Έκθεση Ρωμηών Εκδοτών και Δημοσιογράφων στην Πόλη παρουσία του Πατριάρχη

Ρεπορτάζ-φωτογραφίες του Νικολάου Μαγγίνα 

Η δραστηριότητα των Ρωμηών εκδοτών και δημοσιογράφων της Πόλης από τα μέσα περίπου του 19ου αι., από την εποχή της έκδοσης των πρώτων εφημερίδων, μέχρι και τα τραγικά γεγονότα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου καθώς και η παράθεση των σημαντικών κοινωνικοπολιτικών και οικονομικών αλλαγών που καταγράφηκαν την περίοδο αυτή (1830-1914) παρουσιάστηκε σε έκθεση που πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Διοργανώθηκε από το Σωματείο Δημοσιογράφων Τουρκίας σε συνεργασία με την Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών, η οποία εδρεύει στην Αθήνα. 

Η έκθεση, που λειτουργεί αυτές τις ημέρες στους χώρους του Μουσείου Τύπου της Πόλης, εγκαινιάστηκε το Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου. Περιλαμβάνει 32 πίνακες στους οποίους εκτίθενται τα θέματα από σπάνιες εκδόσεις εφημερίδων με ελληνικούς και οθωμανικούς χαρακτήρες καθώς και προβολή σχετικού βίντεο.

Τα εγκαίνια της έκθεσης, που πραγματοποιήθηκαν με την παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου, ξεκίνησαν με μια σύντομη ομιλία του προέδρου του Συλλόγου Δημοσιογράφων Τουρκίας Ορχάν Ερίντς, του προέδρου της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών Νικόλαο Ουζούνογλου και του εκπροσώπου των μειονοτικών βακουφίων στην Γενική Διεύθυνση Βακουφίων Παντελή Βίγκα. Παρέστησαν ο Μητροπολίτης Ιταλίας Γεννάδιος, ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος στην Πόλη Νικόλαος Ματθιουδάκης, η Προϊσταμένη της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων Ευριδίκη Αμπατζή, παράγοντες της Ομογένειας και πλήθος επισκεπτών. 

Ο πρόεδρος του Συλλόγου Δημοσιογράφων Τουρκίας Ερίντς, στην ομιλία του σημείωσε ότι η ιστορία του Ρωμέϊκου τύπου ξεκινά σχεδόν παράλληλα με την ιστορία του τύπου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. 

Στη συνέχεια, μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι θα ήταν σωστό, όταν μνημονεύουμε το παρελθόν να κάνουμε και μια σύγκριση του παρελθόντος με το σήμερα. Και πρόσθεσε, όπως γνωρίζετε στην Τουρκία στο θέμα της έκφρασης γνώμης αντιμετωπίζουμε ορισμένα προβλήματα. Οι ποινές φυλάκισης και τα χρηματικά πρόστιμα ορισμένες φορές είναι εξοντωτικά. Αυτή είναι μια κατάσταση που πηγάζει από τους υπάρχοντες νόμους είπε ο δημοσιογράφος Ερίντς.

Κατόπιν τον λόγο έλαβε ο Πρόεδρος της Οι.Ομ.Κω. Νικόλαος Ουζούνογλου, ο οποίος ευχαρίστησε τον Πρόεδρο του Συλλόγου Δημοσιογράφων Τουρκίας Ερίντς και τα μέλη του Δ.Σ., την γραμματέα του Συλλόγου Σιμπέλ Γκιουνές και την Διευθύντρια του Μουσείου Τύπου Σααντέτ Αλτάϊ, που αγκάλιασαν την έκθεση και την φιλοξενούν στο Μουσείο Τύπου. Ο Πρόεδρος Ουζούνογλου είπε ακόμη ότι χαρακτηριστικό του Ρωμέϊκου τύπου κατά την Οθωμανική περίοδο είναι το ότι έλαβε θέση σε όλες τις σημαντικές πολιτικές και πολιτειακές μεταβολές της εποχής εκείνης. 

Τις ομιλίες έκλεισε με χαιρετισμό του ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Υποστήριξης Ρωμέϊκων Κοινοτικών Ιδρυμάτων Παντελής Βίγκας ο οποίος σημείωσε μεταξύ άλλων πως «Σήμερα, με αυτήν την έκθεση γίνεται η αποτύπωση αυτής της περιόδου στις μνήμες της σύγχρονης Ρωμέϊκης κοινότητας και ως οι κληρονόμοι αυτής της μεγάλης ιστορίας, καλούμεθα και πάλι να συστρατευθούμε και να αγωνιστούμε για την εξύψωση της κοινότητας μας σε ένα αξιόλογο και υποδειγματικό επίπεδο. Η παράδοση αυτή συνεχίζεται, τον 21ο αιώνα, στην Πόλη από την ιστορική Απογευματινή, την Ηχώ, τις εφημερίδες Πολίτης και Ανατολή στην Ελλάδα και προσφάτως από τον ρωμαίικο εκδοτικός οίκο Ιστό. Ευχόμαστε να αναπτυχθεί ακόμα περισσότερο αυτή η δραστηριότητα και να δούμε ομογενείς δημοσιογράφους να δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα ακόμα και σε ντόπια Μ.Μ.Ε». 

Κατόπιν οι δύο πρόεδροι των φορέων που οργανώνουν την έκθεση ξενάγησαν τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τους άλλους επισήμους στην έκθεση την προετοιμασία της οποίας επιμελήθηκαν η Ελισάβετ Κόβη, ο Γρηγόρης Κεσίσογλου και ο Νικόλαος Ουζούνογλου.

Το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων από την Πόλη στη σχετική ανταπόκρισή του του αναφέρει: «Οι εφημερίδες, έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο στην πνευματική ανάπτυξη της Ρωμιοσύνης, στη συνειδητοποίηση της θέσης που κατείχε μέσα στον χώρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στη βελτίωση της προφορικής και γραπτής γλώσσας, στην αποδοχή των μεταρρυθμιστικών ρευμάτων που έρχονταν από την Δύση, στη διέγερση της κοινωνικής συνείδησης των πολιτών, στη συγκρότηση ομάδων που θα ενίσχυαν το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στη βελτίωση της παρεχόμενης παιδείας στα παιδιά και τους νέους, όπως και στην ίδρυση προτύπων πνευματικών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων», λέει ο συλλέκτης και μελετητής του Τύπου της Πόλης, Στρατής Ταρίνας. Σύμφωνα, πάντα, με τον Σ. Ταρίνα «Η εφημερίδα "Πολιτική Επιθεώρησις", άλλαζε συχνά τίτλους λόγω των συνεχών διώξεών της από τις Αρχές (Ισοπολιτεία, Ελευθεροτυπία, Τα Δίκαια των Εθνών, Δράσις, Συναδέλφωσις, Φωνή). Πολλές φορές οι εκδότες νοίκιαζαν τον τίτλο μιας εφημερίδας που ο κάτοχός της την είχε σε αδράνεια ή ακόμα αγόραζαν έναν τίτλο, προκειμένου να συνεχίσουν το λειτούργημά τους», επισημαίνει ο συλλέκτης. Αναφερόμενος στις σατιρικές εκδόσεις, τονίζει ότι η γελοιογραφία υπήρξε το είδος που δημιουργούσε και τη μεγαλύτερη ενόχληση στις Αρχές από την περίοδο του Τανζιμάτ, το 1858, μέχρι και την εποχή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο γελοιογράφος Kασάπης, δημοσίευσε στα τουρκικά και τα ελληνικά, σκίτσο του Καραγκιόζη που παριστάνει τον Τύπο, αλυσοδεμένο χειροπόδαρα, ενώ ο Χατζιαβάτης τον ρωτά: «Τι κατάσταση είναι αυτή Καραγκιόζη;». «[Ο τύπος] είναι ελεύθερος εντός των ορίων του Νόμου» του απαντά ο Καραγκιόζης. Η γελοιογραφία αυτή θεωρήθηκε προσωπική ύβρις κατά του σουλτάνου Αμπντουλχαμίτ. Ο σουλτάνος παρέπεμψε αμέσως σε δίκη τον Κασάπη με την κατηγορία: «Σατυρίζων ο Κασάπης το υπ' εμού χορηγηθέν Σύνταγμα». 

Πράγματι, ο Κασάπης συνελήφθη και παραπέμφθηκε σε δίκη για προσβολή του αυτοκράτορα, κάτι που θα μπορούσε να έχει ως συνέπεια την επιβολή μέχρι και της θανατικής ποινής. Φαίνεται, όμως, ότι επικράτησε ωριμότερη σκέψη και ο εκδότης της εφημερίδας καταδικάστηκε βάσει του άρθρου 15 του Νόμου περί Τύπου, στις 26 Μαρτίου 1877, σε τριετή φυλάκιση, την ανώτερη προβλεπόμενη από τον νόμο περί Τύπου, ενώ κατασχέθηκε το τυπογραφείο. «Με τη δίκη αυτή εναντίον του Κασάπη, εγκαινιάσθηκε η εφαρμογή του «περί Τύπου Νόμου». 

Το υλικό της περιόδου αυτής έχει παρουσιάσει ο συλλέκτης σε μελέτη του, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό της Πόλης «TARIH VE TOPLUM» το 2003, ενώ έχει στη συλλογή του το 90% των εντύπων που έχουν εκδοθεί αυτή την περίοδο. 

Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 11 Οκτωβρίου στο Μουσείο Τύπου στην περιοχή της «στήλης του Κωνσταντίνου» (Çemberlitaş) και οι ώρες επίσκεψης είναι από 10.00 έως 18.00.