Εἰσήγησις κατά τήν Ἱεράν Σύναξιν τῶν Ἱεραρχῶν
τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ἐν Κωνσταντινουπόλει ἀπό 28 Αὐγούστου ἕως 2 Σεπτεμβρίου 2015
ὑπό τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀμερικῆς κυρίου Δημητρίου
Ἡ εὐλογία καί ἡ δόξα καί ἡ σοφία καί ἡ εὐχαριστία καί ἡ τιμή καί ἡ δύναμις καί ἡ ἰσχύς τῷ θεῷ ἡμῶν εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων· ἀμήν. (Ἀποκάλυψις Ἰωάννου 7:12)
Παναγιώτατέ μοι Δέσποτα, Σεβασμιώτατοι καί Θεοφιλέστατοι Ἅγιοι Ἀδελφοί,
Ἔχω τήν ἰδιαιτέραν τιμήν καί εὐλογίαν νά παρουσιάσω σήμερον εὐλαβῶς εἰς τήν Ἱεράν αὐτήν Σύναξιν συνοπτικήν εἰσήγησιν, ἀνατεθεῖσαν μοι ὑπό τῆς ἀγαθυνθείσης Αὐτοῦ Θειοτάτης Παναγιότητος, περί τῶν ἀνά τόν κόσμον, ἐν τῇ λεγομένῃ Διασπορᾷ, Συνελεύσεων τῶν Κανονικῶν Ὀρθοδόξων Ἐπισκόπων.
1.Χρονικόν τῆς ἱδρύσεως τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων
Αἱ Συνελεύσεις αὗται ὡς γνωστόν, ἱδρύθησαν ὑπό τῆς Δ΄ Προσυνοδικῆς Πανορθοδόξου Διασκέψεως. Ἡ Διάσκεψις αὕτη, ὡς κατά λέξιν διατυποῦται ἐν τῇ ἀπό 13ης Ἰουνίου 2009 Ἀποφάσει αὐτῆς,
«Συγκληθεῖσα ὑπό τῆς Α. Θ. Παναγιότητος, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, τῇ συμφώνῳ γνώμῃ τῶν Μακαριωτάτων Προκαθημένων τῶν Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἐκφρασθείσῃ κατά τήν ἐν Φαναρίῳ Ἱεράν Σύναξιν αὐτῶν τόν Ὀκτώβριον τοῦ ἔτους 2008, συνῆλθεν εἰς τό ἐν Σαμπεζύ Ὀρθόδοξον Κέντρον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀπό 6ης μέχρι 13ης Ἰουνίου 2009, ὑπό τήν προεδρίαν τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γέροντος Περγάμου κ. Ἰωάννου, ἐκπροσώπου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.
Ἡ Διάσκεψις αὕτη, εἰς τήν ὁποίαν προσεκλήθησαν καί ἐξεπροσωπήθησαν πᾶσαι αἱ ἁγιώταται Ὀρθόδοξοι Αὐτοκέφαλοι Ἐκκλησίαι, ἠσχολήθη περί τό θέμα τῆς κανονικῆς ὀργανώσεως τῆς Ὀρθοδόξου Διασπορᾶς.
Διεπιστώθη ὅτι ἀποτελεῖ κοινήν βούλησιν πασῶν τῶν ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ὅπως ἐπιλυθῇ τό ζήτημα τῆς Ὀρθοδόξου Διασπορᾶς τό ταχύτερον δυνατόν καί ὅπως ὀργανωθῇ αὕτη (δηλ. ἡ Διασπορά) κατά τρόπον σύμφωνον πρός τήν ὀρθόδοξον ἐκκλησιολογίαν καί τήν κανονικήν παράδοσιν καί πρᾶξιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.
Διεπιστώθη ὡσαύτως ὅτι κατά τήν παροῦσαν φάσιν δέν εἶναι ἐφικτή δι’ ἱστορικούς καί ποιμαντικούς λόγους ἡ ἄμεσος μετάβασις εἰς τήν αὐστηρῶς κανονικήν τάξιν τῆς Ἐκκλησίας ὡς πρός τό ζήτημα τοῦτο, τουτέστιν εἰς τήν ὕπαρξιν ἑνός μόνου Ἐπισκόπου εἰς τόν αὐτόν τόπον. Διά τόν λόγον τοῦτον ἤχθη εἰς τήν ἀπόφασιν, ὅπως προτείνῃ τήν δημιουργίαν μεταβατικῆς τινός καταστάσεως, ἥτις καί θά προετοιμάσῃ τό ἔδαφος διά τήν αὐστηρῶς κανονικήν λύσιν τοῦ προβλήματος.
Προτείνεται, ὅπως κατά τό μεταβατικόν στάδιον, κατά τό ὁποῖον θά προετοιμασθῇ ἡ κανονική λύσις τοῦ ζητήματος δημιουργηθοῦν (ἤ ἱδρυθοῦν) εἰς ἑκάστην ἐκ τῶν κατωτέρω μνημονευομένων περιοχῶν «Ἐπισκοπικαί Συνελεύσεις» πάντων τῶν ἐν τῇ περιοχῇ ἐκείνῃ ὡς κανονικῶν ἀναγνωριζομένων Ἐπισκόπων, οἵτινες θά ἐξακολουθοῦν νά ὑπάγωνται εἰς τάς κανονικάς δικαιοδοσίας, εἰς ἅς ὑπάγονται σήμερον.
Αἱ συνελεύσεις αὗται θά συνίστανται ἐκ πάντων τῶν ἐν ἑκάστῃ περιοχῇ Ἐπισκόπων, οἵτινες εὑρίσκονται ἐν κανονικῇ κοινωνίᾳ μετά πασῶν τῶν ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί θά προεδρεύωνται ὑπό τοῦ πρώτου ἐκ τῶν εἰς τήν Ἐκκλησίαν Κωνσταντινουπόλεως ὑπαγομένων Ἀρχιερέων, ἐλλείψει δέ τούτου συμφώνως πρός τήν τάξιν τῶν Διπτύχων. Αἱ ἀποφάσεις θά λαμβάνονται καθ’ ὁμοφωνίαν τῶν Ἐκκλησιῶν αἱ ὁποῖαι ἐκπροσωποῦνται εἰς τήν συγκεκριμένην Συνέλευσιν. Οἱ Ἐπίσκοποι τῆς Διασπορᾶς, οἱ ὁποῖοι κατοικοῦν εἰς τήν Διασποράν καί ἔχουν ἐνορίας εἰς περισσοτέρας περιοχάς, θά εἶναι μέλη τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων καί τῶν περιοχῶν αὐτῶν.»
