ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΟΥ Μ. ΑΡΧΙΔΙΑΚΟΝΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΣΤΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ ΝΑΟ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ

φωτό Αρχείου: Ν. Μαγγίνας

Σταυρός, Ἔσχατα, Εὐχαριστία

Πρός ἕνα ἐκκλησιαστικόν ἐλιτισμόν;

Ὑπό Πανοσιολ. Μ. Ἀρχιδιακόνου κ. Μαξίμου

Παναγιώτατε Δέσποτα,

Σεβασμία τῶν Ἱεραρχῶν χορεία,

Λαέ τοῦ Θεοῦ,

Μετά πολλῆς λαμπρότητος καί πανηγυρικῶν ὕμνων ἑορτάζει σήμερον ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τήν Κυριακήν τῆς Σταυροπροσκυνήσεως.

Ὁ Σταυρός εἶναι διά τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν ζωοποιός, διότι μόνον διά τῆς ζωηφόρου Ἀναστάσεως κατανοεῖται καί λαμβάνει θεολογικήν δικαίωσιν. Καί τήν πραγματικότητα ταύτην τοῦ ζωηφόρου Σταυροῦ βιοῖ κατ’ἐξοχήν ἡ ἐσταυρωμένη Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μ. Ἐκκλησία, ἡ ὁποία εἰς τάς ποικίλας διακυμάνσεις τοῦ βίου της ὑπέμεινεν, ἔπαθεν, ἐσταυρώθη, κρατήσασα ὅμως πάντοτε ἀναμμένην τήν κανδῆλαν τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου.

Ἡ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μ. Ἐκκλησία εἶναι Μεγάλη, διότι σταυροῦται καί λαμβάνει ταυτοχρόνως τήν πεῖραν τῆς Ἀναστάσεως. Δέν νοεῖται Σταυρός ἄνευ Ἀναστάσεως, ἀλλά οὔτε καί Ἀνάστασις ἄνευ Σταυροῦ. Καθ’ ὅν χρόνον τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας ὑπάρχουν ἐντός τῆς μεταπτωτικῆς ἱστορικῆς πραγματικότητος, φέρουν τά στίγματα τοῦ Σταυροῦ, δηλαδή τόν ἀγῶνα ἐναντίον τῶν παθῶν, τήν ἄσκησιν, ἀλλά καί τόν θάνατον. Ὁ θησαυρός της εἶναι «ἐν ὀστρακίνοις σκεύεσι», κατά τόν παύλειον λόγον, φέρουν δέ τά μέλη της τήν νέκρωσιν τοῦ Κυρίου ἐν τῷ σώματι αὐτῶν «ἵνα καί ἡ ζωή τοῦ Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι ἡμῶν φανερωθῇ (πρβλ. Β’ Κορ. δ’, 8-10).

Καί ἡ ζωή τοῦ Κυρίου φανεροῦται καί ἀποκαλύπτεται ἐν τῇ Εὐχαριστίᾳ, δηλαδή ἐν τῇ μεταλήψει τοῦ Σώματος καί Αἵματος Αὐτοῦ, ἐν τῇ κοινωνίᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τήν ὁποίαν αἰτούμεθα κατά τήν τέλεσιν τῆς Θείας Λειτουργίας. Κοινωνία οὐχί μόνον ἑνός ἑκάστου ἐξ ἡμῶν μετά τοῦ σώματος τοῦ Θεανθρώπου, ἀλλά καί μεταξύ ἡμῶν. Καί ἡ Εὐχαριστία εἶναι φανέρωσις τοῦ γεγονότος τῆς Ἐκκλησίας, «ἡ Ἐκκλησία ἐν τοῖς μυστηρίοις σημαίνεται» λέγει χαρακτηριστικῶς ὁ Νικόλαος Καβάσιλας καί συνεχίζει μέ τόν ἴδιον τόνον ὅτι «τήν τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν εἴ τις ἰδεῖν δυνηθείη, οὐδέν ἕτερον ἤ αὐτό μόνον τό Κυριακόν σῶμα ὄψεται». Ἡ λαϊκή εὐσέβεια ταυτίζει τήν Εὐχαριστίαν, τήν Θείαν Λειτουργίαν, μέ τήν Ἐκκλησίαν: διά τόν πιστόν λαόν ἡ φράσις «Πηγαίνω στήν Ἐκκλησία», σημαίνει κυριολεκτικῶς μεταβαίνω εἰς τήν Θείαν Λειτουργίαν.

