ΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΕΡΓΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΝ ΦΑΝΑΡΙΩ

MOYΣΙΚΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΕΝ ΦΑΝΑΡΙΩι 

Πανηγυρισμός Διακοσαετίας 

Μητροπολίτου ΠΕΡΓΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ 

Ἀναζητώντας τούς ἀνθρώπους πίσω ἀπό τά ὀνόματα καί τίς ἀναμνήσεις καί πίσω ἀπό τούς χρόνους, κάθομαι στά σκαλιά τοῦ Θρόνου, τοῦ Πατριαρχικοῦ Θρόνου, κι᾿ ἀφήνω τήν ἱερά σιωπή νά μέ καταλάβει. Νά κατευθύνει τούς λογισμούς καί τά ὁράματά μου. Νά καλέσει τούς ρασοφόρους ἀοιδούς τῶν Ἀναλογίων, νά σημάνουν τή δόξα τοῦ Θεοῦ. 

* * * 

Εἶναι πρωί, κι᾿ ὁ ἥλιος άπ᾿ τήν ἀνατολή ξεπέρασε τό τέμπλο τοῦ Αϊ Γιώργη, ἔπεσε στό Σωλέα. Μέ χαϊδεύει. 

Ἀπό τήν πύλη τήν Ἁγία μούρχεται ἡ εὐοσμία τῶν Λειψάνων πού ἱεροποιοῦν τό θυσιαστήριο. Μούρχεται καί ὁ ἀπόηχος τῶν μυστικῶν εὐχῶν ἐκ στόματος τῶν ἀπό αἰώνων Λειτουργῶν. Αὐτῶν πού εὐχαριστοῦν τό Θεό γιά τή συνέχιση τῆς παρουσίας μας στήν Πόλη. Κι᾿ ἀπό τό ὕψος καί τό βάθος τοῦ Θρόνου, μούρχεται σά φύσημα ὁ ἀγκαλιασμός καί ὁ ἀσπασμός τῶν προεστώτων, πού σκορποῦν τήν ἐλπίδα γιά συνέχιση τῆς Πολίτικης ζωῆς. 

Ὅλα μέσα στήν ἁρμονία τοῦ δόγματος τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Καί μέσα στή μελωδία καί τό ἄνοιγμα τῆς παρουσίας τοῦ Λόγου. Μέ τρόπο κατανυκτικό καί μυσταγωγικό καί σωτηριώδη. Ἀλλά καί μεγαλειώδη καί κατάλληλο γιά τήν ἔκφραση τοῦ Πάθους καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Καί τῆς δικῆς μας. 

* * * 

Αὐτός ὁ «τρόπος» καλλιεργήθηκε στή Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία. Στό ὀρθόδοξο Πατριαρχικό Ἀναλόγιο τῆς Πόλης. Μέ τούς Πρωτοψάλτες καί τούς Λαμπαδαρίους. Αὐτούς, πού ἐβίωναν στήν οὐσία καί τό Πάθος καί τήν παράδοση. Ἔχοντας δοκιμάσει καί εἰσπνεύσει τήν ἀνάσα τῆς Πόλης. Αὐτοί σφυρηλάτησαν τόν μονάζοντα στήν Πόλη κατάλληλο «τρόπο» μελωδίας τῶν φθόγγων πρός τόν Ὕψιστο. Αὐτοί μετέτρεψαν τόν χοϊκό καϋμό τοῦ βίου τῆς Ρωμιοσύνης σέ λαρυγγισμό καί ψύθιρο τῆς ψυχῆς, πού οἱ αἰῶνες τό ὀνόμασαν «ὕφος». Αὐτοί μετέτρεψαν τό λειτουργικό ἐπ᾿ ἐκκλησίας λάλημα καί ἄκουσμα, σάν φτερούγισμα κοινωνίας ἀγγέλων περί τόν Θρόνο τοῦ Θεοῦ. Τέτοιο ὕφος τό ἀποκτᾶς, ἄν ἀφουγκρασθεῖς τήν πνοή τῶν ἀξίων καί τῶν ἀξιῶν τοῦ γένους, ὄχι σάν πέρασμα τετελεσμένων. Ἀλλά σάν φυλακτήριο θησαυρῶν, πού δέν σ᾿ ἀφήνει νά τούς προδώσεις, νά τούς μεταβάλεις, νά τούς ἀλλοιώσεις. 