Ἐν συνεχείᾳ τό κείμενον τῆς Ἀποφάσεως τοῦ Σαμπεζύ παραθέτει κατάλογον τῶν χωρῶν – περιοχῶν ἔνθα δημιουργοῦνται Ἐπισκοπικαί Συνελεύσεις. Ὁ κατάλογος οὗτος κατόπιν τῆς ἀπό 6ης Μαρτίου 2014 ἀποφάσεως τῶν Προκαθημένων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ὑπέστη δύο τροποποιήσεις, καί ἔχει σήμερον ὡς ἀκολούθως κατ’ ἀλφαβητικήν σειράν :
i. Αὐστραλία N. Ζηλανδία καί Ὠκεανία μέ 9 Ἀρχιερεῖς.
ii. Αὐστρία μέ 7 Ἀρχιερεῖς.
iii. Βέλγιον, Ὁλλανδία καί Λουξεμβοῦργον μέ 10 Ἀρχιερεῖς.
iv. Γαλλία μέ 12 Ἀρχιερεῖς.
v. Γερμανία μέ 16 Ἀρχιερεῖς.
vi. Ἐλβετία καί Λιχτενστάϊν μέ 4 Ἀρχιερεῖς.
vii. Ἡνωμέναι Πολιτεῖαι μέ 55 Ἀρχιερεῖς.
viii. Ἰσπανία καί Πορτογαλία μέ 6 Ἀρχιερεῖς.
ix. Ἰταλία καί Μάλτα μέ 6 Ἀρχιερεῖς.
x. Καναδᾶ μέ 16 Ἀρχιερεῖς.
xi. Λατινική Ἀμερική μέ 18 Ἀρχιερεῖς.
xii. Μ. Βρεταννία καί Ἰρλανδία μέ 9 Ἀρχιερεῖς.
xiii. Σουηδία καί Σκανδιναυῒα μέ 3 Ἀρχιερεῖς.
Σύνολον Ἀρχιερέων μετεχόντων εἰς τάς Ἐπισκοπικάς Συνελεύσεις 171.
2. Ἁρμοδιότητες τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων
Ἐκτός τῆς ἀνωτέρω μνημονευθείσης ἱστορικῆς
ἀποφάσεως, ἡ ἐν Σαμπεζύ Διάσκεψις ἐξέδωσε ταυτοχρόνως καί Κανονισμόν Λειτουργίας τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Διασπορᾷ. Ὁ Κανονισμός οὗτος περιλαμβάνει ὡς γνωστόν 13 Ἄρθρα, περιέχοντα λεπτομερεῖς ὁδηγίας, καλυπτούσας ποικίλα ὀργανωτικά θέματα. Τό Ἄρθρον 5 τοῦ ἐν λόγῳ Κανονισμοῦ καθορίζει τάς ἁρμοδιότητας τῆς Ἐπισκοπικῆς Συνελεύσεως, αἱ ὁποῖαι εἶναι :
«Πρῶτον. Νά μεριμνᾷ αὕτη καί νά συμβάλλῃ διά τήν διατήρησιν τῆς ἑνότητος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Περιοχῆς εἰς τάς θεολογικάς, ἐκκλησιολογικάς, κανονικάς, πνευματικάς, φιλανθρωπικάς, ἐκπαιδευτικάς καί ἱεραποστολικάς ὑποχρεώσεις αὐτῆς.
Δεύτερον. Ὁ συντονισμός καί ἡ προώθησις τῶν κοινοῦ ἐνδιαφέροντος δραστηριοτήτων εἰς τούς τομεῖς τῆς διαποιμάνσεως, τῆς κατηχήσεως, τῆς λειτουργικῆς ζωῆς, τῶν θρησκευτικῶν ἐκδόσεων,τῶν μέσων μαζικῆς ἐπικοινωνίας, τῆς ἐκκλησιαστικῆς παιδείας κ.λ.π.
Τρίτον. Αἱ σχέσεις μετά τῶν ἄλλων Χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν καί τῶν ἄλλων θρησκειῶν.
Τέταρτον. Πᾶν ὅ,τι ἀποτελεῖ ὑποχρέωσιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἰς τάς σχέσεις αὐτῆς μετά τῆς κοινωνίας καί τῶν κρατικῶν Ἀρχῶν.
Πέμπτον. Ἡ προετοιμασία σχεδίου ὀργανώσεως τῶν ὀρθοδόξων τῆς Περιοχῆς ἐπί κανονικῆς βάσεως.»
Αἱ ἱδρυθεῖσαι Ἐπισκοπικαί Συνελεύσεις τῆς Διασπορᾶς συνεκρότησαν κατά τά ἀνωτέρω Ἐπιτροπάς ἐπί τῶν προσδιορισθέντων θεμάτων, καί ἐπί ζητημάτων προσφορᾶς τῆς ὀρθοδόξου μαρτυρίας καί τῆς συμβολῆς εἰς φιλανθρωπικά καί τρέχοντα κοινωνικά καί πολιτισμικά δρώμενα.
Ἐκ τῶν προσφάτως ὑποβληθεισῶν ἐκθέσεων ὑπό τῶν Προέδρων τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων καταφαίνεται ὅτι κατά τά παρελθόντα ἀπό τῆς ἱδρύσεως ἔτη, αἱ συνελθοῦσαι Ἐπισκοπικαί Συνελεύσεις στοιχοῦσαι ταῖς ἀνωτέρω προδιαγραφείσαις ἁρμοδιότησι αὐτῶν, ἐπραγματοποίησαν εἰς διαφόρους βαθμούς, πάντοτε τοῦ Θεοῦ συνεργοῦντος, πολύ σημαντικόν πολύμορφον ἔργον. Ἡ πραγματοποίησις αὕτη ἐπετεύχθη εἶτε διά τῶν συζητήσεων καί ἀποφάσεων ἐν ὁλομελείᾳ εἶτε διά τῶν ἐργασιῶν καί προτάσεων τῶν Εἰδικῶν Ἐπιτροπῶν τῶν ὀργανωθεισῶν ὑπό τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων.
