ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: "Θα μείνωμεν εδώ όπου ευρίσκονται αι ρίζαι μας"

Ρεπορτάζ - φωτογραφίες: Νικόλαος Μαγγίνας

Σαφές μήνυμα πως η Ομογένεια της Πόλης είναι αποφασισμένη να παραμείνει στη γη που ευλογήθηκε με τις προσευχές και ποτίστηκε με τον ιδρώτα και το αίμα των προγόνων μας, έστειλε προς κάθε κατεύθυνση ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. 

Σε ομιλία του, μετά τα θυρανοίξια του ανακαινισθέντος «τραυματισμένου» Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου στο Τσεγκέλκιοϊ, το αλλοτινό ιστορικό Χρυσοκέραμο, ο Οικουμενικός Πατριάρχης επισήμανε ότι «θα μείνωμεν εδώ όπου ευρίσκονται αι ρίζαι μας και δεν σκοπεύομεν να αφήσωμεν το δένδρον της Ρωμηοσύνης και το άνθος της Ορθοδοξίας να ξηρανθούν».

 

Την Κυριακή, 18 Σεπτεμβρίου, ο Οικουμενικός Πατριάρχης, Βαρθολομαίος, ανταποκρινόμενος σε αδελφική πρόσκληση του Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Αθανασίου και της Εκκλησιαστικής Επιτροπής της Κοινότητος Τσεγκέλκιοϊ, χοροστάτησε στον Ιερό Ναό του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, κατά την Θεία Λειτουργία που τελέστηκε, με αφορμή την ολοκλήρωση των εξωραϊστικών έργων που πραγματοποιήθηκαν στο Ναό.

Παρέστησαν συμπροσευχόμενοι ο Μητροπολίτης Σισανίου καί Σιατίστης Παύλος, ο Πρόξενος της Ελλάδος στην Πόλη Αθανάσιος Αστρακάς, Ρωμιοί της Πόλης και όμιλοι προσκυνητών από το εξωτερικό.

Μετά την απόλυση μίλησαν ο Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος Αθανάσιος, ο Πρόεδρος της Κοινότητος Βασίλειος Κυρόπουλος, η τελευταία διευθύντρια της Αστικής Σχολής Τσεγκέλκιοϊ Σουλτάνα Δεμιρτζόγλου, και ο Πατριάρχης, ο οποίος συνεχάρη όλους όσοι συνέβαλαν στην ανακαίνιση του Ναού. Ακολούθησε δεξίωση στον αυλόγυρο του Ναού και εν συνεχεία η Κοινότης παρέθεσεν γεύμα το οποίο ευλόγησε ο Πατριάρχης.

Ο Πρόεδρος της Κοινότητας Β. Κυρόπουλος είπε μεταξύ άλλων:

“Ένα από τα βασικά έθιμα που παραλάβαμε από τους προγόνους μας, είναι η διατήρηση και συντήρηση του Ιερού Ναού, και των λοιπών ιδρυμάτων και προσκυνημάτων του Γένους μας, και ιδιαίτερα στην Βασιλίδα των Πόλεων όπου ζούμε. Της Πόλης του Ελληνορθόδοξου πολιτισμού. Τελειώνω με δύο λόγια ενός Γερμανού φιλοσόφου: “Όταν αφιερώσεις ολοσχερώς τον εαυτό σου σε ένα όνειρο, τότε και ο Θεός περνά σε κίνηση”.

Η Σουλτάνα Δεμιρτζόγλου, από την Χρυσοκέραμο-Τσεγκέλκιοϊ και τελευταία διευθύντρια της Αστικής Σχολής Τσεγκέλκιοϊ, στην ομιλία της καλωσόρισε τον Πατριάρχη και αναφέρθηκε στην μεγάλη ιστορία της Χρυσοκεράμου, στις φυσικές καλλονές, στην Αστική της Σχολή που κάποτε έσφυζε από ζωντάνια και παιδιά, στα ήθη και τις παραδόσεις της περιοχής αυτής του Βοσπόρου.

Η Αστική Σχολή Τσεγκέλκιοϊ, η οποία οικοδομηθηκε το 1875, ήταν καρπός, όπως είπε η κ. Δεμιρτζόγλου, της συναδέλφωσης και του φιλανθρώπου πνεύματος των Τσεγκελκιωτών που πίστευαν στη δύναμη της παιδείας, δεδομένου ότι από το 1838 στην ίδια ακριβώς θέση είχε ανεγερθεί εκπαιδευτήριο. Αναφέρθηκε με συγκίνηση στον κώδωνα του σχολείου που κτύπησε στο τέλος του σχολικού έτους 1978- 1979 και στους εκπαιδευτικούς που θυσίασαν τη ζωή τους στον ιερό βωμό της παιδείας. Κατέληξε δε με την παρατήρηση ότι το χωριό τους, η Χρυσοκέραμος, παρ' όλες τις απώλειες, απουσίες και δυσκολίες, συνεχίζει το ταξίδι του στον χρόνο και γράφει ιστορία.

