Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΩΣ ΖΩΗ

Του ΣΤΑΥΡΟΥ Σ. ΦΩΤΙΟΥ 

Καθηγητή Πανεπιστημίου Κύπρου, 

Ιδρυτικού Μέλους της Κυπριακής Ακαδημίας 

Ο Χριστιανισμός δεν συνιστά μια άσαρκη υπερφυσική ή μια αφηρημένη υπερβατολογία αλλά συγκεκριμένο τρόπο ζωής που νοηματοδοτεί σύνολο τον ανθρώπινο βίο. Καίριό του μήνυμα είναι η ενανθρώπηση του Θεού. Τούτο σημαίνει ότι ο άνθρωπος μπορεί εδώ και τώρα να κοινωνεί με τον Θεό, δηλαδή σε αυτόν τον χώρο, σε αυτόν τον χρόνο, σε αυτή τη ζωή. Ως εκ τούτου, απορρίπτεται κάθε δραπέτευση του ανθρώπου από το ενθάδε στο επέκεινα, χάριν υποτίθεται συνάντησής του με τον Θεό. Άλλωστε, δεν είναι κάποιος άλλος κόσμος, κατοικητήριο άυλων ιδεών, όπου θα αποσυρθεί ο άνθρωπος, αλλά είναι ο παρών κόσμος, στην κατάλυση της αρνητικής διάστασης του χωρόχρονου, άρα του μη χωρισμού των ανθρώπων, που αποτελεί όραμα του Χριστιανισμού. 

Ο Χριστός εισήλθε στην ανθρώπινη ιστορία κομίζοντας μια συγκεκριμένη πρόταση ζωής: την αρμονική κοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό, τον εαυτό του, τον συνάνθρωπό του και τη φύση. Τούτη η πρόταση ζωής νοηματοδοτεί κάθε έκφανση του βίου: την πολιτική, την οικονομία, την εργασία, τον έρωτα, την παιδεία, την τέχνη κ.ά. Έτσι, ο Χριστιανισμός δεν είναι μια «θρησκευτικότητα» παράλληλη με άλλες διαστάσεις της ζωής -πολύ περισσότερο δεν έχει καμμιά σχέση με τη θρησκοληψία· οι θρησκόληπτοι είναι οι μεγαλύτεροι συκοφάντες του Χριστού. Αντίθετα, εδώ και τώρα ο άνθρωπος καλείται να βιώσει την αγάπη του Θεού, την έσωθεν ειρήνη, την παγκόσμια αδελφοσύνη, τη λειτουργική σχέση με τη φύση. Σε αυτόν τον κόσμο, σε αυτή τη ζωή, ο άνθρωπος καλείται να βιώσει την πολιτική ως συγκρότηση κοινών συνεκτικών δεσμών· την οικονομία ως θεραπεία συγκεκριμένων αναγκών συγκεκριμένων ανθρώπων· τον έρωτα ως ψυχοσωματική μέθεξη αγαπώντων προσώπων· την παιδεία ως μετάβαση από τη φιλαυτία στη φιλαλληλία. Τα πιο πάνω συνεπάγονται, μεταξύ άλλων, την πλήρη καταξίωση της ζωής και της ιστορίας, την πλήρη κατάφαση της ύλης και της φύσης. Έτσι, σωτηρία σημαίνει ο άνθρωπος να είναι σώος, δηλαδή ακέραιος, ολόκληρος, να συνυπάρχει ασυγχύτως και αδιαιρέτως με τον Θεό, τον συνάνθρωπο, τη φύση. 

Απορρίπτοντας ο Χριστιανισμός διάφορους εξουσιαστικούς φιλοσοφικούς δυισμούς, έδειξε την περιχώρηση θείου και ανθρώπινου, υλικού και πνευματικού, ανθρώπου και κοινωνίας, φύσης και πολιτισμού, διαφοράς και ενότητας. Η αλήθεια έχει πολλές όψεις και η μια δεν συγκρούεται με την άλλη. 

Περαιτέρω, για τον Χριστιανισμό, ο άνθρωπος είναι σωματοψυχικός, και είναι ακριβώς ο χωρισμός των δύο αυτών συστατικών του που συνιστά τον θάνατο, που επιφέρει τη φυσική απουσία του από τον ορίζοντα των άλλων. Γι᾽ αυτό, ο χριστιανός όχι μόνο δεν επιθυμεί και δεν συμφιλιώνεται με τον θάνατο αλλά, απεναντίας, τον θεωρεί ως μέγα εχθρό του. Ιδού γιατί ευαγγέλιο της Εκκλησίας είναι η ανάσταση, η υπέρβαση κάθε μορφής θανάτου. Ο Χριστιανισμός δεν είναι «μελέτη θανάτου» -αυτό είναι Πλατωνισμός- αλλά μελέτη ζωής, βίωση ζωής αυθεντικής. 

Επιπλέον, ο Χριστιανισμός δεν χρωστά την παρουσία του στο ότι υπάρχει θάνατος. Ακόμη και αθάνατος να ήταν ο άνθρωπος, πάλι θα έπρεπε να ενδιατρίψει στο νόημα της ύπαρξης. Ο Χριστιανισμός είναι πρωτίστως λόγος για τη ζωή και ύστερα, κατ᾽ επέκταση, λόγος για τον θάνατο. Και ζωή σημαίνει θεογνωσία και αυτογνωσία, κοινωνικότητα και φυσική θεωρία· σημαίνει ελευθερία, αδελφοσύνη, δικαιοσύνη· έρωτας, φιλία, δημιουργικότητα· υπέρβαση της βίας και του αποκλεισμού, συμφιλίωση και καταλλαγή ανθρώπων και λαών. 

Είτε αργά είτε νωρίς, κάθε άνθρωπος θα κληθεί να απαντήσει στις μεγάλες υπαρξιακές απορίες. Και από τις απαντήσεις του θα νοηματοδοτήσει ανάλογα τον βίο του. Γι᾽ αυτό η θεολογία και η φιλοσοφία, η λογοτεχνία και η τέχνη, θα εξακολουθήσουν να είναι τα κατ᾽ εξοχήν πεδία στοχασμού και διαλόγου για την όντως ζωή και το έσχατο νόημα της ύπαρξης.