ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΤΑ ΟΝΟΜΑΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ

φωτό: Νικόλαος Μαγγίνας

ΝΕΟΤΥΡΑΝΝΙΑΙ

(Λόγος ἐκφωνηθεὶς τὴν 11. Ἰουνίου 2010

ἐπὶ τοῖς Ὀνομαστηρίοις τῆς Α.Θ.Π. ἐν τῷ Οἰκουμενικῷ Πατριαρχείῳ)

ὑπὸ

Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου

"Ρῆμα τυρράνου ἐπεὶ ὑπερίσχυσεν,

ἑπταπλασίως κάμινος, ἐξεκαύθη ποτέ.…"

(Η’ εἰρμὸς καταβασιῶν Μ. Τετάρτης)

"Ὁ Arnheim ἦτο πεπεισμένος, ὅτι

ἓν σημεῖον τοῦ μεγαλείου εἶναι, νὰ μὴν

ἀσκεῖ κανεὶς πολλὴν κριτικὴν διὰ τὴν ἐποχήν του."

R. Musil

Παναγιώτατε,

Ἡ λέξις τύραννος, ὡς γνωστόν, σημαίνει τὸν ἄρχοντα, ὁ ὁποῖος κυβερνᾶ αὐθαιρέτως καὶ ἀπολυταρχικῶς, καὶ μεταφορικῶς τὸν καταπιεστήν, τὸν βασανιστήν, τὸν δικτάτορα.

Καὶ τοιοῦτοι, δυστυχῶς ὑπάρχουν διαχρονικῶς πολλοὶ μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων, ὅλων τῶν θεσμῶν καὶ κοινωνικῶν στρωμάτων.

Ἐδῶ ὅμως δὲν πρόκειται νὰ ἀσχοληθῶμεν μὲ αὐτούς, ἀλλὰ μὲ μίαν νέαν μορφὴν τυραννίας, πολυπλοκάμου, ἡ ὁποία τυραννεῖ πολλοὺς ἀνθρώπους, ἄρρενας καὶ θήλεις.

Οὕτω κατὰ τὴν ἐποχήν μας, παρὰ τὴν τυραννίαν τῆς σκέψεως, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τὴν χειροτέραν μορφὴν τῆς καταπιέσεως, ἐμφανίζονται ἡ τυραννία τῆς γλώσσης, τῆς γραφειοκρατείας, τῶν ΜΜΕ, τοῦ διαδικτύου καὶ προϊόντων τινῶν τῆς νανοτεχνολογίας, τῶν πλημμελῶν ἀρχιτεκτονικῶν κατασκευῶν καὶ τοῦ ἐσωτερικοῦ χώρου, ἐξαρτημάτων καὶ ἐπίπλων, τῆς ἀστυνομεύσεως ὑπὸ ἁρμοδίων ὑπηρεσιῶν, τῆς καταγραφῆς τῶν προσωπικῶν δεδομένων (DATA), τῆς διακινήσεως τῶν ὀχημάτων, τῶν συχνῶν ἀπεργιῶν καὶ συλλαλητηρίων μεθ’ ὅλων τῶν συνεπειῶν αὐτῶν, τῆς "ἐν κρυπτῷ" σχεδὸν ἀναγραφῆς τῆς ἡμερομηνίας λήξεως καὶ περιγραφῆς τῶν συστατικῶν τῶν τροφίμων καὶ τῶν φαρμάκων, καίτοι δέον νὰ εἴμεθα καὶ πάλιν εὐγνώμονες, διότι ταῦτα παλαιότερον οὐδὲ κἄν ἀνεφέροντο! τῆς προβολῆς ὄχι φωτεινῶν ψηφίων ἐπὶ σκοτεινοῦ φόντου, καὶ τῆς "διαστρεβλώσεως" αὐτῶν, τοῦ βιασμοῦ τῆς φύσεως μετὰ τῆς πανίδος καὶ τῆς χλωρίδος αὐτῆς, τῶν ἐξαρτησιογόνων οὐσιῶν, τῆς πολυμόρφου τρομοκρατίας κ.ἄ.

