Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΣΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΜΟΝΗ ΠΑΝΟΡΑΜΑΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

φωτογραφίες: Νικόλαος Μαγγίνας

Ο Μ Ι Λ Ι Α 

ΤΗΣ Α.Θ.ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ 

ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ 

κ.κ. Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Υ 

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΙΝ ΑΥΤΟΥ 

ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΕΡΑΝ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΝ ΜΟΝΗΝ 

ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΠΑΝΟΡΑΜΑΤΟΣ 

(24 Ὀκτωβρίου 2013) 

Ἱερώτατε καὶ φίλτατε ἐν Χριστῷ ἀδελφὲ Μητροπολῖτα Θεσσαλονίκης κύριε Ἄνθιμε, 

Ἱερώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί, 

Ὁσιωτάτη Καθηγουμένη, 

Θυγατέρες ἐν Κυρίῳ ἀγαπηταί, 

Ἐκφράζοντες τὰς βαθείας εὐχαριστίας τῆς ἡμετέρας Μετριότητος διὰ τὴν λίαν τιμητικὴν ὑποδοχήν, χρέος ἡγούμεθα νὰ ἐκφράσωμεν καὶ τὴν πολλὴν χαρὰν διὰ τὴν πραγματοποίησιν προσκυνηματικῆς ἐπισκέψεως εἰς τὴν Ἱερὰν Μονήν σας, περὶ τῆς ὁποίας πολλὰ ἀκούομεν. 

Δοξάζομεν ἐκ ψυχῆς τὸν Κύριον καὶ τὴν Πάναγνον Μητέρα Αὐτοῦ διότι ἐπ᾿ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν μας ἀναδεικνύει τοιαῦτα ἐργαστήρια ἀρετῆς καὶ μοναχότροφα σεμνεῖα, ὡς τὸ ἱερὸν τοῦτο ἁγιαστήριον τῆς Θεοτόκου Ἐλευθερωτρίας, τοῦ συμβόλου τῆς προστασίας Αὐτῆς ἐπὶ τὸ γένος ἡμῶν. Οὕτω συνεχίζεται μία μακρὰ παράδοσις τῆς ἁγιοτόκου Θεσσαλονίκης νὰ κοσμῆται ὑπὸ σημαντικῶν γυναικείων ἱερῶν κοινοβίων, ἀναγομένη εἰς τοὺς χρόνους τῆς ἁγίας μάρτυρος Ἀνυσίας καὶ μετέπειτα τῆς ὁσίας Θεοδώρας, ὧν τὰ τίμια σκηνώματα ὡς πολύτιμα τιμαλφῆ φυλάσσονται εἰς τοὺς ναοὺς τῆς πόλεως. 

Καίτοι πλησίον ἢ καὶ ἐντὸς τῆς πολυθορύβου πόλεως, τὰ ἱερὰ ταῦτα κοινόβια δὲν ὑστέρουν τῶν ἀπομονωμένων μοναστηρίων, καθ᾿ ὅτι, κατὰ τοὺς λόγους τῶν πατέρων, οὐχ ὁ τόπος ἀλλὰ ὁ τρόπος τῆς ἀσκήσεως εἶναι αὐτὸς ὁ ὁποῖος σῴζει καὶ ἁγιάζει. Διὰ τοῦτο καὶ σεῖς δύνασθε, καίτοι οὐ μακρὰν ἀπὸ τῶν ἐκτυφλωτικῶν φώτων τῆς πόλεως, νὰ φωτίζητε τὴν νύκτα ὡς ἡμέραν μὲ τὰς προσευχάς σας καὶ νὰ ἀπολαύητε «τῆς τοῦ Παναγίου Πνεύματος μεταδοσίας» (Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου, Ἐγκώμιον εἰς τόν ἅγιον Ἀρσένιον τόν ἀναχωρητήν, ΕΠΕ 18, 272). Ἰδιαιτέρως μάλιστα καθ᾿ ὅτι ηὐνοήθητε νὰ ἀσκῆσθε ὕπερθεν μιᾶς πόλεως ἥτις διαθέτει τρεῖς μεγάλας εὐλογίας δι᾿ ὅσους ἐν αὐτῇ ποθοῦν καὶ ἀγαποῦν τὸν μοναχικὸν βίον: πρῶτον νὰ ἀναπνέῃ τὴν ἐξ Ἁγίου Ὄρους αὔραν τοῦ ὑπερχιλιετοῦς μοναχισμοῦ, δεύτερον νὰ κοσμῆται ὁ ἀρχιερατικὸς θρόνος αὐτῆς ὑπὸ μεγάλων ἡσυχαστικῶν μορφῶν, ὡς ὁ ἁγιώτατος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καὶ ὁ ὅσιος Θεωνᾶς, οὗ τὸ σκῆνος εὑρίσκεται ἐν τῇ πλησιοχώρῳ Μονῇ τῆς ἁγίας Ἀναστασίας, καὶ τρίτον νὰ ἔχῃ ζήσει ἐν αὐτῇ ὁ μέγας δενδρίτης ὅσιος Δαβίδ, πρότυπον ἀπολύτου καὶ τελειοτάτου μοναχικοῦ βίου, κατὰ τὸ ὑπόδειγμα τοῦ μεγάλου στυλίτου Συμεών. 