 Ακολουθούν τα πλήρη κείμενα των ομιλιών του Γέροντος Χαλκηδόνος Αθανασίου και του Οικουμενικού Πατριάρχου.

ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ

Ο ΧΡΥΣΟΥΣ ΟΣΤΙΑΡΙΟΣ

ΚΑΙ ΘΥΡΑΝΟΙΞΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Προσλαλιὰ πρὸς τὴν Α.Θ.Π. κατὰ τὰ θυρανοίξια

τοῦ ἱ. ναοῦ Ἁγ. Γεωργίου Τσεγκέλκιοϊ

(18.9.2011)

ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου

"Καθόσον γνωρίζει τις, ὅτι δὲν ὑπῆρξεν καμμία εὐτυχὴς καὶ χρυσὴ ἐποχὴ ἐν ἐννοίᾳ φανταστικῇ, οὔτε δὲ θὰ ὑπάρξει, ἐλευθεροῦται ἐκ τῆς ἀλόγου ὑπερβολῆς ἑνὸς παρελθόντος, τῆς ἀποθαρρύνσεως τοῦ παρόντος καὶ τῆς ἐλπίδος διὰ τὸ μέλλον"

J. Burckhardt

Παναγιώτατε,

Ἡ Κοινότης Ἀγκυροχωρίου1 μετ’ ἰδιαιτέρας χαρᾶς καὶ τιμῆς ὑποδέχεται, συνεπικουρουμένη ὑπὸ τῆς "πεποικιλμένης τῇ Θείᾳ δόξῃ" λάμψεως τοῦ ἀνατέλλοντος ἡλίου τοῦ ἀπαραμίλλου τέμπλου, τῶν ξυλογλύπτων τοῦ ναοῦ καὶ τοῦ ἀσθμένοντος Χρυσοκεραμιώτου, τὴν Ὑμετέραν Θειοτάτην Παναγιότητα, ἡ ὁποία ἠγαθύνθη προσκληθεῖσα ὑπὸ τῆς Ἱ. Μητροπόλεως καὶ τῆς Ἐφοροεπιτροπῆς, νὰ εὐλογήσει τὰ θυρανοίξια τοῦ πολυπλάγκτου τούτου Ἱ. Σκηνώματος τοῦ Ἃη Γιώργη τοῦ Χρυσοκεραμιδᾶ, ὁ ὁποῖος περίπου ἀπὸ δύο ἐτῶν, τῇ ἀνυστάκτῳ ἐπιβλέψει τῇς Ἱ. Μητροπόλεως καὶ τῇ προσφόρῳ φροντίδι τῆς Ἐφοροεπιτροπῆς τῆς Κοινότητος, ἐπέστρεψε ἀναστρεψίμως, χάρις εἰς τὴν ὑποδειγματικὴν συντήρησιν εἰδικοῦ κλιμακίου τοῦ Şervet Çaçan, εἰς τὴν παλαιάν πως αἴγλην αὐτοῦ, ἃτε κατὰ τὸ 1925 –δίκην "Προκρούστειου συνδρόμου"– ἀπεκόπη ἐκ λόγων ρυμοτομικῶν, τὸ νότιον τμῆμα τοῦ τοίχου τοῦ αὐλογύρου, ὅλος ὁ νάρθηξ, μέρος ἐκ τοῦ προνάου, ὅλος ὁ γυναικωνίτης καὶ τὰ τρία τέταρτα περίπου τῆς δεξιᾶς πλευρᾶς τῆς ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ἔλαβε τὸ σημερινὸν ἀναγκαστικὸν καὶ παράδοξον διὰ τὸν ναὸν σχῆμα. Ἐπὶ τῶν πλακιδίων μάλιστα τοῦ νάρθηκος ὑπάρχει ἡ χρονολογία 1926, τοῦθ’ ὅπερ δηλοῖ, ὅτι τὸ τμῆμα τοῦτο διεμορφώθη μετὰ τὴν ἀποκοπήν. Ἐγένοντο δὲ πρὸ εἰκοσιπενταετίας ἀπαράδεκτοι, ὡς συνήθως, ἐπιχρυσώσεις ἐπὶ τῶν ἐξαιρέτων δαντελλομόρφων ξυλογλύπτων τοῦ βορείου κλίτους2.

Τὸ χωρίον διαχρονικῶς, ποικίλας ἐγνώρισεν ὀνομασίας, ὅπως Πρῶτος Δίσκος, Πρόοχθος ἢ Βρόχθος, Σοφιανά, Συγκέλλου χώρα, Φυλακαί, Ἀγκυροχώριον, Χρυσοκέραμος, Τζενκίαρ καριγεσί, Τσεγκέλκιοϊ κ.ἄ.

