ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΕΡΩΝΥΜΟ

Γράμμα
τῆς Α. Θ. Παναγιότητος
τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου
κ. κ. Βαρθολομαίου
πρός τόν Μακ. Ἀρχιεπίσκοπον
Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος
κ. κ. Ἱερώνυμον

Ἀριθμ. Πρωτ. 218

Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος, ἐν Χριστῷ τῷ Θεῷ λίαν ἀγαπητὲ καὶ περιπόθητε ἀδελφὲ καὶ συλλειτουργὲ τῆς ἡμῶν Μετριότητος κύριε Ἱερώνυμε, Πρόεδρε τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τὴν Ὑμετέραν σεβασμίαν Μακαριότητα ἀδελφικῶς ἐν Κυρίῳ κατασπαζόμενοι, ὑπερήδιστα προσαγορεύομεν.

Ἐπικοινωνοῦντες διὰ τῶν μετὰ χεῖρας ἀδελφικῶν ἡμῶν Πατριαρχικῶν Γραμμάτων πρὸς τὴν Ὑμετέραν λίαν ἡμῖν ἀγαπητὴν καὶ περισπούδαστον Μακαριότητα καὶ τὴν περὶ Αὐτὴν Ἱερὰν Σύνοδον τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἐπιθυμοῦμεν ἵνα καταστήσωμεν Ὑμᾶς κοινωνοὺς τῆς ἣν δοκιμάζει ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία ἀγωνίας καὶ θλίψεως ἐκ τῶν δηλώσεων, ἐκδηλώσεων καὶ ἐν γένει κινήσεων ἐντὸς τῶν κόλπων τῆς Ὑμετέρας Ἐκκλησίας, καθ' ἃς ἐκφράζονται θέσεις καὶ ἐκτιμήσεις καὶ ἀπόψεις ἥκιστα συμβιβαζόμεναι πρὸς τὸ Ὀρθόδοξον ἦθος καὶ ἔθος, προκαλοῦσαι εὐρυτέραν ἀπορίαν, ἐγκυμονοῦσαι δὲ καὶ κινδύνους καὶ ἀπροβλέπτους συνεπείας διὰ τὴν ἑνότητα αὐτῆς ταύτης τῆς καθ' Ὑμᾶς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ τῆς Ἁγίας ἡμῶν Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἐν τῷ συνόλῳ αὐτῆς.

Ὡς γνωστὸν καὶ ἐπιμεμαρτυρημένον ἱστορικῶς καὶ μέχρι τῆς σήμερον, ἡ Μήτηρ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία περιβάλλει ἀνέκαθεν διὰ τιμῆς καὶ ἀγάπης τοὺς κατὰ καιροὺς ἐπὶ κεφαλῆς καὶ τοὺς Ἱεράρχας τῆς καθ' Ὑμᾶς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας, μετὰ στοργῆς δὲ καὶ γνησίας μητρικῆς ἀγάπης τὸν εὐσεβῆ Ἑλληνικὸν Λαόν, τὸν ὁποῖον αὕτη, ἡ Κωνσταντινουπολῖτις Ἐκκλησία, ἐγαλούχησεν εἰς τὰ νάματα τῆς ἀμωμήτου ἡμῶν Ὀρθοδόξου πίστεως, εἰς ἣν ἐτήρησε τοῦτον ἐν καιροῖς δισέκτοις καὶ χαλεποῖς διὰ τὸ ἡμέτερον εὐσεβὲς Γένος, ὀρθοτομοῦσα τὸν λόγον τῆς ἀληθείας. Ἡ ἐκκλησιαστική, ἔτι δὲ καὶ ἡ θύραθεν ἱστορία, μαρτυροῦσιν ἀψευδῶς περὶ τῆς καὶ ἐν τῷ τομεῖ τούτῳ τῆς κυρίας καὶ καιρίας εὐθύνης τοῦ Ἁγιωτάτου Ἀποστολικοῦ καὶ Πατριαρχικοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου θυσιαστικῆς προσφορᾶς αὐτοῦ, εὐρύτερον μὲν ἐν τῷ στερεώματι τῆς Ἁγίας Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας, ἰδιαιτέρως δέ, ἐν καυχήσει ὁμολογοῦμεν καὶ ἡμεῖς, πρὸς τὸν ὁμαίμονα Ὀρθόδοξον Ἑλληνικὸν Λαόν.