3. Τό θέμα τῶν προτάσεων σχεδίων πρός ἄρσιν τῆς κανονικῆς ἀνωμαλίας
Ἐνῶ κατά τήν διαρρεύσασαν ἀπό τῆς ἱδρύσεως τῶν Συνελεύσεων ἐπαρκῆ χρονικήν περίοδον τό ἔργον τῶν Ἐπιτροπῶν τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων τῆς Διασπορᾶς ὑπῆρξε πολύ σημαντικόν εἰς θέματα κυρίως ποιμαντικά, λειτουργικά, ἐκπαιδευτικά καί διορθόδοξα, ἐν τούτοις δέν φαίνεται νά ὑπῆρξε ἀποφασιστική πρόοδος εἰς τό μεῖζον θέμα τῆς μελέτης καί ὑποβολῆς προτάσεων σχεδίων ὑπερβάσεως τῆς ὑφισταμένης ἐν τῇ Διασπορᾷ κανονικῆς ἀνωμαλίας. Εἰς τάς ὑποβληθείσας ὑπό τῶν Προέδρων τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων ἐκθέσεις, ἐκτός μιᾶς ἤ δύο περιπτώσεων, δέν μνημονεύεται Ἐπιτροπή τῆς Συνελεύσεως, ἤ καί Συνέλευσις ἐν ὁλομελείᾳ, εἰδικῶς μελετῶσα τό θέμα τῆς «κανονικῆς ἀνωμαλίας ἐν τῇ Διασπορᾷ», οὔτε τυχόν σχέδια καί προτάσεις ὑπερβάσεως τῆς ἀνωμαλίας. Αἱ τοιαῦται προτάσεις ἀνεμένετο νά ὑπάρξουν καί νά κατατεθοῦν μέσῳ τοῦ Οἰκουμενικοῦ ἡμῶν Πατριάρχου εἰς τήν ἁρμοδίαν Προπαρασκευαστικήν Ἐπιτροπήν τῆς ἀποφασισθείσης Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῶν Ὀρθοδόξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, προκειμένου αὕτη νά λάβῃ ὁριστικάς ἀποφάσεις ἐπί τοῦ φλέγοντος αὐτοῦ θέματος.
Τό φαινόμενον τῆς ἐν λόγῳ μή ὑπάρξεως προτάσεων ἤ σχεδίων ὑπό τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων πρός ἐγκαθίδρυσιν ἐκκλησιαστικῶς καί κανονικῶς ἀποδεκτῆς τάξεως, ἔχει πολλαπλῆν ἐξήγησιν ἑδραζομένην ἐπί σοβαροῦ ἀριθμοῦ δυσκολιῶν.
Ἐπιτρέψατέ μοι νά ἀναφερθῶ, ἐπί παραδείγματι, εἰς τήν χαρακτηριστικήν περίπτωσιν τῆς Συνελεύσεως τῶν Κανονικῶν Ὀρθοδόξων Ἐπισκόπων τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν Ἀμερικῆς. Ἐν προκειμένῳ συνέβη τό ἑξῆς : Κατά τάς τρεῖς πρώτας ἐτησίας Συνάξεις τῆς Συνελεύσεως αὐτῆς (κατά τά ἔτη 2010, 2011, καί 2012), ἐγένετο σημαντική ἐργασία ὑπό τῆς πρός τοῦτο Εἰδικῆς Ἐπιτροπῆς, καί ὑπό τῆς Συνελεύσεως ἐν ὁλομελείᾳ, πρός διαμόρφωσιν προτάσεων καί σχεδίων ὑπερβάσεως τῆς κανονικῆς ἀνωμαλίας. Ἡ ἐργασία αὕτη περιελάμβανε μεθοδικήν καί ὑπεύθυνον μελέτην τῶν ἐμπλεκομένων ἐκκλησιαστικῶν γεωγραφικῶν, πληθυσμιακῶν καί πολιτισμικῶν συνθηκῶν.
Αἰφνιδίως κατά τήν τετάρτην ἐτησίαν Σύναξιν τῆς Ἐπισκοπικῆς Συνελεύσεως (τό ἔτος 2013) εὑρέθημεν πρό ἀπροσδοκήτου κειμένου ἀναγνωσθέντος ὑπό Ἐπισκόπου τῆς Βουλγαρικῆς Παρουσίας ἐν Η.Π.Α. Τό ἐν λόγῳ κείμενον ἔθετε κατ’ οὐσίαν ἐν ἀμφιβόλῳ τήν ὅλην προσπάθειαν προτάσεως ἀντιμετωπίσεως τῆς κανονικῆς ἀνωμαλίας. Τό ἀναγνωσθέν κείμενον δέν συνεζητήθη τότε, διότι ἐνεφανίσθη κατά τήν τελευταίαν ὥραν τῆς Συνελεύσεως.
Ἐν τούτοις, ἡ Βουλγαρική Ἀντιπροσωπεία ἐπανῆλθε εἰς τό θέμα αὐτό, εἰς τήν πέμπτην ἐτησίαν Συνέλευσιν (τό παρελθόν ἔτος 2014), ὑποστηρίζουσα τήν ἰδίαν θέσιν. Εἰς τήν περίπτωσιν αὐτήν, ἡ ἀνωτέρω θέσις προεβλήθη ἐν παραλλαγῇ καί ὑπό τῆς Ρωσσικῆς πλευρᾶς (Πατριαρχεῖον Μόσχας καί ROCOR). Διετυπώθησαν μάλιστα ἐν τῇ αὐτῇ Συνελεύσει καί συναφεῖς ἀπόψεις ὅτι λόγῳ τῶν προβληθεισῶν ἀντιρρήσεων, ἴσως θά ἦτο προτιμώτερον ἡ λεγομένη Ὀρθόδοξος Διασπορά νά παραμείνῃ εἰς τήν παροῦσαν κατάστασιν, μιᾶς ἔστω «κανονικῆς ἀνωμαλίας», παρά νά ἐμπλακῇ εἰς ἀλλαγάς, αἱ ὁποῖαι θά προεκάλουν εἰς τάς ἐν Ἀμερικῇ Ὀρθοδόξους Παρουσίας, καί κατά λογικήν ἐπέκτασιν καί ἀλλαχοῦ, ἀναταραχήν καί σύγχυσιν οὐχί τήν τυχοῦσαν.
Τί ἀκριβῶς προεκάλεσε τήν ἀνωτέρω ἀντίδρασιν ὑπό ὡρισμένων Παρουσιῶν τῆς Διασπορᾶς εἰς τήν ἰδέαν τῆς ὑπερβάσεως τῆς κανονικῆς ἀνωμαλίας; Ὁ κύριος λόγος φαίνεται νά εἶναι ὁ φόβος ὅτι οἵονδήποτε σχέδιον ἄρσεως τῆς ἀνωμαλίας συνεπάγεται μείωσιν τῆς αὐτονομίας, τοῦ ἐθνικοπολιτισμικοῦ χαρακτῆρος καί τῆς δικαιοδοσιακῆς ἰδιότητος τῶν ἐπί μέρους Παρουσιῶν. Ὁ φόβος οὗτος μείγμα ἐθνοφυλετισμοῦ καί ἰσχυρισμοῦ διακαιοδοσιακοῦ διακαιώματος, φαίνεται νά καλλιεργῆται καί ὑπό τινων ἐκ τῶν μητρικῶν λεγομένων Αὐτοκεφάλῶν Ἐκκλησιῶν ἐπί σκοπῷ διατηρήσεως πλήρους ἐλέγχου τῶν Παρουσιῶν των ἐν τῇ Διασπορᾷ. Ἐπιπροσθέτως, εἰς τινας περιπτώσεις ὑποβάλλεται τεχνηέντως ἡ ἰδέα ὅτι ἐν τελευταίᾳ ἀναλύσει ἡ ὅλη προσπάθεια ρυθμίσεως τῆς κανονικῆς ἀνωμαλίας ἀποβλέπει εἰς ὑπαγωγήν πάντων ὑπό τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον.
