Ο ταξιάρχης Μιχαήλ Πανορμίτης της Σύμης και του κόσμου

Η είσοδος της Μονής Ταξιάρχη Μιχαήλ του Πανορμίτη στη Σύμη Δωδεκανήσου.
Φωτογραφία Αρχείο "Ε.Κ."/Θεόδωρος Καλμούκος

Του Θεόδωρου Καλμούκου

ΒΟΣΤΩΝΗ. Η Σύμη είναι ένα μικρό αλλά πανώριας ομορφιάς νησί της Δωδεκανήσου, το οποίο απέχει περί τα πενήντα λεπτά της ώρας από τη Ρόδο με τα σύγχρονα ταχύπλοα πλοία. Είναι γνωστό σ' όλο τον κόσμο για το Προσκύνημά του, αφιερωμένο στον Ταξιάρχη Μιχαήλ τον επονομαζόμενο Πανορμίτη με αποθησαυρισμένη τη μεγάλη μοναδική εικόνα του, το οποίο βρίσκεται σ' ένα ήρεμο όρμο όπως λέγεται στη γλώσσα των νησιωτών, εξ' ου και το όνομα Πανορμίτης. 

Επικεφαλής, ηγούμενος και πνευματικός πατέρας είναι ο Αρχιμανδρίτης Αντώνιος Πατρός, ένας καλοσυνάτος και πρόθυμος κληρικός, ο οποίος ζει υπό την σκέπη και τη σκιά του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, υπηρετώντας τον κάθε μέρα. 

Ο π. Αντώνιος είχε την προθυμία και καλοσύνη να μας πληροφορήσει και ξεναγήσει εκ του μακρόθεν για τον Πανορμίτη, και να προσκαλέσει τους ομογενείς Συμαίους να μην παραλείψουν να επισκεφθούν το καλοκαίρι τη Σύμη και τον Πανορμίτη. 

Ξεκινήσαμε την εκ του μακρόθεν συνομιλία μας λέγοντας μας «επιτρέψτε μου να ευχαριστήσω στο πρόσωπό σας τον 'Εθνικό Κήρυκα', που κρατά εδώ και πολλά χρόνια ενήμερη την Ομογένεια και φέρνει κοντά της και τη νέα γενιά. Η ιστορία της Μονής που χάνεται στο χρόνο. Τόσο τα ερείπια και τα αντικείμενα που βρέθηκαν όσο και οι γραπτές μαρτυρίες μάς πληροφορούν μόνον για το σχετικά πρόσφατο παρελθόν της. Για να είμαι σύντομος θα παραβλέψω όσα αφηγείται η λαϊκή μας παράδοση, όμως ο φιλομαθής αναγνώστης μπορεί να βρει αναλυτικά τις πληροφορίες στην ιστοσελίδα της Μονής.

Ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Ταξιάρχη Μιχαήλ Πανορμίτη Σύμης Αρχιμανδρίτης Αντώνιος Πατρός.

Σύμφωνα με μαρτυρίες μέχρι το 1862 διασώζονταν το αρχαιότερο γραπτό μνημείο για την ύπαρξη της Μονής, ένα χειρόγραφο, που έφερε τον Παρακλητικό Κανόνα των Ταξιαρχών. Το χειρόγραφο αυτό, που βρισκόταν αδιάκοπα από το 1460 σε λειτουργική χρήση καταστράφηκε χωρίς να γνωρίζουμε τον τρόπο. Οι μελετητές ωστόσο καταγράφουν έμμεσες μαρτυρίες την περίοδο των Σταυροφόρων στη Ρόδο, που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη της Μονής και την απόδοση φόρου στους Ιωαννίτες Ιππότες. Την υποχρέωση αυτή εξαγόρασε η Μονή μόλις στα 1352 με εφάπαξ καταβολή.

Κέντρο της θείας Λατρείας αποτελεί η υπερμεγέθης ιερή εικόνα του Ταξιάρχου Μιχαήλ, που επαργυρώθηκε το 1724 και είναι αρχαιότερη του ναού και όλων των οικοδομημάτων της Μονής μας. Σε αυτή άλλωστε οφείλει και την ύπαρξή της σήμερα, αφού η φήμη για τα θαύματα που οι πιστοί μαρτυρούν στην χάρη του Ταξιάρχου φρόντισε για τη γενναιοδωρία τους και την καθιέρωση του προσκυνήματος. Σύμφωνα η επιγραφή της εικόνας του Τιμίου Προδρόμου στη βόρεια πλευρά του ναού, η ανέγερσή του πρέπει να είναι πριν το 1760. Στη συνέχεια ανακαινίσθηκε πρώτη φορά το 1783 ύστερα από βαρβαρική επέλαση. Την όλη προσπάθεια επωμίσθηκε ο Ιερομόναχος Νεόφυτος, όταν διερχόμενος το 1775 επισκέφθηκε τα χαλάσματα». 

Είπε επίσης ότι «ο χαρακτηρισμός του Πανορμίτου έλκει την καταγωγή του από το γεγονός, ότι η Μονή βρίσκεται σε ένα όρμο, που τα παλιά χρόνια λειτουργούσε ως ναυτικό καταφύγιο όταν έβρισκε καιρός τα πλοία στην θάλασσα. Ο λαός μας ονομάζει αυτούς τους τόπους Πάνορμο». 