Τῆς ὀφειλετικῆς ταύτης προσφορᾶς τοῦ καθ' ἡμᾶς Θρόνου οὔσης ἀποδεδειγμένης καὶ ἐκτιμωμένης ὑπ' αὐτοῦ τούτου τοῦ ἀνέκαθεν ἀφωσιωμένου τῇ Μητρὶ αὐτοῦ Ἐκκλησίᾳ εὐσεβοῦς Ἑλληνικοῦ Λαοῦ, ἀλλὰ καὶ ὑπὸ τῶν ἀοιδίμων Προκατόχων Ὑμῶν, τῶν Ἱεραρχῶν καὶ τοῦ κλήρου αὐτοῦ, ἰδίᾳ ἀπὸ τοῦ ἔτους 1850 μέχρι τῆς σήμερον, ἔνιαι γνωσταὶ ἡμῖν τε καὶ Ὑμῖν ἐνέργειαι εἰς βάρος τοῦ κύρους τοῦ πανιέρου θεσμοῦ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἀτυχῶς ὁσημέραι αὐξανόμεναι, τείνουσι, θὰ συμφωνήσῃ ἀσφαλῶς καὶ ἡ Ὑμετέρα Μακαριότης καὶ ἡ περὶ Αὐτὴν Ἱερὰ Σύνοδος τῆς καθ'  Ἑλλάδα Ἐκκλησίας, ἵνα δημιουργήσωσι κρίσιν εἰς τούς κόλπους τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας, μὴ δυναμένην ἴσως ἐν τῷ μέλλοντι ἀκινδύνως νὰ ἀντιμετωπισθῇ καὶ ἐλεγχθῇ, ἐὰν μὴ ἀπὸ τοῦδε ληφθῶσιν αἱ προσήκουσαι ἀποφάσεις, ἐκκλησιαστικαὶ καὶ ποιμαντικαί, πρὸς ἀντιμετώπισιν τῶν τάσεων τούτων.

