ΣΥΜΕΩΝ ΣΟΛΤΑΡΙΔΗΣ: Η ψαλτική Σχολάρχη και Καλλίνικου στην Χάλκη

Αριστερά στο αναλόγιο ο καθηγητής μας Βασίλης Αναγνωστόπουλος και διακονεί
ο νύν Μητροπολίτης Μύρων Χρυσόστομος.

Του Συμεών Σολταρίδη

Αποφοίτου της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης - Δρος Θρησκειολογίας

Η Μεγάλη Εβδομάδα για την Σχολή μας ήταν η κατ' εξοχήν περίοδος της μεγάλης καθαριότητας του Ναού από μέρους των μαθητών, της επισήμανσης της υμνολογίας, της ψαλτικής τέχνης και του ιδιαίτερου ύφους της Σχολής μας, το οποίο διαφέρει και από αυτό το αναλόγιο του Φαναρίου. 

Η εβδομάδα όμως αυτή ήταν και η περίοδος που εκτός από τον Σχολάρχη μας, ορισμένοι καθηγητές της Ακαδημίας ανέβαιναν σαν Λαμπαδάριοι στα αναλόγια και έψαλλαν διάφορα τροπάρια, ιδιαίτερα τους Κανόνες, Απόστιχα και κάποια Ευλογητάρια της Μεγάλης Παρασκευής. 

Εκφραστής του «καθηγητικού αναλογίου» ήταν ο Κωνσταντίνος Καλλίνικος. Με την βροντερή του φωνή, την «περιστροφή» στο κεφάλι του ανάλογα με τα λεγόμενα τροπάρια και τον ήχο, μας έκαμνε να τον περιμένουμε πότε θα αναλάβει δράση. 

«Τω την άβατον, κυμαινομένην θάλασσαν» ήταν το φόρτε του. Δεν πήγαινε όμως πίσω και στα άλλα «Το δόγματι τω τυρρανικώ», «Η τον αχώρητον Θεόν». Τον ακούγαμε και παραδειγματιζόμασταν από την πρακτική που είχε επάνω σε δύσκολα τροπάρια. Δεν ήταν από αυτά που ψέλνονται σιγά και ο σύντομος, ο χτυπητός δεύτερος ήχος, ο οποίος εκφράζεται κατά πολλούς και με το πόδι-παπούτσι στο στασίδι, αποδίδεται κατά μία φωνή επάνω από την βάση.

Τα απέδιδε όμως τέλεια και επαναλάμβανε μετά «παιδιά να τα λέτε όλα αυτά πρακτικά, γιατί αν χαθεί μία πεταστή ή γοργόν θα ψάχνεστε». Και πράγματι είχε δίκιο. 

Την σκυτάλη στην συνέχεια την έπαιρνε ο Σχολάρχης μας, με το Εξαποστειλάριο «Τον Νυμφώνα σου βλέπω». Με την βροντερή του φωνή και την απλότητα στις γραμμές της απόδοσης ήταν ο κατ' εξοχήν Χαλκίτης. Οι στιγμές ήταν ανεπανάληπτες όταν άκουγες Σχολάρχη και Καλλίνικο. Ταυτόχρονα και παιδευτικές για όλους μας. Στο ύφος που έπρεπε να ακολουθούμε, στις φωνές. 

Με την χαρακτηριστική φωνή του ο Σχολάρχης έψαλλε στους Αίνους «Ότε η αμαρτωλός» και φθάναμε στο Δόξα και Και νυν των Αίνων. Εκεί περιμέναμε το Δοξαστικό από τον Σχολάρχη και το Και νυν από τον Καλλίνικο. Όπως γίνεται αντιληπτό εμείς στα αναλόγια περιμέναμε να πάρουμε «πάσα» για να ψάλλουμε. Ακούγαμε όμως τα μαθήματα από πρακτικής πλευράς. Και για εμάς ήταν «μάθημα». 

Μαθήματα ήταν και οι Μακαρισμοί καθώς και οι Αίνοι της Μ. Πέμπτης όπου ξεκινούσε ο Σχολάρχης, «απαντούσε» ο Καλλίνικος και συνεχίζαμε εμείς. Πού όμως να διανοηθούμε να αλλάξουμε το ύφος ή την βάση. Την γραμμή ή την απόδοση. Έφθανε μια ματιά του Σχολάρχη μας από τον Θρόνο ή το παραθρόνιο. Έφθανε ένα κτύπημα στο μπράτσο του τόπου όπου βρισκότανε.

Και έφθανε το Δοξαστικό των Αποστίχων « Κύριε αναβαίνοντος σου εν τω Σταυρώ». Ήταν το κατ' εξοχήν μάθημα του Σχολάρχη. Όλοι περιμέναμε την γραμμή «Κριτά ζώντων και νεκρών, ζωήν ήλθες παρασχείν και ου θάνατον». Παρέδιδε ορθοφωνία, ύφος και έθος. Τον απαντούσε όμως ο Καλλίνικος με το Και νυν «Ήδη βάπτεται κάλαμος αποφάσεως». Και όλα αυτά χωρίς μουσικά βιβλία, αλλά αποδίδονταν μουσικά. Στεκόμασταν όλοι μαζί και τους ακούγαμε προσεκτικά. 

Όταν βρισκόμουνα στο αναλόγιο της Σχολής τα σχολικά έτη 1970-1972 έβλεπα τον τρόπο με τον οποίο χειρίζονταν την τέχνη της ψαλτικής και την άνεση και παραδειγματιζόμουνα. Γιατί πράγματι η Μεγάλη Εβδομάδα σε κάνει «ερμπάπη» (σε ψήνει) στο αναλόγιο. Το ίδιο ψήθηκε και ο Αντώνης Χατζόπουλος, όταν έψαλλε απέναντι στον Καλλίνικο στο δεξιό αναλόγιο, όταν είχαμε φύγει για την Θεσσαλονίκη. 

Θα κλείσω το παρόν σημείωμα με το Ιδιόμελο που έψαλλε ο Σχολάρχης «Σε τον αναβαλλόμενον το φως», το οποίο έλεγε επιμελέστατα . Δύσκολο μάθημα με αλλαγές ήχων, με χρωματικό, με ΝΗ επάνω και αν κάνεις λάθος στην βάση αρχίζεις και «τσιρίζεις» για να το βγάλεις. Το έβγαζε όμως και μετά «δεχότανε συγχαρητήρια» , ενώ αυτός αμίλητος, αλλά ικανοποιημένος από μέσα του, έβγαινε από το Ναό, μετά τα σχήματα μας και πηγαίναμε για φαγητό. 

Μαθήματα ψαλτικής, ύφους και μαθήματα ζωής. 

Καλό Πάσχα 2020.

Πηγή: Θεολογική Σχολή Χάλκης