ΤΟ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΑΘΗΝΑΓΟΡΑ ΣΤΟ ΦΑΝΑΡΙ

Ρεπορτάζ - φωτογραφίες του Νικολάου Μαγγίνα 

Η επέτειος των σαράντα χρόνων από της εκδημίας του αοιδίμου Οικουμενικού Πατριάρχου κυρού Αθηναγόρου (†1972) τιμήθηκε την Κυριακή στο Φανάρι με Πατριαρχική και Συνοδική Θεία Λειτουργία στο τέλος της οποίας τελέστηκε το Ιερό Μνημόσυνό του. 
Της Θείας Λειτουργίας προεξήρχε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος συλλειτουργούντων των Ιεραρχών του Θρόνου Μιλήτου Αποστόλου, Ηγουμένου της Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίας Αναστασίας Χαλκιδικής, Πριγκηποννήσων Ιακώβου, Φιλαδελφείας Μελίτωνος, Σεβαστείας Δημητρίου, Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβα και Καλλιουπόλεως και Μαδύτου Στεφάνου, Πρωτοσυγκελλεύοντος. 

Στη Θεία Λειτουργία συμμετείχαν οι: Μέγας Αρχιμανδρίτης Αθηναγόρας και Αρχιμ. Κλεόπας Στρογγύλης της Μητροπόλεως Βοστώνης, Μ. Αρχιδιάκονος Μάξιμος, Δευτερεύων Ανδρέας, Τριτεύων Θεόδωρος και ο Πατριαρχικός Διάκονος Νήφων. 
Συμπροσευχόμενοι παρέστησαν οι Μητροπολίτες Πέργης Ευάγγελος, Θεοδωρουπόλεως Γερμανός, Μυριοφύτου και Περιστάσεως Ειρηναίος, ο Επίτροπος του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων Αρχιμ. Νεκτάριος, ο Πρόξενος της Ελλάδος στην Πόλη Βίκτωρ Μαλιγκούδης, Άρχοντες του Οικουμενικού Θρόνου, μεταξύ των οποίων ο ομότιμος Καθηγητής Βασίλειος Σταυρίδης ο οποίος διετέλεσε καθ΄όλον το διάστημα της Πατριαρχείας του Πατριάρχου Αθηναγόρου καθηγητής της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης καθώς και καθηγητής του Πατριάρχου Βαρθολομαίου, ο Μ. Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Τσέτσης, ο ελληνομαθής Σέρβος καθηγητής Λειτουργικής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Βελιγραδίου Νένατ Μιλόσεβιτς με όμιλο φοιτητών του, ο Γενικός Διευθυντής της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης, η οποία ιδρύθηκε επί των ημερών του Πατριάρχου Αθηναγόρου, Κωνσταντίνος Κενανίδης, μέλη της ΄Ενωσης Θεολόγων από την Πάτρα και πλήθος πιστών από την Πόλη, την Ελλάδα και άλλες πόλεις του εξωτερικού. 

Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας και του Ιερού Μνημοσύνου ακολούθησε στην Αίθουσα του Θρόνου φιλολογικό μνημόσυνο κατά το οποίο ο λόγιος Μητροπολίτης Πέργης Ευάγγελος ομίλησε με συγκινητικούς και γλαφυρούς λόγους γιά την ζωή, την εκκλησιαστική πορεία, την πολυσχιδή ποιμαντική δραστηριότητα, την οικουμενική συνείδηση, τους υψηλούς οραματισμούς, τα σπουδαία ιδανικά, που διέκριναν τον αοίδιμο Πατριάρχη Αθηναγόρα. Ανέπτυξε ακόμη τα περί της σπουδαίας μεγαλεπίβολης προσωπικότητας του μακαριστού Πατριάρχου, του εμπνευστού και θεράποντος των διαλόγων και της οικουμενικής κίνησης. Του Πρωθιεράρχου, ο οποίος με συνείδηση της υψηλής αποστολής του έκανε τα εκκλησιαστικά ανοίγματα προς τη Δύση. Αναφέρθηκε στον λεγόμενο «θείον ζάλον», δηλαδή θεία ζάλη, στην ιερά έφεση, την προσπάθεια του Πατριάρχη Αθηναγόρα για προσέγγιση, καταλλαγή και συνεργασία μεταξύ των πιστευόντων την χριστιανική αλήθεια και γενικά στην εκκλησιαστική οικουμενική του πολιτεία. Στην συνέχεια σκιαγραφώντας τον αείμνηστο Πατριάρχη είπε μεταξύ άλλων ότι ήταν «ένας με τα χαρακτηριστικά του αγέρωχου Ηπειρώτη. Είχε ηθικά, διανοητικά προτερήματα, πλεονεκτήματα μαζί δε με την προς τον Θεόν ευσέβειαν διέλαμπον και πολλών χαρίτων αυγάσματα... μέσα από μία βιβλική εικόνα του Αθηναγόρα εξεδήλωνε και μία βυζαντινή πνευματικότητα, μέσα από μία σπάνια αρχοντική απλότητα μία λιτή μεγαλοπρέπεια.» Στο τέλος της ομιλίας του ο Πατριάρχης ευχαρίστησε τον Ιεράρχη για την βιωματική και εμπεριστατωμένη ομιλία του. 

