ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: "Εορτάζοντες, συνεορτάζομεν"

φωτογραφίες: Νικόλαος Μαγγίνας

Ο Μ Ι Λ Ι Α
ΤΗΣ Α. Θ. ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ
ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ
κ. κ. Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Υ
ΕΝ Τῼ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚῼ ΝΑῼ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΟΡΤΗΝ ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΣΤΗΡΙΩΝ ΑΥΤΟΥ
(10 Ἰουνίου 2011)

Ἱερώτατοι ἐν Χριστῷ ἀδελφοί Ἱεράρχαι,
Ἐξοχώτατε κ. Πρέσβυ,
Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες,
Τέκνα ἡμῶν ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

«Χαίρετε ἐν Κυρίῳ πάντοτε˙ πάλιν ἐρῶ χαίρετε» (Φιλιπ. 4, 4). Μέ τά ὑπέροχα αὐτά λόγια τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν ὑποδεχόμεθα καί χαιρετίζομεν ὅλους ὑμᾶς ἐν Φαναρίῳ, ἐν τῷ Πανσέπτῳ Πατριαρχικῷ Ναῷ τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου. Ὡς εὖ παρέστητε, ἐπί τῇ ἑορτῇ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Βαρθολομαίου καί Βαρνάβα καί ἐπί τοῖς ὀνομαστηρίοις τῆς ἡμετέρας Μετριότητος.
Τό ἀληθινόν νόημα τῆς ἑορτῆς δέν εἶναι ἡ ἀνάγκη τοῦ ἀνθρώπου διά ἀνάπαυσιν, ἀλλά διά νόημα ζωῆς, διά τήν αἰωνιότητα, διά «πεπληρωμένην χαράν». Ἡ ἑορτή εἶναι κάτι διαφορετικόν ἀπό τόν «ἐλεύθερον χρόνον», περισσότερον ἀπό διασκέδασις καί ἀπό τό «νά ἐπιστρέψωμεν εἰς τόν ἑαυτόν μας». Ὁ ἑόρτιος ἄνθρωπος, ὁ homo festivus, εἶναι ὁ ἀπελευθερωμένος ἀπό τήν ἀναγκαιότητα ἄνθρωπος. «Πές μου πῶς ἑορτάζεις, γιά νά σοῦ πῶ τί ἄνθρωπος εἶσαι». Ἡ ἑορτή ἔχει τόν λόγον καί τήν ἀλήθειάν της, τόν χῶρον καί τόν χρόνον της, τό ἦθος καί τό πνεῦμα της. Δέν δυνάμεθα νά ἑορτάζωμεν ὅταν θέλωμεν, ὅπου θέλομεν καί ὅπως θέλομεν. Ἡ ἑορτή εἶναι πάντοτε παραδοσιακή, πάντοτε κοινοτική˙ δέν εἶναι ποτέ «ἀτομική ὑπόθεσις». «Ἄν ἀληθεύει πώς ὁ ἄνθρωπος ἐκφράζεται καλύτερα καί καθαρότερα ὅταν γιορτάζει καί εἶναι χαρούμενος˙ ἄν ἀληθεύει πώς ἡ θρησκεία εἶναι κατ’ ἐξοχήν ἔνθεη χαρά καί συνεπῶς ἑορτασμός, τότε ὁ Χριστιανισμός κατανοεῖται καλύτερα μέσα ἀπό τή χαρά καί τίς γιορτές του, παρά μέσα ἀπό ἀφηρημένες καί θεολογικές διατυπώσεις. Ὁ Χριστιανισμός, καί ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἰδιαίτερα, ἤδη ἀπό τίς πρῶτες μέρες, ἐξέφρασε καί ἐσάρκωσε τήν πίστη του, τήν κατανόηση τοῦ κόσμου καί τή θεώρηση τῆς ζωῆς, μέσα ἀπό ἕνα δίκτυο ἑορτῶν πού ἀγκάλιαζαν ὁλόκληρο τό ἔτος. Μποροῦμε νά ποῦμε χωρίς ὑπερβολή πώς ὁ πιστός ζεῖ ἀπό γιορτή σέ γιορτή», γράφει σύγχρονος ὀνομαστός ὀρθόδοξος θεολόγος (π. A. Schemann).

