ΔΙΑΛΕΞΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΑΡΚΑΛΟΧΩΡΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Ρεπορτάζ – φωτογραφίες: Νικόλαος Μαγγίνας

Διάλεξη με θέμα: “Από την εθναρχία στο έθνος. Από τη Χάλκη στην Κρήτη και στη Μακεδονία”, πραγματοποίησε σήμερα το απόγευμα στην Αίθουσα Χειρογράφων της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης στο Φανάρι, ο Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου Ανδρέας, Καθηγητής στη Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Την διάλεξη τίμησε με την παρουσία του ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και παρέστησαν Ιεράρχες του Θρόνου, ο Πρόξενος της Ελλάδος στην Πόλη Αθανάσιος Αστρακάς, Άρχοντες της Μ.τ.Χ.Ε., κληρικοί της Πατριαρχικής Αυλής και ομογενείς.

Τον ομιλητή παρουσίασε στο ακροατήριο ο Μέγας Αρχιμανδρίτης Αθηναγόρας, υπεύθυνος της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης.

Ο Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου ανέλυσε στην ομιλία τους όρους “εθναρχία” και “έθνος”, εξηγώντας παράλληλα την ιστορική θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου ανά τους αιώνες. Μεταξύ άλλων τόνισε:

“...Η εθναρχική παράδοση του Οικουμενικού Πατριαρχείου μεταβάλλεται σε εθνική αυτοσυνειδησία. Η εθναρχική συνείδηση που κυοφορείται από τη Μεγάλη Εκκλησία στους γόνους της κατά Χάλκη Θεολογικής Σχολής εμπεριείχε όλα τα δεδομένα για την ανάδειξη εκκλησιαστικών ηγετικών φυσιογνωμιών, αλλά και για τη μεταλλαγή και το πέρασμα από την εθναρχική στην εθνική συνείδηση, όταν η ιστορική συγκυρία διεκδικούσε έναν νέο ρόλο για τον αρχιερέα. Τη νέα πραγματικότητα της εθνικής συνείδησης για πρώτη φορά εξέφρασαν οι χαλκίτες αρχιερείς στην Κρήτη κατά την επανάσταση του 1897 και στη συνέχεια οι μακεδονομάχοι αρχιερείς στον Μακεδονικό Αγώνα και την Μικρά Ασία”.

Και κατακλείοντας την ομιλία του ο Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου Ανδρέας είπε συμπερασματικά:

Παναγιώτατε,

Η εθναρχία, το γένος, το ρουμ μιλέτ απετέλεσαν και συγκρότησαν κοινωνικό σχήμα με σημείο αναφοράς τη θρησκεία και διοικητικό κέντρο από το 1601 τον πάνσεπτο αυτό χώρο, το Φανάρι, όπου και η έδρα του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου. Η εθναρχία ολοκλήρωσε τον προορισμό και τον ιστορικό της ρόλο περί τας αρχάς του 20^ου αιώνα όταν πλέον διαμορφώνονται τα σύγχρονα εθνικά κράτη που προήλθαν από το διαμελισμό της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Σήμερα στον 21^ο αιώνα τα δεδομένα για τα έθνη – κράτη μεταβάλλονται. Η δημιουργία σ' αυτά μεγάλων αστικών κέντρων, η ερήμωση της υπαίθρου, ο εκδημοκρατισμός των, τα μεταναστευτικά ρεύματα, η σύγχρονη τεχνολογία με το διαδίκτυο, η πολυπολιτισμικότητα και η παγκοσμιοποίηση αναδομούν και επαναπροσδιορίζουν τον ρόλο του έθνους – κράτους, όπως αυτό ανδρώθηκε κατά τον 20^ο αιώνα.

Τα ανωτέρω δεδομένα, όπως επίσης και η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, συμβάλλουν στη διεθνοποίηση της μέχρι πρότεινος περιχαρακωμένης εντός των συνόρων εθνοκρατικής οντότητας. Διαμορφώνονται, πλέον, νέες πολιτισμικές ταυτότητες μέσα από την ελευθερία του αυτοπροσδιορισμού σε μία κοινωνία που ξεπερνάει τα εθνικά όριά της. Οι σύγχρονες τηλεοπτικές σειρές που μεταφέρουν την τουρκική πραγματικότητα στην ελληνική κοινωνία και ο νέος τρόπος θέασης της ιστορίας του παρελθόντος από τη νέα γενιά των ιστορικών στα βαλκάνια, δημιουργούν τις προϋποθέσεις της υπέρβασης των εθνικών προκαταλήψεων. Τα παραπάνω δεν σηματοδοτούν, βέβαια, την αναβίωση της εθναρχίας στα νέα δεδομένα της κοινωνίας των πολιτών του 21^ου αιώνα.

Ο 21^ος αιώνας με την κοινωνία των πολιτών δεν δύναται να αναβιώσει την εθναρχία. Ὸμως όπως στις αρχές του 20^ου αιώνα οι πτυχιούχοι της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης ενστερνίζονται και υπηρετούν λυσιτελώς την ιδέα του έθνους – κράτους, έτσι και σήμερα στις αρχές του 21^ου αιώνα το Οικουμενικό Πατριαρχείο, εν τω προσώπω του Χαλκίτου Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, προσλαμβάνει τον επαναπροσδιορισμό του έθνους – κράτους και ασκεί την πολυεπίπεδη και πολυμερή διακονία του στα νέα δεδομένα της παγκοσμιοποιούμενης πολιπολιτισμικής κοινωνίας.

Με τις πατριαρχικές ανά την οικουμένη λειτουργίες, επισκέψεις, ομιλίες, περιοδείες και πρωτοβουλίες προάγει και εμπεδώνει στην Οικουμένη τον αλληλοσεβασμό των ποικίλων ατομικών και συλλογικών ταυτοτήτων, όπως αυτές εκφράζονται σε εθνική, θρησκευτική, πολιτισμική, πολιτική και κοινωνική διάσταση, μακρυά από φανατισμούς, εθνοκαθάρσεις και εθνοφυλετικές περιπέπειες, σε ένα νέο αιώνα, τον αιώνα της Ορθοδοξίας κατά τον διαπρεπέστερο βυζαντινολόγο του παρελθόντος αιώνος Στήβεν Ράνσιμαν».