 25 Μαρτίου το απόγευμα στο Σισμανόγλειο Μέγαρο στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης, παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου και πλήθους κόσμου. Η έκθεση πραγματοποιείται με την συνδιοργάνωση του Γενικού Προξενείου της Ελλάδος στην Κωνσταντινούπολη και του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.

«Η παρουσία του Κώστα Τσόκλη αποτελεί την ουσιαστικότερη συμμετοχή της Ελλάδας στα δρώμενα της Πόλης και με το έργο του ο Κώστας Τσόκλης παίζει με τη φωτιά, πιθανώς γνωρίζοντας ότι η Πόλη τα τελευταία 500-600 χρόνια έχει πάμπολλες φορές καταστραφεί ολοσχερώς κι έχει ξαναγεννηθεί από τις στάχτες της», δήλωσε ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη Βασίλης Μπορνόβας.

Η επικεφαλής του προγράμματος εικαστικών τεχνών του Οργανισμού «Istanbul 2010», χαρακτήρισε από την πλευρά της την έκθεση «από τις πιο σημαντικές εκδηλώσεις της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας».

Η ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου στα εγκαίνια έχει ως εξής:

Ἱερώτατοι Ἀδελφοί,
Ἐντιμότατε κ. Γενικὲ Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος,
Ἀγαπητὲ κ. Τσόκλη,
Ἀγαπητοὶ λοιποὶ συμπαρὀντες,

Μὲ μεγάλην χαρὰν καλωσορίζομεν εἰς τὴν Πόλιν μας, τὴν Πολιτιστικὴν Πρωτεύουσαν τῆς Εὐρώπης διὰ τὸ 2010, τὸν ἀγαπητὸν καὶ διακεκριμένον καλλιτέχνην κ. Κώσταν Τσόκλην καὶ τὴν Ἔκθεσίν του «Ἡ ἀπρονοησία τοῦ Προμηθέα».
Ὁ κ. Τσόκλης μὲ τὴν «ζωντανὴ ζωγραφική» του εἶναι πολὺ γνωστὸς εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν. Ὅλοι ἐνθυμούμεθα τὶς «Ἀναστάσεις» ποὺ εἶχε ἐκθέσει τὸ 2003 εἰς τὸ Τὸπ Χανέ, εἰς τὰ πλαίσια τῶν ἑλληνο-τουρκικῶν πολιτιστικῶν πρωτοβουλιῶν, μὲ τὶς μεγεθυμένες ἐκεῖνες παλαιὲς ἀσπρόμαυρες φωτογραφίες ἀστικῶν οἰκογενειῶν Ρωμηῶν καὶ Τούρκων τῆς Πόλεως, ὅπου μὲ εἰδικὲς παρεμβάσεις τεχνολογίας καὶ ἤχου παρουσίαζε μίαν οἱονεὶ «ἀνάστασιν νεκρῶν». Ἡ Ἔκθεσις ἐκείνη δὲν ἔχει ἀφήσει μόνον καλὰς ἀναμνήσεις, ἀλλὰ καὶ μίαν βαθυτέραν ἐκτίμησιν πρὸς τὸ πρόσωπον καὶ τὸ πρωτοποριακὸν καλλιτεχνικὸν ἔργον τοῦ κ. Τσόκλη. «Μὲ τὴν ἔκθεσιν ἐκείνην», ὅπως εἶπε ἡ κ. Beral Madra, ὑπεύθυνος τοῦ εἰκαστικοῦ προγράμματος τοῦ “İstanbul 2010 Avrupa Kűltűr Başkenti”, «ὁ Τσόκλης ὄχι μόνον εἰσῆλθεν εἰς ἕνα προσωπικὸν διάλογον μὲ τὴν Τουρκίαν, ἀλλὰ ἔφερε συγχρόνως εἰς τὴν ἐπικαιρότητα τὴν εὐθύνην ποὺ ἀπαιτοῦσε ἡ κοινὴ συλλογικὴ μνήμη». Τοῦτο εἶναι ὁπωσδήποτε σημαντικὸν διὰ τὴν καλλιέργειαν καλλιτέρων σχέσεων μεταξὺ τῶν δύο λαῶν, ἐρειδομένων, πρὸς τοῖς ἄλλοις, καὶ ἐπὶ τῆς ψυχραίμου καὶ ἐντίμου θεωρήσεως τοῦ παρελθόντος. Τὴν μεγάλην ἐκτίμησιν πρὸς τὸν κ. Τσόκλην καὶ τὴν προσφοράν του φανερώνει ἀναμφιβόλως ἡ πρόσκλησίς του καὶ πάλιν, μόλις μετὰ ἀπὸ ὀλίγα ἔτη, εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, διὰ νὰ μετάσχῃ εἰς τὰς ἐκδηλώσεις «Πόλις, Πολιτιστικὴ Πρωτεύουσα τῆς Εὐρώπης 2010», ἀπὸ τὸν ὁμώνυμον κρατικὸν φορέα τῆς χώρας. Καὶ ἰδού, μὲ τὴν συνεργασίαν τοῦ φορέως αὐτοῦ, τοῦ Γενικοῦ Προξενείου τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ Κρατικοῦ Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης (ποὺ κι ἐκείνη ὑπῆρξε Πολιτιστικὴ Πρωτεύουσα τῆς Εὐρώπης τὸ 1997, καὶ τὴν ἐτίμησε καὶ αὐτὴν ὁ κ. Τσόκλης μὲ μίαν ὡραίαν μεγάλην ἑνότητα ἔργων γλυπτικῆς, ζωγραφικῆς, video καὶ φωτογραφίας ὑπὸ τὸν τίτλον «Ἄρτεμις»), ὁ πολυτάλαντος καλλιτέχνης μᾶς παρουσιάζει σήμερον τὴν «Ἀπρονοησίαν τοῦ Προμηθέως», ἐν συνεργασίᾳ μετὰ τοῦ σκηνοθέτου κ. Χρόνη Πεχλιβανίδη καὶ τοῦ ἀρχιτέκτονος καὶ φωτογράφου κ. Γεωργίου Τριανταφύλλου, εἰς τοὺς φιλοξένους χώρους τοῦ Σισμανογλείου Μεγάρου. Ἡ ἔμπνευσις, κατὰ τὴν μαρτυρίαν τοῦ κ. Τσόκλη, ἐδόθη ἀπὸ τὰς καταστροφικὰς πυρκαϊὰς τοῦ 2007 καὶ ἀφορᾷ εἰς τὴν κακὴν χρῆσιν τῆς φωτιᾶς.