Ὁμολογοῦμεν ὅτι μεγάλως ἀπασχολοῦσι τὴν Μητέρα Ἐκκλησίαν, πεποίθαμεν δὲ καὶ τὴν Ὑμετέραν, αἱ κινήσεις καὶ ἐκδηλώσεις ὁμαδοποιημένων προσώπων, εὐτυχῶς, τό γε νῦν, μικρᾶς ἐμβελείας, στόχον ἔχουσαι τὴν ἀμφισβήτησιν καὶ τὴν κριτικὴν ἀποφάσεων πανορθοδόξως ληφθεισῶν, συμφωνούσης καὶ προσεπικυρούσης καὶ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, περὶ συμμετοχῆς τῆς ὅλης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἰς τοὺς διεξαγομένους μετὰ τῶν ἑτεροδόξων διμερεῖς καὶ πολυμερεῖς Θεολογικοὺς Διαλόγους καὶ τὰς διαχριστιανικὰς συναντήσεις ἐν τῷ Παγκοσμίῳ Συμβουλίῳ Ἐκκλησιῶν, τῷ Συμβουλίῳ Εὐρωπαϊκῶν Ἐκκλησιῶν καὶ ἄλλοις παρεμφερέσι διαχριστιανικοῖς ὀργανισμοῖς. Αἱ κινήσεις καὶ ἐκδηλώσεις αὗται, περιωρισμέναι καὶ ἀμελητέαι ἴσως κατ' ἀρχήν, ἔλαβον προσφάτως ἀπαραδέκτους διαστάσεις, ὡς συνέβη, μεταξὺ ἄλλων, καὶ ἔν τινι Ἱερᾷ Μητροπόλει τῆς Ἁγιωτάτης Ὑμῶν Ἐκκλησίας ἐν ὀργανωθείσῃ ὑπὸ τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου λαϊκῇ συνάξει, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν τῆς Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας διὰ τῆς ἐκφωνήσεως ὑπὸ τοῦ ἰδίου Μητροπολίτου "ἀναθεματισμῶν" κατὰ ἑτεροδόξων καὶ ἀλλοθρήσκων, ὡς καὶ πάντων τῶν μετεχόντων εἰς τὴν λεγομένην Οἰκουμενικὴν Κίνησιν. Αἱ τοιαῦται ἐκδηλώσεις δὲν δύναται νὰ ὑποτιμῶνται ἢ νὰ τιμῶνται διὰ τῆς ἐνεργοῦ παρουσίας καὶ συμμετοχῆς καὶ Ἱεραρχῶν τῆς καθ' Ὑμᾶς Ἐκκλησίας, δυστυχῶς δέ, μετὰ λύπης σημειοῦμεν, καὶ ἐκπροσώπων τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος, καθ' ὅτι ἐκφράζονται ἐν αὐταῖς θέσεις καὶ ἀπόψεις στρεφόμεναι κατὰ τῆς ἡγεσίας τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καὶ τῶν συνοδικῶς εἰλημμένων ἀποφάσεων αὐτῶν, ἀλλὰ καὶ ἐσχάτως διὰ πρώτην φορὰν καὶ κατὰ αὐτοῦ τοῦ πανιέρου θεσμοῦ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τοῦ διὰ τοῦ παραδείγματος καὶ τῆς θυσιαστικῆς μαρτυρίας καὶ τῶν ἀνὰ τοὺς αἰῶνας ἀγώνων αὐτοῦ ὑπάρξαντος καὶ ὑπάρχοντος κήρυκος, προασπιστοῦ καὶ φύλακος τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν πίστεως καὶ μαρτυρίας καὶ τῆς κανονικῆς τάξεως ἐν τῇ Ἁγιωτάτῃ ἡμῶν Ἐκκλησία.

Μετ' εὐλόγου ἐκπλήξεως διὰ τὰς ἀποδιδομένας κατὰ τὰς ἐν λόγῳ ἐκδηλώσεις μονομερεῖς καὶ ἐπιλεκτικὰς ἀναφορὰς καὶ ἑρμηνείας, κατὰ τῆς Ὀρθοδόξου μαρτυρίας τῆς καθ' ἡμᾶς πρωτοθρόνου Ἐκκλησίας καὶ τῆς συμμετοχῆς αὐτῆς εἰς τὰς ἐν λόγῳ διεκκλησιαστικὰς καὶ διαχριστριανικὰς συναντήσεις, ἐπὶ τῷ τέλει τῆς ἐκπληρώσεως, ἄνευ οὐδεμιᾶς ὑποχωρήσεως ἐκ τῶν καιρίων τῆς ἀμωμήτου ἡμῶν Ὀρθοδόξου πίστεως, τῆς ἐντολῆς τοῦ καλέσαντος τοὺς πάντας καὶ μάλιστα τοὺς Χριστιανοὺς εἰς ἑνότητα (πρβλ. Ἰωάν. ιζ΄ 11),  ὑπογραμμίζομεν, καὶ πάλιν, λόγῳ τῆς σοβαρότητος τοῦ θέματος, καὶ τὰς ἐκ τῶν τοιούτων εὐρυτέρων ἐνεργειῶν ὀδυνηρὰς συνεπείας δι' αὐτὴν ταύτην τὴν Ἁγιωτάτην Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος, ἀλλὰ καὶ διὰ σύνολον τὴν Ἁγίαν ἡμῶν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν καὶ τὰς διορθοδόξους σχέσεις.