Κυμαίνονται δὲ αἱ θεωρίαι περὶ τῆς τοποθεσίας τοῦ Χρυσοκεράμου ναοῦ. Οὕτω οἱ μὲν Κωνσταντῖνος ἀπὸ Σιναίου καὶ Σκαρλᾶτος Βυζάντιος, ἐκ δὲ τῶν νεωτέρων Β. Ραπτόπουλος, Β. Φωτιάδης, Θ. Μπιλῆς καὶ Z. Karaca, οἱ ὁποῖοι δὲν γνωρίζουν τὰ ἐνταῦθα ἀναφερόμενα στοιχεῖα, ταυτίζουν αὐτὸν πρὸς τὸν ναὸν τοῦ Ἁγ. Παντελεήμονος Κουσγουντζουκίου, ἐνῶ ἕτεροι ὅπως οἱ A. Timoni, Ε. Π., Ἰ. Κωνσταντινίδης, Ἀ. Πορίδης καὶ π. Γ. Μαυράκης πρὸς τὸν τοῦ Τσεγκέλκιοϊ.

Εἶναι δὲ γνωστόν, ὅτι τὸ ἐπίθετον χρυσοῦς οὐχὶ σπανίως, ἐχρησιμοποιήθη διὰ περιοχὰς καὶ οἰκοδομήματα τῆς παλαιφάτου καὶ ἱστορικῆς ταύτης Ἱ. Μητροπόλεως τοῦ Θρόνου ὡς π.χ. ἡ Χρυσούπολις (Σκούταρι), ἡ Χρυσοκέραμος (πρβλ. πως καὶ τὴν Παναγίαν Χρυσοκέφαλον Τραπεζοῦντος), τὴν ὁποίαν ἐσχάτως ἐπεσκέφθη ἡ Ὑμετέρα Σεπτὴ Κορυφή.

Τοιουτοτρόπως συνεχίζετε τὴν χρυσὴν ἅλυσιν καὶ Ὑμεῖς Παναγιώτατε, καὶ τῶν ἀπὸ τοῦ ἔτους 1999 τριάκοντα καὶ ἑνὸς2 περίπου θυρανοιξίων ἱ. ναῶν τῆς Ἱ. Ἀρχιεπισκοπῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ τῶν παρακειμένων αὐτῇ Ἱ. Μητροπόλεων, μεταξὺ τῶν ὁποίων ὑπάρχουν οἱ ἀκόλουθοι:

Ἁγία Τριὰς Πέραν, Εἰσόδια Θεοτόκου Πέραν, Ἅγ. Κωνσταντῖνος καὶ Ἑλένη Σταυροδρομίου, Παρεκκλήσιον Ἁγ. Σάββα Γενικοῦ Προξενείου τῆς Ἑλλάδος, Ἁγ. Παρασκευὴ Χάσκιοϊ (Πικριδίου), Ἅγ. Γεώργιος Ὀρτάκιοϊ (Μεσαχώρου), Ἅγ. Ἰωάννης Κουρούτσεσμε (Ξηροκρήνης), Προφήτης Ἠλίας Μεγάλου Ρεύματος, Ἅγ. Μηνᾶς Ὑψωμαθείων, Θεία Ἀνάληψις Ὑψωμαθείων, Ἅγ. Νικόλαος Τζιβαλίου, Ἅγ. Γεώργιος Ἀντιφωνήτης – Ποτηρᾶς, Ἅγ. Γεώργιος Ἐδιρνέκαπου, Παναγία τῶν Οὐρανῶν Σαλματομβρουκίου, Παναγία Χαντζεριώτισσα Τεκφούρσαράϊ, Παναγία Σούδα Ἐγρήκαπου, Ἁγία Τριὰς Χαλκηδόνος, Ἁγία Παρασκευὴ Πασάβαξε, Ἅγ. Γεώργιος Τσεγκέλκιοϊ, Ἅγ. Στέφανος Γεσήλκιοϊ, Ἅγ. Γεώργιος Μακροχωρίου, Ἁγ. Παρασκευὴ Θεραπείων, Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος Γενῆ Μαχαλλέ, Ἅγ. Γεώργιος Κουδουνᾶς Πριγκήπου, Ἅγ. Νικόλαος Πριγκήπου, Ἅγ. Δημήτριος Πριγκήπου, Ἱ. Μονὴ Ἁγίας Τριάδος Χάλκης, Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος Ἀντιγόνης, Θεία Μεταμόρφωσις Πρώτης, Ἅγ. Γεώργιος Ἁγ. Θεοδώρων Ἴμβρου καὶ Ἅγ. Ἀλύπιος Ἀτταλείας3.

Βεβαίως, καίτοι κατὰ τὴν Ἁγίαν Γραφὴν ὁ Χριστὸς ἐστὶν ἡ θύρα (Ἰω. 10, 9), ὑπάρχουν καὶ ἄλλαι θύραι καὶ παράθυρα, τὰ ὁποῖα ἤνοιξας, Παναγιώτατε καὶ Σὺ κατὰ τὴν εἰκοσάχρονον Πατριαρχείαν Σου ἢ ἐκράτησες ἀνοικτά, συνεπικουρουσῶν ἀσφαλῶς καὶ τῶν δεδομένων τῶν νέων συνθηκῶν καὶ καταστάσεων τῆς ἐποχῆς μας. Καὶ αὐτὰ ἀνάγονται εἰς τοὺς τομεῖς τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως, τοῦ περιβάλλοντος τῶν θεολογικῶν διαλόγων καὶ διασκέψεων, τῆς εἰρήνης καὶ δικαιοσύνης κ.ἄ.