Πριν τον Μητροπολίτη Πέργης μίλησε εν συντομία ο ιδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος αναφέρθηκε στην φυσιογνωμία και την μορφή του μακαριστού Πατριάρχου Αθηναγόρου. Ο Πατριάρχης ξεκίνησε τη σύντομη εισαγωγική προσλαλιά του ως εξής: «Αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ ὁμοίως φωτὶ λάμπουσι, προπορεύονται δὲ καὶ φωτίζουσιν ἕως κατορθώσῃ ἡ ἡμέρα». Τεσσαράκοντα ἔτη συμπληροῦνται ἀπὸ τῆς πρὸς Κύριον ἐκδημίας τοῦ ἀοιδίμου ἐκ τῶν προκατόχων ἡμῶν μεγάλου πατριάρχου Ἀθηναγόρου, ἀλλ᾽ ἡ βιβλικὴ αὐτοῦ μορφὴ παραμένει ἀνεξίτηλος εἰς τὴν μνήμην καὶ τὴν καρδίαν ἡμῶν, παραμένει ἀνεξίτηλος εἰς τὴν συνείδησιν τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὅπως τὴν περιέγραφε πρὸ τεσσαράκοντα ἐτῶν ὁ μακαριστὸς Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Μελίτων: «Καθὼς στέκονταν στὴν ἐξέδρα τοῦ Πατριαρχικοῦ αὐλογύρου κρατῶντας τὴν ἀναμμένη λαμπάδα καὶ ψάλλοντας τό «Χριστὸς Ἀνέστη» —καὶ δὲν μποροῦσε νὰ ξεχωρίσῃ κανεὶς ἂνἡλάμψις τοῦ προσώπου ἐφαίδρυνε τὴν λαμπάδα ἢ ἡ λαμπάδα ἐφώτιζε τὸ πρόσωπο — ἀπεκάλυπτε μίαν μορφὴν ἑτέραν». Ἡ μορφὴ αὕτη φωτίζει ἕως σήμερον τὰς ὁδοὺς τοῦ Οἰκουμενικοῦ ἡμῶν Πατριαρχείου...» και κατόπιν έδωσε τον λόγο στον Μητροπολίτη Πέργης. 

Στο τέλος ακολούθησε στην Αίθουσα του Θρόνου επιμνημόσυνη δεξίωση. 
Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος δέχθηκε μέλη του Κινήματος των Φοκολαρίνι, τα οποία με την επίσκεψή τους στο Φανάρι θέλησαν να τιμήσουν την επέτειο συμπλήρωσης 40 χρόνων από την κοίμηση του μακαριστού Πατριάρχη Αθηναγόρα, καθώς η ιδρύτρια του Κινήματος Chiara Lubich, είχε συμμεριστεί το όραμά του για την οικουμενική κίνηση. Για τον ίδιο σκοπό είχαν πραγματοποιήσει στο Φανάρι επίσκεψη μέλη των Φοκολαρίνι τον περασμένο Απρίλιο. Δείτε το σχετικό ρεπορτάζ εδώ.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΙΣ 

ΤΗΣ Α.Θ.ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ 

ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ 

κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ 

ΕΙΣ ΤΟ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΝ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ 

ΤΟΥ ΑΟΙΔΙΜΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΑΘΗΝΑΓΟΡΟΥ 

(8 Ἰουλίου 2012) 

Ἱερώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί, 

Ἐντιμότατε κύριε Γενικὲ Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος, 

Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες, 

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, 

«Αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ ὁμοίως φωτὶ λάμπουσι, προπορεύονται δὲ καὶ φωτίζουσιν ἕως κατορθώσῃ ἡ ἡμέρα». Τεσσαράκοντα ἔτη συμπληροῦνται ἀπὸ τῆς πρὸς Κύριον ἐκδημίας τοῦ ἀοιδίμου ἐκ τῶν προκατόχων ἡμῶν μεγάλου πατριάρχου Ἀθηναγόρου, ἀλλ᾽ ἡ βιβλικὴ αὐτοῦ μορφὴ παραμένει ἀνεξίτηλος εἰς τὴν μνήμην καὶ τὴν καρδίαν ἡμῶν, παραμένει ἀνεξίτηλος εἰς τὴν συνείδησιν τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὅπως τὴν περιέγραφε πρὸ τεσσαράκοντα ἐτῶν ὁ μακαριστὸς Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Μελίτων: «Καθὼς στέκονταν στὴν ἐξέδρα τοῦ Πατριαρχικοῦ αὐλογύρου κρατῶντας τὴν ἀναμμένη λαμπάδα καὶ ψάλλοντας τό «Χριστὸς Ἀνέστη» —καὶ δὲν μποροῦσε νὰ ξεχωρίσῃ κανεὶς ἂν ἡ λάμψις τοῦ προσώπου ἐφαίδρυνε τὴν λαμπάδα ἢ ἡ λαμπάδα ἐφώτιζε τὸ πρόσωπο— ἀπεκάλυπτε μίαν μορφὴν ἑτέραν». 

Ἡ μορφὴ αὕτη φωτίζει ἕως σήμερον τὰς ὁδοὺς τοῦ Οἰκουμενικοῦ ἡμῶν Πατριαρχείου• διότι ὁ μακαριστὸς Πατριάρχης Ἀθηναγόρας ἐκλήθη ὑπὸ τοῦ Θεοῦ ὅπως συνεχίσῃ τὴν μακραίωνα παράδοσιν τοῦ Θρόνου τῆς Κωνσταντινουπόλεως, παράδοσιν ἡ ὁποία οὐδέποτε ὑπῆρξε φοβικὴ ἢ περιοριστική, ἀλλὰ πάντοτε ἦτο παράδοσις νέων ὁριζόντων καὶ νέων ὁδῶν διὰ τὴν Ἐκκλησίαν καὶ τὸν κόσμον. 

Ὁ ἀοίδιμος πατριάρχης Ἀθηναγόρας εἶχεν ἀπόλυτον συναίσθησιν τῆς πολυευθύνου αὐτοῦ κλήσεως εἰς τὸν περίπυστον πατριαρχικὸν θρόνον ὡς διαδόχου ἁγίων καὶ ρεκτῶν πατριαρχῶν. Καὶ ἡ κλῆσις τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ἔφερε τοῦτον ἐκ τῆς πέραν τοῦ Ἀτλαντικοῦ εἰς τὸ ταπεινὸν Φανάριον, ἦτο νὰ διευρύνῃ τὴν προοπτικὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, νὰ τάμῃ νέας ὁδοὺς ἑνότητος καὶ καταλλαγῆς μεταξὺ τῶν Ἐκκλησιῶν καὶ τῶν ἀνθρώπων, καὶ νὰ προσφέρῃ τῇ Μητρὶ Ἐκκλησίᾳ στελέχη κατηρτισμένα καὶ ἱκανὰ νὰ διακονήσουν τὴν οἰκουμενικὴν αὐτῆς ἀποστολήν. 

Προσωπικότης μὲ ἀκατάβλητον σθένος, ἀκόμη καὶ εἰς στιγμὰς δυσκόλους καὶ ὀδυνηρὰς διὰ τὴν μαρτυρικὴν Ἐκκλησίαν τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ τὴν ἐνταῦθα Ὁμογένειαν, ἐμερίμνα νυχθημερὸν ὡς καλὸς ποιμὴν ὑπὲρ τῶν ἀναγκῶν τοῦ ποιμνίου αὐτοῦ ἐκ παραλλήλου πρός «τὴν μέριμναν πασῶν τῶν Ἐκκλησιῶν», τὴν φροντίδα τῶν ὁποίων ἦτο ὑπὸ Θεοῦ ἐμπεπιστευμένος. Φίλεργος καὶ ὁραματιστής, «οὐκ ἔδωκεν ὕπνον τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ καὶ τοῖς βλεφάροις αὐτοῦ νυσταγμόν» (Ψαλμ. 131.4), ἐργαζόμενος διὰ τὴν βελτίωσιν τῶν σχέσεων μεταξὺ τῆς ἀνατολικῆς καὶ τῆς δυτικῆς Ἐκκλησίας, μὲ σκοπὸν τὴν πραγμάτωσιν τῆς ἀρχιερατικῆς προσευχῆς τοῦ Κυρίου «ἵνα πάντες ἓν ὦσι», τόσον διὰ τῶν διαχριστιανικῶν διαλόγων ὅσον καὶ διὰ τῶν πανορθοδόξων διασκέψεων. 