Ἡ καθ' Ὑμᾶς Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία, Μακαριώτατε Ἀδελφέ, συνῳδὰ καὶ ταῖς προβλεπομέναις ἐν τῷ Ἱδρυτικῷ τῆς Αὐτοκεφαλίας αὐτῆς Τόμῳ δεσμεύσεσιν αὐτῆς, ἱστορικῶς ἀνέκαθεν συνεπορεύθη μετὰ  τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐν πᾶσι τοῖς κατὰ καιροὺς ἀναφυομένοις εὐρυτέροις καὶ γενικωτέροις ἐκκλησιαστικοῖς ζητήμασι, διορθοδόξοις, διαχριστιανικοῖς καὶ ἄλλοις, συμμετέσχε δὲ μάλιστα εἰς τὰς θεωρηθείσας καὶ ὁμοφώνως πανορθοδόξως ληφθείσας ἀποφάσεις περὶ συμμετοχῆς εἰς τοὺς ἐν λόγῳ διαλόγους καὶ ἐν γένει εἰς τὴν λεγομένην Οἰκουμενικὴν Κίνησιν.

Δὲν θὰ ἠθέλομεν νὰ ἀναφερθῶμεν συγκεκριμένως εἰς τὰς ὑπολανθανούσας μέχρι σήμερον καὶ ἐν τοῖς παρασκηνίοις, ἐν πολλοῖς, δρώσας εἰρημένας κινήσεις, αἵτινες ἀσφαλῶς τελοῦν ἐν γνώσει τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος καὶ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἐκ τῶν ὀργανουμένων ἐν τοῖς ὁρίοις τῶν διαφόρων Ἱερῶν Μητροπόλεων συγκεντρώσεων, ἀλλὰ καὶ ἐκ τοῦ ἠλεκτρονικοῦ καὶ εὐρύτερον ἐκκλησιαστικοῦ καὶ θύραθεν τύπου καὶ τῶν μέσων γενικῆς ἐνημερώσεως. Ἁπλῶς ὀφειλετικῶς ἐπισημαίνομεν τὸν ὑφιστάμενον σοβαρὸν κίνδυνον ἐκ τῶν συνεπειῶν τῶν ἐκδηλώσεων τούτων καὶ τῶν ἐκφραζομένων καὶ διατυπουμένων προφορικῶς καὶ ἐγγράφως οὐχὶ ὑγιῶν Ὀρθοδόξων θέσεων καὶ ὑπογραμμίζομεν τὴν εὐθύνην καὶ τὸ χρέος ἡμῶν, τῶν ταχθέντων ὑπὸ τῆς Θείας Προνοίας Ποιμένων καὶ ταγῶν τοῦ Ὀρθοδόξου λαοῦ τοῦ Θεοῦ ἐν τοῖς ὁρίοις ἑκάστης ἀδελφῆς αὐτοκεφάλου καὶ αὐτονόμου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, πρὸς διατήρησιν τῆς ἑνότητος αὐτῆς καὶ τῆς μὴ δημιουργίας περαιτέρω διασπαστικῶν ἑστιῶν, ἐγκυμονουσῶν, ὡς εἰκός, ἀπροβλέπτους συνεπείας.

Μετ' ἀγωνίας δὲ σημειοῦμεν ὅτι ἡ ἀνοχὴ τῶν τοιούτων ἐνεργειῶν ὑπὸ τῆς ἡγεσίας τῶν Ἐκκλησιῶν ὑπερβαίνει τὰ τυπικὰ ὅρια ἑνὸς μονοσημάντου ζητήματος καὶ ἀξιολογεῖται ὡς πολυσήμαντον οὐσιαστικὸν ζήτημα διὰ τὴν εὔρυθμον λειτουργίαν τῆς κανονικῆς τάξεως ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ, δυνάμενον νὰ ἐπιφέρῃ σύγχυσιν καὶ ἀναταραχὴν ἐν τῷ πληρώματι αὐτῆς. Ὑπὸ τὴν ἔννοιαν ταύτην ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία, ἐν τῇ ὀφειλετικῇ μερίμνῃ αὐτῆς διὰ τὴν προστασίαν τοῦ τε γράμματος καὶ τοῦ πνεύματος τῆς Ὀρθοδόξου παραδόσεως καὶ διὰ τὴν εὐστάθειαν καὶ ἑνότητα τῶν κατὰ τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἠξιολόγησε τὸ ζήτημα τοῦτο ἐπὶ τῇ βάσει τῶν ὁμοφώνων πανορθοδόξων ἀποφάσεων καὶ ἔκρινεν ὅτι θὰ ἔδει ὅπως ἑκάστη Ἐκκλησία τοποθετῆται μετὰ τῆς ἐπιβαλλομένης εὐθύνης καὶ τοῦ χρέους αὐτῆς ἔναντι τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ,  πρὸς διατήρησιν ἀκλονήτου τῆς ἐμπιστοσύνης αὐτοῦ ἔναντι τῶν ποιμένων αὐτοῦ.

