Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΞΟΔΙΟ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ ΜΑΞΙΜΟΥ

Ὁμιλία 

τῆς Α. Θ. Παναγιότητος 

τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου 

κ. κ. Βαρθολομαίου 

κατά τήν Ἐξόδιον Ἀκολουθίαν τοῦ Ἀειμνήστου 

Πατριάρχου Σόφιας καί πάσης Βουλγαρίας 

Μαξίμου 

(9 Νοεμβρίου 2012). 

Μακαριώτατοι καί τιμιώτατοι Προκαθήμενοι καί Ἱερώτατοι ἐκπρόσωποι τῶν κατά τόπους ἀδελφῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, 

Ἐξοχώτατε κύριε Πρόεδρε τῆς Δημοκρατίας τῆς Βουλγαρίας, 

Ἐξοχώτατε κύριε Πρωθυπουργέ, 

Σεβασμιώτατε Μητροπολῖτα Βελίκο Τύρνοβο κύριε Γρηγόριε, Ἀντιπρόεδρε τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Βουλγαρίας, 

Πενθηφόρε Λαέ τῆς Βουλγαρίας, 

"Οὐδείς ἀναβέβηκεν εἰς τόν οὐρανόν, εἰ μή ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς, ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου" (Ἰωάν. γ΄,13). 

Μετ᾿ αἰσθημάτων ἀνθρωπίνης θλίψεως καί συνοχῆς καρδίας προπέμπομεν σήμερον εἰς τήν αἰωνιότητα πανδημεί τόν μακαριστόν ἐν Πατριάρχαις Μάξιμον, ἐν μιᾷ καρδίᾳ σύνολος ὁ κλῆρος καί ὁ λαός. 

Ὅμως, ἡ ἐ ξ ό δ ι ο ς ἐν προσευχαῖς προπομπή τοῦ ἀποιχομένου ἀδελφοῦ πλησίον τοῦ Δικαίου Κριτοῦ, τοῦ καταβάντος ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἵνα ποιήσῃ τό θέλημα τοῦ πέμψαντος Αὐτόν Πατρός καί τελειώσῃ Αὐτοῦ τό ἔργον, ἔχει σταυροαναστάσιμον ὄψιν. Εἶναι ἔ ξ ο δ ο ς καί συγχρόνως ε ἴ σ ο δ ο ς. Ἔξοδος ἐκ τοῦ φ θ α ρ τ ο ῦ καί παρερχομένου καί εἴσοδος εἰς τό α ἰ ώ ν ι ο ν καί ἄληκτον. Αἰσθήματα, λοιπόν, δεδικαιολογημένης ἀνθρωπίνως θλίψεως διά τήν ἀπώλειαν ἑνός τοσοῦτον μακροχρονίως, ἐπί τεσσαρακονταετίαν καί πλέον, προσενεγκόντος ἑαυτόν εἰς τήν ὑπηρεσίαν τοῦ λαοῦ Πρωθιεράρχου, χαρᾶς δέ διότι μετέστη ἐκεῖ ὅπου "τά πάντα ἕστηκεν", ὅπου βασιλεύει ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ὅπου "τά πάντα καί ἐν πᾶσι Χριστός". 

Τήν στιγμήν ταύτην τοῦ ὑστάτου ἐπί τῆς γῆς ἀποχαιρετισμοῦ, τόν ὁποῖον ὁ Μέγας Βασίλειος χαρακτηρίζει κρίσιν, φρονοῦμεν ὅτι τό κενόν τό ὁποῖον καταλείπει ὁ μακαριστός εἶναι δυσαναπλήρωτον. Ὁ ἀοίδιμος Πατριάρχης μετέστη πρός τά οὐράνια, μετέστη εἰς τήν μακαρίαν ἐκείνην πόλιν, ἔνθα δέν ὑπάρχει χειρότευκτος ναός, ἀλλά "Κύριος ὁ Θεός ὁ παντοκράτωρ ναός αὐτῆς ἐστι καί τό ἀρνίον", καί ἡ ὁποία πόλις "οὐ χρείαν ἔχει τοῦ ἡλίου, οὐδέ τῆς σελήνης, ἵνα φαίνωσιν αὐτῇ· ἡ γάρ δόξα τοῦ Θεοῦ ἐφώτισεν αὐτήν, καί ὁ λύχνος αὐτῆς τό ἀρνίον" (Ἀποκ. Ἰωάν. κα΄, 22-23). 

