Ο Πατριάρχης της Αλληλεγγύης/The Patriarch of Solidarity

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

«Ο Πατριάρχης της Αλληλεγγύης/The Patriarch of Solidarity» είναι ο τίτλος μιας δίγλωσσης έκδοσης (ελληνικά και αγγλικά) για τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2013 στην Πόλη, και περιλαμβάνει κείμενα του Αρχιδιακόνου του Οικουμενικού Θρόνου π. Ιωάννη Χρυσαυγή και του καθηγητού Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Κωνσταντίνου Δεληκωσταντή, Άρχοντος Διδασκάλου του Γένους. 

Το βιβλίο εκδόθηκε χάρη στην ευγενική χορηγία του Προέδρου της Αδελφότητος Οφφικιάλων του Οικουμενικού Πατριαρχείου «Παναγία η Παμμακάριστος», Άρχοντος Πρωτεκδίκου Οδυσσέως Σασαγιάννη. 

Σε Πατριαρχικό Γράμμα, που προτάσσεται της εκδόσεως, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος εξηγεί γιατί κήρυξε το έτος 2013 ως «Έτος Πανανθρωπίνης Αλληλεγγύης». Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η ως άνω πρωτοβουλία του Κέντρου της Ορθοδοξίας εκφράζει το αυθεντικόν πνεύμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίον, εις όλας τας εκφάνσεις αυτού, είναι πνεύμα ειρήνης και καταλλαγής. Αυτό το πνεύμα σαρκώνουν η μέριμνα δια την ενότητα των Ορθοδόξων Εκκλησιών, οι διάλογοι με τας άλλας χριστιανικάς Εκκλησίας, με τας μη χριστιανικάς θρησκείας, με τον κόσμον και τους εκπροσώπους των θεσμών αυτού, με την διανόησιν και τους επιστήμονας, με τους απλούς ανθρώπους, με την νεότητα, με τας ευπαθείς κοινωνικάς ομάδας». 

Στον πρόλογό τους οι συγγραφείς αναφέρονται στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, θεωρώντας το πόνημά τους «μικρό ανταπόδωμα για τη γενναιόδωρη αγάπη του και για τα πάμπολλα, που οφείλουμε στο σεπτό πρόσωπό του». 

Γράφουν με έμφαση: «Ο Παναγιώτατος φυλάσσει, αμετακίνητος, τον ιερό τόπον μαρτυρίου και μαρτυρίας, το Φανάρι, και τον τρόπον του βίου του Γένους, ακάματος δεκαθλητής της δράσης και της προσφοράς, μετοχικός, σχεσιακός, φιλάνθρωπος, άνθρωπος των ανοικτών οριζόντων, της κατεργαζούσης «δοκιμήν» υπομονής και της «οὐ καταισχυνούσης» ελπίδος (Ρωμ.5,5). 

Όσα προσέφερε και προσφέρει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στην παγκόσμια Ορθοδοξία, στη Χριστιανοσύνη, στην ανθρωπότητα, στον πολιτισμό, στην υπόθεση της ειρήνης και της καταλλαγής, στη νεότητα, στον απλό άνθρωπο, όσα πράττει για να κρατήσει ζωντανή την παρουσία της Ορθοδοξίας στη Μικρά Ασία, στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Ίμβρο, οι αναρίθμητες πρωτοβουλίες του, όλα αυτά ξεπερνούν το ανθρώπινο μέτρο και προκαλούν απεριόριστο θαυμασμό. 

Είμαστε βέβαιοι ότι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, που παραμένει γεμάτος οράματα, νέες ιδέες και νεανική πνοή, μας επιφυλάσσει και για το μέλλον πολλές εκπλήξεις.» 

π. Ιωάννης Χρυσαυγής (φώτο: Ν. Μαγγίνας) 

Το κείμενο του π. Ιωάννη Χρυσαυγή με τίτλο «Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος» είναι βασισμένο σε σχετικό άρθρο του συγγραφέα με τίτλο: «Ecumenical Patriarch Bartholomew: insights into an Orthodox Christian worldview (στο The International Journal of Envirommental Studies 64, 1 [2007] 9-18). 