Ἐάν τό φαινόμενον αὐτό ἰσχύῃ διά τάς Ἡνωμένας Πολιτείας ἔνθα ἔχομεν ἤδη ἕκτην γενεάν ἐκ τῶν ἀρχικῶν μεταναστῶν διαφόρων ὀρθοδόξων χωρῶν, καί ἔνθα ὑπῆρξεν ἐπί ἰκανάς δεκαετίας ἡ ἐμπειρία τῆς SCOBA (Μονίμου Ἐπιτροπῆς Ὀρθοδόξων Ἱεραρχῶν Ἀμερικῆς) ὡς κοινῆς πανορθοδόξου προσπαθείας, τοῦτο πολύ περισσότερον ἰσχύει διά χώρας τῆς Εὐρώπης καί δι’ ἄλλας ἀνά τόν κόσμον περιοχάς ἔνθα ὁ κύριος ὄγκος Ὀρθοδόξου Διασπορᾶς ἀποτελεῖται ἀπό πρώτην ἤ δευτέραν γενεάν μεταναστῶν, οἱ ὁποῖοι συχνάκις διατηροῦν ἰσχυρούς δεσμούς μέ τάς Αὐτοκεφάλους Ἐκκλησίας τῶν χωρῶν προελεύσεώς των, αἱ ὁποῖαι Αὐτοκέφαλοι Ἐκκλησίαι ὡς ἐξηγήσαμεν παρεμβαίνουν συχνάκις ἐντόνως εἰς τά ἐν Διασπορᾷ διαδραματιζόμενα.
Τό συζητούμενον πρόβλημα ἔχει ὀξυνθῆ κατά τήν τελευταίαν δεκαετίαν λόγῳ τοῦ μεγάλου ἀριθμοῦ πρωτογενῶν μεταναστῶν προερχομένων ἐκ τῆς ριζικῆς ἀλλαγῆς πολιτικῶν καθεστώτων ἐν Ἀνατολικῇ Εὐρώπῃ καί ἐμπολέμων καταστάσεων ἐν Μέσῃ Ἀνατολῇ. Ἀναφέρεται χαρακτηριστικῶς ὅτι μόνον ἐκ Ρουμανίας ὑπάρχουν ἐκατομμύρια μεταναστῶν εἰς Ἰταλίαν καί Ἰσπανίαν. Ἀκόμη καί εἰς τάς Ἡνωμένας Πολιτείας παρά τούς ἰσχυρούς καί ἀκάμπτους μεταναστευτικούς νόμους ἔχει παρατηρηθῆ κατά τά τελευταία δέκα ἔτη εἰσροή μεγάλου ἀριθμοῦ μεταναστῶν ἐκ Βαλκανίων, Οὐκρανίας καί Μέσης Ἀνατολῆς. Τό ἐκ Μέσης Ἀνατολῆς μεταναστευτικόν ρεῦμα εἶναι ἐντόνως ἐμφανές καί εἰς τήν Νότιον Ἀμερικήν. Ὡς ἐκ τούτου, αἱ προτάσεις διά τήν ὐπέρβασιν τῆς κανονικῆς ἀνωμαλίας ἐν τῇ Διασπορᾷ φαίνεται ἐν τοῖς πράγμασι νά προσκόπτουν, τουλάχιστον ἐπί τοῦ παρόντος, εἰς σοβαρότατα ἐμπόδια, τά ὁποῖα δέν ὑπῆρχον προηγουμένως. Πάντως δέον νά ληφθῇ ὑπ’ ὄψιν ὅτι αἱ λοιπαί Εἰδικαί Ἐπιτροπαί, σχεδόν ὅλων τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων τῆς Διασοπᾶς, ἠργάσθησαν μεθοδικῶς καί μετά ζήλου καί πίστεως, πραγματοποιήσασαι ἔργον ἐξαίρετον ἀναφερόμενον εἰς οὐσιώδη θέματα τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας.
4. Ἐπιτεύγματα τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων
Ἐκ τῶν ὑποβληθεισῶν ἐκθέσεων συνάγεται τό συμπέρασμα ὅτι αἱ Ἐπισκοπικαί Συνελεύσεις τῆς Διασπορᾶς ἀπετέλεσαν σαφῶς καί άναντιρρήτως θετικόν βῆμα εἰς πέντε βασικούς τομεῖς ζωτικῆς σημασίας διά τήν Ἐκκλησίαν, ἤτοι 1) Εἰς προσέγγισιν καί στενοτέραν σχέσιν μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων ἑκάστης περιοχῆς, 2) εἰς ἰσχυροτέραν μαρτυρίαν τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, 3) εἰς δημιουργίαν κοινῶν δραστηριοτήτων ποιμαντικοῦ, λειτουργικοῦ καί ἐκπαιδευτικοῦ χαρακτῆρος ὑπό τῶν Ὀρθοδόξων Παρουσιῶν εἰς ἑκάστην χώραν, 4) εἰς βελτίωσιν τῶν σχέσεων μετά τῶν ἑτεροδόξων ἐν ἑκάστῃ γεωγραφικῇ περιοχῇ, καί 5) εἰς ἐπίτευξιν πλεονεκτημάτων ἀπό πλευρᾶς κρατικῶν παροχῶν καί διευκολύνσεων λόγῳ τῆς σοβαρᾶς ἐμφανίσεως τῆς Ὀρθοδοξίας ὑπό τήν μορφήν τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων.
Τά ἀνωτέρω συνιστοῦν πολύ ἀξιόλογα ἐπιτεύγματα, πραγματοποιηθέντα, θεία χάριτι, εἰς σχετικῶς βραχύ χρονικόν διάστημα. Εἰς ὅλας τάς ἐκθέσεις τῶν ἀδελφῶν Ἱεραρχῶν προέδρων τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων εἶναι ἐκδηλος ἡ ἐν Κυρίῳ ἰκανοποίησις ἐκ τῆς δημιουργίας καί λειτουργίας τῶν Συνελεύσεων καί τῶν Εἰδικῶν Ἐπιτροπῶν αὐτῶν.