Ἀλλ’ οὔτε εἰς ὅλα ταῦτα πρόκειται νὰ ἐνδιατρίψωμεν, ἀλλὰ θὰ περιορισθῶμεν εἰς μίαν ἑτέραν παράμετρον, ἴσως πολὺ πεζοτέραν (trivial) αὐτῶν, τὴν ὁποίαν ὅμως ἀντιμετωπίζομεν ἑκάστην στιγμήν.

Καὶ συγκεκριμένως εἰς τὴν τυραννίαν τοῦ συρμοῦ (τῆς μοδός). Βεβαίως τυγχάνει γνωστὸν παλαιόθεν, ὅτι ἡ ἐφαρμογή της δέον νὰ ὑποφέρει (die Mode muss leiden, πρὸς τὰ κάλλη τείν’ ὁ πόνος;), ὅτι αὕτη πάντοτε ἀποθνήσκει νέα καὶ δὲν ἐπιτρέπεται νὰ γηράσει (Μ. Ἄννινος), "ἀνισταμένη" νοσταλγικῶς μετὰ τροποποιήσεων κατὰ καιρούς καὶ ἀνακαλοῦσά πως τὸ "οἶνον νέον εἰς ἀσκοὺς παλαιοὺς" (Ματθ. 9,17), ὅτι φροντίζει οὐχὶ τόσον διὰ τὸ ὡραῖον, ὅσον διὰ τὸ νέον, τὸ καινοφανὲς (Ι. Κονδυλάκης), ἀσχημίζουσα πολλάκις οἰκτρῶς εὐειδῆ πρόσωπα καὶ κορμοστασιὰς ὡραίας (M. Prévost), καὶ τὴν συγκάλυψιν τῶν σωματικῶν "μειονεκτημάτων", συνεπικουρούσης σήμερον βεβαίως καὶ τῆς πλαστικοχειρουργικῆς! Καὶ ἐδῶ δύνανται νὰ σημειωθῶσιν, τὰ λεπτότατα ὑποπτέρνια (τακούνια) τῶν γυναικείων ὑποδημάτων (Pfennigabsatz), τὰ ἔχοντα ὀδυνηρὰ ἀποτελέσματα διὰ τὴν ὑγείαν καὶ ἄνεσιν, καὶ καταστροφικὰ τῶν δαπέδων, τὰ πάμπολλα εἴδη τῶν ἀνδρικῶν τοιούτων ὑλικῶς, μορφολογικῶς καὶ χρωματικῶς διαφόρων καὶ συχνάκις γελοιογραφικοῦ χαρακτῆρος, τὰ ὁποῖα καίτοι "ὀρθοπεδικὰ" δημιουργοῦν προβλήματα κατὰ τὸ βάδισμα! Τὰ δύσχρηστα, μεγάλα, μικρά, χονδρά, λεπτὰ κ.ἄ. κομβία τῶν ὑποκαμίσων, τὰ ὁδηγοῦντα σὺν τοῖς ἄλλοις, καὶ Ὑμᾶς, Παναγιώτατε εἰς τὴν χρῆσιν τῶν μανικετίων, καὶ τέλος ἡ ποικίλη ἐνδυμασία, τῆς ὁποίας ἡ τέχνη εἶναι ἡ πρώτη τῶν ὡραίων τεχνῶν (Π. Νιρβάνας). Αὕτη σήμερον ἰδιαιτέρως διὰ τὸν τονισμὸν τῶν κυριοκαμπυλῶν, ἡ ἀπαλλάξασα δῆθεν τὰς θῆλεις ἐκ τοῦ ἐξωραϊστικοῦ τυράννου (Α. Φαλιέρου) καὶ παραμορφωτικοῦ περιθωρακίου (κορσέ), εὑρίσκεται οἱωνεὶ συμφυὴς ἐπὶ τοῦ δέρματος. Τοῦτο δὲ καθιστᾶ, ὄχι μόνον δυσχερεστάτην τὴν ἀμφίεσιν αὐτῆς, ἀλλὰ εἶναι καὶ ἀνθυγιεινή. Ἐξ ἑτέρου δέ, λόγῳ καὶ τῆς συχνῆς γλισχρότητός της, ὁδηγεῖ τὰς ἐκπροσώπους τοῦ ὡραίου φύλου, εἰς τὸ διαρκὲς μυο-γαλοπαίγνιον τῆς δῆθεν ἀποκρύψεως τῶν "ἀπουκαμίσων" εἰκονογραφικῶς σαρκῶν αὐτῶν, ποικίλλης αἰσθητικῆς ἀποχρώσεως!