Φλεγόμεναι, λοιπόν, φωτογραφίαι, γύρω μας, προβολαί, πολλὰ μικρὰ ζωγραφικὰ μὲ ἀποφθέγματα τῆς πείρας καὶ τῆς σοφίας τοῦ καλλιτέχνου εἰς τὴν τουρκικήν, μυθολογικοὶ ἥρωες ποὺ συναντοῦν ἥρωας τῆς ζωῆς μέσα ἀπὸ τὸν ὑλιστῆρα τῆς ἐμπειρίας τοῦ φλεγομένου καλοκαιριοῦ τοῦ 2007, μᾶς δίδουν τὴν αἴσθησιν ὅτι καὶ ἐμεῖς εὑρισκόμεθα ἐν μέσῳ φλογῶν! Βέβαια, ὡς Χριστιανοί, πιστεύομεν εἰς τὴν δρόσον τοῦ Πνεύματος, ἡ ὁποία ἠμπορεῖ νὰ ἐξουδετερώσῃ τὸ «καταναλῖσκον πῦρ» καὶ νὰ τὸ ἀποπέμψῃ εἰς τὸ «ἐξώτερον σκότος», ἀλλὰ χρειάζεται καὶ ἡ ἐγρήγορσις, ἡ φρόνησις, ἡ σύνεσις, ὁ «ξυνὸς λόγος» τοῦ Ἡρακλείτου, ὁ κοινὸς νοῦς τῆς λογικῆς, ὁ ὁποῖος ἐπιβάλλει τὸ κατὰ περίστασιν δέον, ὥστε νὰ εἴμεθα Προμηθεῖς καὶ νὰ μὴ χρειάζεται νὰ γινώμεθα Ἐπιμηθεῖς, ἀλλ’ ἡ ζωή μας νὰ εἶναι εἰκὼν τῆς «φλεγομένης» μέν, λόγῳ τῶν ἀναποφεύκτων πολλῶν καὶ ποικίλων δυσμενῶν περιστάσεων, ὅμως «μὴ κατακαιομένης βάτου», εἰς δὲ τὸ τέλος νὰ ἀπολαύσωμεν τὸν Θεὸν ὡς «φλόγα δροσίζουσαν δικαίους» καὶ ἀείζωον φῶς, καὶ ὄχι σὰν «τὸ φῶς ποὺ καίει» τοῦ ποιητοῦ (Κ. Βάρναλης).
Ὁπωσδήποτε ἡ διὰ τῆς ἐπιτυχοῦς συζεύξεως τέχνης καὶ συγχρόνου τεχνολογίας λαμπρὰ εἰκαστικὴ παραγωγὴ τοῦ κ. Τσόκλη μᾶς προβληματίζει θετικῶς, μᾶς ἀφυπνίζει, μᾶς ἐμπνέει, μᾶς θέτει κατενώπιον τῶν εὐθυνῶν καὶ τοῦ χρέους μας, μᾶς παρηγορεῖ, μᾶς ἀνοίγει παράθυρα διὰ νὰ βλέπωμεν ὄχι μόνον «Ζωντανὰ πορτρέτα», «Ὁδοιπόρους», «Φυλακισμένα πουλιά», «Σταυρωμένα γεράκια» καὶ «Καμακωμένα ψάρια», ἀλλὰ καὶ «Ἀναστάσεις» καὶ «Ἀγγέλους τοῦ μέλλοντος» καὶ ἄλλα πολὺ φωτεινότερα, παρηγορητικὰ καὶ ἐλπιδοφόρα. Καὶ μὲ ὅλα αὐτά, «Ἄντε τώρα νὰ παραπονεθῇς στὸν Θεό»,1 ὁ Ὁποῖος ἐχάρισεν εἰς τὴν ἐποχήν μας ἕνα Τσόκλη! Τὸν καμαρώνομεν εἰς τὴν θαλερότητα τῶν ὀγδοήκοντα ἀνοίξεών του, αἱ ὁποῖαι εὐχόμεθα νὰ ὑπερβοῦν τὰς ἑκατόν!, τὸν βεβαιοῦμεν ὅτι δὲν ἔχει προσθέσει ἁπλῶς «ἕνα πετραδάκι σ’ αὐτὸ ποὺ ἀποκαλεῖται πολιτιστικὴ πυραμίδα»,2 ἀλλὰ λίθους εὐμεγέθεις, «μαστορικὰ δουλεμένους» καὶ σπουδαίους, οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνον μᾶς ἐπιτρέπουν νὰ τοῦ ποῦμε: «Μπράβο, Τσόκλη, καλὰ τὰ λές»3, καὶ ἀκόμη καλλίτερα τὰ τεχνουργεῖς, ἀλλὰ καὶ νὰ ἀναμένωμεν ὅτι καὶ ἄλλοι προικισμένοι νεώτεροι καλλιτέχναι θὰ ἀκολουθήσουν τὸν δρόμον, τὸν ὁποῖον ἐκεῖνος ἄνοιξε.