Μακαριώτατε,

Γνωρίζοντες τὰ ἀνωτέρω ὀφειλετικῶς τῇ Ὑμετέρᾳ Μακαριότητι καὶ τῇ κατ' Αὐτὴν Ἁγιωτάτη καθ' Ἑλλάδα Ἐκκλησία, παρακαλοῦμεν Ὑμᾶς ἀδελφικῶς, ἐξ ὁμοφώνου Συνοδικῆς ἀποφάσεως, ὅπως ἐν τῇ διακρινούσῃ τὴν Ὑμετέραν Ἐκκλησίαν συνεπείᾳ εἰς τὰς ἑκάστοτε λαμβανομένας πανορθοδόξους ἀποφάσεις καὶ ἐνεργείας, ὀφειλετικῶς ὡς θυγάτηρ τὸ πάλαι καὶ νῦν προσφιλεστάτη Ἀδελφὴ Ἐκκλησία, ἔχουσα ὑπ' ὄψει τὰ ἀνωτέρω περὶ τῶν ἐν πάσῃ ἁδρότητι περιγραφεισῶν ἐν λόγῳ κινήσεων καὶ τὰς ἐξ αὐτῶν προβλεπομένας οὐχὶ εὐχαρίστους συνεπείας,  τοποθετηθῆτε συνοδικῶς ἐπὶ τούτῳ καὶ ἀπορρίψητε καὶ καταδικάσητε ταύτας ἐπισήμως ὡς ἀνεδαφικὰς καὶ ἐπικινδύνους, λάβητε δὲ καὶ ὡς ἐκκλησιαστικὸν σῶμα τὰς προσήκουσας ἀποφάσεις πρὸς εὐρυτέραν καταδίκην καὶ ἀπόρριψιν τῶν ἐνεργειῶν τούτων καὶ τῶν ἐκφραζομένων ἀστηρίκτων ἐν πολλοῖς, ἀνορθοδόξων καὶ ἐρχομένων εἰς ἀντίθεσιν πρὸς τὰς συνοδικὰς ἀποφάσεις τῶν Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν θέσεων τῶν ἐν λόγῳ ὁμάδων.

Οὕτως, ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία, σταθμίζουσα τὰς ὀδυνηρὰς συνεπείας διὰ τὴν ἐσωτερικὴν ἑνότητα τῆς καθ' Ὑμᾶς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας καὶ εὐρύτερον τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐπιφυλάσσεται, μετὰ τὴν ἀναμενομένην ἀπόκρισιν καὶ ἐπίσημον τοποθέτησιν τῆς Ὑμετέρας Ἐκκλησίας, ἵνα ὀφειλετικῶς προβῇ καὶ αὕτη εἰς τὰς δεούσας πανορθοδόξους ἐνεργείας διὰ τὴν ἔγκαιρον πρόληψιν ἐπαπειλουμένων ἀπευκταίων καταστάσεων.

Ἐπὶ δὲ τούτοις, ἐν ἀναμονῇ τῆς ἀποκρίσεως τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος, περιπτυσσόμεθα Αὐτὴν ἀδελφικῶς μετὰ βαθείας καὶ ἀναλλοιώτου ἀδελφικῆς ἀγάπης καὶ πάσης τιμῆς.

‚βιβ’ Μαρτίου ις’
Τῆς Ὑμετέρας σεβασμίας Μακαριότητος
ἀγαπητός ἐν Χριστῷ ἀδελφός