ΜΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΓΙΑΤΡΙΑΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ, ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΥ ΠΕΡΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Ο ΒΙΟΣ ΒΡΑΧΥΣ, Η ΤΕΧΝΗ ΜΑΚΡΑ, Ο ΔΕ ΚΑΙΡΟΣ ΟΞΥΣ 

Πως να εξηγήσω τα συναισθήματα μου όταν συνάντησα τον Ιπποκράτη Κώο καθισμένο σε θρόνο με περιβολή αγίου να γράφει με το καλαμάρι του την ξακουστή του ρήση "ο βίος βραχύς η τέχνη μακρά ο δε καιρός οξύς", σε σελίδα ευαγγελίου, όπου κυρίως διαβάζουμε το “εγώ είμι το φώς του κόσμου, ο ακολουθών εμοί ου περιπατήση εν τη σκοτία, αλλ' έξει το φώς της ζωής” από τα χέρια του Χριστού…

Πώς να περιγράψω την χαρά μου όταν επιτέλους βρέθηκα αντιμέτωπη με ένα κομμάτι της τρανής ιστορίας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας δoσμένη απλόχερα στον επισκέπτη, χωρίς περιστροφές, ανακρίβειες, ελλείψεις, όπως έχουμε πια συνηθίσει να διαβάζουμε εδώ κι εκεί, και να αποδεχόμαστε σιωπηλά, επαναστατώντας όμως βαρύγδουπα μέσα μας… 

Ο λόγος για την εξαίσια έκθεση στο Μουσείο του Πέρα (Pera Müzesi) σχετικά με την Τέχνη της Γιατριάς στο Βυζάντιο – Ηayat Kisa, Sanat Uzun Bizans’ta Sifa Sanati / Life is Short, Art Long The Art of Healing in Byzantium – με την ωραιότατη εικόνα του Αγίου Παντελεήμονα του 16ου αιώνα φερμένη από το Βυζαντινό Μουσείο της Καστοριάς να δεσπόζει στο φυλλάδιο της έκθεσης, αλλά και να ανεμίζει ανάλαφρα στο τεράστιο πανώ της εξωτερικής του όψης. Ο πολυαγαπημένος άγιος της Πόλης. 

​Ο άγιος Παντελεήμων, με παραστάσεις από τη ζωή του, 16ος αιώνας,
Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς​

Και μετά οι Άγιοι Ανάργυροι σε εικόνα του 14ου αιώνα πάλι από το ίδιο μουσείο. Και η Παναγία η Οδηγήτρια και ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων από το Πατριαρχείο. Και η Ζωοδόχος Πηγή από την Παναγία του Νιχωριού. Εικόνες θαυματουργικές, παλιές. Δεμένες με τις παρακλήσεις αιώνων για την γιατριά των δικών. 

Η έκθεση συνδέει τις πρακτικές της θεραπείας από τον θεό Απόλλωνα και τον γιό του Ασκληπιό, που τιμήθηκε από τους Αρχαίους για την ιαματική του δύναμη, έως τον Ιπποκράτη, τον θεμελιωτή της ορθολογικής ιατρικής, της απαλλαγμένης από τις προλήψεις, τις προκαταλήψεις και τις δεισιδαιμονίες της εποχής, με ανάλογα εκθέματα. Και στη συνέχεια ανταμώνει την τέχνη της γιατριάς στο Βυζάντιο, από την Ρωμαϊκή εποχή μέχρι την ύστερη Βυζαντινή. 

Η Ζωοδόχος Πηγή από την Παναγία Κουμαριώτισσα, Νιχώρι Πόλις​

Ο επισκέπτης ταυτίζεται με τα γιατροσόφια που άκουγε στο σπίτι του, καθώς περιηγείται μέσα στους αιώνες. Διαβάζει τα τοπωνύμια των ιαματικών πηγών, αγιασμάτων, εκκλησιών, μοναστηριών, στους εξαιρετικά ωραία επεξεργασμένους χάρτες και νοιώθει οικεία. Είναι ακόμη στη θέση τους κάποια από αυτά. Αντιλαμβάνεται ότι οι γιατροί, οι φαρμακοποιοί, οι άγιοι, οι μάγοι, όλοι είχαν τις θεραπευτικές ικανότητες να γιάνουν τους ασθενείς στη Βυζαντινή περίοδο. Βλέπει την επιρροή της κληρονομιάς του Βυζαντίου, και στη θρησκευτική σκέψη και στην ορθολογική προσέγγιση, να ανοίγει τον δρόμο σε νεότερες επιστημονικές εξελίξεις. Συνειδητοποιεί πόσο πολύ το Βυζάντιο έπαιξε σημαντικό ρόλο για να μεταδοθεί η τέχνη της ίασης στις επόμενες γενιές. Και σίγουρα εντυπωσιάζεται από το μικρό φιλμ εικονικής πραγματικότητας που τον περιφέρει στους δρόμους της τότε Πόλεως και τον κάνει να γευθεί τα ιαματικά νερά.

​Ο Ιπποκράτης Κώος σε μορφή αγίου καθισμένος σε θρόνο​

"Πήγα σε μια πολύ ιδιαίτερη έκθεση για το Βυζάντιο" είπα σε οικογενειακή μας φίλη στο τηλέφωνο μόλις γύρισα σπίτι. "Όλα είναι ωραία για το Βυζάντιο, αρκεί να είναι σωστά" αποκρίθηκε! Αυτό ακριβώς ήταν η έκθεση λοιπόν! Έτσι απλά. 

Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στην κυρία Πιταράκη που είχε την επιμέλεια της έκθεσης ως διευθύντρια. Και φυσικά στους ιθύνοντες του Μουσείου του Πέρα που δέχθηκαν να προβάλλουν μια τέτοια πρωτοβουλία. 

Ρέα Ξενιάδου - Πουρνάρα 

Πόλις, 9 Μαρτίου 2015

​Ιαματικοί τόποι και πηγές ή αγιάσματα στον Κεράτιο​ και σε όλη την Κωνσταντινούπολη

Σημείωση ιστολογίου:
Η κα Ρέα Ξενιάδου - Πουρνάρα είναι Κωνσταντινουπολίτισσα που ζει στην Πόλη και την Γενεύη. Το άρθρο της αυτό δημοσιεύτηκε στην Απογευματινή Κων/πόλεως και εδώ αναδημοσιεύεται με φωτογραφικό υλικό που παραχώρησε ευγενώς στο Φως Φαναρίου η αρθρογράφος.