Σχετικῶς πάντως πρὸς τὸ θέμα τοῦ ἐντοπισμοῦ τοῦ Χρυσοκεράμου ναοῦ, ὁ ὁποῖος ἀπετέλεσε τουλάχιστον παλαιότερον, τὸ μῆλον τῆς Ἔριδος μεταξὺ τῶν Κοινοτήτων Τσεγκέλκιοϊ καὶ Κουσγουντζουκίου, ὑπὲρ τῆς πρώτης φαίνεται νὰ συνηγοροῦν καὶ οἱ ἀκόλουθοι λόγοι:

1- Ὅτι ὑφίσταται εἰς τὸ χωρίον ὁ ναὸς τοῦ Ἁγ. Γεωργίου τοῦ Χρυσοκεραμιώτου, τρικλίτου τ.ἔ. δρομικοῦ κτηρίου τοῦ 1830 μετ’ ἰδιομόρφου μπαρὸκ ξυλογλύπτου Τέμπλου, Θρόνου, Ἱ. Ἄμβωνος καὶ Προσκυνηταρίων, διαδόχου ἀρχαιοτέρου κτίσματος κατεδαφισθέντος ἐπὶ Χαλκηδόνος Ζαχαρίου (1828-1834), ὡς τοῦτο ἐξάγεται ἐκ τῶν σχετικῶν κωδίκων (1777-1794) καὶ ἔχοντος τὴν ἀρχὴν αὐτοῦ εἰς τοὺς πρὸ τῆς Ἀλώσεως χρόνους.

2- Ὅτι ἐν τῷ ναῷ ἀποθησαύρισται μετρίου μεγέθους ἱ. εἰκὼν τοῦ Ἁγ. Γεωργίου τοῦ Χρυσοκεραμιώτου (15ου αἰ.) ἀνακαινισθεῖσα τὸ 1775, μετὰ σχετικῆς ἐπιγραφῆς, δυστυχῶς εἰς καθημαγμένην κατάστασιν ἐκ τῶν γεγονότων τῆς 6/7.9.(1955), συντηρηθεῖσα πως πρὸ ἐτῶν.

3- Ὅτι ἡ ὀνομασία αὕτη ἀπαντᾶ εἰς τὴν σφραγίδα ἐνοικιαστηρίου στασιδίου τοῦ ναοῦ.

4- Ὅτι ἐντὸς ὑαλίνης προσθήκης σώζονται τέσσαρες ἡμικυλινδρικοὶ κέραμοι ἐκ πηλοῦ μετὰ πορσελανοειδοῦς χρυσοπρασίνου ἐπιχρίσματος. Τὸ 1972 εὑρίσκοντο τέσσαρες ἐξ ὧν οἱ δύο ἡμίσεις. Ὁ εἷς ἀφαιρέθη ἀργότερον ὑπὸ τοῦ μακαρίτου Πριμικηρίου τῆς Μ.Χ.Ε. Σ. Σ. Παπαδοπούλου. Ἄγνωστον δὲ πού κεῖται σήμερον. Ἐκ τῶν σωζομένων κατὰ τὰς ἡμέρας μας κεράμων, οἱ τέσσαρες εἶναι σχεδὸν ὁλόκληροι καὶ ὁ εἷς ἥμισυς. Ὅμως εἷς ἐξ αὐτῶν εἶναι νέος, ἔχων ἐπ’ αὐτοῦ παράστασιν τοῦ Ἁγ. Γεωργίου, ἔργον τοῦ Ν. Παλαιόπουλου, προσεκομίσθη δὲ πρὸ δώδεκα περίπου ἐτῶν, ὑπὸ τοῦ ἐν Ἀθήναις σήμερον φαρμακοποιοῦ Ἰ. Κωνσταντινίδη. Οἱ λοιποὶ μετεφέρθησαν εἰς τὴν Πόλιν διὰ τὸν στολισμὸν παλαιοῦ τινος μεστζητίου παρὰ τὸ Γιαλὺ κιόσκ. Σημειωθήτω, ὅτι ἔγχρωμοι κέραμοι ἀπαντοῦν καὶ εἰς τὴν Γοτθικὴν τέχνην, ὡς ἐν τῷ καθεδρικῷ ἱ. ναῷ τοῦ Ἁγ. Στεφάνου Βιέννης4.

5- Ὅτι ὑπῆρχον εἰς τὸ χωρίον χρυσοπράσινοι κίονες, ἐκ τῶν ἀνακτόρων τῶν Σοφιανῶν.