Ἑκάστη ἐπαφὴ ἡμῶν μετὰ τῶν ἀσκούντων τὴν μοναχικὴν ἐπαγγελίαν ἀποτελεῖ ἀφορμὴν ἰδιαιτέρας χαρᾶς διὰ τὴν ἡμετέραν Μετριότητα, ἀναπαύει καὶ ἀναζωογονεῖ τὴν ψυχήν μας. Διότι ὁ κλῆρος τοῦ μοναχοῦ εἶναι τὰ ὑπὲρ φύσιν, ὡς λέγουν οἱ πατέρες (Πέτρου Δαμασκηνοῦ, Πνευματικῆς γνώσεως συνοπτικὸς λόγος Η΄, ΕΠΕ 17, 326). Ὡς στρατιώτης Χριστοῦ ὁ μοναχός γεύεται καθ᾿ ἑκάστην τῶν παθημάτων Αὐτοῦ, ἡ δὲ Ἐκκλησία τιμᾷ αὐτὸν καὶ ἀποβλέπει εἰς αὐτὸν ὡς πρότυπον τελειότητος. Τὰ παθήματα τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ δόξα τοῦ μοναχοῦ, καθὼς ἄλλωστε ἐρωτᾷ καὶ ὁ ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός: «οὐχ οἱ στρατιῶται τοῦ βασιλέως ἐκ τοῦ συμπάσχειν δοξάζονται;». Διὰ τοῦτο καὶ ἡμεῖς χαίρομεν ὅταν ἐρχώμεθα εἰς ἐπαφὴν μὲ ἀνθρώπους, μοναχοὺς καὶ μοναχάς, οἱ ὁποῖοι συμμετέχουν εἰς τὰ παθήματα τοῦ Κυρίου διὰ τῆς ἰδικῆς των ἑκουσίας ὑποταγῆς, τῆς ἀποταγῆς τοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἀκαταπαύστου ἀγῶνος κατὰ τῆς σαρκός, τῆς πεπτωκυίας φύσεως ἡμῶν, τῆς ἀκαθαρσίας τῶν παθῶν καὶ τῶν δαιμόνων. 

Ἀκολουθήσατε λοιπόν, ἀγαπηταὶ ἀδελφαί, μετὰ πίστεως αὐτὴν τὴν σταυρικὴν ὁδόν, ἥτις ὁδηγεῖ ἀσφαλῶς εἰς τὴν δόξαν τῆς Ἀναστάσεως καὶ εἰς τὴν αἰώνιον παραμονὴν ἐν τῷ Θεῷ, ἥτις καὶ εἶναι ἡ μοναδικὴ καὶ ἀπόλυτος ἐλευθερία: «Ὅσον γάρ τις συμπάσχει καὶ μιμεῖται τὴν πτωχείαν τοῦ Χριστοῦ, γευόμενος ἐκ τῶν παθημάτων καὶ ὕβρεων αὐτοῦ, τῶν πρὸ τοῦ σταυρωθῆναι δι᾿ ἡμᾶς καὶ ταφῆναι, τοσοῦτον γίνεται οἰκειότερος αὐτοῦ καὶ συγκοινωνὸς τῆς δόξης αὐτοῦ» (Πέτρου Δαμασκηνοῦ, ἔ.ἀ., 328). 