Ὑπερτονισμός τοῦ ἀναστασίμου χαρακτῆρος τῆς Ἐκκλησίας μέ ταυτόχρονον παραθεώρησιν τοῦ σταυρικοῦ χαρακτῆρος τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς εἶναι ἀνεπίτρεπτος. Οὔτε ὑπάρχει διχοτόμησις τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, λόγῳ ὀξείας διαχωρίσεως μεταξύ Σταυροῦ καί Ἀναστάσεως. Εἶναι ὀρθόν ὅτι δέν δύναται νά παραθεωρηθῇ ὁ ἀσκητικός καί σταυρικός χαρακτήρ τῆς Ἐκκλησίας, πλήν ὅμως ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ θά ἐξαλειφθῇ τό σταυρικόν βίωμα καί θά ἐπικρατήσῃ μόνον ἡ ἀνεκλάλητος ἀναστάσιμος χαρά καί ἡ ἄφθαρτος δόξα τῶν υἱῶν τοῦ Θεοῦ Πατρός.

Ἐν τῇ ἐσχατολογικῇ ταύτῃ ἐννοίᾳ δέν θά ὑπάρχῃ βίωσις τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ, δηλαδή ἀσκητικός ἀγών, μετάνοια καί πόρευσις πρός τήν κάθαρσιν καί τήν φώτισιν. Τά πάντα θά λάμπουν ἀπό τό φῶς τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ καί θά πορευόμεθα ἀπό τελειότητος εἰς τελειότητα, «ἀτέλεστος τελειότης». Ὁ χρόνος καί ὁ χῶρος δέν θά καταργηθοῦν- δέν θά ὑπάρχομεν ἐκτός χώρου καί χρόνου- ἀλλά ὁ χωροχρόνος θά ἁγιασθῇ καί ἀντί νά διαιρῇ θά ἑνώνῃ πάντας ἡμᾶς εἰς μίαν ἀδιαίρετον καί ἀθάνατον σύναξιν.

Ἐν τῇ εὐχαριστιακῇ συνάξει προσφέρομεν θυσίαν ἀναίμακτον, τόν Ἀμνόν τοῦ Θεοῦ καί οὐδείς δύναται νά ἀρνηθῇ τόν θυσιαστικόν χαρακτῆρα τῆς Εὐχαριστίας, ὁ ὁποῖος μαρτυρεῖται ἀπό τήν Πατερικήν καί Λειτουργικήν Παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας. Ἐν τούτοις, ἡ εὐχαριστιακή θυσία νοηματοδοτεῖται ἀπό τό γεγονός τῆς Ἀναστάσεως. Τά ἔσχατα εἰσέρχονται καί ἁγιάζουν τήν ἱστορίαν διά τῆς ἀγαπητικῆς ἑνώσεως τῶν πάντων ἐν Χριστῷ. Ἡ φύσις, λοιπόν, τῆς Ἐκκλησίας εἶναι κατ’ ἐξοχήν εὐχαριστιακή καί ἐσχατολογική.

Ἐάν ἡ βίωσις τῶν ἐσχάτων συναρτᾶται ἀπό τήν μετοχήν τοῦ Χριστιανοῦ εἰς τήν θεοποιόν καί καθαρτικήν ἐνέργειαν τοῦ Θεοῦ, τότε ἡ θέσις αὕτη δύναται νά ὁδηγήσῃ εἰς ἐκκλησιαστικόν-πνευματικόν ἐλιτισμόν, δηλαδή εἰς μίαν ὡριγενιστικοῦ τύπου κατανόησιν τῆς Ἐκκλησίας ὡς ἀποκλειστικοῦ χώρου θεουμένων μέ τόν Ἐπίσκοπον ὡς Προφήτην καί προεστῶτα τῆς Ἐκκλησίας. Δέον νά τεθῇ ἐνταῦθα τό ἑξῆς ἐρώτημα: Τό Ἅγιον Πνεῦμα δρᾷ μόνον εἰς μίαν μερίδα Προφητῶν-πνευματοφόρων Ἐπισκόπων καί οὐχί εἰς τούς ἄλλους; Τό Ἅγιον Πνεῦμα ὅμως συγκροτεῖ καί κατευθύνει ὅλον τόν θεσμόν τῆς Ἐκκλησίας!