6- Ὅτι εἰς τὰ ἀρχεῖα τῆς Κοινότητος, τὸ χωρίον ἀναφέρεται ὡς Τζενκίαρ καριγεσὶ (χρυσοπράσινον χωρίον).

7- Ὅτι τὸ ὄνομα Χρυσοκέραμος ἀπαντᾶ καὶ εἰς τὸ ἐξώφυλλον τοῦ φυλλαδίου τῶν Ἱ. Ἀκολουθιῶν ἐπὶ τῇ μνήμῃ τοῦ Ἁγ. Γεωργίου (1952).

8- Τέλος, ὅτι δὲν μαρτυρεῖται ναὸς τοῦ Ἁγ. Γεωργίου Χρυσοκεράμου εἰς τὸ Κουσγουντζούκιον.

Κατὰ τὴν ἐπίσημον ταύτην ἡμέραν καὶ ὥραν, ἀναμιμνησκόμεθα τῶν οὐκ ὀλίγων Ἱ. Προϊσταμένων, τῶν Ἐφοροεπιτρόπων καὶ Ὀφφικιάλων τῆς Κοινότητος ταύτης, ἱκανοὶ τῶν ὁποίων προσέφερον ἀρκετὰς καὶ συχνάκις πολυτίμους ὑπηρεσίας εἰς αὐτήν.

Ἀναμιμνησκόμεθα τῶν Διευθυντῶν καὶ Διδασκάλων τῆς ἐν τῷ αὐλογύρῳ τοῦ ναοῦ μεγαλοπρεποῦς πλινθίνης ἑξαταξίου Ἀστικῆς Σχολῆς (Νηπιαγωγείου, Ἀρρεναγωγείου, Παρθεναγωγείου), κτισθείσης τὸ 1875 κατὰ τὸν κυβικὸν ἀρχιτεκτονικὸν τύπον5 Σχολῶν τῆς Πόλεως τοῦ 19ου αἰῶνος, οἱ ὁποῖοι ὅπως καὶ οἱ κληρικοί, ἐν μέσῳ ποικίλων καὶ δυσμενῶν οὐχὶ πάντως μόνον, δόξα τῷ Θεῷ, ἀλλοτρίων συνθηκῶν, ποσῶς -ὡς μὴ ὤφελεν- μὴ τῶν σημερινῶν ἀφισταμένων, ἐμόρφωσαν πρεπόντως πλειάδα μαθητῶν, μετέπειτα εἰς τὴν κοινωνίαν διακριθέντων, καὶ ἐμόχθησαν κυριολεκτικῶς μέχρι τῆς ἀτύχου ἀναστολῆς τῆς λειτουργίας τῆς Σχολῆς κατὰ τὸ σχολικὸν ἔτος 1979/80. Εὐτυχῶς, εἶχον τὸ προνόμιον νὰ ἀναπνέουν τουλάχιστον τὸν ἰαματικὸν ἀέραν τοῦ κλιματικῶς ἠπιωτέρου τούτου Βοσπορινοῦ προαστείου. Ἐδῶ ἀκριβῶς ἐδίδαξεν καὶ ὁ προκάτοχός Σας Κωνσταντῖνος Ἀράπογλους, μετέπειτα Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης (Κωνσταντῖνος ΣΤ΄), τοῦ ὁποίου τὰ Ἱ. Λείψανα προνοίᾳ Ὑμῶν, ἐκομίσθησαν εἰς τὴν Βασιλεύουσαν ἐσχάτως.

Εἴη ἡ μνήμη αὐτῶν αἰωνία!

Εὐγνωμονοῦμεν, Παναγιώτατε, διὰ τὴν χρυσοπρασινίζουσαν εὐλογιακὴν Ὑμῶν παρουσίαν ταύτην εἰς τὸ εἰδυλλιακὸν Χρυσοκέραμον τοῦ Κατάστενου.

Πολύχρυσα τὰ ἔτη Σας

_________________________________

1- Α. Παπᾶ, Ἑλενουπόλεως (Χαλκηδόνος), Περὶ τὸ τοπωνύμιον Τσεγκέλκιοϊ καὶ τὴν κεντητὴν Ὡραίαν Πύλην τοῦ ἐν αὐτῷ ἱ. ναοῦ Ἁγ. Γεωργίου, Θεολογία 47 (1976) 659-673. Ἰ. Κωνσταντινίδη, Τὸ Χρυσοκέραμο Τσεγκέλκιοϊ τοῦ Βοσπόρου, Ἀθήνα 1992. Z. Karaca, İstanbulda Tanzimat Öncesi Rum Ortodoks Kiliseleri, Ἰσταμποὺλ 2008, 493-502.

2- Πρβλ. π. Γ. Μαυράκη, Τσεγκέλκιοϊ καὶ Ἅγιος Γεώργιος…, Ἠχὼ ἀρ. 7999, 16.9.(2011) 6.