Ὡς ἐκ τούτου, διὰ τὰ ἀνωτέρω τίθεται τὸ ἐρώτημα: Ποῖα τὰ χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα τῆς μοδός; Μεταξὺ αὐτῶν ἀναφερτέα, ἡ συνεχὴς καὶ ταχεία ἀλλαγὴ αὐτῆς, παλαιότερον οὗσα πως βραδυτέρα, ὑπαρχόντων βεβαίως καὶ τῶν ἐποχιακῶν τοιούτων. Τὰ γενεσιουργὰ δὲ μοτίβα τοῦ θέματος ποικίλλουν, ὅπως: Λόγοι ἀνίας (Πάντων μέν ἐστι κόρος…), ἡ ἀλλαγὴ διὰ τὴν ἀλλαγήν, ὡς ἡ τέχνη διὰ τὴν τέχνην ( l’ art pour l’ art), ἡ πιθηκίζουσα νεομανία, λόγοι ἐλκυστικῆς νεοφανείας καὶ ἀποπροσωποποιήσεως, τοῦ σενσουαλισμοῦ, τῆς σεξουαλικότητος καὶ ὅλως ἰδιαιτέρως, τοῦ οἰκονομικοῦ κέρδους καὶ τοῦ συγχρόνου μερκαντιλισμοῦ. Μήπως δέ, θὰ ἠδύνατό τις νὰ προσθέσει ἐδῶ, τὸν ἐκ τυραννικῆς καταπιέσεως ἠδονισμὸν παθολογικῶν καὶ ἀνεγκεφάλων τινων "δημιουργῶν";

Τέλος, διερωτᾶταί τις: Ἄραγε ὑπάρχει μόδα καὶ ὡς ἐκ τούτου νεοτυραννία ἢ γενικότερον τυραννία καὶ ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ; Ἐνταῦθα τυγχάνει γνωστόν, ὅτι αὕτη ἐκ τῆς φύσεώς της, κηρύττουσα καὶ ἐργοποιοῦσα Χριστομιμητικῶς, τὴ ἀγάπην, τὴν εἰρήνην, τὴν δικαιοσύνην καὶ τὴν ἀνοχήν, ἀσφαλῶς εὑρίσκεται ξένη πρὸς τυραννικὰς αἰτιάσεις. Βεβαίως λόγῳ τῆς δομῆς καὶ ἀποστολῆς αὐτῆς, προσομοιάζουσα ἐν πολλοῖς πρὸς τὸν στρατὸν καὶ τὰς ἀρχάς του, ἀπαιτεῖ "τυραννίας" τινὰς "σαρκὸς καὶ πνεύματος", τοῦθ’ ὅπερ καθίσταται ἔκδηλον εἰς τὰς ποικίλας μορφὰς τοῦ μοναχισμοῦ καὶ ὄχι μόνον.

Ὡσαύτως, ἀπαρτιζομένη ἐν ταυτῷ ἐξ ἀνθρώπων "σάρκα φορούντων καὶ τὸν κόσμον οἰκούντων", διαχρονικῶς φαίνεται, ὅτι κατὰ τόπους παρέκλινεν ἐνίοτε τῶν πρωταρχικῶν στόχων αὐτῆς, ὡς τεκμαίρεται π.χ. ἐκ τῆς Ἱερᾶς Ἐξετάσεως, τοῦ κυνηγίου τῶν μαγισσῶν καὶ τῆς συγχρόνου τρόπον τινὰ ἐκφάνσεως αὐτῶν, τῆς τυραννίας δηλονότι τῶν "δαιμονιζομένων" μοναζουσῶν, τῶν Σταυροφοριῶν κ.ἄ.