5. Προβληματικά σημεῖα συνδεόμενα μέ τάς Συνελεύσεις
Ὡς ἦτο ὅμως φυσικόν ὑπῆρξαν καί προβληματικά σημεῖα συνδεόμενα μέ τάς Συνελεύσεις, ἐπισημανθέντα ὑπό τῶν Σεβασμιωτάτων Προέδρων τῶν Συνελεύσεων εἰς τάς ἐκθέσεις αὐτῶν.
Πρῶτον, διεπιστώθη ὅτι εἰς πλείστας τῶν Συνελεύσεων ὡρισμένοι Ἀρχιερεῖς ἐκ διαφόρων Παρουσιῶν ἔδειξαν ἀδιαφορίαν, δέν μετέσχον εἰς τάς Συνελεύσεις ἤ εὗρον αὐτάς ὡς εὐκαιρίαν προβολῆς ἰδιοτελῶν σκοπῶν καί σχεδίων. Οἱ Σεβασμιώτατοι ἀδελφοί Πρόεδροι τῶν Συνελεύσεων, Ἀρχιερεῖς, πάντοτε τοῦ Οἰκουμενικοῦ ἡμῶν Πατριαρχείου, ἐπέδειξαν εἰς ὅλας ἀνεξαιρέτως τάς περιπτώσεις θαυμαστήν ὑπομονήν, σοφίαν ἀλλά καί ἀποφασιστικότητα πρός ἀντιμετώπισιν τῶν ὡς ἄνω περιπτώσεων, ἐπιτυχόντες οὕτω τήν κατά τό δυνατόν μείωσιν τῶν ἀρνητικῶν ἀποτελεσμάτων ἐκ τῆς ἀνεπιτρέπτου στάσεως καί τῶν ἀκόμψων ἐνεργειῶν ὡρισμένων Ἱεραρχῶν.
Δεύτερον, ἀνεφέρθη καί συνεζητήθη ὡς προβληματικόν σημεῖον ἡ ὀνομασία Ἐπισκοπική Συνέλευσις. Ὑπό πολλῶν Ἱεραρχῶν ἐτέθη τό ἐρώτημα διατί ἐπελέγη ἡ ὀνομασία Συνέλευσις, ἀποτελοῦσα ὅρον μᾶλλον πολιτικῆς παρά ἐκκλησιαστικῆς προελεύσεως, ἐνῶ ἡ Ἐκκλησία γνωρίζει καί χρησιμοποιεῖ ἐκ μακρᾶς παραδόσεως τήν ὀνομασίαν Σύνοδος, ὅταν μάλιστα πρόκειται περί Ἐπισκοπικοῦ ἱεροῦ σώματος. Τό ἐρώτημα συνάπτεται καί πρός τό γεγονός ὅτι αἱ Ἐπισκοπικαί Συνελεύσεις, μή οὖσαι Σύνοδοι, δέν ἔχουν κατ΄ οὐσίαν διοικητικόν κῦρος ἐπί τῶν Παρουσιῶν αἵτινες συγκροτοῦν αὐτάς, ἀλλά παραμένουν ἁπλῶς καί ἀορίστως συμβουλευτικά ὄργανα.
Τρίτον, ἐδημιούργησε προβληματισμόν τό θέμα τοῦ τρόπου λήψεως ἀποφάσεων εἰς τάς Συνελεύσεις. Ἡ ὁδηγία τῆς Διασκέψεως τοῦ Σαμπεζύ καθιερώνει κατά τρόπον ἀπαράβατον ὅτι αἱ ἀποφάσεις λαμβάνονται· καθ’ ὁμοφωνίαν τῶν συμμετεχουσῶν Παρουσιῶν καί οὐχί κατά πλειονοψηφίαν. Τοῦτο πρακτικῶς σημαίνει ὅτι Ἀρχιερεύς ἐκπροσωπῶν Παρουσίαν τινά ἔχουσαν μόνον τρεῖς ἤ τέσσαρας ἐνορίας δύναται νά προβάλῃ ἀρνησικυρίαν (Veto) ἔναντι ἀποφάσεως προτεινομένης ὑπό τοῦ συνόλου τῶν Ἀρχιερέων τῶν ἐκπροσωπούντων τάς λοιπάς ἐν τῇ Ἐπισκοπικῇ Συνελεύσει ἐκατοντάδας ἐάν ὄχι χιλιάδας ἐνοριῶν. Εἰς τήν Ἐκτελεστικήν Ἐπιτροπήν τῆς Ἐπισκοπικῆς Συνελεύσεως ἐν Η.Π.Α. ἐγένετο μακρά συζήτησις ἐν προκειμένῳ. Ἐλέχθη συναφῶς ὅτι ὑπῆρξαν περιπτώσεις ἀποφάσεων παμψηφεί ἤ καθ’ ὁμοφωνίαν εἰς ἐκκλησιαστικούς, (Σύνοδοι κτλ.), πολιτικούς ἤ κρατικούς (Κοινοβούλια), καί Διεθνεῖς Ὀργανισμούς (Ο.Η.Ε.), ἀλλά τοῦτο δέν ἀποτελεῖ πάγιον καί μοναδικόν τρόπον λήψεως ἀποφάσεων. Ἡ κρατοῦσα παγκοσμίως καί διαχρονικῶς μέθοδος εἶναι ἡ διά πλειονοψηφίας, ἡ ὁποία ἔχει καί τήν δυνατότητα εὐελιξίας ἀναλόγως τῶν δεδομένων ἐν ἑκάστῃ περιπτώσει, ἤτοι ἁπλῆ πλειονοψηφία τοῦ 51% ἥ πλειονοψηφία τῶν 2/3 (δύο τρίτων) ἤ 3/4 (τριῶν τετάρτων) ἐπί τοῦ συνόλου τῶν ψηφιζόντων.
Ἀναφέρομεν τό θέμα τοῦτο διότι αἱ ἀνά τόν κόσμον Ἐπισκοπικαί Συνελεύσεις καί αἱ Ἐπιτροπαί αὐτῶν ἀντιμετωπίζουν καί θά ἀντιμετωπίσουν πλείστας περιπτώσεις ἔνθα ἡ ὁμοφωνία εἶναι δύσκολος, ἄν ὄχι ἀδύνατος ἐνῶ ἐνδεχομένως ὑπάρχει πλειονοψηφία τοῦ 90% τῶν συμμετεχόντων. Τό τοιοῦτον σημαίνει αὐτομάτως ἀδυναμίαν ἤ χρονοβόρον ἀναβολήν λήψεως ἀποφάσεων.