3- Α. Παπᾶ, Ἡλιουπόλεως καὶ Θείρων, Ἀνακαινίσεις Ἱ. Ναῶν, Μονῶν καὶ Ἁγιασμάτων Ἱ. Ἀρχιεπισκοπῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ τῶν παρακειμένων αὐτῇ Ἱ. Μητροπόλεων (1971-2004), Κληρονομία 36 (2004) 238-248.

4- H. Riehl, Der St. Stephansdom in Wien, Die Kunst dem Volke 61/62 (1926) εἰκ. 2,5α.

5- Δὲς Ν. Ἀτζέμογλου, Λεύκωμα τιμῆς γιὰ τὴ Δασκάλα–Μάνα τῆς Κωνσταντινούπολης, Ἀθήνα 2000, 91-93, 96, 100, 106, 114, 115. Ἀ. Πορίδη, Κατάλογος τῶν Σχολικῶν Κτιρίων τῆς Ρωμαίικης Κοινότητας στὴν Πόλη καὶ Φωτογραφικὴ Τεκμηρίωση Αὐτῶν, Φανάρι 2010 (φωτοτυπικὴ ἔκδοση).

Ο Μ Ι Λ Ι Α

ΤΗΣ Α. Θ. ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ

ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ

κ. κ. Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Υ

ΚΑΤΑ ΤΑ ΘΥΡΑΝΟΙΞΙΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΥΣΟΚΕΡΑΜΟΥ (ΤΣΕΓΚΕΛΚΙΟΪ)

(18 Σεπτεμβρίου 2011)

Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Χαλκηδόνος κ. Ἀθανάσιε,

Λοιποὶ Ἱερώτατοι Ἀδελφοί,

Ἐντιμότατε κ. Γενικὲ Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος,

Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες τοῦ Θρόνου,

Εὐσεβὲς ἐκκλησίασμα,

Χαρμόσυνος ἀνέτειλεν ἡ 18η Σεπτεμβρίου διὰ τὴν θεόσωστον Μητρόπολιν Χαλκηδόνος, διὰ τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον καὶ διὰ τὴν ἐνταῦθα ὁμογένειαν. Αἰτία τῆς κοινῆς χαρᾶς εἶναι τὰ Θυρανοίξια τοῦ ριζικῶς ἀναστηλωθέντος καὶ πλήρως ἀνακαινισθέντος Ἱεροῦ τούτου Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου εἰς τὸ Τσεγκέλκιοϊ, τὸ ἱστορικὸν Χρυσοκέραμον τῶν πατέρων μας.