Στο κείμενό του ο π. Ιωάννης Χρυσαυγής αναφέρεται στις πρωτοβουλίες και δραστηριότητες του «Πράσινου» Πατριάρχη, στα Σεμινάρια και Συνέδρια που διοργάνωσε με διεθνή συμμετοχή και απήχηση, αλλά και στην Ορθόδοξη θεολογική κοσμοθεωρία και στην Ορθόδοξη οικολογική πρακτική, όπως αυτές αναπτύχθηκαν σε μια Θεολογία της Οικολογίας, ήτοι μια πνευματική θεώρηση του κόσμου, απαραίτητη στους αυχμηρούς καιρούς μας. 

Επίσης, ο π. Ι. Χρυσαυγής προσδιορίζει τις αρχές και τις αξίες στη διακονία του Οικουμενικού Πατριάρχου: η ταπεινοφροσύνη («η αίσθηση ενός σεμνού ρεαλισμού»), το ασκητικό πνεύμα, η απερίφραστη καταδίκη της κατάχρησης του περιβάλλοντος, η άμεση συνάρτηση του οικολογικού ζητήματος με την πνευματικότητα και τα κοινωνικά προβλήματα της εποχής μας, η υιοθέτηση θυσιαστικού φρονήματος από όλους μας, για να βλέπουμε τον κόσμο στο αρχαίο κάλλος. 

Ο καθηγητής Κ. Δεληκωσταντής επιγράφει το κείμενό του «Αλληλεγγύη με τον συνάνθρωπο». 

Αφού κάνει αναφορά στην παράδοση της αλληλεγγύης στην Ορθόδοξη Εκκλησία, εστιάζει στον Πατριάρχη «της πανανθρώπινης αλληλεγγύης», όπως τον ονομάζει, παραθέτοντας αποσπάσματα από σημαντικές ομιλίες του Πατριάρχου όπως αυτή με τίτλο: «Ο πολιτισμός της αλληλεγγύης».

Καθηγητής Κ. Δεληκωσταντής

Τέλος, ο καθηγητής Δεληκωσταντής αναφέρεται στο μέλλον του πολιτισμού της αλληλεγγύης, η οποία, εκτός από την ευσπλαγχνία και το έλεος του Καλού Σαμαρείτη, για τον Πατριάρχη "εμπερικλείει και τον αγώνα για μια δίκαιη κοινωνία, για τον σεβασμό του ανθρωπίνου προσώπου, τη στράτευση κατά της ανοικτής και της δομικής βίας, κατά του εθνικισμού, του ρατσισμού και κάθε μορφής φονταμενταλισμού. Πρόκειται για το όραμα ενός κόσμου ειρηνικού και ακέραιου, παρακαταθήκη ζωής στις επερχόμενες γενεές."

Το βιβλίο έχει ως Επίμετρο την Πατριαρχική Απόδειξη επί τοις Χριστουγέννοις του Έτους 2012, στην οποία εκτίθεται το σκεπτικό της Μητρός Εκκλησίας για την ανακήρυξη του έτους 2013 σε Έτος Πανανθρώπινης Αλληλεγγύης. 

Το βιβλίο αυτό – χρήσιμο και για τους αγγλόφωνους – είναι ουσιαστικό το μανιφέστο του Οικουμενικού Πατριάρχου για την αλληλεγγύη. Ένα μανιφέστο γραμμένο με πράξεις, κόπους και θυσίες. Οι συγγραφείς αποτυπώνουν συνοπτικά – κατ’ ανάγκην – αυτή την οικουμενική πορεία αλληλεγγύης του Πατριάρχου. 

Μια πορεία που αφορά και μας, τον καθένα ξεχωριστά, αφού, όπως παρατηρεί ο καθηγητής Δεληκωσταντής «ο αληθινός χριστιανός δεν είναι, δεν είναι δυνατόν να είναι, αδρανής και παθητικός, αλλά είναι φλεγόμενος άνθρωπος με ακαταπόνητη δράση, με οξύ αισθητήριο για τα παθήματα του ανθρώπου και για τα σημεία των καιρών, με αγωνία για τις περιπέτειες της ανθρώπινης ελευθερίας, αλλά και με εμπιστοσύνη στη δύναμη της ελευθερίας».