Ὅπως μία ἀπροϋπόθετος εὐχαριστιακή ἐκκλησιολογία, δηλαδή ἄνευ ὀρθῆς πίστεως-ὀρθοδοξίας καί κανονικῶν προϋποθέσεων, εἶναι ἐκκλησιολογικῶς ἀπαράδεκτος, κατά τόν ἴδιον ἀκριβῶς τρόπον μία ἐσχατολογική κατανόησις τῆς Εὐχαριστίας καί τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία τείνει πρός πνευματικόν ἐλιτισμόν, δύναται νά ἐλλοχεύῃ τόν κίνδυνον τῆς αἱρέσεως τοῦ ὡριγενισμοῦ.

Τό κέντρον τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ Θεία Εὐχαριστία. Ἱεραποστολή, ἄσκησις, ἡσυχαστική ζωή, προσευχή, κομβοσχοίνιον Θεία Γραφή καί Δόγμα ὑπάρχουν ὡς βασικά καί ἀπαραίτητα στοιχεῖα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, πλήν ὅμως πρέπει νά ὁδηγοῦν καί νά καταλήγουν εἰς τήν εὐχαριστιακήν σύναξιν, ἐν τῇ ὁποίᾳ καί ὁλοκληροῦνται. Ἐκτός τῆς Θ. Εὐχαριστίας δέν ὑπάρχουν ἄλλα βασικά κέντρα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς. Ἡ ἐκκλησιαστική ζωή συμποσοῦται εἰς τήν Θείαν Εὐχαριστίαν. Εἶναι τό βασικόν κέντρον πέριξ τοῦ ὁποίου τά πάντα κινοῦνται, κατανοῦνται καί ὑφίστανται.

Ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ δέν ἰσχύει μόνον τό ἀξίωμα: ἡ Ἐκκλησία ποιεῖ τήν Εὐχαριστίαν, τό ὁποῖον ἦταν ἡ ἐπικρατοῦσα ἐκκλησιολογική ἀρχή τῆς ΡΚαθολικῆς Ἐκκλησίας κατά τήν σχολαστικήν περίοδον, ἀλλά ἰσχύει ἐξίσου καί τό ἕτερον ἀξίωμα ἡ Εὐχαριστία ποιεῖ τήν Ἐκκλησίαν. Χριστός καί Πνεῦμα συγκροτοῦν τό γεγονός τῆς Ἐκκλησίας.

Παναγιώτατε,

Ἡ Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως εἶναι μία ὑπόμνησις πρός πάντας ἡμᾶς ὅτι ὁ ἀγών ἐναντίον τοῦ κακοῦ νικᾶται διά τοῦ ζωοποιοῦ Σταυροῦ τοῦ Κυρίου. Τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας φέρουν τόν Σταυρόν ἐν ἀγάπῃ πρός τόν Λυτρωτήν Σωτῆρα καί ταυτοχρόνως προσδοκοῦν ἀνάστασιν νεκρῶν. Εὐχηθῆτε νά εἶναι ὁ Σταυρός ἐλαφρύς καί νά διανύσωμεν ἐν ὑπομονῇ καί προσευχῇ τό ὑπόλοιπον τῆς σταυρικῆς ταύτης ἀσκητικῆς πορείας πρός τήν Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου.

«Τόν Σταυρόν Σου προσκυνοῦμεν Δέσποτα καί τήν ἁγίαν Σου Ἀνάστασιν δοξάζομεν».

Καλήν Ἀνάστασιν!


Διαβάστε, επίσης, το κήρυγμα του Μ. Αρχιδιακόνου Μαξίμου την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως 2011 εδώ.