Ἕν τέταρτον προβληματικόν σημεῖον, σχετίζεται πρός τόν βασικόν σκοπόν τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων, καθορισθέντα ὑπό τῆς ἐν Σαμπεζύ Διασκέψεως (Ἄρθρον 5), ἤτοι τόν καταρτισμόν σχεδίου πρός ὑπερνίκησιν τῆς ἐν τῇ Διασπορᾷ κανονικῆς ἀνωμαλίας. Ὡς διεπιστώθη ἐκ τῶν σχετικῶν ἐκθέσεων, αἱ Ἐπισκοπικαί Συνελεύσεις δέν παρουσίασαν τοιοῦτον σχέδιον. Ἀκόμη καί ἡ συναφής προσπάθεια, ἡ ἀναληφθεῖσα ὡς ἤδη εἴπομεν ὑπό τῆς ἐν Η.Π.Α. Ἐπισκοπικῆς Συνελεύσεως καί πραγματοποιήσασα ὡρισμένα θετικά βήματα εὑρέθη αἰφνιδίως πρό σχεδόν ἀνυπερβλήτων δυσχερειῶν.
Ἐάν ὁ μνημονευθείς βασικός σκοπός ἱδρύσεως τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων, καί μάλιστα ὀργανικῶς συνδεδεμένος μέ τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Σύνοδον, προσκόπτει εἰς σοβαρώτατα ἐμπόδια, τίθεται τό εὔλογον ἐρώτημα : Τί θά γίνῃ μετά τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Σύνοδον; Θά ἔχουν λόγον ὑπάρξεως αἱ Ἐπισκοπικαί Συνελεύσεις τῆς Διασπορᾶς μέ σκοπόν τήν ὑπέρβασιν τῆς κανονικῆς ἀνωμαλίας; Τό ὡς ἄνω ἐρώτημα ἔχει οὐσιαστικήν σημασίαν γενικῶς μέν ἀλλά κυρίως διά τάς περιπτώσεις ἐκείνας κατά τάς ὁποίας ὑπό τήν Ἐπισκοπικήν Συνέλευσιν λειτουργοῦν μεγάλοι καί ἰσχυροί Πανορθόδοξοι Ὀργανισμοί. Σχετικά παραδείγματα ἀναφέρονται ἐν Ἀμερικῇ ὡς εἶναι ὁ Ὀργανισμός IOCC (International Orthodox Christian Charities – Διεθνής Ὀρθόδοξος Χριστιανική Φιλανθρωπία) καί OCMC (Orthodox Christian Mission Center - Ὀρθόδοξον Χριστιανικόν Κέντρον Ἱεραποστολῆς). Ἐπίσης ἡ συνέχεια ὑπάρξεως τῶν Συνελεύσεων ἔχει ἀποφασιστικήν σημασίαν διά τά κράτη ἔνθα ἡ Ἐπισκοπική Συνέλευσις ἀποτελεῖ τήν ἐπίσημον διά τό κράτος ἀναγνώρισιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Τοῦτο εὐλόγως καθιστᾶ ἀπαραίτητον τήν συνέχειαν ὑπάρξεως καί λειτουργίας τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων.
Πέμπτον: Ἕν ἀκόμη σημεῖον χρῆζον πιθανῶς μελέτης, καί ἴσως ἀναθεωρήσεως, συνδέεται μετά μνημονευθέντος Ἄρθρου τοῦ Κανονισμοῦ τῆς Διασκέψεως τοῦ Σαμπεζύ ἔχοντος ὡς ἑξῆς:
«Μέλη τῆς Ἐπισκοπικῆς Συνελεύσεως εἶναι καί ὅσοι ὑπερόριοι ὀρθόδοξοι ἐπίσκοποι ἀσκοῦν ποιμαντικήν διακονίαν ἐνοριῶν τῆς Περιοχῆς» (Ἄρθρον 1, Παραγρ. 2). Τοῦτο εἰς τήν πρᾶξιν σημαίνει ὅτι Ἐπίσκοπος ἀσκῶν τήν διακονίαν του λ. χ. μέ δέκα ἐνορίας εἰς τήν χώραν τῆς διαμονῆς του, δύναται νά μετέχῃ εἰς τήν Ἐπισκοπικήν Συνέλευσιν ἄλλης χώρας ἔνθα συμβαίνει νά ἔχῃ ἕστω καί μίαν μόνον ἐνορίαν. Καί δύναται βεβαίως ὁ Ἐπίσκοπος οὗτος, ἐκπροσωπῶν Ἐκκλησιαστικήν Παρουσίαν Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας, νά διαφωνήσῃ πρός ἀποφάσεις τοῦ συνόλου τῶν Ἐπισκόπων τῆς χώρας εἰς τήν ὁποίαν δέν διαμένει. Ἐν ἄλλοις λόγοις, ὁ ῥηθείς ἐπίσκοπος διαθέτει πλῆρες δικαίωμα ἀρνησικυρίας (Veto), δυνάμενος, ἕνεκα τῆς ἀρχῆς λήψεως ἀποφάσεων μόνον δι’ ὁμοφωνίας, νά ἐμποδίσῃ σοβαράς ἀποφάσεις τῆς συντριπτικῆς τοπικῆς πλειονοψηφίας τῶν Ἐπισκόπων τῆς χώρας.
6. Τελικαί Παρατηρήσεις
Ἐν κατακλεῖδι καί συμπερασματικῶς ὑποβάλλω εὐλαβῶς τά ἑξῆς:
1) Πρῶτον: Ἡ δημιουργία καί λειτουργία τῶν ἀνά τόν κόσμον Συνελεύσεων τῶν Κανονικῶν Ὀρθοδόξων Ἐπισκόπων ὑπῆρξε γεγονός εὐλόγως καί ἀναμφισβητήτως πολύ θετικόν, προαγωγικόν τῆς ἑνότητος καί συνεργασίας μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων Παρουσιῶν ἑκάστης χώρας τῆς Διασπορᾶς. Ὑπήρξεν ἐπίσης ὀρθόδοξον ἐκκλησιαστικόν ἐπίτευγμα ἀποφασιστικῆς σημασίας δι’ ἰσχυροτέραν προσφοράν τῆς Ὀρθοδόξου Μαρτυρίας, τήν βελτίωσιν τῆς ποιμαντικῆς μερίμνης, τήν κάλυψιν λειτουργικῶν ἀναγκῶν καί τήν ὑπεύθυνον ἀνάληψιν πανορθοδόξων δραστηριοτήτων κοινωνικῆς οἰκονομικῆς, καί φιλανθρωπικῆς φύσεως. Κοινή καί ἰσχυρά πεποίθησις ἀπορρέουσα ἐκ τῆς μελέτης ὅλων τῶν ἐκθέσεων τῶν Προέδρων τῶν Συνελεύσεων, εἶναι ὅτι αἱ Ἐπισκοπικαί αὗται Συνελεύσεις πρέπει νά συνεχίσουν τήν ὕπαρξιν καί λειτουργίαν των συμπεριλαμβάνουσαι εἰς τό ἔργον αὐτῶν καί τήν προσπάθειαν ἐξευρέσεως λύσεως τῆς ἐν τῇ Διασπορᾷ κανονικῆς ἀνωμαλίας, παρά τά ὑφιστάμενα ἐμπόδια.