Αἱ ἱστορικαὶ ρίζαι τῆς πρώτης ἀνεγέρσεως χριστιανικοῦ ναοῦ εἰς τὸ σημεῖον τοῦτο χάνονται εἰς τὰ βάθη τῶν αἰώνων. Προϋπῆρχεν ἐνταῦθα, ἴσως καὶ ἀπὸ τοῦ ε΄ ἤδη πρὸ Χριστοῦ αἰῶνος, ἀρχαῖος εἰδωλολατρικὸς ναός, ὅπως ὑπῆρχον καὶ ἄλλοι εἰς τὰ παράλια τοῦ Βοσπόρου. Ἀλλ’ ὅταν ὁ Ἑλληνισμὸς ἐβαπτίσθη εἰς Χριστὸν καὶ ἐγένετο Ρωμηοσύνη, τὴν θέσιν τοῦ εἰδωλολατρικοῦ ἐκείνου ναοῦ κατέλαβεν, ἤδη ἀπὸ τῶν χρόνων, ὡς λέγεται, τοῦ Αὐτοκράτορος Ἰουστινιανοῦ, ὁ χριστιανικὸς ναὸς ὁ ἀφιερωθεὶς εἰς τὸν λαοφιλέστατον Τροπαιοφόρον Ἅγιον Γεώργιον. Ἡ πίστις καὶ εὐσέβεια τῶν πατέρων μας ἐφιλοτιμήθη νὰ ἀναδείξῃ τὸν ναὸν τοῦ Μεγαλομάρτυρος εἰς εἶδος καὶ κάλλος, μέχρι τοῦ σημείου νὰ καλύψῃ τὴν ὀροφήν του διὰ χρυσῶν κεράμων, ὁπόθεν καὶ ἡ ὀνομασία τόσον τοῦ Ναοῦ, ὅσον καὶ τοῦ χωρίου, Χρυσοκέραμος! Ὁ πανδαμάτωρ χρόνος ἐδημιούργησε πλεῖστα προβλήματα εἰς τὸ ἅγιον κτίσμα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ χρειασθῇ τὸ 1830 νὰ ἀνοικοδομηθῇ ἐκ θεμελίων. Καὶ ἦτο ὡραῖος ὁ ναὸς τοῦ 1830! Πολὺ ὡραῖος! Ἄξιος τῆς Ὀρθοδόξου εὐσεβείας! Τὸν ἐχάρημεν ἐπὶ ἕνα σχεδὸν αἰῶνα. Ἦλθαν ὅμως τὰ λυπηρὰ γεγονότα τοῦ 1925 μὲ τὴν ἀναγκαστικὴν ἀπαλλοτρίωσιν καὶ βέβηλον κατεδάφισιν ὄχι μόνον τῶν προσκτισμάτων τοῦ ναοῦ, ἀλλὰ καὶ μεγάλου μέρους τοῦ ἰδίου τοῦ ναοῦ, προκειμένου νὰ δημιουργηθῇ αὐτοκινητόδρομος, μὲ ἀποτέλεσμα ὁ ναὸς νὰ ἀπομείνῃ τοῦ λοιποῦ ἀνάπηρος, μὲ τὸ περίεργον σχῆμα, τὸ ὁποῖον ἀπέκτησε μετὰ τὸν ἀκρωτηριασμόν. Θλῖψις καὶ στενοχωρία καὶ συνοχὴ καρδίας ὄχι μόνον εἰς τὰ μέλη τῆς ἐπιτοπίου Κοινότητος, ἀλλὰ καὶ εἰς ὅλην τὴν ὁμογένειαν! Κατεπίομεν πολλὰ πικρὰ δάκρυα καὶ διὰ τὸν Ἅγιον Γεώργιον τοῦ Χρυσοκεράμου. Ἦτο καὶ αὕτη μία ἀπὸ τὰς πολλὰς ἀδίκους ταπεινώσεις τὰς ὁποίας ὑπέστημεν τὸν παρελθόντα αἰῶνα, μία ἀπὸ τὰς πολλὰς ὀδυνηρὰς πληγάς, τὰς ὁποίας ἐδέχθη τὸ πολύαθλον σῶμα τῆς εὐσεβοῦς ὁμογενείας! Δόξα τῷ ἀνεχομένῳ Θεῷ! Προϊόντος τοῦ χρόνου καὶ μειουμένου δραματικῶς τοῦ ἀριθμοῦ καὶ τῶν ἐνταῦθα πιστῶν ἕνεκα τῶν νέων περιπετειῶν αἱ ὁποῖαι μᾶς εὗρον, ἦτο φυσικὸν ὁ ναὸς νὰ περιέλθῃ εἰς χείρονα κατάστασιν καὶ ἐπικίνδυνον μαρασμόν, μέχρις ἀποσαθρώσεως. Ἀλλ’ εἴπομεν ἐξ ἀρχῆς καὶ διεκηρύξαμεν μεγαλοφώνως ὅτι οὐδεὶς ναός, εἴτε εἰς τὴν Ἀρχιεπισκοπὴν Κωνσταντινουπόλεως ἀνήκει, εἴτε εἰς τὰς λοιπὰς ἐν Τουρκίᾳ Μητροπόλεις, θὰ ἀφεθῇ εἰς τὸ ἔλεος τοῦ χρόνου καὶ τῆς φθορᾶς, ἄμοιρος τῆς στοργῆς καὶ τῆς φροντίδος τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Ὁμογενείας. Οὐδεὶς ναὸς θὰ ἀπομείνῃ ἀποπνέων ὀσμὴν θανάτου! Οἱ ναοί μας καὶ ἐμφανισιακῶς θὰ εἶναι κήρυκες ἐλπίδος, βεβαιώσεις ζωῆς, προμνηστεύματα ἀναστάσεως! Οἱ ὀλίγοι ποὺ ἐμείναμεν, ἀλλὰ καὶ οἱ ἐπισκεπτόμενοι ἡμᾶς καὶ τοὺς ἁγίους ἡμῶν τόπους ἀδελφοί, εἰσερχόμενοι εἰς τοὺς ναούς μας θὰ ἀναπνέωμεν ὀξυγόνον Χριστοῦ, ὀσμὴν ζωῆς εἰς ζωήν! Ἀλλὰ καὶ θὰ δίδωμεν ἕν μεγαλόφωνον μήνυμα ὅτι εἴμεθα ἀποφασισμένοι νὰ μείνωμεν ἐδῶ, εἰς τὰς ἀρχαίας ἑστίας μας, εἰς τὰ χώματα τὰ ὁποῖα ἡγίασαν αἱ προσευχαί, οἱ τίμιοι ἱδρῶτες, αἱ ἀγαθοεργίαι καὶ τὰ μαρτυρικὰ αἵματα τῶν πατέρων μας. Θὰ μείνωμεν ἐδῶ ὅπου εὑρίσκονται αἱ ρίζαι μας καὶ δὲν σκοπεύομεν νὰ ἀφήσωμεν τὸ δένδρον τῆς Ρωμηοσύνης καὶ τὸ ἄνθος τῆς Ὀρθοδοξίας νὰ ξηρανθοῦν. Θὰ τὰ ποτίζωμεν μὲ τὸ ὕδωρ τῆς ἀγάπης μας καὶ τῆς ἀφοσιώσεώς μας, μὲ τοὺς ἱδρῶτας τῆς ἀγωνίας μας, μὲ τὰς προσευχὰς τῶν ἐλπίδων μας, μὲ τὸ αἷμα τῆς καρδίας μας! Τούτου ἕνεκεν ὁ εἷς μετὰ τὸν ἄλλον οἱ ναοί μας καὶ εἰς τὴν Πόλιν, καὶ εἰς τὴν Μητρόπολιν Δέρκων, καὶ εἰς τὴν Μητρόπολιν Ἴμβρου καὶ Τενέδου, καὶ εἰς τὴν Μητρόπολιν Πριγκηπονήσων, ἀναστη-λώνονται καὶ ἀνακαινίζονται καὶ παραδίδονται εἰς τὴν λατρείαν ὡραῖοι ὡς νυμφίοι ἐκ παστάδος ἐξερχόμενοι. Ἐλάχιστοι ἔχουν ἀπομείνει χωρὶς νὰ ἀνακαινισθοῦν. Εἰς τὴν Θεόσωστον Μητρόπολιν Χαλκηδόνος ἐπίσης ἀνεκαινίσθη ἀπὸ ἐτῶν ὁ καλλιμάρμαρος Ἱερὸς Ναὸς τῆς Ἁγίας Τριάδος, πρὸ διετίας ὁ Ἱερὸς Ναὸς Ἁγίων Κωνσταντίνου καὶ Ἑλένης Πασάμπαχτσε καί, ἤδη, ὁ παρὼν ἅγιος οἶκος τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Οἱ δύο τελευταῖοι ἀνεστηλώθησαν καὶ ἀνεκαινίσθησαν ἐπὶ ἀρχιερατείας τοῦ νῦν κοσμοῦντος τὸν Μητροπολιτικὸν θρόνον τῆς Χαλκηδόνος Ἱερωτάτου καὶ λογιωτάτου ἀδελφοῦ κ. Ἀθανασίου, εἰς τὸν ὁποῖον καὶ δημοσίως ἀπονέμομεν ἐπὶ τούτῳ τὰ εὔσημα καὶ τὴν Πατριαρχικὴν ἡμῶν εὐαρέσκειαν.