Ὁ προκείμενος διά τελευταίαν φοράν ἐνώπιον ἡμῶν μακαριστός Πατριάρχης κατηύθυνε τούς οἴακας τῆς Ἐκκλησίας Βουλγαρίας εἰς μίαν ἰδιαιτέρως δυσχερῆ δι᾿ αὐτήν χρονικήν περίοδον. Διῆλθε πολλάς περιπετείας καί δοκιμασίας κατά τήν παρελθοῦσαν τεσσαρακονταετίαν τῆς Πρωθιεραρχικῆς διακονίας του. Ὅμως, ἀνταπεξῆλθε γενναίως εἰς τάς δυσχερείας μέ ἀποστολικόν θάρρος, ἐπιμονήν καί ὑπομονήν, μέ κόπους καί δάκρυα, καί κυρίως μέ πολλήν προσευχήν. Ἤρθη εἰς τό ὕψος τῶν περιστάσεων καί διά τῆς διακρινούσης αὐτόν συνέσεως, σοφίας, γνώσεως καλῆς τῆς ἀσταθείας τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως καί τῆς ματαιότητος τῶν ἐγκοσμίων πραγμάτων -"μεταβληταί γάρ αἱ καταστάσεις τοῦ παρόντος βίου", "ὕδατα καί θάλασσα" (Μεγάλου Βασιλείου, Περί τοῦ μή προσηλῶσθαι τοῖς βιοτικοῖς, καί Εἰς τήν ἀρχήν τῶν Παροιμιῶν)-, καί μειλιχιότητος, λέγομεν, ἠγωνίσθη ὁ μακαριστός Πατριάρχης ὡς καλός κυβερνήτης τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σκάφους, προκειμένου νά διέλθῃ τοῦτο ἡνωμένον καί ἀλώβητον τήν "λαίλαπα τοῦ χειμῶνος καί τόν κλύδωνα τῶν κυμάτων", ὡς θά ἔλεγε προσφυῶς καί ὁ ἐν Ἁγίοις προκάτοχος ἡμῶν Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, καί νά ὁδηγηθῇ εἰς τά γαλήνια ὕδατα τῆς εἰρήνης τοῦ Κυρίου, πρός τό ἀνέσπερον φῶς τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, εἰς κοινήν χαράν καί ἀγαλλίασιν πάντων ἡμῶν τῶν Ὀρθοδόξων.

Ὁ Πατριάρχης Μάξιμος εἶχε πάντοτε ἐνώπιον αὐτοῦ, κατά τάς πολλάς διακυμάνσεις τῆς Πατριαρχίας του, τό παράδειγμα τῶν Ἁγίων καί τό ἐβίωνεν ἐν τῇ καθημερινῇ δραστηριότητι αὐτοῦ, "ὅτι οὐδείς τρυφῶν, οὐδέ κολακευόμενος τῶν στεφάνων τῆς ὑπομονῆς ἠξιώθη, ἀλλά πάντες διά μεγάλων θλίψεων πυρωθέντες τό δοκίμιον ἐπεδείξαντο"· καί, ἀκόμη, ὅτι "οὐχ ὁ ἀπορῶν τῶν ἀναγκαίων καρτερικός, ἀλλ᾿ ὁ ἐν ἀφθονίᾳ τῆς ἀπολαύσεως ἐγκαρτερῶν τοῖς δεινοῖς" (Μεγάλου Βασιλείου, Ἐπιστολή 139, Ἀλεξανδρεῦσι, καί εἰς τούς Ἁγίους Τεσσαράκοντα Μάρτυρας). Δι᾿ αὐτό καί ἐπολιτεύθη καλῶς ἐν ἀγάπῃ, ἐν ὑπομονῇ, ἐν χρηστότητι. 

Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, τό Κέντρον ἑνότητος καί συντονισμοῦ τοῦ Ὀρθοδόξου κόσμου, ἔπραξε πᾶν τό ἐπ᾿ αὐτῷ κατά τήν περίοδον τῆς πατριαρχίας τοῦ κεκοιμημένου Ἀδελφοῦ, διά νά συμπαρασταθῇ αὐτόν εἰς τάς προσπαθείας του διά τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας καί τήν θεραπείαν τοῦ ταλανίσαντος αὐτήν πρό δεκαετίας καί πλέον σχίσματος, διά νά συνεχίσῃ οὗτος ἀπροσκόπτως τήν εὐθύνην τῆς πνευματικῆς διακονίας τῶν τῆς λαχούσης αὐτῷ Ἐκκλησίας πραγμάτων. Ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἄλλωστε, ἀπέδωκεν ἐν ἔτει 1945ῳ τήν αὐτοκεφαλίαν εἰς τήν εὐλογημένην καί ἀνθοῦσαν σήμερον ταύτην Ἐκκλησίαν καί ἐν ἔτει 1961ῳ ἀνύψωσεν εἰς τήν τιμήν τῆς Πατριαρχικῆς ἀξίας τόν ἑκάστοτε Προκαθήμενον αὐτῆς, διά τῶν ὁποίων κανονικῶν πράξεων ἤρχισε μία φωτεινή πορεία εἰρήνης, ἑνότητος, καταλλαγῆς, ἀγάπης. Αὐτήν τήν πορείαν ἐσυνεχίσαμεν καί ἡμεῖς, ἐργασθέντες ἀπό κοινοῦ ἀδελφικῶς μετά τοῦ μεταστάντος, λογιζόμενοι τοῦτο δίκαιον, πρόσφορον καί πολλαχῶς λυσιτελές διά τόν Ὀρθόδοξον Βουλγαρικόν Λαόν, ὁ ὁποῖος ἀπό ἡμέρας εἰς ἡμέραν ἐμφανίζει μείζονα προκοπήν καί ἐπάνθησιν εἰς τήν πίστιν καί τήν εὐσέβειαν. 

Ἀλλά καί ἡ Ἐκκλησία Βουλγαρίας πάντοτε μετ᾿ εὐγνωμοσύνης, σεβασμοῦ καί τιμῆς ἀπέβλεπε πρός τήν γεννήσασαν αὐτήν δυνάμει τῆς ἐν Χριστῷ Ὀρθοδόξου πίστεως πρό χιλίων καί πλέον ἐτῶν Μητέρα Ἐκκλησίαν τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὡς ἐσεμνύνετο καυχώμενος νά ὁμολογῇ ὁ ἐκλιπών Πρωθιεράχης, ὅτι "ἡ Βουλγαρική Ἐκκλησία εἶναι ἡ πρωτότοκος θυγάτηρ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου". 

Καί σήμερον τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, ὡς πνευματική μήτηρ καί ἀδελφή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Βουλγαρίας, "ἐν τῇ χαρᾷ καί ταῖς λύπαις", συμμετέχει εἰς τήν θλῖψιν αὐτῆς διά τήν ἀπώλειαν τοῦ ἀρχιποιμένος της, καί ἐκφράζει διά τῆς ἡμετέρας Μετριότητος τάς θερμάς συλλυπητηρίους αὐτοῦ εὐχάς πρός τήν σεβασμίαν Ἱεραρχίαν, τόν κλῆρον καί τόν λαόν, πρός τήν πολιτικήν ἡγεσίαν, καί πάντες "συμπάσχομεν ἑαυτοῖς καί ἀλλήλοις" ἐπί τῷ χωρισμῷ. 

