Κείμενο - φωτογραφίες:
Γιάννης Γιγουρτσής
Καθηγητής στην Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή
Το αγίασμα των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων είναι ένα από τα εκατοντάδες αγιάσματα που υπάρχουν στην Κωνσταντινούπολη και ένα από τα ελάχιστα που βρίσκονται εκτός ναών, σε χώρους συνήθως ιδιωτικούς, και λειτουργούνται ακόμα.
Στην Πόλη κάθε εκκλησία σχεδόν έχει και το δικό της αγίασμα που είναι αφιερωμένο σε άλλον άγιο από αυτόν του κυρίως ναού και γιορτάζει ξεχωριστά. Τα σημαντικότερα από αυτά τα αγιάσματα είναι αυτό της Βλαχέρνας, της Παναγίας Βεφά, του Αγίου Δημητρίου στην Ξηροκρήνη κ.α. Το κορυφαίο και το πιο γνωστό όλων των αγιασμάτων της Πόλης είναι αυτό του Βαλουκλή, η Ζωοδόχος Πηγή, από όπου πήρε την ονομασία της και η σχετική εορτή. Όμως υπάρχουν και εκατοντάδες άλλα αγιάσματα που βρίσκονται σε σπίτια, μαγαζιά, ιδιωτικούς χώρους. Το καθένα έχει την ιστορία του και τους λόγους που προέκυψε. Το αγίασμα είναι συνήθως μια πηγή, ή και ένα πηγάδι του οποίου το νερό θεωρείται ιερό. Τα αγιάσματα ήταν χαρακτηριστικό των ορθόδοξων χριστιανών. Οι Αρμένιοι δεν είχαν και δεν έχουν. Εξαίρεση, το Σουλού Μανάστηρ (το μοναστήρι με τα νερά), μια αρμένικη εκκλησία στην περιοχή των Υψωμαθείων, η οποία έχει αγίασμα. Ο ναός όμως αυτός είναι στην θέση της βυζαντινής Παναγίας Περίβλεπτου, η οποία αφαιρέθηκε από τους Ρωμιούς και παραχωρήθηκε στους Αρμένιους από τους Οθωμανούς.
Στα αγιάσματα ερχόταν να προσευχηθεί και να πιεί νερό, να αγιαστεί πολύς κόσμος και μάλιστα όχι μόνο οι Ρωμιοί, μα και οι Τούρκοι, οι Αρμένιοι, οι Εβραίοι της γειτονιάς, κάποτε και από πιο μακριά έσπευδαν για να πάρουν κάτι από την χάρη του αγίου. Ο ιδιοκτήτης του αγιάσματος είχε την υποχρέωση να το έχει προσβάσιμο στον κόσμο. Και αν αυτό δεν ήταν εφικτό συνεχώς, φρόντιζε να το ανοίγει για κάποιες ώρες ή μέρες.
Ένα τέτοιο ιδιωτικό αγίασμα είναι και αυτό που πήγαμε το απόγευμα της εορτής των Αγίων Αποστόλων, ακολουθώντας τον Πατριάρχη που πηγαίνει κάθε χρόνο αυτή τη μέρα για να προσκυνήσει και να ψάλει τον παρακλητικό κανόνα. Το αγίασμα ανήκει στην κοινότητα Βεβεκίου, όπως έχει εξελληνιστεί το τουρκικό Μπεμπέκ, μία μικρή και φτωχή κοινότητα στο πιο κοσμικό μέρος της δυτικής ακτής του Βοσπόρου. Το αγίασμα είναι ενσωματωμένο στο ισόγειο ενός παλιού εντυπωσιακού αρχοντικού που ήταν γνωστό ως το «κονάκι της Κοκκολής».
Το πέτρινο ισόγειο του κτηρίου, πρέπει να έχει προέλευση βυζαντινή. Οι επάνω ξύλινοι όροφοι, τρεις συνολικά, είναι ξύλινοι και η κατασκευή τους προέρχεται από τον 18ο, αρχές 19ου αιώνα. Η μαρμάρινη επιγραφή πάντως πάνω από την πόρτα του αγιάσματος γράφει πως ο χώρος ανακαινίσθηκε στο 1742 από κάποιον Σταυράκη. Το αγίασμα είναι πολύ μικρό και πρέπει να σκύψεις για να φτάσεις να πιεις το νερό που έρχεται λίγο λίγο από την πηγή και γεμίζει την γούρνα. Στο πολύτιμο βιβλίο του Νίκου Ατζέμογλου για τα αγιάσματα, διαβάζω πως αυτή είναι μόνο η είσοδος. Το αγίασμα εκτείνεται σε μία χαμηλή σπηλιά 15 μέτρων, η οποία ωστόσο δεν είναι πλέον προσβάσιμη
Σήμερα το εντυπωσιακό αυτό κτήριο έχει πουληθεί σε έναν πάμπλουτο Τούρκο της Αμερικής, όπως πληροφορηθήκαμε, ο οποίος σκοπεύει να το επισκευάσει, αφού λάβει βεβαίως τις σχετικές άδειες για ένα σπίτι που έχε κηρυχτεί διατηρητέο μνημείο. Το Πατριαρχείο ενδιαφέρθηκε να αγοράσει το ακίνητο, όταν πωλείτο, αλλά η τιμή ήταν υπερβολικά υψηλή. Είναι προφανές πως το μεγάλο αρχοντικό, για το οποίο άλλες πληροφορίες δεν μπόρεσα να συλλέξω περιβαλλόταν από έναν πολύ μεγάλο κήπο. Σήμερα έχει μείνει μόνο ένα μικρό κομμάτι στην είσοδο, που πάντως δίνει την αίσθηση και την εικόνα του μεγαλείου και την εποχής που το παλιό ρωμέικο αυτό αρχοντικό ήταν σε άνθηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου