Η ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ

Φωτογραφία: Νικόλαος Μαγγίνας

Ομιλία 

της Α.Θ. Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου 

κ.κ. Βαρθολομαίου 

κατά την Θεία Λειτουργία της Κυριακής προ των Θεοφανείων, 

πρώτης επετείου της υπογραφής και επιδόσεως του Τόμου Αυτοκεφαλίας 

της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Ουκρανίας 

(Φανάριον, 5 Ιανουαρίου 2020) 

Ἱερώτατε καί λίαν ἀγαπητέ ἐν Χριστῷ ἀδελφέ Μητροπολῖτα Λβίβ κύριε Μακάριε καί τίμια μέλη τῆς συνοδείας ὑμῶν, 

Ἐν χαρᾷ καί ἀγαλλιάσει σᾶς ὑποδεχόμεθα εἰς τό πανίερον Κέντρον τῆς Ὀρθοδοξίας διά νά συμπανηγυρίσωμεν τήν πρώτην ἐπέτειον τῆς ὑπογραφῆς ὑπό τῆς περί ἡμᾶς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου καί ἐπισήμου ἐπιδόσεως τοῦ Τόμου Αὐτοκεφαλίας τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας. Τόσον τό μήνυμα τοῦ Μακαριωτάτου Μητροπολίτου Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κυρίου Ἐπιφανίου, ὅσον καί ἡ ὑμετέρα προσφώνησις, μᾶς πληροῦν ἰκανοποιήσεως διά τήν μέχρι τοῦδε πορείαν τῆς νεοπαγοῦς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας καί αἰσιοδοξίας διά τό μέλλον, τό ὁποῖον, ὡς ὅλοι πιστεύομεν, κατευθύνει ἡ πρόνοια τοῦ Δομήτορος τῆς Ἐκκλησίας, ἧς «πύλαι ᾅδου οὐ κατισχύσουσιν» (Ματθ. ις´, 18). 

Γνωρίζομεν τούς ἀγῶνας σας καί ἠκούσαμεν καί διά ζώσης περί τῶν δυσφημίσεων καί τῶν συκοφαντιῶν σχετικῶς πρός τήν ἐσωτερικήν ἐκκλησιαστικήν ζωήν καί τάς σχέσεις σας μέ τήν Μητέρα Ἐκκλησίαν Κωνσταντινουπόλεως, τήν ὁποίαν οἱ ἐναντίοι ἐμφανίζουν ὄχι ὡς στοργικήν μητέρα, ἡ ὁποία ἐθεράπευσε χρονιζούσας δυσλειτουργίας καί ἀναστατώσεις διά τῆς χορηγήσεως εἰς τήν θυγατέρα αὐτῆς ἐσωτερικῆς διοικητικῆς αὐτοτελείας, ἀλλά ὡς ἄστοργον καί αὐταρχικήν μητρυιάν, ἡ ὁποία παρενέβη διά νά τήν χειραγωγῇ καί νά τήν ἐλέγχῃ. Ὡς ὅμως ἐτονίσατε καί ὑμεῖς, ἅγιε ἀδελφέ, ἡ Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ζῇ ἐν πλήρει ἐλευθερίᾳ, ἐνῷ οἱ μή ἀναγνωρίζοντες αὐτήν ἐν Οὐκρανίᾳ ἐμφανῶς χειραγωγοῦνται ἐκ τῶν ἐξω εἰς βάρος τοῦ πνευματικοῦ συμφέροντος τοῦ εὐσεβοῦς Οὐκρανικοῦ λαοῦ. 

Ποτέ εἰς τήν ἱστορίαν του, ὁ Οἰκουμενικός Θρόνος, ὁ ὁποῖος ἔχει ἐκ τῶν ἱερῶν κανόνων καί τῆς καθιερωμένης καί καθηγιασμένης πρακτικῆς τήν εὐθύνην διά τήν ἑνότητα καί εὐστάθειαν τῆς Ὀρθοδοξίας, δέν παρέμεινεν ἀδρανής, ὅταν εἷς Ὀρθόδοξος λαός ἀνεζήτει λύσιν χρονιζόντων ἐκκλησιαστικῶν προβλημάτων προσφεύγων εἰς αὐτόν καί προσβλέπων εἰς στήριξιν ἐκ μέρους του. Εἰς ὅλας τάς περιπτώσεις χορηγήσεως αὐτοκεφαλίας ἐκ μέρους τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, μοναδικόν κριτήριον διά τήν λῆψιν τῆς σχετικῆς ἀποφάσεως ὑπό τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου ὑπῆρξεν ἡ ἀνύστακτος ποιμαντική μέριμνα διά τόν λαόν τοῦ Θεοῦ, ἐν ἀναφορᾷ πάντοτε πρός τήν προάσπισιν τῆς κανονικῆς τάξεως καί τῆς συνοδικῆς ταυτότητος τῆς Ἐκκλησίας. Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἀποβλέπει διηνεκῶς εἰς τήν οἰκοδομήν τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι εἰς ἐπίδειξιν ἰσχύος καί δυνάμεως κοσμικῆς. 

Καμμία ἐνέργεια τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου δέν ἔθιξε τόν θεανδρικόν χαρακτῆρα τῆς Ἐκκλησίας, ἐν ἀντιθέσει πρός τούς ἀσκοῦντας κριτικήν εἰς τάς ἀποφάσεις τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἐκεῖνοι πού μετατρέπουν τήν Ἐκκλησίαν εἰς κοσμικόν θεσμόν, προσεγγίζοντες ἐκκλησιαστικά ζητήματα μέ ἀλλότρια κριτήρια, στερούμενοι Ὀρθοδόξου φρονήματος καί ὑγιοῦς ἐκκλησιολογίας. Τελείως ἀπαράδεκτον θεωροῦμεν τό γεγονός ὅτι οἱ τοιαῦτα μηχανευόμενοι κατηγοροῦν τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον διά ἄσκησιν κοσμικῆς ἐξουσίας καί χειραγώγησίν του ὑπό κέντρων κοσμικῆς ἰσχύος, διασπείροντες ἀνερυθριάστως καί ἄνευ συστολῆς ἀκόμη καί μυθεύματα περί χρηματισμοῦ τῆς Μητρός Ἐκκλησίας καί αὐτοῦ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, ἐξ ἰδίων κρίνοντες τά ἀλλότρια. 

Ἡ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία, αἴροντας, σύμφωνα μέ τά λόγια τοῦ Ἄρχοντος Μεγάλου Ρήτορος Καθηγητοῦ Χρήστου Γιανναρᾶ, «τόν σταυρό προπηλακισμῶν καί ἀπειλῶν τῆς ἐπηρμένης ὀφρύος τῶν ἀριθμητικά ἰσχυρῶν», λοιδορεῖται σήμερον, πρωτίστως, ἀπό τά «κύκλῳ τῆς τραπέζης» της «ἔκγονα τῆς πρωτοκάθεδρης ἐκκλησιαστικῆς πατρότητας», τά ὁποῖα «διολισθαίνουν στήν εὐτέλεια τῶν θρησκευτικῶν ἀποκυημάτων τοῦ ἐθνικισμοῦ». 

Ἐν τῇ συναφείᾳ ταύτῃ, ἐπιθυμοῦμεν νά ἐκφράσωμεν καί πάλιν τά συγχαρητήρια τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου πρός τόν Μακαριώτατον Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κύριον Ἱερώνυμον καί πρός τόν Μακαριώτατον Πάπαν καί Πατριάρχην Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς κύριον Θεόδωρον διά τήν ἑναρμόνισίν των μετά τῆς ἀποφάσεως τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας καί τήν ἀναγραφήν εἰς τά Δίπτυχά των τοῦ Μακαριωτάτου Μητροπολίτου Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κυρίου Ἐπιφανίου. Ἡ ἐνέργειά των στηρίζει ἐν τῇ πράξει τήν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας καί ἀποκαλύπτει τήν ζωτικήν καί ἀδιάλειπτον λειτουργίαν τῆς κανονικῆς συνειδήσεως ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ. 