Ἄν ἡ Θεία Λειτουργία μᾶς φέρνει στή θέωση ἡ παραδοσιακή ἐκκλησιαστική μουσική, μᾶς ὠθεῖ σέ θέαση, μᾶς εἰσάγει μέσα στήν Ἀποκάλυψη. Ἐκεῖ αἰσθανόμαστε τό ἄρρητον ρῖγος, πού ἁρμόζει σέ μιά τέτοιαν ὥρα προσέγγισης τοῦ θνητοῦ στόν Ἀθάνατο. 

Μ᾿ αὐτό τό ρῖγος ἡ Πόλη μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο της, εὐδόκησε ὁ Θεός νά ἀποβεῖ Μητέρα καί πηγή τῶν Ἱερῶν, τῶν ὡραίων καί τῶν ἀληθινῶν. Κατάφερε, νά σχηματίσει μέ ἁπλότητα καί λεπτότητα τόν θεόπνευστο γλυκασμό πού τῆς ἔπρεπε. Γλυκασμό ἐλπίδας γιά τήν αἰωνιότητα καί θησαυρό τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου, γιά νά μεγαλύνει ὀρθά καί μελωδικά τόν Κύριο «ψυχαῖς καθαραῖς καί ἀρρυπώτοις χείλεσιν». 

Αὐτή τήν τιμή τῆς ἀνάδειξης καί τῆς προφύλαξης αὐτοῦ τοῦ ψυχοτρόφου θησαυροῦ τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς μας, ἡ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ τήν παρέδωσε στό Βυζάντιο. Ἅρμοζε ἐκεῖ νά ἠχεῖται ὑπό τούς θόλους τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας. Ἐκεῖ πού οἱ αἰῶνες ἔμελλε νά μή τήν ἀλλοιώσουν. Οἱ κοσμικόφρονες νά μή τήν ἀπό – οὐρανοποιήσουν καί οἱ πιστοί νά συνεχίζουν νά τήν θαυμάζουν. 

*** 

Ἀπό τά σκαλιά τοῦ Θρόνου τοῦ Πατριαρχικοῦ, ἡ ψυχή μου παίρνει τό δρόμο τῆς ποίησης καί τοῦ μέλους τοῦ Βυζαντινοῦ. Συμπλέκεται μέ τόν βόμβο τῶν ἤχων, τόν χρυσωμένο ἀπό τά Πατριαρχικά Ἀναλόγια. Καί ὁραματίζεται Πρωτοψάλτες καί Λαμπαδαρίους, νά ξαναρχίζουν τό ἀπήχημα τοῦ Γένους. Τώρα ἀναπαύονται ἐν χορτασμῷ ὑμνολογικῶν αἰσθημάτων. Καί συνεχίζουν νά κρούοουν τήν λύρα τῆς Σοφίας τοῦ Θεοῦ, πού ἐκπέμπει μελωδίες βυζαντινῆς μουσικῆς. 

Αὐτές ὁδήγησαν καί τούς τρεῖς ἐργάτες τῶν Θείων Φθόγγων τῆς μουσικῆς μας ν᾿ ἀποκαλύψουν μέ εὐλάβεια καί εὐθύνη, ἐκλάμψεις αὐτῆς τῆς πατρογονικῆς ἀξίας, τίς σαλπισμένες στό κλεινό Φανάρι. 

* * * 

Ρώτησα τόν ἀλησμόνητο Πρωτοψάλτη Θρασύβουλο Στανίτσα, πῶς αἰσθάνεται ὡς «ὁ» Πρωτοψάλτης. «Νομίζω, μέ εἶπε ὅτι συνεχῶς μέ παρακολουθοῦν Πατριάρχες, ὑμνωδοί, ἡ παράδοση ὅλη». 

Ἀκοῦμε κι᾿ ἐμεῖς νά μᾶς μιλοῦν «οἱ» Πρωτοψάλτες. Νά μᾶς μιλοῦν μάτια καί χείλη καί λάρυγγες. Χειρολαβές ξυλόγλυπτες Ἀναλογίων μέ δικέφαλους ἀητούς. Βιβλία κερωμένα μέ ἀποτυπώματα Διδασκάλων μουσουργῶν καί ὑμνωδῶν. Χειρόγραφα κιτρινισμένα. Ἀκοῦμε τούς καιρούς νά ἰσοκρατοῦν τούς αἰῶνες. Νά θρονιάζουν Πρωτοψάλτες καί νά κηδεύουν μαΐστορες. Ἀκοῦμε τό οὐράνιο στιχούργημα πού λέγεται «Ἐκκλησιαστική Βυζαντινή Μουσική». 

Ὑπάρχουν μουσικά ὑμνολογικά δημιουργήματα θεῖα, ὡραιότερα ἀπ᾿ ὅτι μποροῦν νά ἐκφράσουν στό Θεό τά ἀνθρώπινα λόγια.