Μεταξὺ τῶν ὑλοποιηθέντων ὁραματισμῶν του συγκαταριθμοῦνται καὶ τὰ ἐν τῷ ἐξωτερικῷ ἱδρυθέντα Κέντρα Θεολογικῶν καὶ Πατερικῶν Σπουδῶν ὡς τὸ ἐν Σαμπεζὺ Ὀρθόδοξον Κέντρον, τὸ ἐν Θεσσαλονίκῃ Πατριαχικὸν Ἵδρυμα Πατερικῶν Μελετῶν καὶ ἡ Ὀρθόδοξος Ἀκαδημία τῆς Κρήτης, τὰ ὁποῖα ὑπηρετοῦν τὸ ὅραμα τοῦ μεγάλου Πατριάρχου καὶ ἀποτελοῦν, ἰδίᾳ δὲ μετὰ τὴν ἄδικον ἀναστολὴν τῆς λειτουργίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης, ἑστίας δι᾽ὧν μεταδίδεται εἰς τὸν κόσμον τὸ φῶς τοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει Φαναρίου. 

Ἡ ἡμετέρα Μετριότης ὀφείλει εἰς τὸ πατρικὸν αὐτοῦ ἐνδιαφέρον τὴν ἀποστολὴν αὐτῆς εἰς τὴν Ρώμην μετὰ τὴν ἀποφοίτησιν ἡμῶν ἐκ τῆς τροφοῦ Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης μὲ σκοπὸν τὴν ἐξειδίκευσιν εἰς τὸ Κανονικὸν Δίκαιον προκειμένου νὰ διακονήσωμεν τὸν τομέα αὐτὸν τῆς Θεολογικῆς ἐπιστήμης διὰ τῆς διδασκαλίας εἰς τὴν κατὰ Χάλκην περίπυστον Σχολήν. 

«Ἄλλως» ὅμως «τῷ Κυρίῳ ἔδοξε». Ἀλλὰ τοῦτο οὐδόλως μειοῖ τὴν εὐγνωμοσύνην ἡμῶν πρὸς τὸν μακαριστὸν προκάτοχον ἡμῶν πατριάρχην Ἀθηναγόραν, «αἱ ὁδοί» τοῦ ὁποίου «ὁμοίως φωτὶ λάμπουσι» καὶ δι᾽ ἡμᾶς ἀκολουθοῦντας αὐτὸν προπορευόμενον εἰς τὰς ὁδοὺς τοῦ διαλόγου, τῆς εἰρήνης καὶ τῆς καταλλαγῆς, «ἕως οὗ κατορθώσῃ ἡ ἡμέρα». 

Ὀφειλετικὸν χρέος ἐθεωρήσαμεν ὅπως τιμήσωμεν τὴν μνήμην τοῦ μεγάλου τούτου ἀνδρὸς διὰ τῆς τελέσεως Ἱεροῦ Μνημοσύνου ἐπὶ τῇ συμπληρώσει τεσσαράκοντα ἐτῶν ἀπὸ τῆς κοιμήσεως αὐτοῦ, ἐξάρωμεν δὲ τὴν προσφορὰν καὶ τὴν συμβολὴν αὐτοῦ τῇ Ἐκκλησίᾳ ἐν γένει, διὰ τῆς πραγματοποιήσεως καὶ φιλολογικοῦ μνημοσύνου εἰς τὸ ὁποῖον παρεκαλέσαμεν ὅπως ὁμιλήσῃ καὶ παρουσιάσῃ τὴν προσωπικότητα τοῦ ἀοιδίμου τούτου Πατριάρχου ὁ Ἱερώτατος Μητροπολίτης Πέργης καὶ ἀγαπητὸς ἡμῖν ἐν Χριστῷ ἀδελφὸς κύριος Εὐάγγελος, ὁ ὁποῖος διηκόνησε πλησίον αὐτοῦ ἐπὶ μακρὰν σειρὰν ἐτῶν, διαδραμὼν ἅπασαν τὴν ἐν τῇ Πατριαρχικῇ Αὐλῇ διακονίαν του ὑπὸ τὴν σκιὰν αὐτοῦ, ἄχρι καὶ τῆς θέσεως τοῦ Ἀρχιδιακόνου του, ἐξ ἧς εἶχε τὴν εὐκαιρίαν νὰ ἀποκομίσῃ πλείστας ἐμπειρίας ἐκ τῆς ἡγετικῆς προσωπικότητος αὐτοῦ, ἐπαξίως προαχθείς, ἐν τέλει, καὶ προτάσει καὶ προβλήσει αὐτοῦ εἰς ἀρχιερέα τοῦ Θρόνου. 

Ὁ ἅγιος Πέργης ἔχει τὸν λόγον.