Τουναντίον, ἰδιαιτέρως ἀλγεινήν ἐντύπωσιν προεκάλεσεν εἰς ἡμᾶς -καί οὐχί μόνον εἰς ἡμᾶς- ἡ κανονικῶς ἀστήρικτος καί ἐκκλησιολογικῶς ἕωλος πρωτοβουλία τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ἱεροσολύμων κυρίου Θεοφίλου νά καλέσῃ τούς Ὀρθοδόξους Προκαθημένους εἰς συνάντησιν εἰς τό Ἀμμάν τῆς Ἰορδανίας διά «τήν διατήρησιν τῆς ἑνότητος ἡμῶν ἐν Εὐχαριστιακῇ κοινωνίᾳ», ὡς γράφει ἀγγλιστί εἰς τήν σχετικήν πρόσκλησιν. Οἱ πάντες γνωρίζουν ὅτι ἐπί σειράν ἐτῶν τό Πατριαρχεῖον Ἀντιοχείας δέν εὑρίσκεται εἰς Εὐχαριστιακήν κοινωνίαν μετά τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων, λόγῳ τῆς διαφιλονικουμένης δικαιοδοσίας ἐπί τοῦ Κατάρ. Εἶναι, ἐπίσης, παγκοίνως γνωστόν, ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας διέκοψε τό μνημόσυνον τῶν τριῶν Πρώτων, οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται εἰς κοινωνίαν μέ τήν Ἁγιωτάτην Ἐκκλησίαν τῆς Οὐκρανίας. Συνεπῶς, ἐπί τῇ βάσει καί μόνον τῆς κοινῆς λογικῆς, ἡ πρόσκλησις πρός «διατήρησιν τῆς ἑνότητος ἡμῶν ἐν Εὐχαριστιακῇ κοινωνίᾳ», ἐκ μέρους τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ἱεροσολύμων, ἀφορά κατ᾽ οὐσίαν εἰς τόν Μακαριώτατον Πατριάρχην Μόσχας καί ὄχι εἰς ὁλόκληρον τό Ἐκκλησιαστικόν σῶμα τῆς Ὀρθοδοξίας. 

Μέ αὐτάς τάς σκέψεις, σᾶς καλωσορίζομεν, ἅγιε Ἀδελφέ, καί τήν τιμίαν συνοδείαν σας, εἰς τάς αὐλάς τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἐκφράζοντες τήν εὐαρέσκειαν τῆς ἡμῶν Μετριότητος διά τήν στάσιν σας καθ᾽ ὅλην τήν πορείαν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας πρός τήν αὐτοκεφαλίαν, καί διά τήν θετικωτάτην συμβολήν σας εἰς τήν ἀντιμετώπισιν τῶν δυσκολιῶν καί τῶν ποικιλομόρφων ἐπιθέσεων καί συκοφαντιῶν, πάντοτε ἐν τῷ πνεύματι τῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης καί μέ φρόνημα Ὀρθοδόξου ἐπισκόπου, «τοῦ κοινοῦ τῆς Ἐκκλησίας τήν προστασίαν ἐγχειρισμένου», κατά τόν Ἱερόν Χρυσόστομον (PG 62, 670). 

Παρακαλοῦμεν νά μεταφέρετε τάς ἐνθέρμους συγχαρητηρίους εὐχάς ἡμῶν προσωπικῶς καί συμπάσης τῆς καθ᾽ ἡμᾶς Ἱεραρχίας πρός τόν Μακαριώτατον ἀδελφόν Μητροπολίτην Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κύριον Ἐπιφάνιον ἐπί τῇ χαρμοσύνῳ συμπληρώσει ἑνός ἔτους αὐτοκεφαλίας, καθώς καί τάς εὐχαριστίας μας διά τήν ἀποστολήν ἐπισήμου ἀντιπροσωπείας εἰς Φανάριον, ὡς καί διά τό μεστόν καί ἀδελφικόν μήνυμα καί τάς ἑορτίους προσρήσεις. Ὁ ἐν Ἰορδάνῃ ὑπό Ἰωάννου βαπτισθῆναι καταδεξάμενος διά τήν ἡμῶν σωτηρίαν Χριστός ὁ ἀληθινός Θεός ἡμῶν νά εὐλογῇ καί νά κρατύνῃ τήν ἐκκλησιαστικήν διακονίαν καί τήν μαρτυρίαν πάντων ἡμῶν ἐν τῷ κόσμῳ, πρός δόξαν τοῦ ὑπέρ πᾶν ὄνομα ὀνόματος Αὐτοῦ καί πρός οἰκοδομήν τοῦ ἀνά τήν οἰκουμένην χριστωνύμου λαοῦ. Ἀμήν.