Ἡ Ἐκκλησία εὔχεται: «Ἁγίασον, Κύριε, τοὺς ἀγαπῶντας τὴν εὐπρέπειαν τοῦ Οἴκου Σου!». Τὴν ἰδίαν εὐχὴν ἀπευθύνομεν χάριν ὅλων ὅσοι παντοιοτρόπως συνέδραμον, εἰργάσθησαν, ἐκοπίασαν, ἐξώδευσαν, ἐθυσίασαν διὰ τὴν ἀναστήλωσιν, ἀνακαίνισιν καὶ ἐξωραϊσμὸν τοῦ ἱστορικοῦ τούτου ἁγίου ναοῦ. Πολὺς νὰ εἶναι ὅλων ὁ μισθὸς καὶ λαμπρὸς ὁ στέφανος παρὰ Κυρίου καὶ εἴθε καὶ ἄλλοι νὰ τοὺς μιμηθοῦν, ὥστε καὶ τοὺς ὀλίγους ἐναπομείναντας ναούς μας χρήζοντας ἀναστηλώσεως καὶ ἐξωραϊσμοῦ συντόμως νὰ δυνηθῶμεν νὰ ἀποκαταστήσωμεν. Ἰδιαιτέρως ἐπιθυμοῦμεν νὰ εὐχαριστήσωμεν χρεωστικῶς τὴν Ἔντιμον Ἐκκλησιαστικὴν Ἐπιτροπὴν τῆς Κοινότητος ὑπὸ τὴν προεδρίαν τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Βασιλείου Κυροπούλου καὶ πάντας τοὺς συνεργάτας των καὶ τοὺς συμπαραστάτας τοῦ ἔργου αὐτῶν.

 

Συγχαίροντες ἀπὸ καρδίας καὶ αὖθις τὸν Ἱερώτατον ἀδελφὸν ἅγιον Χαλκηδόνος κ. Ἀθανάσιον καὶ τοὺς συνεργάτας του καὶ πᾶν τὸ προσφιλέστατον εἰς ἡμᾶς πλήρωμα τῆς Θεοσώστου γεροντικῆς ταύτης Μητροπόλεως, τὴν ὁποίαν καὶ ἡμεῖς ἠλεήθημεν νὰ ποιμάνωμεν ἐπ’ ὀλίγον καὶ ἐξ αὐτῆς ἐκλήθημεν πρὸ εἰκοσαετίας εἰς τὸν ἅγιον Ἀποστολικὸν καὶ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχικὸν Θρόνον τῆς Κωνσταντινουπόλεως, κατευλογοῦμεν τὰς εἰσόδους πάντων εἰς τὸν Ἱερὸν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Ναόν, εὐχόμενοι νὰ εἶναι πάντοτε ἀνοικτὸς εἰς λατρείαν, πάντοτε ὡραῖος, πάντοτε πλήρης δόξης Κυρίου καὶ εὐσεβοῦντος ἐκκλησιάσματος. Ἀμήν.