Λέγονται δὲ πάντα ταῦτα, διότι καὶ παλαιότερον μέν, ὡς εἰς τὴν περίπτωσιν τοῦ Παποκαισαρισμοῦ, ἀλλὰ καὶ ἐπ’ ἐσχάτων τῶν χρόνων πολλὰ "ᾄδονται, βοῶνται, κράζονται καὶ λέγονται" περὶ δῆθεν τυραννιζουσῶν ἡγεμονιστικῶν τάσεων, μεθοδεύσεων καὶ ἐπεμβάσεων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ ἰδιαιτέρως τοῦ Προκαθημένου αὐτοῦ, εἰς τὸν διορθόδοξον καὶ διαχριστιανικὸν χῶρον.

Οἱ κύριοι ὅμως οὗτοι, ἀνήκοντες οὐχὶ μόνον εἰς τοὺς ἑτεροθρήσκους -ὅπερ συγνωστόν πως- ἀλλὰ καὶ εἰς τοὺς ἑτεροδόξους, τοὺς ὁμοδόξους καὶ δυστυχῶς εἰς τοὺς ὁμαίμονας τοιούτους, ἁρμοδίους καὶ μή, δέον νὰ γνωρίζουν, ὅτι ὁ σεπτὸς Προκαθήμενος αὐτοῦ, τυγχάνει διάκονος τῆς ἀγάπης, primus inter pares, τοῦθ’ ὅπερ καθωρίσθει δι’ ἀποφάσεων Οἰκουμενικῶν Συνόδων, ἐκφραστὴς τῆς κανονικῆς συνειδήσεως τῆς Ἐκκλησίας, συντονιστὴς τῶν διορθοδόξων πραγμάτων, σημαιοφόρος τῆς συναλληλίας, τῶν διαλόγων καὶ τῆς συνεργασίας ἐπὶ τῷ σκοπῷ τῆς ἑνότητος τῶν Ἐκκλησιῶν, πασχίζων διὰ τὴν διασαλευθεῖσαν ἁρμονικὴν ἑνότητα τοῦ ἀνθρώπου μετὰ τῆς μητρὸς ἡμῶν φύσεως, τὸ "μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ λύσας" (Ἐφ. 2, 15), καὶ οὐχὶ "Πάπας τῆς Ἀνατολῆς", ἡγεμὼν τῆς Ἐκκλησίας καὶ τύραννος αὐτῆς, ἰδιαιτέρως μάλιστα κατὰ τὴν ἡμετέραν ἐποχὴν τοῦ ἐπαράτου ἐθνοφυλετισμοῦ -ὁ ὁποῖος δέον νὰ μὴ συγχέηται πρὸς τὴν διατήρησιν τῆς ἐθνικῆς ταυτότητος- καὶ τῆς προτεσταντιζούσης διασπάσεως τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν.

Καὶ οὕτω, εἰσπράττετε, Παναγιώτατε, καθημερινῶς οὐχὶ μόνον δόξας, διεθνεῖς ἀναγνωρίσεις, ἀλλὰ καὶ πικρίας, ἀπογοητεύσεις, ἀνιέρους, ἀσυστόλους αὐτὸ τοῦτο ἐπιθέσεις καὶ τυραννίας, αἱ ὁποῖαι καθιστοῦν, τὸν Σταυρόν, τὸν ὁποῖον φέρετε μὲ τόσον ἐνθουσιασμόν, ἐλπίδα, ἐγκαρτέρησιν καὶ ὑπομονήν, ἔτι βαρύτερον καὶ ἀβάστακτον.

Εὐχόμεθα ὁ πάτρων Σας Ἅγιος Βαρθολομαῖος,

νὰ ἐλαφρύνει αὐτόν, κατὰ τὸ δυνατότερον.

Πολλὰ καὶ "ἀσταύρωτα" τὰ ἔτη Σας

Παναγιώτατε Δέσποτα.