Ἀποτίοντες τόν ὕστατον φόρον τιμῆς καί ἀναγνωρίσεως εἰς τόν Πατριάρχην Μάξιμον, ἑνοῦμεν τάς προσευχάς ἡμῶν ὑπέρ ἀναπαύσεως τῆς ψυχῆς αὐτοῦ, εἰρήνης δέ καί εὐημερίας τοῦ Βουλγαρικοῦ Λαοῦ καί πνευματικῆς αὐξήσεως καί προόδου αὐτοῦ. Ἰδιαιτέρως δεόμεθα ὅπως ὁ "ἐν Ἱερουσαλήμ ἐπουρανίῳ καί μυριάσιν ἀγγέλων" (Ἑβρ. ιβ΄,22) ὑμνούμενος ἅγιος Θεός ἡμῶν φωτίσῃ τά μέλη τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Βουλγαρίας ὅπως ἀναδείξωσιν ἄξιον διάδοχον τοῦ μακαριστοῦ Πατριάρχου, ὁ ὁποῖος θά ἐργασθῇ μέ σύνεσιν, ζῆλον, ἀποστολικόν φρόνημα, αὐταπάρνησιν καί ἀγάπην διά τήν πνευματικήν ἀνόρθωσιν τοῦ λαοῦ καί διά τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας. 

Ἀδελφοί καί Πατέρες ἐν Κυρίῳ, 

Ἡ ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας σήμερον εἶναι κεφαλαιώδης καί σωτήριος διά τόν λαόν. Διότι, ὡς πολιτεία τῶν χριστιανῶν, ὡς κοινωνία τῶν πιστῶν, διά τοῦ σπόρου τῆς πίστεως, διά τοῦ ἡρωϊσμοῦ τῶν τέκνων της, καί πρό παντός διά τοῦ ἐνεργοῦντος ἐν αὐτῇ Ἁγίου Πνεύματος, μεταμορφώνει τούς θεσμούς, τήν ζωήν, τούς ἀνθρώπους, τούς ἀναγεννᾷ, τούς ἀφθαρτοποιεῖ, τούς ἀνοίγει τήν πύλην τῆς αἰωνιότητος. Ὅπως ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ καί Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός προσέλαβε χάριν ἡμῶν τήν ἀνθρωπίνην φύσιν "καί κατῆλθεν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ" διά νά τήν θεώσῃ, δηλαδή "νά τήν ἀναβιβάση εἰς τόν οὐρανόν", οὕτω καί ἡ Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία τῆς Βουλγαρίας, τήν ὁποίαν ἐποίμανεν ἐπί μακρόν ὁ μακαριστός Πατριάρχης Μάξιμος, ἔστω καί πτωχή καί μέ πολλάς εἰσέτι πληγάς εἰς τό σῶμα της, ὡς χριστιανική κοινωνία καί θεανθρώπινος ὀργανισμός, ἐπιδρᾷ εἰς τόν λαόν, τόν ἐναγκαλίζεται, τόν χαροποιεῖ, τόν ἁγιάζει, τόν θεώνει, τόν σώζει. Κατ᾿ αὐτόν τόν τρόπον ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία πλουτίζει τήν ἱστορίαν τοῦ Βουλγαρικοῦ Ἔθνους, ζωογονεῖ τήν ὕπαρξίν του, δίδει προσανατολισμόν εἰς τόν πολιτισμόν του, καί εἶναι εἰς θέσιν, ὡς δύναμις πνευματική, νά δώσῃ ζωήν εἰς τά ξηρά ὀστᾶ (Ἰεζεκ. 471,1). 

Εἴθε ὁ πλαστουργός, συντηρητής καί κυβερνήτης τοῦ παντός Κύριος, τοῦ Ὁποίου "ἡ κρίσις δικαία ἐστί", καθότι "οὐ ζητεῖ τό θέλημα Αὐτοῦ, ἀλλά τοῦ πέμψαντος Αὐτόν Πατρός" (πρβλ. Ἰωάν. ε΄ 30-31), νά ἀποδώσῃ εἰς τόν κοιμηθέντα ἀδελφόν "κατά δικαίαν κρίσιν" τόν μισθόν τοῦ καλοῦ καί φρονίμου οἰκονόμου τῆς ἐμπιστευθείσης αὐτῷ ἀρχιερατικῆς χάριτος καί Πατριαρχικῆς ἀξίας, ἡ δέ μνήμη του νά παραμένῃ αἰωνία ἐνώπιον τοῦ Ἐσφαγμένου Ἀρνίου, ᾯ ἡ δόξα καί τό κράτος καί ἡ τιμή καί ἡ προσκύνησις καί ἡ εὐλογία εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.