Εἰς τὴν σημερινὴν ἐποχήν, κατὰ τὴν ὁποίαν πολλὰ λέγονται περὶ τῆς ἰσότητος τῶν δύο φύλων, ὁ γυναικεῖος μοναχισμός, ἀνθῶν καὶ ἀκμάζων, ὑποδεικνύει τὴν ὁδὸν πρὸς τὴν μόνην ἀληθινὴν ἰσότητα. Εἶναι ἡ ὁδὸς τῆς ἁγιότητος, τῆς ὑπερβάσεως τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, ὁ διαρκὴς ἀγὼν τῆς ὁμοιώσεως πρὸς τὸν δι᾿ ἡμᾶς παθόντα, ταφέντα καὶ ἀναστάντα Χριστόν. Εἰς τὸν ἀγῶνα αὐτόν «οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ». Ἡ γυναικεία φύσις εἰς τὸν μοναχισμόν, τὴν ὁλοκληρωτικὴν αὐταπάρνησιν καὶ τὸ δόσιμον εἰς τὸν Χριστόν, ἁμιλλᾶται τὴν ἀνδρικὴν εἰς τὰ ἀσκητικὰ κατορθώματα καὶ παλαίσματα. Διότι ἀπὸ τότε ποὺ ὁ Δεσπότης Χριστός «τὴν παρθενίαν ἐτίμησεν ὑπὸ παρθένου τεχθείς, τοὺς τῆς παρθενίας λειμῶνας ἡ φύσις ἐβλάστησε καὶ τὰ εὐώδη ταῦτα καὶ ἀμάραντα ἄνθη προσφέρει τῷ ποιητῇ, οὐκ εἰς ἄρρεν καὶ θῆλυ τὴν ἀρετὴν διακρίνουσα, οὐδὲ εἰς δύο διαφορὰς τὴν φιλοσοφίαν μερίζουσα· σωμάτων γάρ, ἀλλ᾿ οὐ ψυχῶν τὸ διάφορον... Μία δὲ καὶ ἀνδράσι καὶ γυναιξὶ κεχορήγηται πίστις» (Θεοδωρήτου Κύρου, Φιλόθεος ἱστορία, PG 82, στίχ. 1493-6). 

Οὕτω καὶ εἰς τὴν ἱστορίαν τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι δυνατὸν νὰ ἴδωμεν ὁσίας γυναῖκας κοινοβιάρχας, ἐγκλείστους, διὰ Χριστὸν σαλάς, νηστευτρίας, ἐρημίτιδας, ἐνῷ πλεῖσται μονάστριαι ἐπέτυχον καὶ τὸ ὕψιστον δῶρον τοῦ μαρτυρίου τοῦ αἵματος. «Στρατεύεται γὰρ καὶ τὸ θῆλυ παρὰ Χριστῷ, τῇ ψυχικῇ ἀνδρείᾳ καταλεγόμενον εἰς τὴν στρατείαν, ... καὶ πολλαὶ γυναῖκες ἠρίστευσαν ἀνδρῶν οὐκ ἔλαττον. Εἰσὶ δὲ αἳ καί μειζόνως εὐδοκίμησαν. Ἐκ τούτων εἰσὶν αἱ τῆς παρθενίας πληροῦσαι τὸν χορόν», ὅπως χαρακτηριστικῶς λέγει ὁ θεμελιωτὴς τοῦ μοναχισμοῦ Μέγας Βασίλειος (Ἀσκητικὴ προδιατύπωσις, PG 31, στ. 624,625), 

Ἡ καθ᾿ ὑμᾶς Ἱερὰ Μονή, ηὐπρεπισμένη καὶ κεκοσμημένη ὡς πρέπει εἰς σκήνωμα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ ἀφιερωμένον εἰς «τὴν καταπαύσεως θείαν ἡμέραν, ἐν ᾗ κατέπαυσε τοῦ ζῆν, ἡ Μήτηρ τῆς ὄντως ζωῆς» (Ὄρθρος τῆς Κοιμήσεως, Δοξαστικὸν τῶν αἴνων), ἀποτελεῖ μίαν ἁπτὴν ἀπόδειξιν περὶ τῆς ἀνθίσεως τοῦ γυναικείου μοναχισμοῦ, διὰ τὴν ὁποίαν πρὸ ὀλίγου ὡμιλήσαμεν. Συγχρόνως προσφέρει εἰς τὸν λαὸν παραμυθίαν, παράκλησιν καὶ ἐλπίδα, μαρτυροῦσα μὲ τὴν θείαν εἰκόνα της ὅτι ἡ Ἀειπάρθενος κόρη εἶναι ἡ ἀσφαλὴς σκέπη καὶ τὸ ἄρρηκτον τεῖχος δι᾿ αὐτόν. 