Μιλώντας για την λαϊκή ευσέβεια που αναπτύχθηκε στη Σύμη, ο π. Αντώνιος είπε, πως «η Σύμη και η Δωδεκάνησος έλαβαν σύμφωνα με την παράδοση το Ευαγγέλιο από τον Απόστολο Παύλο. Στην ευρύτερη περιοχή είχε βρει μεγάλη εξάπλωση από τη Φρυγία η αγγελολατρεία. Στις αγγελικές δυνάμεις και τους Αρχαγγέλους υπάρχουν 9 θυσιαστήρια. 

H Μονή καθιερώθηκε ως τόπος ιεραποδημίας χάρη στα θαύματα που αποδίδονται στην εφέστια εικόνα του Ταξιάρχου Μιχαήλ. Αποτελεί δείγμα της Κρητικής σχολής, που ανθούσε τον 15ο και 16ο αιώνα. Εικάζεται ότι είναι έργο του αγιογράφου Στελιανού Γενίτη, που καταγόταν από τον Χάνδακα και κατέφθασε για να ασκήσει την τέχνη του μετά από πρόσκληση της Ιεράς Μονής Ρουκουνιώτη, όπου φιλοξενείται όμοιου μεγέθους εικόνα της Επισκέψεως του Αβραάμ. 

Η εικόνα φτάνει σε ύψος τα 2,20 μ. και παριστά τον Αρχάγγελο θριαμβευτή. Φιλοξενείται στο Καθολικό της Μονής που είναι αφιερωμένη στη χάρη του. Τόσο η επαργύρωση όσο και τα χαρίσματα που φέρει η εικόνα μαρτυρούν τα θαύματα που τελέσθηκαν και συντηρούν αυτή τη συνείδηση στους ευσεβείς πιστούς». 

Επισήμανε ότι «οι προσκυνητές φθάνουν καθημερινά καθ' όλη τη διάρκεια του έτους και έρχονται με ένα σκοπό. Είτε κάποιος τους αφηγήθηκε την βοήθεια που έλαβε από τον Πανορμίτη, είτε οι ίδιοι στην ανάγκη τους ζήτησαν και έλαβαν βοήθεια και σπεύδουν να τον ευχαριστήσουν. 

Η παρουσία του Αρχαγγέλου γίνεται έντονη στη ζωή των ανθρώπων. Η πρώτη επίσκεψη, δεν είναι ποτέ και η τελευταία, καθώς οι προσκυνητές έρχονται κατ' επανάληψη για να λάβουν ευλογία και δύναμη στο έργο τους. Ο Ταξιάρχης τους συνοδεύει σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Η χάρη του οδηγεί τα μπουκάλια με τα αιτήματα και τις ευχαριστίες και αυτό είτε φτάνει μόνο του στο λιμάνι, είτε προσκολλιέται σε κάποιο από τα πρόσωπα ή τα σκάφη που φτάνουν και κομίζουν τα μηνύματα. Η παρουσία του Πανορμίτου είναι αισθητή και όποιος έρχεται ξέρει γιατί. Δεν πάει από περιέργεια». Οι προσκυνητές ξεπερνούν τις εκατό χιλιάδες κατ' έτος. Μερικοί πραγματοποιούν μονοήμερη επίσκεψη, ενώ άλλοι μένουν μερικές μέρες. 

Οπως είπε ο π. Αντώνιος «μόνο στην πανήγυρη της Συνάξεως των Παμμεγίστων Ταξιαρχών έφθασαν τις δέκα πέντε χιλιάδες». Στη γύρω περιοχή δεν υπάρχουν ξενοδοχειακές μονάδες, αλλά σε άλλες περιοχές του νησιού. Η Μονή διαθέτει ξενώνες, που μπορούν να φιλοξενήσουν περίπου 400 άτομα τη μέρα. 

Το Φιλανθρωπικό έργο του Πανορμίτη είναι πολύ μεγάλο. Ο π. Αντώνιος είπε πως «γίνεται προσπάθεια να ανακουφίσουμε τους ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάγκη. Η επαναλειτουργία του Γηροκομείου, το φιλανθρωπικό έργο στη Σύμη, αλλά και την υπόλοιπη Δωδεκάνησο στηρίζονται στην Μονή μας. Βέβαια η Μονή συμβάλλει και στα εκπαιδευτήρια της Σύμης, όπως το Πανορμήτειο, που είχε ιδρυθεί από τη Μονή. Επίσης επιχορηγεί το Ωδείο Σύμης». 

Μιλώντας για την Ομογένεια της Αμερικής, είπε πως «όλοι στη Δωδεκάνησο έχουμε μετανάστες στην οικογένειά μας. Το μεταναστευτικό κύμα έφερε πολλούς Συμαίους στην Αμερική, που εγκαταστάθηκαν ήδη το 19ο αιώνα στο Tarpon Springs λόγω της σπογγαλιείας. 

Το γεγονός ότι οι Ελληνες στην νέα γη παραμένουν δεμένοι και εκπροσωπούν με την εξαιρετική τους παρουσία τον Ελληνισμό, παρόλες τις δυσκολίες της καθημερινότητας, είναι για εμένα προσωπικά, ένα θαύμα πίστεως. Γιατί άλλωστε όπου πήγαν οι Έλληνες και μεγαλούργησαν, έστησαν μία Εκκλησία και ένα Σχολείο. Αντίθετα με άλλους λαούς, που αυτή η έννοια ήρθε πολύ αργότερα, για εμάς αποτέλεσε πάντοτε προτεραιότητα. Οι Έλληνες της Αμερικής είναι για εμάς ένα κομμάτι πατρίδα, που όσο και αν είναι μακριά παραμένει πάντοτε στην καρδιά μας».