Εὐχαριστοῦμεν καὶ συγχαίρομεν θερμότατα τὸν καλλιτέχνην, εὐχαριστοῦμεν τοὺς καλοὺς καὶ ἀξίους συνεργάτας του κυρίους Πεχλιβανίδην καὶ Τριανταφύλλου, συγχαίρομεν τοὺς τρεῖς συνδιοργανωτὰς τῆς ἐκθέσεως καὶ εὐχόμεθα αὐτή νὰ γίνῃ πηγὴ ἐμπνεύσεως διὰ πολλούς, καὶ ἐπίσης νὰ συμβάλῃ εἰς τὴν ἀνάπτυξιν φιλίας καὶ συνεργασίας μεταξὺ Ἑλλήνων καὶ Τούρκων. Εἰς ὅλους εὐχόμεθα ὅ,τι καλλίτερον ἐπί τῇ μεγάλῃ ἑορτῇ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ καὶ ταῖς ἐπὶ θύραις ἁγίαις ἡμέραις τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος καὶ τοῦ Πάσχα καὶ συγχαίρομεν ἀπὸ τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας καὶ προσωπικῶς τὸν Ἐντιμότατον κ. Γενικὸν Πρόξενον καὶ ὅλους τοὺς Ἕλληνας πολίτας ἐπὶ τῇ σημερινῇ ἐθνικῇ ἑορτῇ τῆς Ἑλλάδος.

1 Τίτλος βιβλίου τοῦ Κ. Τσόκλη.
2 Λόγια τοῦ Τσόκλη.
3 Λόγια τοῦ Τσόκλη.

Στην φωτό του Νίκου Μαγγίνα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος με την οικογένεια του καλλιτέχνη Κώστα Τσόκλη.