Εὐχόμεθα εἰς ὑμᾶς, ἁγία Καθηγουμένη, νὰ συνεχίζητε καρποφόρως τὸ ἔργον τῆς καθοδηγήσεως τῶν ὑμῖν ἀνατεθεισῶν ἀδελφῶν καὶ ἡ ἐκλεκτὴ καὶ φιλόπονος Ἀδελφότης σας νὰ ἀναδεικνύηται εἰς παράδεισον ἀρετῶν, κατάφυτον μὲ κάθε ὡραῖον πνευματικὸν κατόρθωμα, εἰς οὐρανὸν κατάστερον ποικίλοις κάλλεσι τοῦ καθαρωτάτου παρθενικοῦ βίου, τηροῦσα τὴν ὑπακοὴν καὶ τὸν σεβασμὸν πρὸς τὴν εὐλογίαν τῆς Ἐκκλησίας, ὑπὸ τὴν πατρικὴν προστασίαν καὶ μέριμναν τοῦ φιλομονάχου Μητροπολίτου σας, Ἱερωτάτου καὶ λίαν ἀγαπητοῦ ἀδελφοῦ καὶ συλλειτουργοῦ ἡμῶν, κυρίου Ἀνθίμου. 

Εὐχόμεθα ὡσαύτως ἡ νυχθήμερος ζωή σας ἐνταῦθα νὰ εἶναι τοιαύτη, ὥστε νὰ ἐφαρμόζηται ἐφ᾿ ὑμῖν ὁ λόγος τὸν ὁποῖον εἶπεν ὁ ἐν Κωνσταντινουπόλει ἀναδειχθεὶς μέγας κοινοβιάρχης ὅσιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης διὰ τὸν μέγαν Ἀρσένιον, τὸν ἀναχωρητήν: «ἡ διάνοιά σου φωτὸς ἐγκύμων ὑπάρχουσα ἡλιακῶν ἀκτίνων καθαρώτερον, τοὺς λογισμοὺς εἰς οὐρανὸν ἠφίη καὶ ὑπὲρ τοὺς οὐρανοὺς ἀνατρέχοντας» (Κατηχήσεις Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου, ΕΠΕ 18, 272). 

Οὕτω καὶ ὑμεῖς, νύκτα καὶ ἡμέραν, νὰ ἐγκυμονῆτε φῶς δι᾿ ὑμᾶς ἑαυτάς, διὰ τοὺς προσκυνητάς, διὰ τὸν κόσμον ὅλον, μὲ τὴν προσευχὴν καὶ μὲ τὴν καθαρὰν καὶ φωτεινὴν ζωήν σας, «παρρησίαν ἄμετρον κεκτημέναι πρὸς τὸν ἀόρατον καὶ ἀμόλυντον καὶ ἅγιον νυμφίον» (ὁσίου Νείλου τοῦ Ἀσκητοῦ, Ἀναστασίᾳ παρθένῳ, PG 79, στ. 252). 

Εἰς δὲ τὴν Ἐλευθερώτριαν Θεοτόκον διαπύρως δεόμεθα ὅπως ἐπισκιάζῃ τῇ χάριτι Αὐτῆς τὸ γένος ἡμῶν, ἐλευθεροῖ αὐτὸ ἀπὸ παντὸς κινδύνου καὶ δεινοῦ, ἀποδιώκῃ κάθε ἐχθρὸν καὶ πολέμιον, καὶ ἰδιαιτέρως κατὰ τὴν δυσχερῆ ταύτην συγκυρίαν χαρίζῃ, μὲ τὴν μητρικὴν ἐπισκοπήν Της, τὴν τοσοῦτον ἀναγκαίαν ἑνότητα καὶ ὁμοψυχίαν, δύναμιν δὲ καὶ ἐλπίδα, διὰ νὰ ὑπομένωμεν τοὺς ἐπερχομένους πειρασμούς. Ἀμήν.