Πρέπει εἰς τό σημεῖον αὐτό νά λεχθῇ ὅτι τό ζήτημα τῆς ὑπερβάσεως τῆς κανονικῆς ἀνωμαλίας καί τῆς περαιτέρω λειτουργίας τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων συνδέεται ἐπί πλέον οὐσιωδῶς καί μέ τήν φύσιν καί τήν ἀποστολήν τῆς Διασπορᾶς. Διά τήν ἀνά τόν κόσμον Διασποράν ἰσχύει ἀπολύτως ἡ ἐντολή τοῦ Κυρίου εἰς τό τέλος τοῦ κατά Ματθαῖον Εὐαγγελίου:
Ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς. Πορευθέντες οὖν μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν• (Ματθ. 28: 18-20),
ὡς ἐπίσης καί εἰς τήν ἀρχήν τοῦ βιβλίου τῶν Πράξεων,
Λήψεσθε δύναμιν ἐπελθόντος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐφ’ὑνμᾶς, καί ἔσεσθέ μοι μάρτυρες ἔν τε Ἱερουσαλήμ καί ἐν πάσῃ τῇ Ἰουδαία καί Σαμαρείᾳ καί ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς (Πράξεων 1:8).
(Βλ. ἐπίσης Μάρκου 13:10 «Εἰς πάντα τά ἕθνη δεῖ πρῶτον κηρυχθῆναι τό Εὐαγγέλιον»)
Ἐπιτρέψατέ μοι, παρακαλῶ, νά ἀναφέρω ἐν προκειμένῳ καί τήν συγκλονιστικήν διακήρυξιν τοῦ Ἀποστόλου Παύλου εἰς τήν πρός Ρωμαίους Ἐπιστολήν του:
Οὐ γὰρ θέλω ὑμᾶς ἀγνοεῖν, ἀδελφοί, τὸ μυστήριον τοῦτο, ἵνα μὴ ἦτε ἐν ἑαυτοῖς φρόνιμοι, ὅτι πώρωσις ἀπὸ μέρους τῷ Ἰσραὴλ γέγονεν ἄχρι οὗ τὸ πλήρωμα τῶν ἐθνῶν εἰσέλθῃ, καί οὕτω πᾶς Ἰσραήλ σωθήσεται. (Ρωμ. 11:25)
Ὁ μέγας Ἀπόστολος διαβλέπει μέν τήν τελικήν ἐν Χριστῷ σωτηρίαν τοῦ Ἰσραήλ ἀλλά ἀποκαλύπτει ὅτι τοῦτο θά συμβῇ ὅταν τό πλήρωμα τῶν Ἐθνῶν εἰσέλθῃ εἰς τό Εὐαγγέλιον. Καί τό πλήρωμα τῶν Ἐθνῶν δέν θά εἰσέλθη εἰς τό Εὐαγγέλιον, ἐάν τό Εὐαγγέλιον δέν διαδοθῇ εἰς πάντα τά Ἔθνη. Οἱ ἀνωτέρω βαρυσήμαντοι καί ἱερότατοι Κυριακοί καί Ἀποστολικοί λόγοι ἠχοῦν μονίμως εἰς τούς χώρους τῆς Διασπορᾶς, ἡ ὁποία ἔχει συνείδησιν τῆς ἰδιαιτέρας σωτηριολογικῆς ἀποστολῆς της. Συνεπῶς οἱονδήποτε ἐμπόδιον, κανονικῆς ἤ ἄλλης φύσεως, ἀντιστρατεύεται εἰς τήν σωτηριολογικήν αὐτήν ἀποστολήν πρέπει νά ἐξουδετερωθῇ πλήρως.
2) Δεύτερον: Τό θέμα τῆς ρυθμίσεως τῆς κανονικῆς ἀνωμαλίας ἐν τῇ Διασπορᾷ φαίνεται, ὡς ἐλέχθη ἤδη, νά προσκρούῃ εἰς σοβαρά ἐμπόδια. Ἤδη ἐγένετο σχετική μνεία, ἀλλά ἐπιτρέψατέ μοι νά ὑποβάλω ἐπισημαίνων τρία κυρίως.
Τό πρῶτον σοβαρόν ἐμπόδιον εἶναι ἡ ὑπό ὡρισμένων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν μή ἀναγνώρισις τῆς θεμελιώδους κανονικῆς ἐκκλησιολογικῆς ἀρχῆς ὅτι ἡ δικαιοδοσία τῶν χωρῶν τῆς διασπορᾶς ἀνήκει ἀποκλειστικῶς καί μόνον εἰς τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον.
Τό δεύτερον σοβαρόν ἐμπόδιον, συνδεόμενον εὐθέως μέ τό πρῶτον εἶναι ὁ ἰσχυρισμός ὅτι αἱ Αὐτοκέφαλοι Ἐκκλησίαι δύνανται νά ἔχουν ἀπεριόριστον κατ’ οὐσίαν δικαιοδοσίαν εἰς οἱανδήποτε ἀνά τήν Οἰκουμένην χώραν ἐκτός τοῦ ἀμέσου γεωγραφικοῦ χώρου τῆς ἀρχικῆς τοπικῆς δικαιοδοσίας των.
Τό τρίτον σημαντικόν ἐμπόδιον ἀναφέρεται εἰς τό φαινόμενον τοῦ μεγάλου ἀριθμοῦ πρωτογενῶν μεταναστῶν τῶν τελευταίων ἐτῶν, οἱ ὁποῖοι προφανῶς ἐντάσσονται εἰς τό σῶμα τῆς Διασπορᾶς. Ἔχει ἐν τούτοις παρατηρηθῆ ὅτι οἱ ἐν λόγῳ μετανάσται ἔχουν κατά τό πλεῖστον μᾶλλον ἑθνικήν παρά ὀρθόδοξον ταυτότητα καί συνείδησιν. Διά τοῦτο καί δέν συνδέονται μέ τήν Ἐκκλησίαν των τῆς Διασπορᾶς. Ἐνταῦθα ὑπεισέρχεται αὐτομάτως ἡ ἔννοια τοῦ ἑθνοφυλετισμοῦ ὑπό ἰδιότυπον μορφήν, συνιστῶσαν οὐχί ἀσήμαντον ἐμπόδιον.