Αὐτό πού συνιστᾶ τήν ἑορτήν εἶναι ἡ εὐλογία καί ἡ παρουσία τοῦ ἰδίου τοῦ Θεοῦ. Δι’ αὐτό καί δέν ὑπάρχει ἑορτή, ἡ ὁποία νά μήν τρέφεται ἀπό τήν λατρείαν τοῦ Θεοῦ, ἑορτή χωρίς Θείαν λειτουργίαν. Ὀρθότατα, ἡ χριστιανική ἑορτή χαρακτηρίζεται ὡς «σχολή». Εἶναι ἡ «σχολή» τῶν Ἀρχαίων, ποιοτικός χρόνος ἀπηλλαγμένος ἀπό τήν δουλείαν τῶν ἀναγκῶν, ὑπέρβασις τῆς λογικῆς τῆς καθημερινότητος, χρόνος εὐχαριστίας. Κατά τάς ἑορτάς ἀλλάζει οὐσιαστικῶς ἡ σχέσις ἡμῶν μέ τόν ἑαυτόν μας, μέ τόν συνάνθρωπον, μέ τόν κόσμον. Βιώνομεν τήν ζωήν ὡς δῶρον, τόν ἄλλον ὡς ἀδελφόν, τόν κόσμον ὡς «καλόν λίαν». Ὁ γογγυσμός, ἡ ἀθυμία, ἡ ἀπαισιοδοξία δέν συμβιβάζονται μέ τό πνεῦμα τῆς χριστιανικῆς ἑορτῆς. Ἡ ἑορτή εἶναι ἔξοδος ἀπό τόν ἑαυτόν μας καί τάς μερίμνας του, αἴσθησις κοινότητος καί κοινωνίας. Ὅ,τι κλείνει τόν ἄνθρωπον εἰς τήν εἱρκτήν τοῦ ἀτομισμοῦ καί τοῦ δικαιωματισμοῦ, ὅ,τι ἐνισχύει τήν ἐνασχόλησιν μέ τόν ἑαυτόν μας, εἶναι ξένον πρός τήν χριστιανικήν πνευματικότητα, ἡ ὁποία εἶναι θεοκεντρική καί αὐταπαρνησιακή. «Εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι» (Ματθ. 16, 24).
Δυστυχῶς, αὐταί αἱ ἀλήθειαι φαίνεται ὅτι λησμονοῦνται σήμερον. Ὁ κυρίαρχος ἐκδιονυσιασμός τῶν ἑορτῶν ἀποτελεῖ ὄχι μόνον πνευματικήν, ἀλλά ἀνθρωπολογικήν καί πολιτιστικήν ἀνατροπήν. Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ἑορτάζει τόν ἑαυτόν του, τάς θεοποιημένας ἀτομικάς ἀνάγκας καί ἐπιθυμίας του. Τελικῶς, ὁ ἑορτασμός τόν ὑποτάσσει βαθύτερα εἰς τό ἔχειν καί εἰς τόν ἑαυτόν του. Πουθενά δέν ἀποκαλύπτονται τόσον ἔντονα αἱ ἀντιφάσεις τῆς ζωῆς τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου καί ἡ μοναξιά του ὅσον εἰς τάς ἑορτάς του.

Δι’ ἡμᾶς ἡ ἑορτή εἶναι πάντοτε ἀποκάλυψις τῆς ζωῆς ὡς κοινωνίας καί σχέσεων. Ἑορτάζοντες, συνεορτάζομεν. Ἡ ἑορτή εἶναι ἡμέρα ἐνθυμήσεως ἀληθειῶν ζωτικῶν. Τά σημερινά ὀνομαστήρια ἡμῶν εἶναι καιρός δοξολογίας τοῦ πανοικτίρμονος Θεοῦ δι᾿ ὅσα ἐπεδαψίλευσεν εἰς ἡμᾶς.
Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ μᾶς ἠξίωσεν νά συμπληρώνωμεν ἐφέτος πεντήκοντα ἔτη ἱερωσύνης. Ἦταν ἡ 13η Αὐγούστου 1961 ὅταν εἰς τόν Μητροπολιτικόν Ναόν τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου τῆς γενετείρας ἡμῶν Ἴμβρου, ἐλάβομεν διά τῶν σεπτῶν χειρῶν τοῦ γέροντος ἡμῶν Μητροπολίτου Ἴμβρου καί Τενέδου Μελίτωνος τήν χάριν τῆς ἱερωσύνης καί τό ὄνομα Βαρθολομαῖος, εἰς μνήμην τοῦ λογιωτάτου συμπολίτου ἡμῶν Βαρθολομαίου τοῦ Κουτλουμουσιανοῦ.
Πρίν ἀπό πεντήκοντα ἔτη, τόν Ἰούνιον τοῦ 1961, ἀπεφοιτήσαμεν ἀπό τήν Ἱεράν Θεολογικήν Σχολήν τῆς Χάλκης, ὅπου ἐμαθητεύσαμεν ἐπί ἑπταετίαν καί ἀργότερον διηκονήσαμεν ἐπί τετραετίαν. Εὐχαριστοῦμεν τόν Θεόν ὁ Ὁποῖος ἐχάρισεν εἰς ἡμᾶς τήν ἐμπειρίαν τῆς μαθητείας, τῆς κοινωνίας τῆς ἀγάπης καί τῆς ἀσκήσεως καί προσευχόμεθα ὅπως εὐδοκήσῃ νά ἀνοίξουν καί πάλιν αἱ πύλαι τῆς τροφοῦ Σχολῆς, αἱ ὁποῖαι τά τελευταῖα τεσσαράκοντα ἔτη παραμένουν κλεισταί, καί νά γίνῃ τό ποθούμενον.

Ἐκ βάθους καρδίας δοξάζομεν τόν φιλάνθρωπον Θεόν ἐπί τῇ συμπληρώσει κατά τό τρέχον ἔτος εἰκοσαετοῦς Πατριαρχίας, ἤτοι διακονίας τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, τοῦ ἐν τῇ Πόλει ἡμῶν καί ἀνά τόν κόσμον λαοῦ τοῦ Θεοῦ, τῆς καταλλαγῆς καί τῆς εἰρήνης τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ κόσμου του.
Εὔχεσθε, ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ, νά στηρίζῃ ὁ Θεός τήν Ἐκκλησίαν καί τό Γένος. Εὐχαριστοῦμεν πάντας ὑμᾶς διά τήν παρουσίαν σας εἰς τήν Βασιλίδα τῶν Πόλεων, διά νά τιμήσωμεν τήν ἱεράν μνήμην τῶν Ἀποστόλων Βαρθολομαίου καί Βαρνάβα καί νά συνεορτάσωμεν τά ὀνομαστήρια τῆς ἡμετέρας Μετριότητος. Ἰδιαιτέρας εὐχαριστίας ἀπευθύνομεν πρός τόν Ἱερώτατον ἐκπρόσωπον τοῦ λίαν ἡμῖν προσφιλοῦς Πατριάρχου Μόσχας καί πάσης Ρωσσίας κ. Κυρίλλου, κατά τά προσφάτως καθιερωθέντα.
Ἡ χάρις τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ εἴη μετά πάντων ὑμῶν.