Οὕτως ἐχόντων τῶν πραγμάτων, ἡ συζήτησις περί ἄρσεως τῆς ἐν Διασπορᾷ ἀνωμαλίας δέν φαίνεται νά ἐξαρτᾶται κατά πρῶτον λόγον ἀπό τάς τοπικάς Ἐπισκοπικάς Συνελεύσεις, τάς καθορισθείσας ὑπό τῆς Διασκέψεως τοῦ Σαμπεζύ, ἀλλά ἀπό τάς Αὐτοκεφάλους Ἐκκλησίας τάς ἐχούσας παρουσίας ἐν τῇ Διασπορᾷ καί συγκεκριμένως ἀπό τά Πατριαρχεῖα Ἀντιοχείας, Μόσχας, Σερβίας, Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Γεωργίας καί τήν Αὐτοκέφαλον Ἐκκλησίαν Πολωνίας. Τό Οἰκουμενικόν ἡμῶν Πατριαρχεῖον ἔκαμε ἐν προκειμένῳ πολλά, συνεχῆ καί μεγάλα βήματα. Τοῦτο ὅμως δυστυχῶς δέν συνέβη μέ ὅλας τάς Αὐτοκεφάλους Ἐκκλησίας.
Ἐν ὄψει τῶν ἀνωτέρω μνημονευθεισῶν θεμελιωδῶν ἐκκλησιολογικῶν τοποθετήσεων ὡρισμένων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, τό ὅλον θέμα περί ἄρσεως τῆς ἐν τῇ Διασπορᾷ κανονικῆς ἀνωμαλίας χρήζει βασικῆς ἐπανεξετάσεως. Ἐν γνώσει βεβαίως ὅτι τήν κυρίαν εὐθύνην διά τήν κανονικήν ἀνωμαλίαν δέν τήν φέρουν οἱ Κληρικοί καί Λαϊκοί τῆς Διασπορᾶς, οἱ ἀγωνιζόμενοι μετά ζήλου καί θυσιῶν διά τήν προβολήν τῆς Ὀρθοδοξίας εἰς μή ὀρθόδοξα ἤ ἀντι-ὄρθόδοξα περιβάλλοντα, ἀλλά αἱ Αὐτοκέφαλοι Ἐκκλησίαι ἐκ τῶν ὁποίων οὗτοι προέρχονται.
Παναγιώτατε Δέσποτα,
Ὑποβάλλω Ὑμῖν πάλιν καί πολλάκις τάς θερμοτάτας εὐλαβεῖς εὐχαριστίας μου διά τήν ἐξαίρετον τιμήν καί εὐλογίαν τῆς ἀναθέσεως εἰς τήν ταπεινότητά μου τῆς παρούσης εἰσηγήσεως. Ἐπιτρέψατέ μοι ἵνα ἐπίσης ὑποβάλω τήν ὁλοκάρδιον εὐγνωμοσύνην τῶν Σεβασμιωτάτων καί Θεοφιλεστάτων Προέδρων καί Μελῶν διά τήν ἀνά τήν Οἰκουμένην ὕπαρξιν καί λειτουργίαν τῶν Συνελεύσεων τῶν Κανονικῶν Ὀρθόδοξων Ἐπισκόπων. Εἶναι τοῖς πᾶσι γνωστόν ὅτι ἡ δημιουργία καί ὕπαρξις τῶν Ἐπισκοπικῶν αὐτῶν Συνελεύσεων ὀφείλεται κατ’ οὐσίαν εἰς τήν Ὑμετέραν Πατριαρχικήν Θεοκίνητον πράγματι, πρωτοβουλίαν. Ἡ γένεσις καί λειτουργία τῶν Συνελεύσεων ἐπί ἕξ ἤδη ἔτη, εἶναι ἀσφαλῶς ἀποτέλεσμα τῆς Ὑμετέρας ἀνυστάκτου Πατριαρχικῆς μερίμνης καί τοῦ Ὑμετέρου «παροξυσμοῦ ἀγάπης,» (Ἐβρ. 10:24) «ὑπέρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου, εὐσταθείας τῶν ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν καί τῆς τῶν πάντων ἐνώσεως» (Θεία Λειτουργία Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου).
Ἐπί τῇ εὐκαιρίᾳ ταύτῃ, δεόμεθα τοῦ Κυρίου ἐκτενῶς ἵνα αἱ ἱεραί προσπάθειαι καί ἐν Θεῷ πρωτοβουλίαι τῆς Ὑμετέρας Σεπτῆς Κορυφῆς ὑπέρ συγκλήσεως τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν παραγάγουν ἐπίσης ἀγλαόκαρπον ἀποτέλεσμα ὡς συνέβη μέ τάς Ἐπισκοπικάς Συνελεύσεις.
Στηριζόμενοι πάντοτε εἰς τήν Ὑμετέραν Πατριαρχικήν μέριμναν καί ἀγάπην καταθέτομεν ἐν εὐλαβείᾳ καί παράκλησιν ὅπως συγκαλεῖτε εἰ δυνατόν κατ’ ἔτος σύναξιν τῶν Προέδρων τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων πρός μελέτην καί κατά Θεόν προαγωγήν τοῦ ἱεροῦ τούτου θεσμοῦ. Ἡ ἑπί πλέον δυνατότης παροχῆς ὑπό τῆς Ὑμετέρας Παναγιότητος ἀκροάσεως καί συνεδριάσεως μετά τῶν Ἐκτελεστικῶν Ἐπιτροπῶν τῶν Συνελεύσεων θά ἀποτελέσῃ πρόσθετον εὐλογίαν Θεοῦ, ὡς συνέβη μέ τήν Ἐκτελεστικήν Ἐπιτροπήν τῆς ἐν Η.Π.Α. Ἐπισκοπικῆς Συνελεύσεως.
Τῷ δέ δυναμένῳ ὑπέρ πάντα ποιῆσαι ὑπερεκπερισσοῦ ὧν αἰτούμεθα ἤ νοοῦμεν κατά τήν δύναμιν τήν ἐνεργουμένην ἐν ἡμῖν, αὐτῷ ἡ δόξα ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ καί ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ εἰς πάσαν τάς γενεάς τοῦ αἰῶνος τῶν αἰώνων· ἀμήν. (Ἐφεσ. 3:20)
